چکیده کشور ایران صرف نظر از تنوع آب و هوایی اش، جزء مناطق نیمه خشک محسوب می شود. در چنین اقلیمی، نگهداری، ذخیره سازی و بهره برداری از منابع آبی موجود، در طول تاریخ، بسیار حائز اهمیت بوده است. ایرانیان دارای پیشین? پرافتخار و فرهنگی غنی در بکارگیری و نگهداری از این منبع ارزشمند حیات هستند، بطوری که دستاوردهایی همچون ساخت قنات و آب انبار به ایرانیان باستان نسبت داده شده است. در حال حاضر با کاهش بحرانیِ منابع آبی در سطح جهانی و همچنین در کشورمان مواجهیم. در راستای تاکید بر اهمیتِ این موضوع و همچنین به منظور ارج نهادن به میراث ملی در ارتباط با نحو? نگرش و برخورد با آب به عنوان یکی از مهم ترین مظاهر هستی ، موز? ملیِ آب ایران در پارک پردیسانِ تهران برپاشده است. هدف از طراحیِ موزه، نمایش دستاوردهای ایرانیان در زمین? بکارگیریِ آب و همچنین فراهم آوردنِ امکان آشناییِ نسل حاضر با دانش گذشتگان دربار? آب ، کاربردها و زیبایی شناسیِ آن می باشد. با چنین ذهنیتی در ارتباط با اهدافِ موزه، طرحِ حاضر می کوشد تا مفهومی از آب را ارائه کند که مختص فرهنگِ سرزمین ایران است و با درک و برداشت مردمانِ دیگر فرهنگ ها از آب تفاوت ماهوی دارد.

در طی دو دهه اخیر آموزش آکادمیک معماری در ایران دستخوش تغییرات زیادی شده است و دراین راستا تلاشهای بسیاری با هدف ارتقاء کیفیت آموزش معماری صورت پذیرفت. اما با وجود همه تلاش ها، به نظر می رسد که عدم همسوئی مناسب میان بسیاری از عوامل موثر در فرآیند آموزش، مانند برنامه ریزی آموزشی، شیوه و ساختار آموزش، شایستگی های دانشجویان، قابلیت های مجریان آموزش و نیز محیط فیزیکی آموزش، دستیابی مطلوب به اهداف تعیین شده را دچار خلل نموده است. از آنجا که اهداف محتوایی و عملی برنامه ریزی آموزش، و بطور کلی روابط اجتماعی مربوط به اجرای برنامه های آموزش معماری، مستلزم مکانی مناسب برای انجام رفتارهای مربوط به آن است، بنابراین نمی توان نقش محیط کالبدی و فیزیکی آموزش را در فرآیند یادگیری دانشجویان نادیده انگاشت. علاوه بر آن بخش قابل ملاحظه ای از مولفه های موثر در پرورش استعدادهای دانشجویان معماری، مربوط به درک و فهم آنان از معانی مربوط به مصداق های مناسب معماری و به عبارتی کسب تجربیات دیداری و یادگیری های مشاهده ای است. این امر ما را ملزم به تامین شرایطی در محیط فیزیکی آموزش می کند که با مولفه ها و اهداف فوق الذکر همسو باشد. اما متاسفانه گسترش مراکز آموزش معماری درسطح کشور و استفاده از مکانهای مختلف و غیر مرتبط و ناهماهنگ و با نیازهای آموزش معماری، نگرانی ناشی از تاثیر نامطلوب چنین محیط هائی را بر فرآیند آموزش معماری دوچندان می کند. لذا در این رساله سعی شده است نخست با بهره گیری از علومی چون روانشناسی محیط، روانشناسی یادگیری و علوم رفتاری نیازهای بنیادی و رفتارهای دانشجویان معماری شناسایی گردد، آنگاه با بررسی نقش محیط فیزیکی به عنوان بستری موثر در تسهیل و ارضا نیازهای دانشجویان معماری و نیز ارائه معانی و مفاهیم مناسب برای تحقق هر چه بیشتر استعدادهای شناختی و زیبایی شناختی آنان دستورالعمل هایی حاصل شود که بتوان از آنها در طراحی محیطهای آموزش معماری بهره جست.

در جوامع قبل ازانقلاب صنعتی توسعه به صورت تدریجی و هماهنگ با طبیعت و مصنوعات انسان ساخت پیش می رفت و در نحوه نگرش انسان به طبیعت و جهان هستی تفاوت چشمگیری وجود داشت. تحولات اقتصادی-اجتماعی قرن ??و ??, کلانشهرها, شهر- ناحیه و مجتمع های عظیمی را به وجودآوردند. مهاجرت های روستایی، تراکم جمعیت و آلودگی, دگرکونی های اساسی درساختار و بافت شهر ها به وجود آمد. بحث پایداری در بستری شکل گرفت که ناکامی اندیشه مدرن با عواملی مانند پیشرفت علوم و فلسفه و فجایعی مانند جنگ جهانی و آلودگیهای زیست محیطی شاخص شده بود. این بحث با دورنما عدالت اجتماعی در همه سطوح؛ از عواقب جامعه ای است که تخریب طبیعت، تخریب فضای سبز، جنگل زدایی و هزاران نوع تبعات زیست محیطی ، اجتماعی ، فرهنگی و اقتصادی از خواص آن می باشد. توسعه پایدار به معنای رشد وترقی با اجتناب از آسیب رساندن به محیط در برآوردن نیازهای انسان است بدون آنکه توانایی و امکانات نسل های آینده برای تامین نیازهایشان محدود شود، که با اهداف احترام به محیط زیست ،حرکت در جهت کاهش مصرف انرژی های تجدید ناپذیر،استفاده از انرژی های نو،استفاده از مصالح جدید در ساخت و ساز با قابلیت بازیافت ،احترام به سایت و ایجاد کیفیت محیطی برتر در عرصه معماری تبلور یافت و دورنمای جدیدی را به سوی انسان معاصر گشوده است. در این رساله سعی شده تا با در نظر گرفتن تامین نیاز فضایی شهر رشت به امکانات فرهنگی از یک سو، بادیدگاه تحلیلی به بررسی انگیزش های شکل گیری بستر تفکر پایدار؛ توسعه پایدار، توسعه شهری پایدار، شهر پایدر و در نهایت معماری پایدارپرداخته شود. سپس با تبیین اصول و ضوابط، اهداف و دستور کارهایی اجرایی نمود آن در طرح بیان شده و در نهایت احکام و ضوابط مستخرج شده در طرح دیده شده است.

