به منظور ارزیابی عکس العمل لوبیا به اثرات آللوپاتی ترشحات ریشه و عصاره آبی اندام هوایی تاج خروس ریشه قرمز دو مرحله آزمایش در آزمایشگاه و گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز در سال 1389 اجرا شد. در ارزیابی اثرات ترشحات ریشه تاج خروس، سه آزمایش به صورت فاکتوریل و بر پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا گردید. در آزمایش اول تأثیر تراکم تاج خروس در 6 سطح شامل صفر،4 ، 8 ،16، 24 و32 بوته در هر بشر و زمان رشد تاج خروس در 4 سطح شامل 3، 6، 9 و 12روز بر رشد گیاهچه ارقام لوبیا شامل خمین، اختر و دانشکده مورد ارزیابی قرار گرفت. در آزمایش دوم تاثیر اضافه کردن زغال چوب به محیط رشد (محلول آگار) بر فعالیت آللوپاتی مورد ارزیابی قرار گرفت. در این آزمایش، فاکتور اول تراکم تاج خروس در 6 سطح شامل صفر، 4، 8 ، 16، 24 و 32 بوته در هر بشر و فاکتور دوم غلظت زغال چوب در سه سطح شامل صفر، 2 و 4% حجمی و فاکتور سوم ارقام لوبیا شامل خمین، اختر و دانشکده بودند. در آزمایش سوم اثر آللوپاتی تاج خروس ریشه قرمز بر رشد گیاهچه شش رقم لوبیا شامل لوبیا قرمز (اختر، گلی)، لوبیا چیتی (محلی خمین، تلاش) و لوبیا سفید (دانشکده، پاک) مورد مقایسه قرار گرفتند. در آزمایش گلخانه ای از بین 6 رقم مرحله اول، سه رقم حساس تر به اثرات آللوپاتی (محلی خمین، گلی و پاک) انتخاب و اثر آللوپاتی عصاره اندام هوایی تاج خروس ریشه قرمز روی برخی صفات مور فولوژیکی، فنولوژیکی، عملکرد و اجزای عملکرد آنها مورد ارزیابی قرار گرفت. آزمایش به صورت فاکتوریل و بر پایه بلوک های کامل تصادفی با 4 تکرار اجرا شد. فاکتور ها شامل سه رقم لوبیا و عصاره آبی اندام های هوایی تاج خروس ریشه قرمز در غلظت های صفر (شاهد آب مقطر)، 5، 10، 15 و 20 درصد حجمی بودند. نتایج نشان داد که تراکم 24 بوته در بشر و زمان 6 روز رشد تاج خروس ریشه قرمز بیشترین اثر بازدارندگی را روی رشد گیاهچه ارقام لوبیا داشتند. افزایش تراکم تاج خروس بیش از 24 بوته در بشر و افزایش زمان رشد آن بیش از 6 روز تاثیر معنی داری در اثر بازدارندگی آن نداشت. افزایش زغال چوب به محیط رشد باعث کاهش اثر بازدارنگی تاج خروس و افزایش رشد گیاهچه لوبیا گردید که نشان می دهد ترشحات ریشه تاج خروس حاوی مواد آللوپاتی بازدارنده رشد است. بین ارقام لوبیا اختلاف معنی داری از نظر درصد بازدارندگی صفات طول ریشه چه و ساقه چه، وزن خشک ریشه چه و ساقه چه وجود داشت. تأثیر کاربرد عصاره آبی تاج خروس ریشه قرمز بر تعداد برگ در بوته، ارتفاع بوته، شاخص کلروفیل برگ، روز تا گلدهی و روز تا رسیدگی فیزیولوژیکی لوبیا معنی دار بود. کاربرد عصاره آبی تاج خروس باعث کاهش تعداد برگ در بوته، ارتفاع بوته و شاخص کلروفیل برگ لوبیا شد ولی اختلاف معنی داری بین درصدهای مختلف عصاره وجود نداشت. همچنین کاربرد عصاره باعث افزایش روز تا گلدهی و روز تا رسیدگی فیزیولوژیکی لوبیا گردید به گونه ای که غلظت عصاره 20% بیشترین مقدار را داشت. در بین ارقام لوبیا رقم گلی بیشترین تعداد برگ در بوته، ارتفاع بوته و شاخص کلروفیل برگ را داشت. همچنین تأثیر کاربرد عصاره آبی بر تعداد دانه در بوته، وزن صد دانه، عملکرد بیولوژیکی و عملکرد دانه لوبیا معنی دار بود. رقم پاک کمترین تعداد نیام در بوته، تعداد دانه در بوته و وزن صد دانه را در بین ارقام داشت. رقم محلی خمین بیشترین عملکرد بیولوژیکی و دانه را در بین ارقام داشت و ارقام گلی و پاک از این نظر اختلاف معنی داری باهم نداشتند. تعداد دانه در بوته در غلظت های مختلف عصاره آبی اختلاف معنی داری باهم نداشتند. افزایش غلظت عصاره آبی باعث کاهش معنی دار وزن صد دانه لوبیا شد به طوری که کمترین وزن صد دانه مربوط به غلظت 20% عصاره آبی بود. افزایش غلظت عصاره تا 10% باعث کاهش معنی دار عمکلرد دانه و بیولوژیکی لوبیا شد ولی افزایش آن تا غلظت 20% تاثیر معنی داری بر آنها نداشت. عصاره آبی تاج خروس اثر خود را روی کاهش عملکرد دانه ارقام لوبیا بیشتر به وسیله کاهش در وزن دانه اعمال نمود.

