چکیده : شناخت شرایط رویشگاهی گونه های درختی و درختچه ای، زمینه ساز معرفی هر چه بهتر گونه ها و اعمال مدیریت بهینه در خصوص آنها است. هدف پژوهش بررسی شرایط رویشگاهی و تاثیرات برخی پارامترهای اکولوژیکی در پراکنش گونه انجیر وحشی (ficus johannis) در دو زیرحوزه مزرعه قبله و صادق آباد ( بخشی از کوهستان شیرکوه) می باشد. در این پژوهش شرایط اقلیمی با استفاده از اطلاعات نزدیکترین ایستگاه های هواشناسی و وضعیت خاک رویشگاه با برداشت نمونه ها و آنالیز فیزیکوشیمیایی مشخصه های هدایت الکتریکی عصاره اشباع، اسیدیته، آهک، بافت و درصد سنگریزه اندازه گیری شد. ضمن انجام مطالعه فلورستیک، با انجام آماربرداری به روش خط نمونه و برداشت 28 خط نمونه، وضعیت کمی و کیفی در دو زیرحوزه مورد مطالعه، مورد بررسی قرار گرفت. بر اساس مطالعات فلورستیک انجام شده در رویشگاه مورد مطالعه تعداد 34 خانواده، 76 جنس و 90 گونه گیاهی در دو زیرحوزه مورد بررسی شناسایی گردید. تیره های compositae با 21 درصد (19 گونه) و labiatae با 11 درصد (10 گونه) به ترتیب بیشترین غنای گونه ای را در دو زیرحوزه مورد بررسی دارا هستند. اشکال زیستی منطقه شامل کامفیت 55 گونه (61%)، تروفیت و همی کریپتوفیت 10گونه (11%)، میکروفانروفیت 7 گونه (8%)، نانوفانروفیت 4 گونه (5%)، ژئوفیت 3 گونه (3%) و مزوفانروفیت1 گونه (1%) می باشد. از 90 گونه گیاهی موجود در منطقه 15 گونه گیاهی اندمیک ایران می باشد. اقلیم منطقه خشک معتدل و متوسط بارش سالیانه منطقه مورد مطالعه 177/4میلی متر و متوسط دمای سالیانه 14/4 درجه سانتی گراد تعیین گردید. نتایج خاک شناسی نشان داد که گونه انجیر وحشی در خاک های غیر شور تا کمی شور و قلیایی با ph8/39-7/74 و بافت شنی - لومی رشد می کند. یافته های این پژوهش در دو زیرحوزه مورد مطالعه نشان داد که انجیر وحشی گونه ای صخره-دوست و آب دوست می باشد و بیشتر در حاشیه دره ها (به دلیل رطوبت بیشتر) مشاهده شد. نتایج برآوردهای کمی برای قسمت های دارای پوشش گیاهی نشان داد در زیرحوزه مزرعه قبله به طور متوسط 46 پایه درختچه انجیر وحشی و متوسط درصد تاج پوشش این گونه 3/51% می-باشد. در زیرحوزه صادق آباد به طور متوسط 49 پایه درختچه انجیر وحشی و متوسط درصد تاج-پوشش این گونه 7/76% می باشد. نتایج بررسی مشخصه های کیفی گونه انجیر وحشی در دو زیرحوزه مورد مطالعه نشان داد که وضعیت کلی مشخصه های کیفی این گونه متوسط بود. عارضه خشکی سرشاخه در اکثر پایه های انجیر وحشی وجود دارد و از نظر مشخصه آسیب-دیدگی تنه اکثر پایه های انجیر وحشی سالم بودند.

