گندم 20 درصد از کالری غذای جهان را تأمین می کند و غذای اصلی حدود 40 درصد از جمعیت جهان است. بیماری لکه برگی سپتوریا توسط قارچ (rob.) desm septoria tritici ایجاد می گردد. این بیماری در قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم توسط محققین در اروپا و آمریکای شمالی توصیف شد ولی با کشت گسترده ارقام اصلاح شده پاکوتاه و با عملکرد بالا توسعه پیدا کرد و به عنوان یک مشکل اساسی روی عملکرد و کیفیت محصول مورد توجه قرار گرفت. در این مطالعه سه رقم گندم نان بهاره و یک لاین مقاوم از مرکز بین المللی تحقیقات کشاورزی در مناطق خشک در طرح ژنتیکی تجزیه میانگین نسل ها، به منظور بررسی وجود مقاومت به بیماری لکه برگی سپتوریا و تجزیه ژنتیکی مقاومت در مرحله گیاهچه ای در گلخانه و گیاه کامل در مزرعه مورد ارزیابی قرار گرفتند. طرح های آزمایشی مورد استفاده در گلخانه و مزرعه به ترتیب طرح کاملاً تصادفی و طرح بلوک های کامل تصادفی بودند. صفات مورد مطالعه در مرحله گیاهچه ای شامل: نکروز، naudpc، پیکنید و paudpc و در مرحله گیاه کامل شامل: شدت بیماری و saudpc بودند. حداقل فاکتورهای موثر برای کنترل مقاومت به بیماری لکه برگی سپتوریا بین یک تا سه در تلاقی های مختلف متغیر بود. نتایج تجزیه میانگین نسل ها در مرحله گیاهچه ای برای تلاقی لاین مقاوم × تجن نقش بارز اثرات افزایشی را در کنترل صفات نکروز و naudpc نشان داد. برای صفات پیکنید و paudpc در این تلاقی نقش اثرات غالبیت بارزتر بود. در تلاقی های لاین مقاوم × مغان و مروارید × مغان مقادیر اثرات غالبیت به مراتب بیشتر از اثرات افزایشی بود و اثر متقابل غیرآللی غالبیت × غالبیت به طور معنی داری در کلیه صفات شرکت داشت. اثر متقابل غیرآللی افزایشی × غالبیت [j] در هیچکدام از صفات مورد بررسی معنی دار نبود. در مرحله گیاه کامل در مزرعه برای تلاقی لاین مقاوم × تجن و لاین مقاوم × مغان به ترتیب نقش اثرات افزایشی و غالبیت مشهودتر بود. برآورد بالای آثار غالبیت و اپیستازی توجه به تولید بذر هیبرید را به عنوان استراتژی اصلاح یک صفت تداعی می نماید، همچنین نشان می دهد که انتخاب را باید تا چندین نسل بعد، مانند نسل تک بذر به تأخیر انداخت تا به سطح بالایی از تثبیت ژن رسید و برعکس برآورد بالای آثار افزایشی توجه ما را به کاربرد روش های مختلف عمل انتخاب، مانند گزینش لاین خالص و یا روش تلاقی برگشتی جلب می نماید.

جو یکی از غلات مهم در جهان است که به عنوان غذا مورد استفاده بشر و حیوانات قرار میگیرد. این گیاه علفی متعلق به خانواده گندمیان بوده و دارای انواع زراعی و وحشی میباشد. کاهش تنوع ژنتیکی موجب آسیبپذیری شدید محصولات زراعی در برابر تنشهای محیطی، آفات و بیماریها و در نتیجه کاهش عملکرد میشود. به منظور ارزیابی تنوع ژنتیکی، 64 لاین زراعی جو با استفاده از نشانگر مولکولی و 12 صفت مورفولوژیکی مورد بررسی قرار گرفت. لاینهای مزبور در یک طرح بلوک کامل aflp تصادفی با 3 تکرار در موسسه تحقیقات کشاورزی گرگان در سال 1389 کشت گردید. صفات مورد بررسی شامل بیوماس، تعداد سنبله، عملکرد، رسیدگی فیزیولوژیک، ارتفاع بوته، طول پدانکل، طول سنبله، تعداد سنبلچه، وزن سنبله، تعداد دانههای پر، تعداد دانههای خالی، وزن دانه در سنبله بود. هدف از انجام این تحقیق ارزیابی و تعیین تنوع ژنتیکی موجود در لاینهای مورد بررسی جو از نظر خصوصیات تعداد 749 باند حاصل شد aflp مهم مورفولوژیکی و مولکولی بود. با استفاده از 8 ترکیب آغازگری که تعداد 93 باند چندشکل بودند. بیشترین و کمترین باند چندشکل به ترتیب، با استفاده از ترکیبات 7) حاصل شد. تجزیه خوشهای صفات ) e-aca /m-ctc 16 باند) و ) e-aca/m-cta آغازگری مولکولی بر اساس ضریب تشابه جاکارد لاینهای مورد مطالعه را به 6 گروه تقسیم کرد. تجزیه به نیز نتایج تجزیه خوشهای را تأیید نمود. بیشترین فاصله ژنتیکی بین لاینهای 41 و (pco) مختصات اصلی 64 بود. همچنین تجزیه به مولفههای اصلی براساس دادههای مورفولوژیکی پنج مولفه مهم را معرفی کرد. نتایج این بررسی حاکی از وجود تنوع بالا در بین لاینهای زراعی جو است.