به منظور مطالعه تنوع ژنتیکی برخی از صفات زراعی و فیزیولوژیکی و بررسی اثر تنش کم آبی روی آن ها در 42 جمعیت از گونه triticum boeoticum و triticum urartu آزمایشی در سال زراعی 90-1389 در ایستگاه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز انجام شد. تجزیه واریانس با در نظر گرفتن شرایط واجد و فاقد تنش در کرت های اصلی و 42 جمعیت مورد مطالعه به همراه دو رقم زراعی (الوند و مغان) به عنوان شاهد در کرت های فرعی به صورت کرت های خرد شده بر پایه بلوک-های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. صفات مورد مطالعه عبارت از ارتفاع بوته، طول× عرض برگ دوم از بالا، شاخص کلروفیل برگ، دمای برگ، تعداد روز تا ظهور سنبله، روز تا رسیدگی فیزیولوژیک، دوره پر شدن دانه و عملکرد دانه در سنبله بودند. تجزیه واریانس چند متغیره اختلاف معنی داری بین سطوح تنش و بین جمعیت های مورد مطالعه نشان داد. در تجزیه واریانس تک متغیره اختلاف بین جمعیت های مورد مطالعه در سطح احتمال یک درصد برای کلیه صفات معنی دار بود، که نشان دهنده وجود تنوع ژنتیکی بالا در بین جمعیت ها است. اثر متقابل جمعیت ×تنش تنها برای صفت شاخص کلروفیل برگ معنی دار شد و اثر تنش بر صفات ارتفاع بوته، عملکرد دانه و دمای برگ معنی-دار بدست آمد. با انجام مقایسه میانگین جمعیت های 320.tb، 10.tb، 114.tb و 12.tb با در نظر گرفتن صفاتی مانند عملکرد دانه، ارتفاع بوته، طول× عرض برگ و شاخص کلروفیل برگ به عنوان جمعیت-های برتر شناسایی شدند. محاسبه ضرایب همبستگی بین میانگین صفات نشان داد که عملکرد دانه با ارتفاع بوته و طول× عرض برگ همبستگی مثبت و معنی دار و با دمای برگ همبستگی منفی و معنی-دار در سطح احتمال یک درصد دارد. با انجام تجزیه رگرسیون گام به گام و تجزیه علیت در شرایط نرمال و تنش کمبود آب مشخص شد که ارتفاع بوته و طول× عرض برگ از اجزای موثر بر عملکرد هستند. تجزیه خوشه ای به روش وارد و بر اساس کلیه صفات جمعیت ها را در دو خوشه قرار داد. مقایسه انحراف از میانگین کل نشان دهنده برتری گروه اول به گروه دوم بود. علاوه بر این با در نظر گرفتن عامل بارندگی و دما می توان جمعیت های مورد ارزیابی را بر مبنای استان های محل جمع آوری آن ها در دو گروه دسته بندی کرد. استان های آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی، قزوین، کردستان، کرمانشاه، لرستان و یک جمعیت با محل جمع آوری ناشناخته در گروه اول و استان های ایلام، چهارمحال بختیاری، کهکیلویه و بویر احمد، همدان، کرمانشاه