رشد و شکوفایی هنر در گرو بستر سازی و ایجاد زمینه برای بروز استعدادهای هنرمندان و ترغیب فرهنگ عمومی به حمایت از هنر می باشد. در این مسیر، تامین فضاهای کافی برای نمایش آثار هنری گامی موثر در جهت ارتقا سطح خوسته ها و سلایق عموم مردم خواهد بود. وجود فضاهای مناسب برای ارتباط هرچه بیشتر هنرمندان با سایر اقشار جامعه و نمایش آثار هنری زمینه ساز جاری شدن هنر در زندگی روزمره مردم خواهد شد. بی شک فضایی که برای نمایش آثار هنری امروز، مناسب، قلمداد شود باید با توجه به تعریف «هنر نو» و خواسته های هنرمندان امروز و نحوه ارتباط این دو با یکدیگر طراحی شود. این در حالی است که در حال حاضر این هنرها در مقایسه با هنر های اصیل و آکادمیک حتی از نظر محل ارائه آثار نیز دچار مشکل می باشند آنچنان که هنرمندان ایرانی در این عرصه تنها راه گریز از این مسئله را حضور در نمایشگاه های کشورهای خارجی دیده اند. در چنین شرایطی آموزش و ارائه نه چندان مناسب هنر به همراه نبود شناخت کافی هنرمان را در طولانی مدت به حاشیه خواهد برد. درپروژه حاضر، پیش از هرچیز به مفهوم «هنر» بطور عام و «هنر نو» و قالب های رسانه ای آن، بطور خاص پرداخته شده است. سپس مفاهیم نظری تاثیرگذار بر کالبد پروژه مورد بررسی قرار گرفته است؛ ماهیت تعاملی آثار لزوم بررسی رفتار مخاطبان را در این گونه مراکز بیش از پیش در کانون توجه قرار می دهد. بدین منظور شناخت و توجه به «ویژگی های رفتاری کاربران» و خواسته های آن ها برای طراحی فضایی که میل به حضور و انجام فعالیت در فضا را در کاربران ترغیب سازد، الزامی است، بنابراین درمباحث نظری فصل سوم به این ویژگی های رفتاری و تاثیر آن ها در کالبد معماری پرداخته شده است. به نظر می رسد با توجه به سرعت بالای تغییرات در تمامی عرصه های دنیای امروزکه شامل هنر، علم و فن آوری، شیوه زندگی و دیگر موارد می گردد و تنوع طلبی و کثرت گرایی زیادی که ارمغان عصر حاضر است، ویژگی «انعطاف پذیری» یکی از ویژگی هایی است که طراحی را به کیفیت مطلوب نزدیک می سازد. بنابراین در فصل سوم به این ویژگی و نمود کالبدی آن در فضای معماری پرداخته شده است. بدیهی است در طراحی فضایی که با هدف ارتباط بیشتر هنرمند و مخاطب طراحی می گردد، در پایان با توجه به مطالعات صورت گرفته و بررسی نمونه های مشابه، در بخش های دوم و سوم در فصل چهارم مبانی نظری طراحی توضیح داده شده و در فصل پنجم پس از بررسی بستر موضوع، استاندارهای طراحی، الزامات طراحی فضاهای نمایشگاهی و موزه ها از نظر اقلیمی، تهویه، نور و سایر موارد، تاثیر انعطاف پذیری در بخش های مختلف کالبد طرح بررسی شده است. فصل ششم نیز، به تشریح فرآیند طراحی «مرکز هنرهای نوین » شهر تهران و ارائه مدارک طرح اختصاص یافته است.

به اذعان بسیاری از صاحب نظران، از سال های پایانی قرن بیستم به این سو و به ویژه از آغاز هزاره سوم، عصری نو در تاریخ بشریت آغاز گشته است. تحقیقات بسیار دهه های اخیر نشان داده اند که کاربری های مهم فرهنگی از جمله موزه، درگیر بحرانند و نمی توانند مخاطب خود را تأمین کنند. یکی از عواملی که می تواند تأثیر بسزایی در به وجود آمدن این مسئله داشته باشد تغییر الگوی زندگی امروزی از صنعت به سمت دنیای اطلاعات می باشد. انقلاب تکنولوژیک جدیدی که از اواخر قرن بیستم با محوریت فن آوری اطلاعاتی آغاز شده است، با سرعتی شتابان در حال شکل دهی مجدد ساختارهای بنیادین اجتماعی و به تبع آن اثرگذاری بر تمامی پدیده های جهانی می باشد. معماری نیز به عنوان یکی از مهم ترین پدیده های اجتماع انسانی از تأثیرات انقلاب اطلاعاتی یاد شده به دور نمانده است. پیدایش سیستم های ارتباطات الکترونیکی و اطلاعاتی و ایجاد جامعه شبکه ای باعث شده مفهوم فضایی برخی کارکردهای زندگی روزمره همچون کار، خرید، تفریح، آموزش و ... دگرگون شود که این امر به نوبه خود موجب تغییر خصوصیات فضاهای معماری و ارائه تعریف جدیدی از فضا و مکان در جامعه نوین اطلاعاتی گشته است. موضوع رساله حاضر تبیین تأثیرات فن آوری های جدید اطلاعاتی بر معماری معاصر از طریق کنکاش در مفهوم فضای مجازی و رابطه آن با فضای فیزیکی است. این گونه تصور می شود که در یک پاسخ کلی اگر قرار باشد که همچنان موزه نقش خود را در تأمین قسمتی از نیازهای جامعه ایفا کند و به مکان هایی متروکه و بی کاربر تبدیل نشود، لازم است که در طراحی، توجه اصلی معمار به شناخت ویژگی های منحصر به فرد فضاهای واقعی و محیط کالبدی نسبت به فضاهای مجازی و توجه به تأثیرات عصر اطلاعات بر مقاصد عملکردی و زیبایی معماری باشد. در این راستا سعی شده با تشریح مهم ترین تحولاتی که در نتیجه استفاده از فن آوری اطلاعات در زندگی انسان ها ایجاد گردیده است، رویکردهای جدید معماری در مواجهه با ساختارها و فرایندهای اجتماعی انسانی جدید مورد ارزیابی و تجزیه و تحلیل قرار گیرد و در نهایت طراحی موزه هنرهای معاصر رشت با توجه به مقاصد معماری مورد نظر، ارائه شود.

