سیب زمینی چهارمین محصول مهم غذایی در جهان است. این گیاه در معرض بیماری های قارچی، باکتریایی، ویروسی و مایکوپلاسمایی زیادی است که به آن خسارت وارد می کنند. بیماری ناشی از نماتد سیست طلایی سیب زمینی (globodera rostochiensis )یکی از مهمترین بیماری های این محصول است که اولین بار در ایران در سال 1387 از استان همدان گزارش شد. در این پژوهش،در بهار و تابستان 1389، از مزارع سیب زمینی آلوده در شهرستان های همدان، بهار و لالجین نمونه برداری به عمل آمده و سیست های نماتد جداسازی شده و با روش های فنوتیپی و ژنوتیپی شناسایی شد. به منظور کنترل بیولوژیکی نماتد مذکور تعداد 120 استرین باکتری از خاک ناحیه ریزوسفر سیب زمینی با استفاده از روش-های آزمایشگاهی رقیق سازی و کشت روی محیط غذایی na و king’s b جداسازی شدند. . سیست های نماتد در آزمایشگاه تحت اثر ترشحات ریشه گیاه میزبان قرار داده شده و نوزادان سن دو تفریخ شدند. نوزادان تحت تاثیر عصاره استخراج شده باکتری های آنتاگونیست قرار داده شدند و درصد مرگ و میر آنها در سه حالت پس از 24 ساعت و 48 ساعت بررسی شد. این آزمایشات در قالب طرح کاملاً تصادفی و در سه تکرار انجام شده و میانگین داده ها با روش آزمون چند دامنه ایی دانکن در سطح 1% مقایسه شد. نتایج نشان دادند که تیمارها دارای تفاوت معنی دار هستند. از بین استرین های آزمایش شده 33 استرین دارای اثر بازدارندگی بودند. استرین های sn93 ، sn20 و sn47 در شرایط آزمایشگاهی به ترتیب با درصد مرگ و میر 10/72، 96/69 و 68/68 (پس از 24 ساعت) ؛ 74/78، 54/76 و 13/74 (پس از 48 ساعت) و 37/63، 42/63 و 60/63 (با غلظت 10/1 پس از 24 ساعت) دارای بیشترین تاثیر بازدارندگی بودند. استرین های sn33 ، sn17 و sn68 به ترتیب با درصد مرگ و میر 04/66، 21/65 و 10/61 (پس از 24 ساعت) ؛ 25/73، 36/70 و 07/68 (پس از 48 ساعت) و 00/60، 03/56 و 83/52 (با غلظت 10/1 پس از 24 ساعت)، تاثیرمتوسط نسبت به سایر استرین ها نشان دادند و استرین sn89 با درصد مرگ و میر 92/57 (پس از 24 ساعت)، 18/63 (پس از 48 ساعت) و 46/53 (با غلظت 10/1 پس از 24 ساعت)، تاثیرکمتری نسبت به استرین های قبلی نشان داد. بررسی های گلخانه ای روی سیب زمینی رقم مارفونا به دو روش آغشته سازی غده و خاک در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. پس از گذشت سه ماه فاکتورهای طول ساقه و ریشه، وزن خشک ساقه و ریشه و شدت بیماری مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد تیمارهای مورد بررسی در سطح 1% دارای تفاوت معنی دار هستند. استرین های sn93 و sn47 با میزان 87/47 درصد کاهش شدت بیماری و sn20 و sn17 با میزان 31/42 درصد کاهش شدت بیماری در هر دو روش آغشته سازی غده و آغشته سازی خاک بیشترین تاثیر را روی کاهش شدت بیماری نشان دادند و پس از آن استرین های sn68 ، sn33 و sn89 به ترتیب با 61/37 ، 48/32 و 36/24 درصد کاهش شدت بیماری در هر دو روش در جایگاه بعدی قرار گرفتند. در روش آغشته سازی غده همه استرین های آنتاگونیست اثر بهتری بر روی افزایش فاکتورهای رشدی گیاه و کاهش خسارت بیماری نسبت به روش آغشته سازی خاک نشان دادند. اما نتیجه اثر آنتاگونیستی باکتری ها بر روی شدت بیماری زایی در هر دو روش آغشته سازی غده و آغشته سازی خاک یکسان بود. بر اساس آزمون های بیوشیمیایی، فیزیولوژیکی و فنوتیپی مشخصات استرین-های sn93 و sn47 با گونه bacillus subtilis ، استرین sn33 با گونه bacillus megaterium ، استرین های sn20 و sn17 با گونه pseudomonas fluorescens ، استرین sn68 با گونه pseudomonas putida و استرین sn89 با rhizobium sp. مطابقت داشت. به منظور مقایسه الگوی پروتئینی استرین های باکتری های آنتاگونیست پروتئین آن-ها استخراج و در ژل اکریل آمید 12% الکتروفورز شد که در الگوی پروتئینی به-دست آمده تنوع مشاهده شد. به منظور شناسایی دقیق نماتد، dna نماتد استخراج شده و پس از انجام واکنش pcr با پرایمر اختصاصی، محصول به دست آمده بر روی ژل آگارز 1% الکتروفورز شده که باندهای حاصل با الگوی مورد انتظار مطابقت داشت.