و لرستان در گروه دوم قرار گرفتند. با انجام تجزیه به عامل ها بر اساس روش تجزیه به مولفه های اصلی و چرخش وریمکس، دو عامل 02/69 درصد تغییرات مربوط به صفات اولیه را توجیه کردند که عامل اول و دوم به ترتیب عامل فنولوژیک و عامل عملکرد نامیده شدند. بر اساس عامل اول جمعیت های 16.tb، 216.tb، 181.tb، 176.tb و 114.tb و از نظر عامل دوم جمعیت های 10.tb، 176.tb، 485.tb، 120.tb، 320.tb و 3.tb جمعیت های برتری بودند. بر اساس شاخص های gmp و sti جمعیت های 10.tb، 120.tb، 485.tb، 3.tb، 277.tb، 320.tb و 15.tu با دارا بودن عملکرد بیشتر نسبت به سایر جمعیت ها در شرایط تنش و بدون تنش، به عنوان متحمل ترین جمعیت ها شناخته شدند

یک آزمایش فاکتوریل بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال 1390 به اجرا درآمد تا کیفیت و عملکرد بذر عدس در مراحل مختلف پرشدن دانه و رسیدگی تحت شوری های متفاوت (صفر، 4، 8 و 12 دسی زیمنس بر متر کلرید سدیم) در گلخانه مورد ارزیابی قرار گیرد. بذرها با فواصل زمانی ده روز در چهار مرحله (45، 55، 65 و 75 روز پس از گلدهی) برای آزمایش کیفیت برداشت شدند. نتایج نشان داد که با افزایش شوری دمای برگ افزایش پیدا کرده است، ولی تعداد برگ در بوته و شاخص کلروفیل برگ (cci) کاهش یافته است. کاهش شاخص کلروفیل در شوری های 8 و 12 دسی زیمنس بر متر بیشتر از شاهد و شوری 4 دسی زیمنس بر متر بود. تعداد برگ در بوته و شاخص کلروفیل برگ (cci) در شوری های 8 و 12 دسی زیمنس بر متر به طور معنی داری پایین تر از شرایط غیر شور بود. تحت شرایط شور محتوای آب برگ عدس به طور معنی داری کاهش پیدا کرد. این صفت بین شوری های 4 و 8 و همین طور شوری های 8 و 12 دسی زیمنس بر متر از لحاظ آماری متفاوت نبود. محتوای پرولین برگ ها در شوری شدید به طور معنی داری بیشتر از شاهد و شوری های کم و متوسط بود. تعداد نیام در بوته، تعداد بذر در بوته، وزن صد بذر، عملکرد بیولوژیکی، عملکرد بذر و شاخص برداشت در شوری های متوسط و شدید کاهش معنی داری پیدا کردند. با افزایش سطوح شوری، هدایت الکتریکی مواد نشت یافته از بذور عدس افزایش، ولی درصد جوانه زنی، قوه زیست، سرعت جوانه زنی و وزن خشک گیاهچه کاهش یافتند. هدایت الکتریکی مواد نشت یافته از بذور عدس با پیشرفت مراحل نموی گیاه و افزایش وزن بذرها روی گیاه مادری تحت شرایط شور و غیرشور کاهش پیدا کرد. به طور کلی نتیجه گیری شده است که شوری های متوسط و شدید می توانند عملکرد و کیفیت بذر عدس را به طور قابل-ملاحظه ای کاهش دهند.