در این رساله سعی شده است ابتدا با شناخت رابطه ی فرهنگ و معماری به بررسی مولفه های فرهنگی موثر در معماری پرداخته شود. با تحلیل این رابطه مشخص شد که توجه به زمینه ی طرح میتواند فصل مشترکی میان این دو باشد. سپس به شناخت مفهوم و پیشنیه زمینه گرایی پرداخته و با شناسایی ابعاد مختلف این گرایش ، مولفه ها مختلف و نمونه های شاخص آن در معماری ملی و بومی ما مورد مطالعه و شناسایی قرار گرفت. بدون شک گستردگی مقیاس زمینه گرایی و اهمیت کاربرد آن در معماری بحران زده ی امروزی را نمی توان نادیده گرفت. در ادامه نتایجی حاصل شد که در واژه ای جامع می تواند به این معنی باشد که اگر قرار است رابطه ای بین فرهنگ یک جامعه با محیط های ساخته شده ی معماری آن برقرار شود، عوامل مربوط به این مجموعه که شامل تناسبات ،نظم ،ترکیب اجزاء ،عناصر و روابط بین آنها و همچنین نماد ها و نشانه ها می شود، می بایستی برگرفته از آن فرهنگ و گویای مضامین مربوط به مبانی نظری و نگرشها و نظرات آن فرهنگ باشد. گمان می رود با توجه و کاربرد این عوامل در معماری طرح اثری خلق شده است که بتواند ارتباط مناسبی با کاربران خود برقرار کرده و نمایش دهنده ی فرهنگ و تمدن ایران زمین باشد.

در طراحی بسیاری از بناهای موجود عصر ما به عوض ملاحظه نیاز های روان شناختی کاربران ، توجه به عملکردهای اندام واره ای و نیز پیکره بندی های بدیع در اولویت قرار گرفت. این ضعف در بسیاری از فضاهای آموزش معماری در ایران نیز مشهود است. در حالیکه در چند دهه اخیر روان شناسی محیطی یافته های ارزشمندی را در زمینه تاثیر متقابل انسان و محیط در اختیار معماران و طراحان گذارده است. بر این اساس اعتقاد بر این است که صرف نظر از رفتار های مربوط به یادگیری ، شرایط فیزیکی محیط می تواند در بالفعل کردن استعدادهای بالقوه دانشجویان موثر باشد . یادگیری و آموزش معماری مبتنی بر انجام رفتارهایی درونی و بیرونی است از جمله اندیشه ، خلاقیت ، تحلیل ، تجربه و نیز اعمال فیزیکی مربوط به رفتار های یادگیری مانند شنیدن ، نشستن و غیره. در این تحقیق که با استفاده از نظریه های روان شناسی صورت پذیرفت ، ماهیت انسان و ویژگی های محیطی موثر در زمینه یادگیری او مورد بررسی قرار گرفت. در این راستا مشخص گردید که صرف نظر از محیط اجتماعی ونیاز های انسان، محرکهای کالبدی محیط می توانند در تصمیم گیری انسان برای رفتار، موثر واقع گردند. از جمله این متغیرهای محیطی می توان به گرما ، سرما ، آلودگی ، ازدحام ، نوع آب و هوا و ...اشاره کرد. از دیگر عوامل محیطی موثر در رفتار ، معانی زیبایی شناختی محیط می باشند. عناصری چون ریتم ، تکرار ، تضاد و هارمونی... و عواملی مانند شدت ، اندازه ، حرکت و ... که به عنوان ابزاری در دست طراح قرار دارند ، در میزان توجه مخاطب و در نتیجه درک سریعتر و شناخت محرک ها موثرند. بهره مندی از ویژگی های محیط تا حدود زیادی به ویژگی های شخصیتی و تجارب افراد بستگی دارد ؛ اما در عین حال نمی توان انکار کرد که وجوه اشتراکی از جمله خوشایندی محیطی دارای تنوع و تازگی و انطباق محیط با نیاز های فردی و ارزش های اجتماعی در میان دانشجویان وجود دارد دراین رابطه و در طراحی سعی شد تا محیطی منطبق با وجوه اشتراک دانشجویان و الگوهای رفتاری آنان طراحی گردد. چنین محیطی علاوه بر فراهم آوردن شرایط آسایش ، به دلیل احراز ویژگی های کیفی و ادراک آنها از سوی دانشجویان می تواند در تامین نیاز های روان شناختی و ارتقاء ابعاد شخصیتی آنها موثر واقع گردد. علاوه بر بالا بردن کیفیت آموزشی ، بستر سازی بهتر برای خلاقیت و زمینه سازی برای ارتقاء ادراک فضا می تواند از جمله نتایج این پژوهش می باشد. کلید واژه : طراحی دانشکده معماری و هنر ، رابطه متقابل انسان و محیط، روان شناسی محیطی .

