در این پایان نامه سعی کرده ایم، تفکر عقلانی را از دیدگاه دو مذهب اسلامی، اهل حدیث و امامیه، از ابعاد مختلف، در پنج فصل تتبع و تحلیل کنیم. در فصل اول مفاهیم را ترسیم نموده و معنای عقل را از پنج جهت در لغت ، و واژه دین را در اصطلاح متکلمین معنی کردیم. سپس پیشینه اهل الحدیث و امامیه را از جهت تعریف اصطلاحی و چگونگی پیدایش و باورها و همچنین پیشینه بحث تفکر عقلانی در جهان اسلام را مورد تفحص قرار دادیم. در فصل دو، اهل حدیث را، و در فصل سه، امامیه را مورد تتبع قرار دادیم. در فصل چهارم، اختلافات و اشتراکات این دو مذهب را جداگانه بحث کرده و در فصل پنجم با در نظر گرفتن مطالب مطروحه، نتیجه گرفتیم که: در حقیقت عقل و خرد در عقاید و فقه اهل الحدیث از اهمیت چندانی برخوردار نیست و کارائی لازم را ندارد ولی در فرقه امامیه، با تبعیت کردن از امامان معصوم، عقل را در همه جوانب زندگی، جهان بینی و ایدئولوژی به معنای خاص بکار می گیرند و از آن به عنوان یک حجت باطنی استفاده می کنند.

در این پایان نامه سعی شده تا درباره موضوع مهم و اساسی سرشت انسان بحث و بررسی صورت گیرد و اینکه سرشت و فطرت انسان چگونه است؟ نیک یا بد؟ خیر یا شر؟؛ پیرامون این مسئله، مباحثی در شش فصل ارائه شده است که در فصل اول انسان شناسی و بیان هدف از انسان شناسی تبیین شده و اینکه ما چه تعریفی از آن داریم. در فصل دوم، نوع نگاه متفکران و مکاتب غربی نسبت به انسان بررسی شده است، که در مجموع به این نتیجه می رسیم که در مکاتب غربی نگاه واحد و منسجمی درباره انسان وجود ندارد. در فصل سوم، انسان از دیدگاه متکلمان و فلاسفه اسلامی مورد کنکاش و بحث قرار گرفته است، و دیدگاه علمای مختلف آورده شده که منظور از انسان چیست؟، در فصل چهارم، انسان از دیدگاه قرآن و بررسی آیات قرآن پیرامون انسان آورده شده، در فصل پنجمُ، ابتداء بحث طبیعت مشترک مطرح شده و اینکه تمام انسانها دارای طبیعت مشترک می باشند و بعد مسأله شر مورد بحث قرار گرفته و بلاخره در فصل ششم، بعنوان حسن ختام، اینکه هیچ کار خداوند بیهوده نیست، از جمله خلقت انسان، و بعد هدف از خلقت انسان از دیدگاه قرآن آورده شده است.

تحقیق حاضر با یان فرضیه شروع شده که از دیدگاه مرحوم نایینی و شهید مطهری مولفه های دموکراسی در اسلام وجود دارد اما نه به مفهوم غربی آن بلکه در چهارچوب قوانین و مقررات اسلامی که این تحقیق با هدف تبیین ابعد مهم این دو اندیشه و کشف عناصر و روابط تازه این دو اندیشه به صورت مقایسه ای و تبیین رابطه اسلام و دموکراسی از دیدگاه این دو اندیشمند طرح شده است وبرای نیل به این هدف این رساله در چهار فصل تبیین شده. فصل اول: با توجه به پیشینه دموکراسی، به انواع و مبانی دموکراسی به صورت کلی بحث شده است. فصل دوم: مردم سالاری دینی، فصل سوم: تحت اندیشه های سیاسی شهید مطهری مورد بحث و بررسی قرار گرفته و فصل چهارم: به مقایسه نظریه دو اندیشمند مورد نظر پرداخته که از نظر این تحقیق، نه تنها اختلاف مبنایی وجود ندارد بلکه شهید مطهری ادامه دهنده راه مرحوم نائینی بوده و مرحوم نائینی تئوریسین مردم سالاری دینی می باشد. در آخر نتیجه گیری می شود، به جای اثبات وجود رابطه بین اسلام و دموکراسی به صورت انفعالی باید ثابت کنیم که دموکراسی در همه نوع خود از دایره شمولیت کم تری نسبت به اسلام در تمام امور جامعه بشری برخوردار بوده است.

پژوهش حاضر بر اساس ادله کلامی ولایت فقیه طرح گردیده است. مطالب در قالب پنج فصل و یک خاتمه سازماندهی گردیده. 1- فصل اول که با عنوان کلیات نام گذاری شده 2- در فصل دوم بررسی و تبیین کلامی یا فقهی بودن مساله ولایت فقیه پرداخته شده است. 3- در فصل سوم دلایل عقلی ولایت فقیه طرح گردیده 4- در فصل چهارم دلایل نقلی ولایت فقیه مورد بررسی قرار گرفته 5- در فصل پنجم ولایت فقیه از منظر موافقان و مخالفان مورد تحلیل قرار گرفته است. 6- در خاتمه آثار و نتایج ولایت فقیه در پنج قسمت مورد بررسی قرار گرفته است.