به منظور ارزیابی صفات مرتبط با کیفیت نانوایی در لاین های اینبرد نوترکیب گندم نان و بررسی اثر تنش کمبود آب بر این لاین ها، آزمایشی در ایستگاه تحقیقاتی دانشگاه تبریز در سال زراعی 91 – 1390 انجام شد. آزمایش در قالب طرح کرت های خرد شده بر پایه بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. شرایط آبیاری عادی و تنش کمبود آب در کرت های اصلی و 28 لاین اینبرد نوترکیب حاصل از تلاقی ارقام نورستار و زاگرس به همراه ارقام نورستار و الوند (شاهد منطقه) در کرت های فرعی قرار گرفتند. در شرایط تنش کمبود آب، آبیاری در مرحله شیری قطع شد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که بین لاین ها از نظر صفات وزن هزار دانه، درصد پروتئین، حجم رسوب زلنی، شاخص سختی، شاخص گلوتن و عملکرد دانه اختلاف معنی دار وجود دارد که این امر نشان دهنده وجود تنوع ژنتیکی بین لاین ها از نظر عملکرد دانه و برخی صفات مربوط به کیفیت نانوایی است. اثر متقابل لاین با شرایط آبیاری برای صفات حجم رسوب زلنی و شاخص گلوتن معنی دار شد. بیشترین میزان وراثت پذیری را شاخص گلوتن و وزن هزار دانه دارا بودند. همچنین شاخص گلوتن بیشترین بازده ژنتیکی را داشت. از نظر عملکرد دانه لاین 44 به عنوان برترین لاین شناخته شد. لاین مذکور از نظر شاخص گلوتن نیز جزو لاین های برتر بود. همبستگی بین درصد پروتئین و عملکرد دانه منفی و معنی دار به دست آمد. تجزیه خوشه ای، لاین ها را در دو خوشه گروه بندی کرد. اکثر لاین هایی که در گروه دوم قرار گرفتند، از نظر تعدادی از شاخص های کیفیت نانوایی مطلوب ولی از نظر عملکرد دانه دارای ارزش پایین تر از میانگین بودند. این موضوع گزینش هم زمان برای عملکرد دانه و کیفیت نانوایی را گوشزد می کند.

تنش خشکی از عوامل کاهش دهنده عملکرد در سطح جهان محسوب می شود. با توجه به این که گندم اکثراً در نواحی نیمه خشک کشت می شود، امروزه توجه زیادی به ایجاد ارقام متحمّل به تنش خشکی معطوف شده است. در این پژوهش نحوه توارث برخی از صفات زراعی و فیزیولوژیک در نسل های مختلف حاصل از تلاقی دو رقم بم (والد مقاوم به شوری و خشکی) و آرتا (والد حساس به شوری و خشکی) در شرایط مزرعه از طریق تجزیه میانگین نسل ها مورد مطالعه قرار گرفت. آزمایش به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی و در دو تکرار صورت پذیرفت. شرایط آبیاری در کرت های اصلی و نسل های مورد مطالعه در کرت های فرعی قرار گرفتند. پس از گرده افشانی به منظور اعمال تنش کم آبی، قطع آبیاری برای کرت های واجد تنش صورت گرفت. در تجزیه واریانس اختلاف معنی داری در بین نسل های مختلف از نظر صفات ارتفاع بوته، طول پدانکل، طول سنبله، عرض برگ پرچم، مساحت برگ پرچم، وزن سنبله، وزن بوته، وزن کاه، عملکرد دانه و وزن هزار دانه دیده شد. اثر متقابل نسل در شرایط آبیاری تنها برای صفت عملکرد دانه معنی دار بود. با توجه به نتایج تجزیه میانگین نسل ها برای صفات طول سنبله و وزن کاه مدل سه پارامتری بهترین برازش را نشان داد. برای صفات وزن هزار دانه در شرایط تنش کم آبی و وزن بوته در شرایط عادی برای مدل شش پارامتری کای اسکور غیر معنی دار شد که نشان دهنده کفایت مدل شش پارامتری برای صفات مذکور بود. در سایر صفات مورد مطالعه و در هر دو شرایط کای اسکور برای مدل شش پارامتری معنی دار شد. برای صفات طول سنبله، عرض برگ پرچم و مساحت برگ پرچم درجه غالبیت بیشتر از یک و به ترتیب برابر 2/3، 1/43و 1/53 بود که وجود پدیده فوق غالبیت را در کنترل این صفات نشان داد. وزن کاه در شرایط عادی، عرض برگ پرچم در هر دو شرایط آبیاری، مساحت برگ پرچم و وزن هزار دانه در شرایط کم آبی دارای وراثت پذیری عمومی بالایی بودند. برآورد وراثت پذیری خصوصی برای همه صفات پایین بود. این نتایج لزوم بهره برداری از اثرات غالبیت ژنی را در برنامه های اصلاحی گندم در صورت فراهم شدن تولید واریته های هیبرید گوشزد می کند.