تنها دو هنری که به نسبت زیادی در ساخت فضا شرکت می کنند و بدین لحاظ از واژگان و ساختار واحد برخوردارند، هنر معماری و موسیقی است، که هرگاه در حیطهی زبان و فرهنگ واحدی نیز بهکار گرفته شوند، ترجمان یکدیگر میشوند و تکرار یک روح در دو بدن. این رساله در جهت تدوین نحوهی ارتباط دو هنر، مطالعه در زبان، واژگان و ساختار معماری و موسیقی را هدف بخش نظری قرار داده است و کاربست یافتههای تحقیق در قالب طرح مرکز موسیقی ایرانی در شیراز مبتنی بر معماری موسیقی، هدف کاربردی بوده است که سعی در حصول بدان داشته است. از طرفی در رسیدن به طرح مرکز موسیقی، مطالعهی مباحث آکوستیک و فن پخش صوت در سالنها از اندازه تا متریال مناسب، مورد دیگری است که در این رساله پیگیری شده است. از آنجا که مردم شیراز، افرادی خونگرم هستند و بدون برنامهریزی کنار هم جمع میشوند، از مطالعات تعاملات اجتماعی و نحوهی شکلگیری فضا در رابطه با آن، در طرح سالنهای انتظار و سایت اصلی مجموعه به عنوان درآمد و پیشدرآمد بهره بردهایم. در نهایت مخاطب میتواند دستاورد این رساله را در قالب جداول نتیجهگیری از رابطهی معماری و موسیقی، موسیقی ایرانی و فضاهای لازم آن- نتیجهگیری از تعاملات اجتماعی و نحوهی شکلگیری مناسب آن- تحلیل مصادیق موسیقی بر مبنای رویکرد، بر مبنای کارکرد و نیز بر مبنای مسایل فنی آکوستیکی را پیگیری کند. و در انتها با تدوین احکام طراحی به طرح مرکز موسیقی پرداخته است. اصول مکان یابی مراکز فرهنگی و معیارها و شاخصههای ارزیابی انتخاب سایتهای فرهنگی مورد دیگری است که در این رساله میتوان بدان دست یافت.

معماری مقوله ای فرهنگی است و محتملا بی ارتباط با گذشته نیست. ساخت و سازهای دهه های اخیر ‏بدون در نظر گرفتن ارزش های فرهنگی و بومی، چهره شهر را برای ساکنین بیگانه نموده است. ساختمان ‏ها با اشکال متنوع و بدون در نظر گرفتن بافت پیرامونی، از زمین سر بیرون می آورند. به طوریکه نمی ‏توان رابطه معناداری مابین ساختمان های جدید و بناهای با ارزش قدیمی و معماری بومی آن منطقه ‏برقرار نمود‎. ‎‏ شهر رشت هم مانند خیلی از شهرهای ایران در پی تحول تاریخی، دچار دگرگونی شده و ‏شکل جدید آن برای رسیدن به طرحی نو، انسجام و پیوند با ساختار قدیم را برهم زده است. از این رو، ‏ضروریست بدنبال راهکاری جهت ضابطه مند نمودن ساخت وسازها ، خصوصا در مناطق تاریخی ‏باشیم. ‏در این ارتباط تصور می شود، برای پیشگیری از هرچه بیشتر خدشه دار شدن چهره بافت های با ارزش شهر رشت ضرورت شناسایی فاکتورهای صوری و محتوایی ‏مربوط به فرهنگ و ارزش های موجود در بناهای قدیمی و به کار بستن آن ها در ساختمان های جدید با ملاحظه پاسخ به نیازهای روز ‏جامعه ، راهکار مناسبی باشد. برای رسیدن به این هدف از طریق مطالعات ‏کتابخانه ای و نیز با کسب اطلاعات مورد نیاز از طریق مطالعات میدانی ، سایت مورد نظر مورد توصیف و تحلیل و ارزیابی قرار گرفت. حاصل این پژوهش و بررسی –که با محوریت ارتباط اثر با زمینه صورت پذیرفت- مجموعه ای از احکام و دستوالعمل های کمی و کیفی اجرایی برای انجام طراحی بود.

با پیشرفت روزافزون آموزش عالی در کشور و به تبع آن، افزایش جمعیت دانشجویان، من جمله دانشجویان غیربومی، لزوم توجه به اسکان این قشر تأثیرگذار در جامعه، احساس می شود. شهر یزد نیز با توجه به جمعیت بالای دانشجویی آن، از این قاعده مستثنی نیست. این امر در حالی است که، خوابگاه های کنونی صرفاً تأمین کننده برخی نیازهای اولیه دانشجویان هستند و اولویت دهی به مسائل کمی، باعث غفلت از سایر نیازهای ایشان شده است؛ در نتیجه، ساکنین شهرها و دانشجویان را، متحمل هزینه های حاصل از این سهل انگاری کرده است. اولین قدم در راه تأمین تمامی نیازهای ساکنین، شناسایی ابعاد مختلف آن است. لذا مفاهیمی از روان شناسی محیط، در توضیح ریشه این نیازها و نتایج حاصل از برآورده سازی آن ها، مورد مطالعه قرارگرفته اند، که مفهوم خلوت و مفاهیم وابسته به آن نظیر فضای شخصی، قلمرو و ازدحام از آن جمله می باشند. طی آشنایی با این مفاهیم و تعمیم آن ها به سکونتگاه دانشجویی، احکامی برای طراحی فضاها استخراج شده است، که در طراحی معماری بلوک سکونتی از آن ها استفاده شده است.

با توجه به اینکه امروزه صنعت گردشگری به یکی از پر درآمدترین صنایع تبدیل شده، رقابت فشرده ای در میان بسیاری از کشورهای جهان برای جذب جهانگردان به چشم می خورد. استان گیلان و شهرستان آستارا با در نظر گرفتن توان بالقوه آن - چه از نظر طبیعی و چه از نظر طرح های در دست اجرا – می تواند به مقصد گردشگری تبدیل شود. حال آنکه هتل ها و مجموعه های اقامتی- تفریحی موجود در سطح استان گیلان چه از نظر کمی و چه از نظر کیفی از مطلوبیت کافی برخوردار نمی باشند. به نظر می رسد، یکی از علل اصلی پایین بودن کیفیت مجموعه های اقامتی- تفریحی، عدم توجه به نیازهای همه جانبه کاربران آن است. به بیان دیگر کالبد طراحی شده برای هتل های موجود، پاسخ گوی نیازهای عملکردی، زیبایی شناسی و زیست محیطی کاربران آن نمی باشد. بر این اساس در پژوهش حاضر تلاش شده است با هدف ارتقاء سطح کیفیت کالبدی هتل ها ، هتلی پایدار طراحی شود که در آن میان فعالیت ها، محیط کالبدی، بستر طرح و نیازها و تصورات کاربران رابطه ای مطلوب برقرار باشد. در این پژوهش برای رسیدن به این مهم، فرض شده است که میان تامین کیفیت های مطلوب و مورد مطالبه کاربران، با نیازهای آنان و نظام های اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و نیز با مولفه های جغرافیای طبیعی بستر طرح همبستگی وجود دارد؛ و پاسخ گویی مناسب به آن، سبب ارتقای کیفیت محیط کالبدی می شود. در این راستا ابتدا نظریات مختلف در ارتباط با رابطه بین نیازهای کاربر و کیفیت محیط ساخته شده، مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته است و با استفاده از نتایج حاصل اقدام به شناخت مولفه های کیفی محیط کالبدی در هتل ها گردیده است. در نهایت نیز با توجه به احکام به دست آمده، راهکارهایی جهت طراحی هتل در شهرستان آستارا ارائه شده است. این پژوهش به روش توصیفی-تحلیلی و از طریق مطالعات کتابخانه ای و مراجعه به مصادیق عینی انجام شده است.

