نام پژوهشگر: حمیدرضا مسکنی جیفرودی
طاهره حقگوی مردخی حسن پوربابایی
پارک جنگلی سدتاریک رودبار با وسعت 85/614 هکتار در جنوب شرق شهرستان رشت واقع شده است. این تحقیق به بررسی رابطه پوشش گیاهی با خصوصیات توپوگرافی می پردازد. بدین منظور نقشه های ارتفاع از سطح دریا، شیب و جهت به همراه تیپ های گیاهی منطقه در سامانه اطلاعات جغرافیایی تهیه شد و سپس با تلفیق نقشه های مذکور، 18 واحد همگن به وجود آمد. با توجه به همگن بودن واحد ها از نظر شیب، جهت، ارتفاع از سطح دریا و تیپ گیاهی، بدون در نظر گرفتن مساحت واحدها، 5 قطعه نمونه (به عنوان 5 تکرار) در هر واحد رویشی به صورت تصادفی برداشت شد. در ابتدا ویژگی های هر قطعه نمونه (ارتفاع از سطح دریا، شیب و جهت) اندازه گیری و ثبت شد. سپس نوع گونه ها بررسی شدند و چیرگی- وفور برای گونه های درختی، درختچه ای (در قطعات نمونه 1000 متر مربعی) و علفی (در قطعات نمونه 64 متر مربعی) با معیار براون- بلانکه بررسی شد. بررسی فلوریستیک منطقه نشان داد که در این پارک 90 گونه گیاهی متعلق به 46 خانواده و 81 جنس وجود دارد. بررسی شکل زیستی گیاهان به روش رانکایر نشان داد که همی کریپتوفیت ها با 6/36 درصد (33 گونه) و فانروفیت ها با 30 درصد (27 گونه)، اشکال رویشی غالب منطقه را تشکیل می دهند. از نظر کوروتیپ گونه های گیاهی، بر اساس روش زهری، بیشترین غنای گونه ای (31 گونه، 4/34 درصد) به ناحیه رویشی اروپا- سیبری تعلق دارد. طبقه بندی پوشش گیاهی منطقه بر اساس آنالیز دو طرفه گونه های شاخص انجام گرفت. نتایج نشان داد که 6 گروه اکولوژیک در منطقه حضور دارد. بررسی شاخص های تنوع گونه های گیاهی و عوامل توپوگرافی بین گروهها با استفاده از آنالیز واریانس یکطرفه و مقایسات چند دامنه دانکن انجام گرفت. نتایج نشان داد که از نظر شاخص های تنوع زیستی و عوامل توپوگرافی در بین گروه گونه ها تفاوت معنی دار آماری وجود دارد و در بین عوامل توپوگرافی، ارتفاع از سطح دریا و جهت دامنه ویژگی های تغییر پذیری بین گروهها بودند و جهت دامنه، مهمترین ویژگی تغییر پذیری بود. بررسی مدل توزیع فراوانی گونه ها نشان داد که فراوانی در لایه های درختی، درختچه ای و علفی به ترتیب از مدل نرمال لگاریتمی، عصای شکسته و نرمال لگاریتمی پیروی می کنند. نقشه پوشش گیاهی منطقه بر اساس گروههای بدست آمده از نتایج بررسی آنالیز دو طرفه گونه های معرف نشان داد که گروه 6 و گروه 3 به ترتیب بیشترین و کمترین مساحت را به خود اختصاص می دهند. همچنین نقشه تنوع شانون- وینر، یکنواختی پایلو و غنای مارگالف به ترتیب در 5، 4 و 4 کلاسه در سامانه اطلاعات جغرافیایی تهیه شد.
شیوا بلندرفتار صیقلانی ایرج حسن زاد ناورودی
امروزه برنامه ریزی صحیح و استفاده همه جانبه از محیط زیست بر پایه شناخت استعداد و ارزیابی توان سرزمین استوار است. با توجه به رشد روز افزون جمعیت و نیاز بشر به فضا های تفرجگاهی، تحلیل قابلیت اراضی برای توسعه و ترویج تفریحات وابسته به طبیعت ضروری به نظر می رسد. نظر به اهمیت پارک ها و فضای سبز در زندگی انسان، در این بررسی به سنجش توان اکولوژیک پارک جنگلی گیسوم برای توسعه تفرج پرداخته شد. به این منظور از سه روش؛ فرآیند تجزیه و تحلیل سیستمی(منطبق بر روش مخدوم)، فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (ahp) و روش شبکه ها استفاده شد. نتایج این بررسی نشان داد که در هر سه روش ذکر شده، تمام سطوح منطقه مورد مطالعه دارای قابلیت توسعه برای تفرج است. چنان چه در روش مخدوم حدود 85 درصد از منطقه برای تفرج متمرکز و حدود 15 درصد برای تفرج گسترده نوع 1 مناسب است. در روش ahp 52 درصد دارای توان خوب و 48 درصد دارای توان متوسط و در روش شبکه ها 21 درصد دارای توان عالی، 16/75 درصد دارای توان خوب، 5/3 درصد دارای توان متوسط و 67/0 درصد از منطقه دارای توان ضعیف برای کاربری تفرج تشخیص داده شد. یافته های این تحقیق گویای آن است که درجات مختلف توسعه سرزمین در روش های فوق با یکدیگر تقریباً همخوانی دارد. اما روش های تجزیه و تحلیل چند معیاره به دلیل این که پارامتر ها بر اساس اهمیت و شرایط خاص منطقه انتخاب و وزن دهی می شوند، می تواند نمایش بهتری از توان سرزمین برای کاربری های مختلف ارائه دهد.