امروزه در سراسر جهان برای چشم اندازهای طبیعی که در حال از دست دادن پوشش گیاهی و تسریع در فرسایش خاک اند، نگرانی وجود دارد. به خصوص اگر آن اکوسیستم ها همانند مراتع با اهمیت باشند. تغییرات ایجاد شده در پوشش گیاهی اراضی مرتعی به دنبال اختلالات طبیعی و یا حاصل عملکرد انسان رخ می دهد. نظارت بر این موضوع به ویژه با توسعه سیستم های هشداردهنده زود هنگام یعنی تشخیص تغییر در ویژگی های زیست محیطی در مراحل اولیه مقرون به صرفه است. یکی از روش های نظارت که در سال های اخیر توجه بیشتری به آن شده، روش تجزیه و تحلیل عملکرد چشم انداز lfa است. به این منظور در چهار تیمار مدیریتی قرق، اراضی رها شده، کلید و حریم روستا در منطقه بزداغی شهرستان بجنورد نمونه برداری به روش تصادفی به تعداد 5 ترانسکت در هر تیمار انجام شد. در هر ترانسکت لکه و فضای بین لکه ای و 5 تکرار از هر نوع مشخص شد. در هر تیمار سه ویژگی عملکردی شامل پایداری، نفوذپذیری و چرخه عناصر غذایی و پنج ویژگی ساختاری تعیین شد. جهت تجزیه و تحلیل آماری از تجزیه واریانس در قالب طرح کاملأ تصادفی با استفاده از نرم افزارspss و مقایسه میانگین شاخص ها و ویژگی های عملکردی از آزمون دانکن استفاده شد. با استفاده از روش نقطه یک چهارم (pcq)، تراکم، سطح و حجم تاج پوشش گیاهی در چهار تیمار اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که شاخص های عملکردی و ساختاری در تیمار قرق وضعیت بهتری دارد و در حریم روستا با افزایش شدت چرا شاخص های عملکردی و ساختاری کاهش پیدا کرده و با سایر تیمارها اختلاف معنی دار نشان می دهد (05/0<p). در اراضی رها شده با گذشت زمان روند جایگزینی گیاهان محسوس است و سبب بهبود ویژگی های عملکردی و ساختاری شده است. بر اساس نتایج حاصله می توان از شاخص های lfa به عنوان یک ابزار در مدیریت اکوسیستم ها بهره برد.

چکیده اکوسیستم های علفزار دربرگیرنده منابع عظیمی از ذخایر ژنتیکی و تنوعی از گونه های گیاهی هستند که همواره این گوناگونی، متضمن پایداری مراتع در مقابل عوامل متغیر محیطی و زیستی است، بنابراین حفاظت از این اکوسیستم ها اهمیت فراوانی دارد. به منظور بررسی رابطه بین تنوع گونه ای و عوامل توپوگرافی از تلفیق و روی هم گذاری نقشه های درصد شیب، جهت شیب و ارتفاع از سطح دریا در داخل توده های علفزار تعداد 40 واحد همگن تعیین شد. در واحدهای مطالعاتی با استفاده از پلات های تو در تو سطح حداقل نمونه، 10 مترمربع تعیین گردید. در داخل پلات ها اطلاعات مربوط به خاک، حضور یا عدم حضور گونه ها و درصد تاج پوشش یادداشت شد. برای تحلیل داده ها و مقایسه تنوع گونه ای بین واحدهای مطالعاتی آزمون دانکن به کار برده شد. برای بررسی تنوع از شاخص های عددی و تعیین پایداری زیستگاه از شاخص های پارامتریک استفاده شد. برای نشان دادن تاثیر عوامل خاکی بر تنوع گونه ای تحلیل توابع کانونیک به کار برده شد. نتایج نشان می دهد که با افزایش ارتفاع از سطح دریا، میزان تنوع گونه ای کاهش می یابد. با افزایش درصد شیب نیز تنوع گونه ای افزایش می یابد. همچنین در بین جهات جغرافیایی دامنه های شرقی بیشترین تنوع را دارند. با توجه به نتایج به دست آمده از آنالیز شاخص های پارامتریک، مناطق با شیب های ملایم در ارتفاعات میانی با جهت های غربی و شمالی از توزیع لوگ نرمال تبعیت کرده است و بیشترین پایداری را دارد. نتایج تحلیل توابع کانونیک نشان می دهد که با افزایش ماده آلی، درصد رس و ازت تنوع گونه ای و یکنواختی افزایش و با افزایش هدایت الکتریکی و ضریب اشباع پذیری تنوع گونه ای و یکنواختی کاهش می یابد.

تغییر اقلیم و افزایش گرمای زمین یکی از مهم ترین چالش ها در توسعه پایدار محسوب می شود، که ناشی از افزایش غلظت گازهای گلخانه ایی در اتمسفر می باشند. دی اکسید کربن قسمت عمده گازهای گلخانه ایی را تشکیل می دهد. تغییر کاربری اراضی و تخریب خاک جریانات عمده ایی هستند که سبب رهاسازی co2 در اتمسفر می شوند. جهت کاهش دی اکسید کربن و ایجاد تعادل در گازهای گلخانه-ایی کربن اتمسفر بایستی جذب و در فرم های مختلف ترسیب شود. اکوسیستم های مرتعی تقریباً نیمی از سطح اراضی دنیا را شامل می شوند و آن ها یک سوم کربن بیوسفر زمین را ذخیره می نمایند. به منظور ارزیابی ترسیب کربن به وسیله خاک و زیتوده گونه های گیاهی در مراتع جانشین دیم زارهای خلع ید شده، مراتع تحت چرا و قرق در منطقه بزداغی استان خراسان شمالی این تحقیق انجام شد. گونه های موجود در هر رویشگاه با به کار بردن روش نمونه گیری تصادفی- سیستماتیک ثبت شدند. پوشش گیاهی و زیتوده به صورت کمی با به کار بردن ترانسکت و پلات برآورد شدند. حجم زیتوده هوایی و زیرزمینی و کربن آلی خاک (0-15 و 15-30 سانتیمتری) در سه رویشگاه تعیین شدند. نتایج نشان داد که کل کربن ترسیب شده در مراتع جانشین دیم زارهای خلع ید شده ton/ha 74/20، در مراتع قرق شده ton/ha 77/19 و در مراتع تحت چرا ton/ha 93/13 بود. در کل حجم کربن آلی خاک 93% کل کربن ترسیب شده بود. حجم کربن زیتوده زیر زمینی بیشتر از زیتوده روی زمینی بوده است. بعضی فاکتورها مثل کربن آلی، مواد آلی و وزن مخصوص ظاهری خاک (01/0p<) و ازت خاک (05/0p<) در منطقه مورد مطالعه همبستگی معنی داری با ترسیب کربن داشتند. خاک مهمترین منبع برای ذخیره سازی کربن آلی در مراتع بزداغی می باشد..