درجهان امروز، بخش حمل و نقل از جمله بخش های زیربنایی اقتصاد هر جامعه است که علاوه بر تحت تأثیر قراردادن فرآیند توسعه اقتصادی، خود نیز در جریان توسعه دچار تغییر و تحول می شود.امروزه با پیشرفت تکنولوژی،راه آهن دوباره به عنوان وسیله ای برای حمل و نقل سریع و انبوه و ایمن مطرح شده است.درگیلان نیز این بستر فراهم آمده است و حمل و نقل ریلی به عنوان تحولی در سیستم ترابری وارد عرصه زندگی اجتماعی- اقتصادی مردم خواهد شد.لذا با توجه به موقعیت استان گیلان از قبیل مشرف بودن به دریای خزر و همجواری با کشورهای آسیای میانه،توریسم پذیر بودن منطقه و عدم وجود یا ناکارایی سیستم های جاده ای و هوایی،نیاز به احداث بناهایی که ضمن پاسخگویی به نیازهای ترابری در تعادل با محیط،تاریخ،فرهنگ و طبیعت باشد،احساس می گردد.آنچه تا به امروز با توجه به وضعیت فعلی ایستگاه های ساخته شده می توان فهمید،عدم توجه به طراحی ایستگاه ها می باشد و آنچه در مباحث طراحی ایستگاه ها بیشتر به آن پرداخته شده نیز شامل مسائل فنی و عملکردی و پاسخ به نیازهای عملکردی فضا است.اهمیت این مسئله از آنجایی است که تامین برخی از نیازهای انسانی به ابعاد روانشناختی،اجتماعی، فرهنگی،اقتصادی و تاریخی و جغرافیای زیست او بستگی دارد.بنابراین مکان زندگی و فعالیت او نمی تواند بی ارتباط با این ویژگی های بومی باشد.لذا برای رسیدن به طراحی یک ایستگاه قطاری که پاسخ گوی نیازهای کاربران باشد،بررسی ویژگی های عملکردی،زیبایی شناختی،فرهنگی و هنری ضروری به نظر می رسد.هدف دستیابی به یک نظام علمی و تجربی و یا به عبارتی مطالعات منسجم بر اساس ملاحظات بوم شناختی،به منظور ارتقاء کیفی مکان مورد طراحی و رسیدن به دستورالعمل هایی جهت طراحی یک ایستگاه راه آهن بین شهری می باشد .در این پژوهش استان گیلان و شهر رشت به عنوان محیطی برای آزمون فرضیه ها و پاسخگویی به پرسش ها با توجه به ملاحظات بوم شناختی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است.روش تحقیق بصورت اسنادی و بررسی متون بوده و عمده ترین منابع مورد استفاده کتابها و مجلات تخصصی،طرح های پژوهشی مرتبط و استفاده از شبکه جهانی اطلاع رسانی می باشد.

به دنبال رشد فزاینده شهرنشینی در دهه های اخیر در ایران و به ویژه در شهرهای بزرگ کشور نظیر تبریز، تامین مسکن به یکی از مهمترین مسائل کشور تبدیل شده است. نکته ای که در بررسی روند ایجاد مجموعه های مسکونی در ایران و خصوصا شهر تبریز مشاهده می گردد، این است که همواره از توجه به اصول و معیارهای روان شناختی در برنامه ریزی و طراحی مجموعه های مسکونی کاسته شده و این گونه مساکن از ایجاد محیط های مسکونی مطلوب برای پاسخ به نیازهای رفتاری ساکنین، فاصله گرفته اند و امکان آسیب های روان شناختی به ساکنین در این محیط ها، افزایش یافته است. تحقیق حاضر، پس از بررسی و بیان مشکلات مربوط به محیط های سکونتی در شهر تبریز، به شناخت ابعاد و معیارهای برنامه ریزی و طراحی مجموعه های مسکونی پرداخته و با تاکید بر معیارهای روان شناختی، نگاه ویژه ای به نیاز ساکنین به خلوت و قلمروپایی برای رسیدن به خودشناسی و زیبایی شناسی داشته است. در فرآیند این بررسی، عوامل موثر در مطلوبیت مجموعه های مسکونی نظیر آسایش و آرامش، هویت، سرزندگی، دسترسی، نظم و امنیت عنوان شده و با نگاه به الگوهای طراحی مجموعه های مسکونی در عصر حاضر و با توجه به مصادیق اجراشده در داخل و خارج کشور، معیارهای برنامه ریزی و احکام طراحی مرتبط استخراج شد. پس از تبیین مبانی برنامه ریزی نظیر اقلیم و فرم بنا در منطقه، فرهنگ و اقتصاد غالب و برنامه ریزی کالبدی، در طراحی مجموعه مسکونی مورد نظر در شهر تبریز، تلاش بر استفاده از این احکام و معیارها بود. در طراحی و ساخت مجموعه های مسکونی، رعایت این اصول و تامین فضایی مناسب برای زندگی و پاسخ به نیازهای روان شناختی افراد، می تواند فضاهای جدید را به محیط های مسکونی مطلوب تبدیل کند.