یکی از مهمترین قارچ هایی که باعث ایجاد بیماری در گندم می شود بیماری سپتوریای برگی گندم است. اساسی ترین استراتژی برای کنترل این بیماری یافتن منابع مقاوم و توسعه کشت ارقام مقاوم است و یکی از روش های دستیابی به هدف فوق بررسی مقاومت ژنوتیپ های مختلف، می باشد. مطالعات انجام شده در سال های اخیر به بررسی نقش و میزان بیان برخی ژن های دخیل در فرایند مقاومت به بیماری پرداخته است و روشنگر نقاط ضعف وقوت گیاه و بیمارگر در مسیر بیماری بوده اند. در تحقیق حاضر، به منظور تکمیل این تحقیقات و در تایید بیان افتراقی برخی از ژن های جداسازی شده، الگوی بیان چهار ژن مهم در ایجاد مقاومت و یا انتقال سیگنال مقاومت به بیماری سپتوریای برگی شامل ایزوسیترات دهیدروژناز، انگشت روی، پراکسیداز و پلی فنول اکسیداز با روش واکنش زنجیره ای پلیمراز کمی در زمان واقعی مورد ارزیابی قرارگرفت. نتایج نشان دادند که ایزوسیترات دهیدروژناز؛ آنزیم کلیدی چرخه ی کربس، تعداد رونوشت های بیشتری را در ژنوتیپ مقاوم نسبت به ژنوتیپ حساس تولید کرده است که تائید کننده ی نتایج حاصل از بیان افتراقی در روش cdna-aflp است. همچنین بیشترین تعداد رونوشت ها مربوط به روز سوم بعد از آلودگی می باشد. تظاهررونوشت های انگشت روی به عنوان یک عامل رونویسی، در ژنوتیپ مقاوم دارای افزایش بیشتری نسبت به ژنوتیپ حساس بود و در روز هفتم به بیشترین مقدار خود در ژنوتیپ مقاوم و در روزهفتم بعد از آلودگی به کمترین میزانش در ژنوتیپ حساس رسید. همچنین بیان دو ژن دخیل در تنش اکسیداتیو یعنی پراکسیداز و پلی فنول اکسیداز در ژنوتیپ مقاوم بیشتر از ژنوتیپ حساس بود. انجام آزمون فعالیت آنزیمی در مورد پراکسیداز و پلی فنول اکسیداز نیز تائید کننده سطح بیشتر فعالیت آنها در ژنوتیپ مقاوم بود. مطالعات تکمیلی، ژن های دخیل و نحوه دقیق فرایند های منجر به مقاومت به بیماری سپتوریای برگی گندم را آشکار خواهد کرد که کمک بزرگی به متخصصین اصلاح نباتات و بیوتکنولوژی جهت مقابله با تهدید همیشگی این گیاه زراعی ارزشمند خواهد نمود.

چکیده تعیین سطح تنوع ژنتیکی و روابط بین ژنوتیپ ها اساس شناسایی والدین مناسب برای اهداف اصلاحی مختلف بشمار می رود. در این راستا نشانگرهای مولکولی بطور موفقیت آمیز در ارزیابی مورد استفاده قرار گرفته اند. در این آزمایش، تنوع ژنتیکی 64 لاین زراعی جو با استفاده از هفت جفت نشانگر مولکولی ریزماهواره بررسی شد. در مجموع 49 باند چند شکل ایجاد شد که بیشترین تعداد باند مربوط به آغازگر hvm54 با 10 باند و کمترین تعداد باند مربوط بهhvwaxy4 با سه باند بود. محتوی اطلاعات چند شکلی از 29/0 تا 45/0 متغیر بود. کمترین مقدار محتوی اطلاعات چند شکلی مربوط به جفت آغازگر hvwaxy4 و بیشترین آن مربوط به جفت آغازگرgms061 بود. میانگین محتوی اطلاعات چند شکلی برای تمام جفت آغازگرهای مختلف مورد استفاده 40/0 بود. همچنین آغازگر gms061 میزان شاخص شانون و تنوع ژنی بالایی نشان داد. بنابراین آغازگر gms061 می تواند به عنوان بهترین ترکیب آغازگری برای تمایز بین ژنوتیپ های با خویشاوندی بسیار نزدیک در این آزمایش مورد استفاده قرار گیرد. با توجه به ضرایب کوفنتیک، تجزیه خوشه ای بر اساس ضریب جاکارد با روش جفت گروه های نامتوازن با استفاده از میانگین های ریاضی انجام شد، نمودار حاصل از تجزیه خوشه ای جمعیت مورد نظر را به 11 گروه مجزا تفکیک کرد. خط برش با توجه به میانگین ضرایب تشابه تعیین گردید. نتایج تجزیه به مختصات اصلی، نیز نتایج تجزیه خوشه ای را تأیید کرد. ضریب تشابه ژنتیکی بین 171/0 تا 437/0 متغیر بود و میانگین ضریب تشابه 361/0 بدست آمد. بیشترین تشابه ژنتیکی بین دو لاین 60 و 59 و کمترین تشابه ژنتیکی بین لاین های شماره 56 و 49، شماره 49 و 55 و شماره 47 و 5، بدست آمد. نتایج این بررسی حاکی از تنوع ژنتیکی بالا بین لاین های زراعی جو می باشد. کلمات کلیدی: جو، تنوع ژنتیکی، نشانگر ریزماهواره