گونه کنار (ziziphus spina- christi) یک گونه درختی چندمنظوره می باشد که علاوه بر بومی بودن با شرایط دشوار مناطق جنوبی کشور سازگار گشته است. اما این گونه با ارزش روند رو به نابودی را طی می نماید. هدف از این پروژه، شناخت ویژگی های محیطی کنار و رویشگاهی است که این گونه در آن بهترین شرایط را دارا می باشد. در این پژوهش یک رویشگاه 10000 هکتاری در اسیر- دارالمیزان استان فارس و دو رویشگاه دهنگ با مساحت 800 هکتار و لاورمیستان با مساحت 700 هکتار در استان هرمزگان به عنوان عرصه های مطالعاتی انتخاب شدند. مطالعات انجام شده شامل برداشت های زیست سنجی از ویژگی های کمی (قطر، ارتفاع، سطح تاج پوشش و تعداد در هکتار) و کیفی (وضعیت شادابی)، ویژگی های خاک شناسی، اقلیمی و عوامل تهدید کننده و تنش زا می باشد. در خصوص ویژگی های خاک شناسی، مشخصه های: ec، ph، sar، گچ، نمک، بافت و مواد آلی و در مورد ویژگی های اقلیمی فاکتورهای رژیم حرارتی و رطوبتی و جزئیات مربوط به آن مانند: میانگین، بیشینه و کمینه دما و بارش لازم برای شروع فعالیت های حیاتی، آستانه تحمل به گرما و سرما در رویشگاه جنگلی مورد بررسی قرار گرفت. برداشت های زیست سنجی با استفاده از روش خط نمونه با پنج درخت انجام گردید. مطالعات خاک شناسی در سطح اجمالی- اکتشافی، به ازای هر هزار هکتار یک پروفیل در نظر گرفته شد. به منظور مطالعات اقلیمی از اطلاعات شش ایستگاه اطراف رویشگاه های مورد مطالعه (کیش، قشم، لار، لامرد، بندرلنگه و کنگان) استفاده گردید و ایستگاه کنگان به دلیل دوره آماری طولانی تر، به عنوان ایستگاه شاهد در نظر گرفته شد. رویشگاه های مورد مطالعه در دو استان از لحاظ ویژگی های جنگل شناسی و جنگلداری دارای اختلاف معنی دار با یکدیگر بودند. تعداد در هکتار در رویشگاه های اسیر- دارالمیزان، دهنگ و لاورمیستان به ترتیب برابر با 3/23، 2/11 و 4/21 بود. درصد تاج پوشش در سه منطقه پیش گفته به ترتیب برابر با 9/2، 6/5 و 14 درصد بود. توده اسیر- دارالمیزان به علت کنده (شاخه) زاد بودن، فاقد قطر برابر سینه می باشد. متوسط قطر برابر سینه در رویشگاه دهنگ و لاورمیستان به ترتیب برابر با 4/41 سانتی متر و 9/54 سانتی متر بود. متوسط ارتفاع در سه رویشگاه اسیر- دارالمیزان، دهنگ و لاورمیستان به ترتیب برابر 7/3، 9 و 6/8 متر بود. در بررسی خاک شناسی، نتایج لایه های سطحی پروفیل های استان هرمزگان با پروفیل های استان فارس مشخص گردید، در دو استان بین درصد ماده آلی، ph و درصد سنگریزه اختلاف معنی دار در سطح احتمال 01/0 موجود می باشد. در مقایسه کل پروفیل های استان هرمزگان با پروفیل های استان فارس نیز مشخص گردید که در بین فاکتورهای چون، درصد ماده آلی، ph و ec اختلاف معنی دار در سطح احتمال 01/0 وجود داشت. در سه رویشگاه اسیر- دارالمیزان، دهنگ و لاورمیستان متوسط ph خاک به ترتیب برابر با 8، 5/7 و 8/7 بود. خاک هر سه منطقه از نوع غیر سدیمی و متوسط درصد ماده آلی نیز به ترتیب برابر با 38/2، 41/0 و 82/0 درصد بود. همچنین سه منطقه فاقد گچ می باشند. حداقل و حداکثر دمایی که کنار قادر به تحمل آن می باشد به ترتیب برابر با 1- و 50 درجه سانتی گراد است. میانگین دمای سالانه نیز 6/23 درجه سانتی گراد می باشد. متوسط بارش سالانه نیز برابر با 6/368 میلی متر است که میانگین بارش سالانه به ثبت رسیده در ایستگاه شاهد می باشد. میانگین درصد رطوبت نسبی و تبخیر و تعرق پتانسیل حاصل از تشتک تبخیر به ترتیب برابر با 7/41 درصد و 3548 میلی متر است. عواملی تخریب کنارستان ها، بروز خشکسالی، چرای دام و قطع درختان به منظور توسعه زمین های کشاورزی ارزیابی گردید.

