پژوهش حاضر به منظور دستیابی به وسعت واژگان نوشتاری کودکان دبستانی ایرانی انجام گرفته است . این بررسی براساس نامه هایی که کودکان از چهار گوشه ایران برای مرکز تهیه مواد خواندنی برای نوسوادان فرستاده بودند، صورت گرفته است . برای رسیدن به هدف مذکور 4000 نوشته طی دو مرحله از میان 80000 نامه گزینش شد. در مرحله بعدی کار نمونه گیری بر پایه 102909 واژه که از 1085 نامه استخراج شده بود قرار گرفت . در این بررسی حدود 30 درصد از نوشته ها متعلق به دختران و بقیه متعلق به پسران بود. این نسبت با تعداد دانش آموزان پسر و دختری که در سال 46-47 در دبستانها درس می خواندند سازگار بود. نوشته ها از 908 دبستان (ملی، دولتی، شهری، روستائی، سپاه دانشی) از 110 شهر و روستای سراسر کشور جمع آوری شده بود. در این پژوهش ، واژه توالی همبسته رخنه ناپذیری از واجهاست که آزاد است یعنی جابجاکردن آن در جمله امکان دارد. فعلهای مرکب ، صورتهای اشتقاقی و صرفی واژه ها بطور جداگانه و صورت جمع هر یک به عنوان یک واژه منظور گردیده است . در این بررسی از 102909 صورت زبانی مکرر، 8807 صورت مستقل و متفاوت بکار رفته است . توزیع این صورتها در تراز دانشپایه های دوم تا ششم به شرح زیر است : دانشپایه دوم 3007، دانشپایه سوم 2545، دانشپایه چهارم 3146، دانشپایه پنجم 3065، دانشپایه ششم 3388 . با درنظر گرفتن اینکه تعداد واژه های علمی و فنی که کودکان در این پژوهش بکار برده اند جمعا" 80 واژه است می توان به تراز واژه های پایه در این پژوهش پی برد. واژگان مذکور همه از زبانهای بیگانه وام گرفته شده اند. با توجه به کمی واژه های علمی که در واژگان نوشتاری کودکان وجود دارد، نزدیکی این واژگان به واژگان پایه کاملا محسوس است . یک مقایسه اجمالی میان این واژگان و واژگان پایه زبان انگلیسی به ما نشان می دهد که همپایه تمام آن هشتصد و اند واژه ای که در واژگان پایه انگلیسی وجود دارد در این واژگان وجود دارد و از این رو می تواند برای تدریس زبان فارسی به خارجیان نیز ملاک عمل قرار گیرد. یکی از نکات شگرفی که در این پژوهش به چشم می خورد کاربرد بسیار افعال مرکب و پیشوندی بود. فراوانی این افعال نشان می دهد که گرایش به کاربرد فعل مرکب در زبان فارسی شتابی سرسام آور گرفته است . از این پژوهش می توان در تمام زمینه های آموزشی سود جست . یک نگاه زودگذر به فهرست های موضوعی واژگان کودکان نشان می دهد که براساس این واژگان چگونه می توان کتابهایی در زمینه های مختلف علمی نوشت که کودکان با واژه ها و مفاهیم آن آشنایی قبلی داشته باشند.

این بررسی براساس نسخه ای از "رساله نفس " با مقدمه و حواشی و تصحیح آقای دکتر موسی عمید (1331) به انجام رسیده است . در این تحقیق هر جزء به تنهایی درنظر گرفته شده است . واژه هایی که از سه جزء تشکیل گردیده اکثرا به دو جزء بخش گردیده اند، مانند: "ادراک با فعل" که به دو بخش "ادراک " و "بافعل" تقسیم گردیده و بصورت واژه مرکب منظور نگردیده است . جزء "بافعل" بصورت یک واژه مستقل آمده زیرا با تقسیم آن به دو جزء معنی اصلی از دست می رود. علائم کسره اضافه که بصورت "ی"، "ء" و " " در متن آمده درنظر گرفته نشده است . در این پژوهش ابتدا فهرست واژه های "رساله نفس " به ترتیب حروف الفبا نوشته شده و سپس کلیه واژه ها برحسب بسامد بیشتر فهرست گردیده است و نیز صورتهای تصریفی هر واژه بطور مجزا با ذکر بسامد در زیر صورت اصلی قید گردیده است . در مورد افعال مرکب ، هر یک از اجزاء ترکیب کننده با صورتهای مشابه که مستقلا در متن آمده شمارش گردیده و در عین حال برای مشخص بودن واژه هایی که جزئی از افعال مرکب بوده اند فهرست بسامدی افعال مرکب نیز جداگانه تنظیم گردیده است . کلیه افعالی که با فعل "شدن" و "بودن" آمده اند جزء افعال ساده آمده اند. افعالی که در صورت و معنی مرکب هستند اما در میان دو جزء آنها چند کلمه دیگر قرار گرفته تا حدی که به معنی لطمه ای نزند بصورت افعال ساده منظور گردیده اند. غیر از مواردی که ناچار به عنوان فعل مرکب فرض گردیده اند. در این پژوهش معلوم گردید که حرف ربط "و" با 639 وقوع پربسامدترین کلمه بوده و سپس فعل بودن" با 541 وقوع در مقام دوم قرار دارد. واژه هایی همچون اجرام، اصل، اعتبار و بسیاری دیگر با یک وقوع جزء کم بسامدترین کلمات می باشند.