معماری مقولهای فرهنگی است که صورتها و اشکال مختلفی را به دلیل نوع مطالبات و خواستههای کاربران به خود میگیرد. در این رابطه فضاهای مربوط به فعالیت کودکان و نوجوانان از جمله فضاهایی هستند که میتوانند به عنوان محرکهای محیطی در فرآیند رشد استعدادهای آنان موثر باشند. حاصل بررسیهای انجام شده نشان میدهد که میزان پاسخگویی فضاهای مورد نظر در حد انتظار نیست. این پژوهش برای یافتن راه حلهای مناسب جهت طراحی محیط- هایی است که در آن امکان پاسخگویی به نیازهای پرورشی کودکان و نوجوانان از قالبیت بالایی برخوردار باشد. در این ارتباط، این پژوهش در راستای پاسخ به این پرسش که مکان مورد نظر لازم است از چه ویژگیهای کالبدی برخوردار باشد تا امکان دستیابی به قابلیت مورد نظر میسر گردد، با مراجعه به اسناد و مدارک کتابخانهای و نیز مراجعه به مصادیق عینی شکل گرفت. لذا فرض اولیه بر آن بود که برای رشد استعدادهای فکری کودکان و نوجوانان لازم است میان مطالبات کاربران با ویژگیهای کالبدی محیط بستگی وجود داشته باشد. بدین منظور و پس از بررسیهای به عمل آمده، معین گردید که برای ایجاد فضای مطلوب لازم است که ضمن هماهنگ نمودن ویژگیهای فیزیکی محیط با ساختار ارگونومی کاربران، ویژگیهای بصری محیط نیز به گونهای باشد که با درک معنای آنها موجبات ارتقاء نیازهای شناختی و زیبایی شناختی و نیز احساس تعلق آنان به محیط را فراهم نماید.

در طراحی ایستگاه راه آهن در ابتدا تلاش گردید تابه مشخصات و شرایط کالبدی و روابط فیزیکی ترمینال مسافربری راه آهن تهران پرداخته شود و به تفصیل به مبحث شناخت و توصیف وضع موجود پرداخته شود. و سپس براساس دو فرضیه مطرح شده برای یک ترمینال مسافربری راه آهن و پاسخ به این دو فرضیه توجه به مبانی نظری طراحی ایستگاه راه آهن مد نظر قرار گرفت .و در جهت رسیدن به دستور العملهای اجرایی برای طراحی از روش تحقیق تحلیل کیفی استفاده گردید . بدین منظور به مراجعی از قبیل اطلاعات کتابخانه ای شامل سرفصل مبانی نظری طراحی - برنامه فیزیکی - ...و اطلاعات میدانی شامل بازدید از ایستگاه راه آهن تهران –و عکسبرداری و فیلمبرداری ... توجه و مورد استفاده گردید .و با مقایسه با نمونه های موفق مصداقهای داخلی و خارجی و انطباق آنها با مبانی نظری تحقیق به نتایجی منتهی گردید . و در نهایت به نتایج و احکامی جهت طراحی ایستگاه راه آهن منجر گردید. و پس از آن براساس این احکام به طرحهای اولیه و چند آلترناتیو منجر شد و از میان آنها طرح اصلی بوجود آمد .

میدان شهرداری رشت به علت غنای تاریخی و خصوصیات فرهنگی اجتماعی اش بی تردید از نقاط پر اهمیت شهر محسوب می شود که ساکنین به آن احساس تعلق دارند. تصویری ثبت شده در ذهنشان که تبلور فرهنگ، آداب و رسوم، معماری و خاطراتشان بوده و حفظ آن به عنوان میراث و هویت ماندگار امری ضروری می باشد. امروزه با ساخت و توسعه کالبد این بافت و تقابل نامناسب ساختار سنتی و قدیمی با نمودهای معماری معاصر با خدشه دار کردن بدنه میدان و ایجاد اغتشاشات بصری، این بافت با بحران فضایی، اجتماعی و فرهنگی مواجه شده است. در همین راستا با توجه به ظهور دیدگاه های جدید در نگرش به نقش موزه ها، توجه به گسیختگی در تداوم فرهنگی بین فرهنگ سنتی و جدید جامعه ایران، از جمله عوامل موثر در عملکرد و معماری موزه هاست بدین گونه که امروزه موزه ها مستقل از زندگی روزمره افراد نبوده بلکه با ساختار اجتماعی و شهری آمیخته شده اند، می توان گفت موزه یک مفهوم جدید است که می تواند به منزله به ظهور رساندن حیات و هویت شهرها عمل کنند. با در نظر گرفتن این امر که مراکز تاریخی شهرهای ایران عمدتا نقش خاطره انگیزی و هویت بخشی را با خود به یدک می کشند، این پروژه سعی بر آن دارد تا با ایجاد موزه مردم شناسی در میدان تاریخی شهر رشت، با استفاده از مصادیق موفق موجود و منابع کتابخانه ای، ضمن بررسی قواعد کلی حاکم بر میدان شهرداری با بهره گیری از اصول و معیارهای معماری زمینه گرا ساخت و سازهای جدید را همسو با بستر میدان نموده و با خلق فضایی متجانس با بافت میدان به کلیت آن روحی جدید و ماهیت میراثی، در معرض نمایش بدهد.