چکیده حفاظت از اکوسیستم ها به ویژه اکوسیستم های جنگلی ، پایه و اساس اقتصاد سازگار با محیط زیست است.برای تبدیل منابع طبیعی و زیست محیطی به ارزش های پولی قابل مقایسه با سایر منابع ضروری است چارچوبی برای این تبدیل مشخص گردد. به طور کلی در جهت شناخت ارزش های بازاری، اکولوژیکی، زیست محیطی و اقتصادی منابع طبیعی، شناخت سهم منابع طبیعی در رفاه انسان، ارزیابی میزان خسارت های اجتماعی ناشی از تخریب منابع طبیعی، فراهم آوردن ارتباط بین سیاست های اقتصادی دولت ها و منافع منابع طبیعی و تصمیم گیری در مورد تخصیص زمین به کاربری های مختلف منابع طبیعی لازم است مبانی ارزش گذاری آن ها مشخص شود که در این پژوهش به آن پردخته می شود. در پژوهش حاضر4 کارکرد تنظیمی و 1 کالای تولیدی اکوسیستم جنگلی ذوب آهن و نیز ارزش حفاظتی آن با استفاده از روش های ارزش گذاری اقتصادی مورد محاسبه قرار گرفت .نتایج حاصل از تحقیق نشان داد بیشترین ارزش تنظیمی محاسبه شده مربوط به جذب و تثبیت کربن (32%)می باشد و سایر ارزش ها به ترتیب مربوط به حفاظت از کارکرددآب(27%)، تولیدمیوه(19%)ارزش جذب دی اکسید گوگرد (15%)تولید اکسیژن(7%) می باشد.علاوه بر آن ارزش اطلاعاتی (ارزش حفاظتی) سالانه هر هکتاراز جنگل کاری های ذوب آهن اصفهان برابر 1488480 ریال بدست آمد . ارزش کل خدمات اکوسیستمی محاسبه شده در این مطالعه نیز معادل 7/1 میلیون ریال درهکتار در سال برآورد گردید.

یکی از مهم ترین عوامل موثر در وقوع آتش سوزی در مناطق خشک، پوشش گیاهی و شرایط آب و هوایی منطقه می باشد. منطقه حفاظت شده باغ شادی یکی از مناطق جنگلی استان یزد بوده که بیش ترین آتش سوزی های استان در آن رخ داده است. به منظور بررسی عوامل موثر بر وقوع آتش سوزی در این منطقه از روش تحلیل سلسله مراتبی (ahp) استفاده شد و معیارهای فیزیوگرافی شامل سه زیرمعیار ارتفاع، شیب و جهت شیب، اقلیم شامل دو زیرمعیار دما و بارش، انسانی شامل دو زیرمعیار فاصله از جاده و فاصله از مناطق مسکونی و پوشش گیاهی شامل میزان تراکم مدنظر قرار گرفتند. میزان تراکم منطقه با استفاده از شاخص گیاهی نرمال شده (ndvi) از تصاویرسنجنده oli ماهواره ای لندست 8 به دست آمد. برای وزن دهی عوامل انتخابی از تعدادی آتش سوزی های به وقوع پیوسته و پرسشنامه های تکمیل شده توسط متخصصین استفاده شده است. وزن هر یک از عوامل ارتفاع، شیب و جهت شیب، دما، بارش، فاصله از جاده، فاصله از مناطق مسکونی و تراکم پوشش گیاهی از طریق مدل تصمیم گیری با معیارهای چندگانه به دست آمد و سپس با تلفیق وزن عوامل در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی نقشه خطر وقوع آتش سوزی در پنج طبقه تهیه شد. نتایج نشان داد که مهم ترین عوامل موثر در وقوع آتش سوزی به ترتیب معیار گیاهی با وزن 0/596 و سپس انسانی با وزن 0/204بود. برای صحت سنجی مدل از تطابق نقشه ساخته شده با پهنه های آتش گرفته گذشته استفاده شد که طبقات پرخطر و خطرناک همپوشانی بالایی با نقاط آتش گرفته داشت. همچنین تست مدل توسط منحنی مشخصه عملکرد سیستم roc نشان از دقت بالای مدل تولیدی (0/88) داشت. سپس ارتباط سنجه های محاسبه شده توسط نرم افزار fragstat شامل patch area، perimeter-area ratio، shape index، core area، patch richness و patch richness density با نقشه احتمال خطر آتش سوزی توسط نرم افزار spssمورد بررسی قرار گرفت که رابطه ها معنی دار بود اما همبستگی بالایی نداشتند.