: امروزه بسیاری از برنامه¬های اصلاحی بر محتوای پروتئین دانه گندم با برجسته سازی خواص نان در جهت بهبود کیفیت نانوایی گندم¬های اصلاحی متمرکز شده است. در این پژوهش از 28 لاین اینبرد نوترکیب گندم حاصل از تلاقی ارقام زاگرس و نورستار و 10 رقم تجاری جهت تعیین امتیاز نانوایی و تعیین تنوع آللی و نیز بررسی رابطه آلل¬های hmw-gs با صفات نانوایی مهم استفاده شد. بر اساس نتایج تجزیه واریانس مولکولی بین ارقام تجاری و لاین¬های اینبرد نوترکیب از نظر الگوی نواری hmw-gs تفاوت معنی¬داری وجود نداشت ولی از نظر الگوی نواری کل پروتئین¬های ذخیره¬ای ارقام تجاری و لاین¬های اینبرد نوترکیب به دو گروه متمایز از هم تفکیک شدند. همچنین بر اساس این تجزیه تنوع ژنتیکی بین و درون گروهی قابل توجهی برای ارقام تجاری و لاین¬های اینبرد نوترکیب مشاهده شد. تجزیه خوشه¬ای براساس نوارهای hmw-gs هر چند منجر به تفکیک ارقام و لاین¬های اینبرد نوترکیب نشد ولی ژنوتیپ¬های دارای زیر واحد 1 از مکان ژنی glu-a1 را از ژنوتیپ¬های دارای زیر واحد¬های *2 و نول متمایز کرد. تجزیه¬ای خوشه-ای بر اساس کل پروتئین¬های ذخیره¬ای با موفقیت ارقام تجاری را از لاین¬های اینبرد نوترکیب جدا کرد و تجزیه به بردار¬های اصلی نیز منجر به تکرار همین نتیجه شد. بر اساس نتایج تجزیه رگرسیون چند گانه نیز زیر واحد 1 از مکان ژنی glu-a1 با صفات درصد پروتئین، حجم رسوب زلنی، میزان رسوب sds، شاخص گلوتن و میزان گلوتن ماکروپلیمری رابطه مثبت و با صفت میزان گلوتن مرطوب رابطه منفی نشان داد. آلل* 2 از مکان ژنی فوق با صفات وزن دانه و حجم رسوب زلنی رابطه مثبت و با ویژگی درصد رطوبت دانه ارتباط منفی نشان داد. آلل نول نیز از همان مکان ژنی با درصد پروتئین به شکل منفی و با وزن دانه به شکل مثبت دارای رابطه بود. آلل 12+2 از مکان ژنی 1glu-d با حجم نان رابطه منفی و با میزان گلوتن ماکروپلیمری رابطه مثبت نشان داد.

امروزه سوءتغذیه از لحاظ عناصر آهن و روی یکی از معضلات جوامع انسانی در کشورهای در حال توسعه می باشد. یکی از راه های فائق آمدن بر این مشکل استفاده از روش های اصلاح نباتات و غنی سازی دانه ی گندم به عنوان قوت غالب از این دو عنصر می باشد. با این حال، اثر متقابل تجمع آهن و روی در دانه ی گندم چالش مهمی را برای این راه ایجاد کرده است. در این پژوهش به منظور بررسی تنوع ژنتیکی ارقام گندم بهاره از لحاظ محتوای روی و آهن دانه و برخی دیگر از صفات زراعی و همچنین بررسی روابط بین تجمع آهن و روی در دانه، دو آزمایش جداگانه در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. آزمایش اول بدون محلول پاشی سولفات روی و به عنوان شاهد و آزمایش دیگر شامل محلول پاشی در نظرگرفته شد. در نهایت دو آزمایش به شکل تجزیه واریانس مرکب مورد تحلیل قرار گرفتند. اثر رقم برای تمامی صفات مورد ارزیابی به غیر از محتوای آهن و روی دانه معنی دار شد. اثر محلول پاشی برای صفات وزن هزار دانه، تعداد پنجه بارور، تعداد دانه در سنبله، محتوای روی و آهن دانه معنی دار شد. برای صفات وزن هزار دانه، تعداد پنجه بارور، تعداد دانه در سنبله، عملکرد کاه و عملکرد دانه اثر متقابل رقم × روی معنی دار بود. محتوای روی و آهن دانه همبستگی معنی داری با یکدیگر نشان ندادند و بنابراین در این آزمایش این دو ویژگی مستقل از یکدیگر و فاقد اثر متقابل بودند. همچنین مطابق نتایج تجزیه ی رگرسیون دو صفت مذکور مستقل از عملکرد دانه بودند. در نهایت در بین ارقام گندم بهاره مورد آزمایش تنوع ژنتیکی برای صفات محتوای آهن و روی مشاهده نشد.

چکیده ندارد.