چکیده: امروزه با تغییر در سبک زندگی، الگوی سکونتی که در سطح شهر شاهد آن هستیم دستخوش تغییرات عمده ای شده است. فرای گرایش به سبکی خاص در معماری، خانه های ویلایی با کیفیت های منحصر به فردشان به مکعب هایی بدل شده اند که نه تنها با الگوی فرهنگی جامعه سازگار نیست بلکه کیفیاتی که لازمه ی به جریان افتادن و تداوم سکونتی استاندارد باشد را دارا نیستند. استانداردهایی که عمدتاً به مسائل کمی پرداخته شده است و کمتر بررسی و ارائه ی دستور العملی واضح به منظور ارتقاء استانداردهای کیفی فضاهای سکونتی پرداخته شده است. سکونتگاه انسان امروزی به سبب گرایش عملکردیش نه به عنوان یک پلان که تنها خطوط منظمش پیرو هندسه ای خاص باشد بلکه باید بعنوان سناریوئی پویا تجسم و طراحی شود و هریک از فضاهای داخلی اش به سبب کیفیت های فضایی منحصر به فردش کاربر را به انجام فعالیت خاص ترغیب کند. بدین منظور بررسی و تحلیل رفتارهای در جریان کاربران امروزی در سکونتگاهشان و فضاهای مورد نیازو شرایط لازم جهت سهولت بخشیدن و دلپذیر کردن جریان رفتارها مقوله ای اجتناب ناپذیر است. اما در این میان به سبب بدیهی به نظر رسیدن مسائل، موانعی از تحلیل عملکرد فضا و رفتارهای کاربران جلوگیری می کند که یکی از این موانع «موانع زبان» می باشد. لغت هایی آشنا که به نظر مفهومی بدیهی دارند و با شنیدن هر یک از آنها تصویری در ذهن ایجاد می شود که این تصویر به قدری واضح و روشن به نظر می آید که تحلیل دوباره ی عملکرد آن کاری بیهوده تلقی می شود. بنا براین در این پژوهش از یک طرف به تحلیل رفتارهای در جریان کاربران در سکونتگاهش پرداخته شده و بدنبالش فضاهای مورد نیاز به منظور جریان رفتارها بررسی گردیده و برای جلوگیری از ایجاد تصویر ذهنی ، فضاها را شماره گذاری کرده و شرایط مطلوب به منظور جریان رفتارها در هریک از فضاها ارائه گردیده است. از طرف دیگر به تححلیل عملکرد اجزای تشکیل دهنده فضا پرداخته شد تا با در نظر گرفتن عملکردشان روش های دیگری به منظور القاء هدف هریک از اجزا ارائه گردد.به عنوان مثال به جای ایجاد موانع صلب که با عنوان «دیوار» مطرح هستند روشهای دیگری برای ایجاد حریم و یا تفکیک فضایی ارائه گردید. و در نهایت در ارائه الگوی سکونتی مناسب با توجه به فرهنگ و اقلیم منطقه سعی شد تا مقولاتی مانند: سلسله مراتب فضایی، حریم فضایی، القای حس قلمروپایی و خلوت ، استقلال واحدها دید و منظر به فضای سبز ارتباط فضای بسته با فضاای نیمه باز و ... مد نظر قرار گرفته باشد

با توجه به رابطه فعالیت های انسان با فرهنگ، شهر بستری است که در آن فرهنگ از طریق فعالیت ها و ارتباطات انسانی به جریان در می آید. همچنین معماری به عنوان بستر اتفاق زندگی بشر یکی از تأثیرگذارترین هنرها در جهت نمایاندن فرهنگ عامه و الگوهای ساختاری آن در هر دوره است. کالبد شهر بالاخص نماهای شهری به بازنمایی این رابطه پرداخته و ارزش های سنت های هم زیستی را عینیت می بخشد. علیرغم توجه طراحان نسبت به مسائل زیربنایی همچون فرهنگ، هویت، سنت و بوم، معماری معاصر ایران دچار اغتشاش و بی هویتی است. ضعف در شناسایی فرهنگ خودی، مشکلات آموزشی، تبلیغات فرهنگ بیگانه، نبود قوانین و ضوابط منسجم و کارآمد، ضعف راهکارهای مدیریت شهری در معماری و شهرسازی موضوعاتی هستند که در بحران هویت فرهنگی معماری و شهرسازی معاصر ایران نقش دارند. رساله حاضر در بررسی رابطه طراحی و بوم شناسی، به نقش فرهنگ، هویت، سنت، ارزش های اجتماعی و اقلیم در شکل دهی فضاهای معماری پرداخته است و در جستجوی فراهم سازی زمینه حرکت به سمت معماری بومی هر منطقه و تعیین زیرساخت های لازم جهت رسیدن به آن است. بدین منظور پس از بیان مسئله به بررسی هویت فرهنگی و اصول معماری ایران و معرفی چند نمونه بناهای با رنگ و بوی سنتی، به نتایجی طراحی در این راستا دست یافته است.

با توجه به رشد روز افزون جمعیت و افزایش شهرنشینی، نیاز به سپری کردن اوقات فراغت ضرورتی انکار ناپذیر است. در این خصوص گردشگری به عنوان یکی از راهکارهای مناسب جهت تامین این نیاز است. یکی از عوامل مرتبط با گردشگری هتل و ساخت فضاهای اقامتی برای گردشگران می باشد. و یکی از رویکردهای رایج در این مقوله طراحی فضاهای مذکور بر اساس معماری بومی آن منطقه می باشد. با توجه به کمبود چنین فضاهایی در استان گیلان و بخصوص شهرستان لاهیجان که شهری توریستی می باشد و با توجه به معماری خاص منطقه شمال کشور که صورتی متفاوت از معماری ایرانی دارد. تعریف یک هتل، با رویکرد بومی میتواند پاسخی در خور مساله باشد. بدین منظور در این رساله ( پژوهش) سعی شده ابتدا با شناخت رابطه بین ارزش های بومی و معماری به بررسی مولفه های تاثیر گذار در معماری پرداخته شود. با تحلیل این مولفه ها مشخص شد که توجه به عوامل از قبیل ارزش های فرهنگی، ارزش های محیط طبیعی و ارزشهای محیط انسان ساخت و همچنین توجه به زمینه طرح فصل مشترکی میان این دو می باشد. با شناسایی ابعاد مختلف این گرایش و شناخت مفهوم و پیشینه آنها، مولفه های مختلف و نمونه های شاخص آن در معماری ملی و بومی مورد مطاله و شناسایی قرار گرفت. بررسی معماری بومی گیلان و بخصوص شهرستان لاهیجان نتایج کمی و کیفی را از جمله سادگی استفاده از مصالح بومی، معماری اقلیمی، برونگرایی، بافت پراکنده و... به دست داده است که بر اساس آن نتایج حاصله جهت طراحی هتل 5 ستاره با تکیه بر رابطه بین ارزش های بومی با بنای معماری و پیوند میان اثر و فرهنگ بومی به لحاظ ساختارها و نمادها و نشان های بومی و محلی باشد.