جو یکی از قدیمی¬ترین غلات است که در مناطق معتدله دنیا کشت می¬شود و رتبه چهارم را در جهان به خود اختصاص داده است. سفیدک پودری یکی ازمهم¬ترین بیماری¬های خسارت¬زا در تولید جو می¬باشد. بنابراین آگاهی از وجود ژن¬های مقاومت در بین ارقام و گونه¬های اهلی جو و همچنین موثر بودن این ژن¬ها در برابر جمعیت¬های قارچ موجود درایران بسیار با اهمیت است. به منظور بررسی تاثیر قارچ blumeria graminis(عامل سفیدک پودری) بر بیان برخی ژن¬های درگیر در واکنش مقاومت در جو، از یک ژنوتیپ حساس (رقم افضل)، یک ژنوتیپ نیمه حساس (لاین 67) و یک ژنوتیپ مقاوم (لاین 104) به بیماری سفیدک پودری جو استفاده ¬گردید. پس از کشت ژنوتیپ¬ها در گلخانه، گیاهچه¬های یک هفته¬ای مورد آلوده¬سازی قرار گرفت و در زمان¬های مختلف پس از تلقیح (10-0) روز نمونه¬برداری از گیاهان آلوده و شاهد (غیرآلوده) صورت گرفت. پس از انجماد نمونه¬ها در ازت مایع، استخراج rna از آن¬ها صورت گرفته و cdna با استفاده از کیت شرکت فرمنتاز ساخته شد و به عنوان الگو در واکنش qrt-pcr مورد استفاده قرار گرفت. بر اساس نتایج حاصل از آزمون پیشرفت بیماری (audpc) و شدت بیماری (severity) لاین 104 به عنوان رقم مقاوم، لاین 67 نیمه حساس و ژنوتیپ افضل حساس شناخته شد. نتایج مولکولی نیز نشان دادند که کیتیناز و گلوکاناز که آنزیم¬های کلیدی در تخریب دیواره سلولی قارچ¬ها می¬باشند، بیان بیشتری در ژنوتیپ مقاوم داشتند. در لاین نیمه حساس تعداد رونوشت¬های ژن کیتیناز کمتر از ژنوتیپ مقاوم و بیشتر از ژنوتیپ حساس بود. بیشترین میزان بیان ژن کیتیناز در ژنوتیپ مقاوم در تیمار 12 ساعت پس از آلودگی و کمترین میزان بیان آن در همین تیمار در ژنوتیپ حساس بود. در مورد سه ژن دیگر (گلوکاناز، پراکسیداز و فنیل آلانین آمونیالیاز)، میزان بیان در ژنوتیپ مقاوم بیشتر از ژنوتیپ حساس بود. نتایج آزمون فعالیت آنزیمی در مورد پراکسیداز، کاتالاز و پلی¬فنول¬اکسیداز نیز تایید کننده سطح بیشتر فعالیت آن¬ها در ژنوتیپ مقاوم بود.

در این تحقیق تعداد 54 جدایه باکتری از اندامهای مختلف مرکبات (برگها شاخه ها و میوه ها)آلوده به شانکر مرکبات که دارای لکه های مدور، برجسته، چوب پنبه ای منفرد یا پیوسته به رنگ قهوه ای با هاله ای زردرنگ در اطراف لکه ها بودند، از مناطق مختلف استانهای کرمان، هرمزگان و سیستان و بلوچستان در طی سالهای 1378 تا 1379 جدا گردید. آزمونهای فیزیولوژیکی، بیوشیمیایی حساسیت به آنتی بیوتیکها، بیماریزایی، دامنه میزبانی و همچنین سرولوژی و الکتروفورز پروتئین روی این جدایه ها انجام شده است .