الزامات رشد و توسعه اقتصادی همراه با توسعه تکنولوژی و فناوری در قرن 21 ایجاب میکند از دانش و آموخته های فارغ التحصیلان انبوه دانشگاهی در مسیری صحیح و علمی استفاده گردد. از طرفی برای همگام شدن با شرایط زیست در این دنیای پیچیده ناگزیر از استفاده از روش هایی است که با به کارگیری حداقل زمان حداکثر بهره دهی حاصل گردد؛ این مهم به دست نمی آید مگر آنکه در کنار دانشگاه ها و موسسات صنعتی و اقتصادی سازمان هایی ایجاد گردد که بسترساز بهره برداری از تحقیقات کاربردی باشد. مراکز رشد واحدهای فناوری (انکوباتورهای فناوری) از این دست سازمان ها می باشند. عملکرد این مراکز با تصوری که در ذهن افراد از دستگاه انکوباتور است مطابق و معادل می باشد؛ در حقیقت می توان اینگونه گفت که انکوباتور به دستگاهی گفته می شود که نوزادان نارس را در آن نگه می دارند و وجه تسمیه انکوباتور در پارکهای فناوری، چیزی مشابه به همین معناست، با این تفاوت که انکوباتور در پارکها، محلی برای نگهداری و پرورش اولیه شرکت های کوچک و نوپایی است که ایده هایی نو را به دنیا می آورند و نیاز به حمایت مالی و پشتیبانی علمی و خدماتی دارند. "مرکز رشد کشاورزی و علوم زیستی " دارای فضاهایی با عملکرد نزدیک به اداری می باشد و علاوه بر امکانات سایر مراکز رشد امکانات گلخانه ای، زمین های زراعی، تامین آب آبیاری و آزمایشگاه های تخصصی را نیز به مشتریان خود ارائه می دهند. از طرفی مرکز رشد کشاورزی می بایست در جهت نشان دادن عملکرد داخلی در نمود بیرونی و رواج فرهنگ حفظ محیط زیست و حرکت در راستای بهبود آن، حضور پررنگ تری از طبیعت را نشان دهد و به گونه ای عمل نمایدکه بنا با محیط بصورت یکپارچه در کنار هم قرار گیرند و مخرب محیط نباشد چراکه با برقراری این نوع ارتباط با محیط، علاوه بر کیفیت بخشی به فضاها می توان بسیاری از تنش ها و مشکلات روانی محیط کار را برطرف نمود و این خود به پرورش خلاقیت و ایده پردازی مخاطبان نیز کمک میکند. به همین جهت این پایان نامه تحت عنوان «طراحی مرکز رشد کشاورزی و علوم زیستی»: الف- تلاشی است در جهت شناخت و دستیابی به اصول معماری احیاءکننده در طراحی فضایی، برای ایجاد تاثیر مثبت محیطی و مطرح کردن طبیعت به عنوان یک معیار برای ارزیابی عملکرد ساختمان. ب- تمرینی است در به کار بستن این اصول در یک سایت واقعی، واقع در سایت پارک علم و فناوری یزد. در این رساله سعی شده اکثر منابع موجود و در دسترس و سایت های اینترنتی مربوط به موضوع مطالعه شود و بوسیله مکاتبات با صاحب نظران، گشایشی در موضوع ایجاد شود و در حد کوشش دیدگاه های مختلف مد نظر قرار گیرد تا مقدمه ای بر طراحی هدفمند و درست باشد، لذا رساله حاضر سعی دارد لزوم توجه به بعد پایداری محیط زیست به واسطه ایجاد معماری احیاءکننده را به عنوان هشداری برای عموم عنوان کند و امید است که در آینده به عنوان منبع در این زمینه قرار گیرد.