یکی از نیازهای فطری بشر زیست اجتماعی است . نیاز انسانها به برقراری روابط اجتماعی نه تنها یک نیاز فطری است بلکه سبب تقویت و رشد فرهنگ و تمدن می شود. از سوی دیگر انسان همواره برای دستیابی به نیازهای مادی و معنوی خود به تغییر و «ساخت» محیط پیرامون خود دست زده است و در طول تاریخ، اجتماعات انسانی، کالبدهایی با ویژگیهای خاص، متناسب با نیازهای اجتماعی و فرهنگی خود بوجود آورده اند. بدین منظور مدت زمانی است که مراکز مختلفی به نام خانه های فرهنگ در سطح شهرهای ایران پدیدارشده اند و هدف از ایجاد چنین مراکزی، بهزیستی انسانها و ارتقاء کیفیت فرهنگی آنان از طریق محیطی مناسب برای «همزیستی» «همکاری» و «مشارکت» است. چنین مجموعه هایی محیط هایی مناسب برای تفکر، ابداع، خلاقیت هنری و... می باشند. با توجه به اینکه در سطح شهر رشت دو نمونه بارز از این نوع مراکز وجود دارد و هر کدام دارای نقصان های خاص خود مانند بی هویتی در صورت ، ساختار ، نشانه ها و کارایی می باشند ، طراحی یک مرکز فرهنگی که دارای خصیصه های زیبایی شناختی مرتبط با ارزشهای بومی و ملی باشد و از سوی دیگر بلحاظ کارایی قابلیت پاسخگویی به عملکردهای مختلف یک مرکز فرهنگی را داشته باشد مد نظر قرار گرفت . بدین منظور در این رساله سعی شده تا ابتدا به امر با شناخت رابطه فرهنگ و معماری و چگونگی احراز فرهنگ از طریق معماری و شناخت ویژگی های معماری ملی و بومی در ساختار ، هندسه ، آرایه ها ، نمادها و نحوه برخورد با اقلیم در شهر رشت و همچنین شناخت عملکردهای مختلف یک مرکز فرهنگی و پاسخگویی به هر کدام از آنها با توجه به الگوهای رفتاری خاص خود در روند طراحی گام نهاده شود .

ورزشگاه ها ضمن برخورداری از استانداردهای بین المللی و ملی ارائه شده توسط سازمان های مربوطه میبایس از کمیت و کیفیت های مناسبی برخوردار باشند تا رضایت استفاده کنندگان فراهم شود.امروزه عوامل مختلفی از جمله سازه ،مصالح ساختمانی ،رنگ محیط ها در طراحی و معماری فضاهای ورزشی نقش تعیین کننده ایی در ایجاد فضای مطلوب را ایفا می کنند.

با نگاهی عمیق تر به طراحی معماری بناها در میابیم تا عامل وجودی یک ساختمان باید چیزی بیشتر از ویژگی های عملکردی و زیبایی باشد تا آن را سال های متمادی حفظ کند ، به نظر نویسنده ، در معماری بناهایی که تنها با ویژگی های عملکردی و زیبایی طراحی شده اند دیالکتیک سریعتر رخ می دهد و همین عامل باعث جاودانه نشدن یک اثر معماری می شود . نوع طراحی ای که برای طراحی کلیسا ( موضوع پایان نامه ) پیش گرفته خواهد شد را می توان طراحی مفهوم گرا نامید . از این رو با جمع آوری مطالعاتی که موضوع طرح را شامل می شود به شناخت هر چه بیشتر درباره موضوع پروژه پرداخته و پس از اتمام این مرحله اطلاعات جمع آوری شده در گروه های مختلف دسته بندی شده و از لحاظ محتوا مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرند . پس از استخراج اطلاعات مورد نیاز برای شروع کار طراحی ، اعم از اطلاعات عملکردی ، زیبایی شناسی ، اقلیمی و مفهومی ، شروع به طراحی نموده تا همانطور که گفته شد علاوه بر توجه به مسائل عملکردی و زیبایی شناختی به شالوده اصلی آن یعنی مفهوم پرداخته شود . علاوه بر مفهوم مسئله ای که در طراحی بناهای مذهبی مورد توجه است ، برانگیختن و ایجاد احساس معنوی در مخاطب می باشد. در روند مطالعاتی تلاش شده تا با استفاده از اطلاعات جمع آوری شده چهار چوبی تحت عنوان چگونگی ایجاد فضای روحانی ( معنوی ) به دست آید تا از آن در چگونگی برانگیختن احساسات معنوی و ایجاد حس روحانی در مخاطب استفاده شود .

در طراحی بسیاری از بناهای موجود عصر ما به عوض ملاحظه ی نیازهای روانشناختی کاربران، توجه به عملکردهای اندام واره ای و نیز پیکره بندی های بدیع در الویت قرار گرفت. این ضعف در بسیاری از فضاهای آموزشی در ایران نیز مشهود است. در حالیکه در چند دهه ی اخیر روانشناسی محیطی یافته های ارزشمندی را در زمینه تأثیر متقابل انسان و محیط در اختیار معماران و طراحان گذارده است. بر این اساس اعتقاد بر این است که صرف نظر از رفتارهای مربوط به یادگیری، شرایط فیزیکی محیط می تواند در بالفعل کردن استعدادهای بالقوه نوجوانان موثر باشد. از آنجایی که بنا دارای سه ساحت سر پناه، ساختمان و معماری است و معماری زبان و بیان معانی و مفاهیم و در بردارنده ی هویت و فرهنگ یک ملت و تمدن به شمار می رود، بنابراین برای تبیین این قضیه، پژوهشی در ارتباط با بناهای فرهنگی مورد استفاده ی نوجوانان در زمینه ی جغرافیا و فرهنگ انجام داده شد و در این رابطه چند عامل را که نقش محوری در پاسخگویی به انتظارات نوجوانان داشت مورد بررسی قرار گرفت که عبارتند از ویژگی های زیبایی شناختی، خوانایی و ارتباط بنای مورد نظر با فرهنگ و ارزش های جامعه. با توجه به این موارد در طراحی سعی شد تا محیطی منطبق با وجوه اشتراک نوجوانان و الگوهای رفتاری آنان طراحی گردد چنین محیطی علاوه بر فراهم آوردن شرایط آسایش به دلیل احراز ویژگیهای کیفی و ادراک آنها از سوی نوجوانان می تواند در تأمین نیازهای روان شناختی و ارتقاء ابعاد شخصیتی آنها موثر واقع گردد.