سویا یکی از مهمترین گیاهان تامین کننده روغن می باشد و تاریخ کاشت به عنوان یکی از مسایل مهم به زراعی، بر رشد و عملکرد آن تاثیر بسزایی خواهد داشت. به منظور تعیین مناسب ترین تاریخ کاشت ، مطالعه ای در سال زراعی 1388-1387 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه ایلام انجام گرفت. آزمایش به صورت کرت های خرد شده در قالب بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. تاریخ کاشت به عنوان فاکتور اصلی در سه سطح و لاین ها به عنوان فاکتور فرعی در چهار سطح (3srf*t، 4m، 11l و 17l ) منظور گردید. نتایج تجزیه واریانس آزمایش نشان داد که بین سطوح تاریخ کاشت از نظر تمامی صفات به جز سرعت جوانه زنی اختلاف معنی داری وجود داشت. در بین ارقام هم بین همه صفات به جز سرعت جوانه زنی و عملکرد بیولوژیک اختلاف معنی داری وجود داشت. تاخیر در کاشت با افزایش درجه حرارت از یکسو و کاهش طول روز از سویی دیگر، منجر به کاهش طول دوره رشدی گیاه شد که در نتیجه آن با کاهش شدید تعداد غلاف در بوته، دانه در بوته، دانه در غلاف و به تبع آن ها عملکرد دانه همراه بود. در تاریخ کاشت اول لاین 17l با 4731 کیلوگرم در هکتار و در تاریخ کاشت سوم لاین 4 m با 1255 کیلوگرم در هکتار به ترتیب بیشترین و کمترین عملکرد را به خود اختصاص دادند. همچنین در تاریخ کاشت اول و دوم تعداد دانه در بوته، تعداد دانه در غلاف، وزن صد دانه و عملکرد پروتیین و در تاریخ کاشت سوم تعداد غلاف در بوته، عملکرد روغن و عملکرد پروتیین بالاترین همبستگی را با عملکرد دانه داشتند. نتایج تجزیه رگرسیون خطی چند متغیره نشان داد که در تاریخ کاشت اول و دوم صفات تعداد غلاف در بوته، وزن صد دانه و تعداد دانه در غلاف و در تاریخ کاشت سوم صفات عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت به طور معنی داری در افزایش عملکرد نقش داشته اند و این صفات معیار گزینش جهت اصلاح و بهبود عملکرد می توانند باشند. نتایج تجزیه مسیر تاکید بر نقش مهم این صفات در عملکرد دانه داشت به طور کلی در شرایط تاریخ کاشت اول و دوم بیشترین اثر مستقیم بر عملکرد دانه مربوط به تعداد غلاف در بوته و وزن صد دانه و در تاریخ کاشت سوم مربوط به عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت بود.

چکیده بیماری سفیدک پودری جو که توسط قارچ آسکومیستblumeria graminis dc.ex merat f.sp.hordei er . marshal (syn. erysiphe graminis f. sp. hordei) ایجاد می شود، از مهم ترین بیماری های جو در جهان می باشد که سالیانه خسارت فراوانی را به محصول وارد می سازد. استفاده از ارقام مقاوم از لحاظ اقتصادی و سلامت محیط زیست کارآمدترین روش کنترل بیماری سفیدک پودری است. در این تحقیق به منظور برآورد پارامترهای ژنتیکی مقاومت به بیماری سفیدک پودری و تعیین چگونگی کنترل ژنتیکی صفات و همچنین تعیین اثر محیط بر برآورد این پارامترها، از طرح دای آلل یک طرفه 7×7 استفاده گردید. بدین منظور شش ژنوتیپ جو به همراه رقم تجاری صحرا در دامنه ی حساس تا مقاوم به بیماری سفیدک پودری در تلاقی مورد استفاده قرار گرفتند. آزمایش در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا گردید. صفات مورد مطالعه در مرحله گیاه بالغ شامل شدت بیماری و سطح زیر منحنی پیشرفت بیماری (audpc) بود. همچنین صفات مورفولوژیک ارتفاع بوته، طول پدانکل، طول سنبله، وزن سنبله، تعداد سنبلچه، تعداد دانه در سنبله، وزن دانه در سنبلچه، وزن هزار دانه، رسیدگی فیزیولوژیک و تراکم سنبلچه، یادداشت برداری گردیدند. نتایج نشان داد که برای صفتت شدت بیماری مدل افزایشی غالبیت صدق می کند، همچنین این صفت تحت کنترل یک گروه ژنی می باشد، درصفات مرتبط با بیماری اثرات غالبیت ژن ها بارزتر بود. صفت audpc تحت کنترل بیش از یک گروه ژنی قرار داشت. در هر دو صفت، ژنوتیپ 110/104 به عنوان منبع مقاوم و دارنده ی ژن های با اثرات غالبیت مقاومت شد و پتانسیل تولید نتاج برتر در تلاقی در برنامه های اصلاحی را دارا می باشد. تجزیه دای آلل برای همه صفات مورفولوژیکی صورت گرفت. قابلیت ترکیب پذیری عمومی (gca) برای تمام صفات مورد ارزیابی معنی دار بود، ولی قابلیت ترکیب پذیری خصوصی (sca) در صفات ارتفاع، رسیدگی فیزیولوژیک و تراکم سنبلچه معنی دار نبود. در کنترل صفت تعداد دانه در سنبله، علاوه بر اثرات افزایشی و غالبیت، اثرات اپیستازی نیز نقش داشتند. همچنین مشخص شد که واریانس غالبیت بیشترین نقش را در کنترل توارث صفات مورد بررسی به عهده دارد. متوسط وراثت پذیری عمومی برای صفات مورد بررسی بین 7/48 و 6/86 درصد متغیر بود. کلمات کلیدی: سفیدک پودری، تجزیه ژنتیکی، دای آلل، مقاومت