سیب زمینی چهارمین محصول مهم غذایی در جهان است. این گیاه در معرض بیماری های قارچی، باکتریایی، ویروسی و مایکوپلاسمایی زیادی است که به آن خسارت وارد می کنند. بیماری ناشی از نماتد سیست طلایی سیب زمینی (globodera rostochiensis) یکی از مهمترین بیماری های این محصول است که اولین بار در ایران در سال 1387 از استان همدان گزارش شد. هدف این پژوهش بررسی کنترل بیولوژیکی نماتد سیست طلایی سیب زمینی در استان همدان بود. برای این منظور، در بهار و تابستان 1389، از مزارع سیب زمینی آلوده در شهرستان های همدان، بهار و لالجین نمونه برداری به عمل آمد. سیست های نماتد جداسازی و شناسایی شد. در بررسی قارچ های همراه نماتد مذکور 95 جدایه قارچ از سیست و لارو نماتد سیستی سیب زمینی روی محیط غذایی pda، pcaو wa جداسازی و بر اساس بررسی های مورفولوژیکی قارچ های جداشده شناسایی شدند. از بین 95 جدایه بدست آمده در مجموع 10 گونه در 7 جنس شامل: arthrobotrys oligospora, paecilomyces sp., alternaria alternate, a. solani lecanicillium psalliotae, embellisia chlamydospora, fusarium oxysporum, fusarium solani, f. thapsinum, beauveria bassiana شناسایی شد. به منظور بررسی کنترل بیولوژیکی نماتد علاوه بر قارچ های جداسازی شده، 13 گونه از تریکودرما ازگروه گیاهپزشکی دانشگاه بوعلی سینا و قارچ pochonia chlamydosporia از دانشگاه شیراز تهیه شد. سیست های نماتد در آزمایشگاه تحت اثر ترشحات ریشه گیاه میزبان قرار داده شد و نوزادان سن دو تفریخ شدند. جهت بررسی امکان کنترل بیولوژیکی نماتد،اثر عصاره فیلتر شده گونه های آنتاگونیست روی مرگ و میر لاروهای سن دو نماتد در آزمایشگاه مورد بررسی قرار گرفت و درصد مرگ و میر آن ها پس از 48 ساعت بررسی شد. این آزمایشات در قالب طرح کاملاً تصادفی و در سه تکرار انجام شده و میانگین داده ها با روش آزمون چند دامنه ایی دانکن در سطح 1% مقایسه شد. نتایج نشان داد که تیمارها دارای تفاوت معنی دار بودند. از بین قارچ های آزمایش شده 31 جدایه دارای اثر بازدارندگی بهتری بودند. قارچ های (arthrobotrys oligospora) dh91، (trichoderma harzianum) dh5 و (paecilomyces sp.) dh43 بعد از 48 ساعت به ترتیب با درصد مرگ و میر 10/69، 96/66 و 68/65 دارای بیشترین تاثیر بازدارندگی بودند. قارچ های dh65 (pochonia chlamydosporia)، dh11 (t. asperellum) ، dh14 (t. viride)و (t. koningi)dh8 به ترتیب با درصد مرگ و میر 04/63، 21/62 ، 10/58 و 92/57 تاثیرکمتری نسبت به قارچ های قبلی نشان داد. در بررسی شاخص پارازیتیسم، مشخص شد که تمام قارچ های (a. oligospora) dh91 و (dh5) (t. harzianum) با شاخص پارازیتیسم 9/4 و 5/4 به میزان بیشتری تخم های نماتد سیستی سیب زمینی را روی محیط کشت پارازیته کردند. و نسبت به سایر تیمارها و شاهد دارای اختلاف معنی داری بودند. بررسی های گلخانه ای روی سیب زمینی رقم مارفونا در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. پس از گذشت 80 روز فاکتورهای رشدی نظیر طول ساقه و ریشه، وزن ترو وزن خشک ساقه و ریشه و شدت بیماری مورد بررسی قرار گرفت. آنالیز داده ها نشان داد که تیمارهای مورد بررسی در سطح 1% دارای تفاوت معنی دار هستند. در شرایط گلخانه قارچ dh5 (t. harzianum) با 78/65 درصد در روش آغشته سازی غده بیشترین میزان کاهش شدت بیماری را نشان داد. همچنین تیمارهای (t. harzianum) dh5 و (a. oligospora) dh91 بیشترین تأثیر را در کاهش جمعیت نهایی نماتد نشان دادند. با توجه به اینکه جدایه dh43 به علت عدم تولید اندام های مورفولوژیکی مشخص به طور مورفولوژیکی قابل شناسایی نبود مورد مطالعه مولکولی قرار گرفت. این توالی پس از دریافت، مقایسه آن توسط blast با نرم افزار gendoc با توالی های گرفته شده از بانک ژن همردیف و به وسیله نرم افزار treecon کلادوگرام آن رسم شد. نتایج مطالعات مولکولی نشان داد که این جدایه در جنس paecilomyces قرار می گیرد و با هیچ یک از گونه های نامگذاری شده مطابقت کامل ندارد .

استان همدان با داشتن سهم 8/18 درصد از تولید سیب‏زمینی کشور، مقام اول در تولید این محصول را به خود اختصاص داده است. از چالش‏های عمده تولید سیب‏زمینی در این استان خسارت وارده توسط نماتد سیستی سیب‏زمینی گونهglobodera rostochiensis است که به عنوان مخرب‏ترین و خسارت‏زاترین بیمارگر مزارع سیب‏زمینی در دنیا محسوب می‏گردد. یکی از بهترین راهکارهای مدیریتی این نماتد، استفاده از ارقام مقاوم می‏باشد که برای استفاده صحیح از ارقام مقاوم اطلاع از وضعیت پاتوتایپ‏ نماتد سیستی سیب‏زمینی ضرورت دارد. هدف تحقیق حاضر تعیین پاتوتایپ نماتد سیستی سیب‏زمینی در برخی از جمعیت‏های جمع‏آوری شده از مناطق مختلف روستاهای شهرستان بهار استان همدان و تعیین و مقایسه ترادف ناحیه d2-d3 ژن28s-rdna و آنالیز فیلوژنتیکی جمعیت‏های مورد آزمایش بوده است.