این پایان نامه بر یک مقدمه و چهار فصل مشتمل است اولا ارزش و اهمیت توحید و معنای لغوی و اصطلاحی توحید و از پیشینه موضوع و توحید از دیدگاه علامه نیز به طور اجمالی ذکر شده توحید از دیدگاه شدیدترن مرتبه آن وجود واجبی است که از جهت قدرت و کمال نامحدود است و مستقل اما مراتب دیگر به او وابسته هستند و در پرتو نو درخشش آن وجود واجبی محو و مستهلکند این کاملترین توحید است بعد از مقدمه و بیان اجمالی نظریات فصول شروع می شود. فصل اول در ادله توحید است دلیل اول بر توحید برهان تمانع است از قرآن گرفته شده در این برهان روشهای متعدد است و دلیل دوم برهان محبت است که در قصه حضرت ابراهیم بیان شده در این برهان نیز مفسران راههای متعدد پیموده اند سوم برهان صرف الوجود است و دلیل چهارم برهان بسیط الحقیقه است و دلیل پنجم برهان صدیقین است و در فصل دوم از اقسام توحید بحث شده که توحید ذاتی توحید صفاتی توحید افعالی می باشد. در فصل سوم شبهاتی که در توحید مطرح می شود مانند شبهه شرور در توحید و توحید افعالی و نظام علیت و اختیار انسان و در فصل چهارم خاتمه و نتیجه مباحث می باشد.

مباحثی پیرامون علم امام با رویکردی عقلانی، قرآنی و روایی است. از دیدگاه نگارنده امامت در مکتب شیعه در کنار اصول دین شمرده می شود و امام به جز وحی تمام ویژگی ها ووظایف پیامبر را بر دوش دارد و انجام این وظیفه به جز با علم وسیع و مصونیت از خطا امکان پذیر نیست. به همین منظور در این تحقیق به بررسی علم امام پرداخته شده است. در آغاز واژه علم از نظر لغت و اصطلاح متکلمان، فلاسفه، صوفیان و علم جدید و کاربرد آن در قرآن و کلام معصومان مفهوم شناسی شده است. در ادامه انواع تقسیمات علم، دیدگاه های مختلف در کیفیت حصول علم ابزارهای شناخت و راه های آن مطرح گردیده است. فصل دوم با واژه شناسی «لدن» و تحلیل علم لدنی آغاز و با شناخت علم لدنی ایمه و دیدگاه ها در باره آن ادامه یافته و نحوه دستیابی به این علم و منابع علم ایمه از قبیل قرآن، وراثت از پیامبر اکرم، کتاب جفر، صحیفه جامعه، اسم اعظم، الهام، گفتگو با فرشتگان، شهود و روح القدس و دلایل قرآنی و روایی علم ایمه و قلمرو آن شرح داده شده است. فصل سوم این نوشتار با مفهوم شناسی واژه غیب شروع شده و دیدگاه های مختلف در باره معنای اصطلاحی آن مطرح و مباحث مختلفی همچون اقسام غیب، تفاوت های علم خداوند و ایمه، ادله نقلی علم غیب، علم غیب پیامبران، آیاتی که بر علم غیب ایمه دلالت دارند، دلایل عقلی بر علم ایمه، انواع دلایل روایی به علم امام و شبهات وارد شده بر موضوع علم امام پرداخته شده است.

پرسش اصلی این پژوهش این است که فلسفه خلقت انسان از دیدگاه علامه طباطبایی چیست و این نوشتار حاضر در صدد بیان دیدگاه علامه از آیات قرآن مجید درباره فلسفه خلقت انسان می باشد. به طبع این پرسشهای فرعی دیگر مطرح می شود حقیقت انسان چیست آیا انسان یک موجود مادی محض است چگونگی آفرینش انسان. هدف و غایت خلقت انسان. رابطه عبودیت با کمال انسان. با توجه به پرسشهای فوق فصل اول مربوط به کلیات مروری کوتاه بر زندگی نامه علامه طباطبایی (ره) تبیین مسئله پیشینیه تحقیق ضرورت و اهمیت تحقیق محدودیت و مشکلات تحقیق روش تحقیق سوالهای تحقیق معانی واژه های خلق و امر فلسفه و انسان می باشد. فصل دوم مربوط به حقیقت انسان می باشد در این فصل به چهار مطلب مهم توجه داده شده است 1-راههای شناخت حقیقت انسان 2-چگونگی آفرینش انسان 3-آیا انسان موجود مادی محض است 4-هویت اصلی انسان. فصل سوم متشکل بر مفهوم کمال ملاک کمال نهایی راه رسیدن به کمال می باشد فصل چهارم درصدد بیان تعریف هدف و غایت انگیزه پرسش از هدف و غایت انسان عبودیت و فلسفه خلقت انسان رابطه عبودیت با کمال انسان می باشد. فصل پنجم مربوط به جمع بندی و نتیجه گیری می باشد.