تفریح و تفرج از جمله نیازهای روحی و روانی هر انسان است که باعث رفع خستگی، آرامش اعصاب و شکوفایی استعداد ها می شود و اکوتوریسم به عنوان پایدارترین شکل گردشگری، با رشد فزاینده ی خود، نقش موثری را در توسعه ی جوامع ایفا می کند. توسعه تفرجگاه ها باید به گونه ای باشد که بهره مندی از طبیعت کمترین زیان به محیط وارد شود و در آن بهترین بهره وری برای انسان بدست آید. لذا بایستی مناطق مناسب گردشگری با ارزیابی توان سرزمین برای کاربری مورد نظر، انتخاب شوند. در این تحقیق با استفاده از روش تجزیه و تحلیل سلسله مراتبی (ahp) و با بکارگیری فن آوریgis به تعیین پتانسیل طبیعت گردی در پارک جنگلی سکوتپه در شهرستان ساری پرداخته شده است. برای ارزیابی توان تفرجی این منطقه پس از شناسایی معیارهای موثر در کاربری اکوتوریسم شامل معیار های ژئومورفولوژیکی (شیب، جهت، خاک و...)، اقلیمی (باران، دما، رطوبت نسبی، روز های آفتابی)، زیست محیطی (تنوع و تراکم پوشش گیاهی، جاذبه های اطراف و...) و اجتماعی- اقتصادی (فاصله از روستا، فاصله از شهر، جاده)، نقشه های مربوطه به کمک سامانه اطلاعات جغرافیایی (gis) تهیه شد. سپس با کمک روش ahp، وزن دهی و ناسازگاری معیار ها و زیرمعیار ها بررسی شد و در نهایت با استفاده از تکنیک وزن دارکردن خطی (wlc) در محیط arc gis، نقشه ی نهایی ارزیابی توان طبیعت گردی، تهیه و در پنج طبقه کلاسه بندی شدند. نتایج حاکی از آن بود که 75/73 درصد منطقه برای کاربری اکوتوریسم مناسب است و در طبقات متوسط تا عالی قرار دارد. همچنین نتایج نشان داد، استفاده از روش wlc و روش ahp در فرایند مکان یابی مناطق تفرجی کارایی بالایی دارد.

منطقه دره گاهان واقع در شهرستان تفت و استان یزد، چشم اندازهای طبیعی قابل توجهی داشته و شرایط اکولوژیکی مناسبی برای گردشگری دارد. برای منظرسازی در مناطق خشک و کویری، گونه های گیاهی و بویژه گونه های بومی اهمیت و نقش اساسی دارند. انتخاب بهترین مکان طراحی سبزراه نیازمند شناسایی و تجزیه و تحلیل شاخص های متعددی است. از این رو در این پژوهش ابتدا شاخص های تأثیرگذار در امر مکان یابی سایت مناسب برای طراحی سبزراه شناسایی شد. سپس پرسشنامه ها در اختیار 30 نفر از کارشناسان خبره قرار داده شد تا با استفاده از تکنیک ahp به مقایسه زوجی این مولفه ها پرداختند. با استفاده از داده های به دست آمده وزن نهایی هر یک از آن ها محاسبه شد. لایه های اطلاعاتی هر یک از معیارها در محیط gis ایجاد شد و در نهایت با روی هم گذاری لایه های چهار معیار بیوفیزیکی، هیدرواقلیمی، توپوگرافی و اقتصادی-اجتماعی، نقشه نهایی برای انتخاب بهترین سایت مناسب برای سبزراه در حاشیه جاده منطقه دره گاهان تجزیه وتحلیل گردید. معیار هیدرو اقلیمی بالاترین وزن را در بین معیارها به دست آورد و بارندگی نیز به عنوان مهم ترین زیر معیار شناخته شد. در نهایت نیز نتایج حاصل از تلفیق لایه های اطلاعاتی به عنوان سایت های مستعد ایجاد سبزراه بر اساس میزان مطلوبیت اولویت بندی شد و با بستن پلی گون در اطراف این مناطق مستعد و تبدیل به فرمت dwg به طراحی محیط پرداخته شد. بدین ترتیب پهنه بندی مکان های مناسب برای طراحی سبزراه انجام گرفت تا بهترین مکان ها برای کشت گونه های موردنظر مشخص گردد. از نتایج بررسی گونه های گیاهی، برتری گونه های بومی بادام کوهی و بنه و همچنین سنجد و توت به وضوح قابل مشاهده بود که از مهم ترین فاکتورهای تأثیرگذار در این انتخاب، دوره خشکی شناخته شد.