نام پژوهشگر: فریده گرامی نژاد

بررسی ساختهای محوری در روند فراگیری زبان فارسی
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه تهران 1362
  فریده گرامی نژاد   یحیی مدرسی

در این پژوهش برای مطالعه روند یادگیری نظام های دستوری، آوایی زبان فارسی در یک دوره معین رشد (از 18 تا 24 ماهگی) گفتار دو کودک بنامهای نازنین و سامان مورد استفاده قرار گرفته است . کوشش اصلی در بررسی حاضر صرف استخراج الگوهای دستوری کودکان فارسی زبان و مقایسه آنها با الگوهایی است که در برخی از زبانهای دیگر بدست آمده و بنام دستور محوری مشهور گردیده است . بررسی مواد گردآوری شده از گفتار این دو کودک نشان داد که بخش اصلی (بیش از 50 درصد) گفتار آندو در سن 18 تا 24 ماهگی از ترکیب های دو کلمه ای تشکیل شده است . در این دوره درصد جمله های تک کلمه ای رفته رفته کاهش یافته و بر درصد جمله های سه کلمه ای افزوده می شود. بنابراین، نتایج این بررسی نظر زبانشناسانی را که دوره 18 تا 24 ماهگی را دوره یادگیری ساختهای دو کلمه ای دانسته اند، مورد تائید قرار می دهد. مطالعه ترکیبات دو واژه ای در گفتار کودکان مورد بررسی نشان می دهد که این نوع ساخت ها بطور تصادفی بوجود نیامده بلکه بطور کلی تابع قواعد هستند. اما اینکه کودک در این مرحله از قواعد دستور محوری برای ساخت های دو واژه ای استفاده می کند یا نه، مسئله ایست که شاید نتوان به آن پاسخ قطعی داد. چنانچه نتایج این بررسی را ملاک قرار دهیم بنظر می رسد که واژه های مورد استفاده این کودکان در این دوره به دو طبقه دستوری آزاد و محوری قابل تقسیم باشد و ترکیب آنها نیز تابع قواعدیست که برای دستور محوری برشمرده اند. براساس مواد مورد بررسی، بنظر نمی رسد که کودکان در مرحله جمله های دو کلمه ای از قواعد زبانی بزرگسالان استفاده کنند. این دو کودک علیرغم کوشش اطرافیان در تصحیح گفتار آنها همچنان ساختهای دستوری خود را بکار می گرفتند.