ایران از نظر وجود آثار تاریخی و فرهنگی در میان 10 کشور اول جهان قرار دارد و از نظر جاذبه های اکوتوریستی و تنوع اقلیمی نیز جزء 5 کشور برتر دنیاست. ایران با داشتن چشم اندازهای طبیعی و بکر و وجود اقلیمهای متفاوت آب و هوایی و گونه های متنوع گیاهی و جانوری می تواند تاثیر شگرفی بر جذب گردشگران طبیعت گرد ایفاء کند و این حوزه در منطقه خاورمیانه یکی از قطبهای اکوتوریستی قلمداد شود و باعث افزایش درآمد ارزی کشور شود. شهرستان دماوند نیز از دیرباز مورد توجه گردشگران بوده است. توانهای اکولوژیکی مشتمل بر چشم اندازهای طبیعی، چشمههای آب معدنی و رودخانهها ، ارتفاعات و قلل مرتفع ، شرایط آب و هویی مناسب، برخورداری از شرایط اقلیمی طبیعی و جاذبه های مناسب و مستعد برای توسعه گردشگری به ویژه اکوتوریسم ، آثار فرهنگی و تاریخی متعدد ، قرار گرفتن شهرستان در مسیر جاده های اصلی بین استانی، نزدیکی به قطب بزرگ جمعیتی تهران و ... شرایط مناسبی را برای استفاده گردشگران از شهرستان فراهم نموده است ولی در حال حاضر گام چندانی در جهت ساماندهی مناطق گردشگری شهرستان دماوند برداشته نشده و قابلیتها بصورت بکر و دست نخورده باقی مانده است. از این رو صنعت گردشگری جایگاه چندانی در اقتصاد این شهرستان ندارد. عدم توجه ویژه به بافت تاریخی و فرهنگی ، عدم آشنایی و آموزش روستاییان در نحوه برخورد با گردشگران ، کمبود تاسیسات و تجهیزات اقامتی در عرصه گردشگری و نازل بودن خدمات در این بخش ، عدم وجود برنامه ریزی وسرمایه گذاریهای مناسب دولتی ، ناکارآمدی شبکه دسترسی ها ، نبود تسهیلات کافی برای خدمات مسافرتی و ارتباطی ، فقدان زیر ساختهای مناسب و تاسیسات گردشگری که می تواند با مشارکت بخش خصوصی تامین شود و ... از جمله عواملی هستند که مانع از توسعه صنعت اکوتوریسم در این شهرستان شده اند ، از این رو توسعه این صنعت در شهرستان دماوند در توسعه پایدار گردشگری می تواند نقش بسزائی داشته باشد. در این تحقیق ضمن شناخت و بررسی توانها و نقاط قوت و ضعف ابعاد توریسم در منطقه در پی برنامه ریزی توسعه پایدار گردشگری به منظور حفظ اکوتوریسم می باشیم.

عامل پویایی برنامه ریزی در نظام اجتماعی فرهنگ و عامل پایائی فرهنگ، اخلاق می باشد. در راستای تبیین جایگاه جدید برنامه ریزی فرهنگی در نظام برنامه ریزی و توسعه شهری آینده لازم است فرهنگ در متن نظام برنامه ریزی قرار گیرد به عبارتی برنامه ریزی شهری دارای ماهیت و هویت فرهنگی گردد. آینده‏پژوهی دانشی ارزش بنیان می باشد، لذا ارتباطی دوسویه با انسان شناسی، جامعه شناسی و فرهنگ جوامع دارد. از این حیث ریشه یابی نسبت بین برنامه ریزی فرهنگی در نظام توسعه شهری و آینده پژوهی(آینده سازی) ضرورت می یابد. هدف از تشریح این نسبت نیز چشم انداز آینده ی است که موید نظام شهری با مختصات و نماد های اسلامی - ایرانی است. در جهت تبیین مساله در این پژوهش تلاش خواهد شد جایگاه برنامه ریزی فرهنگی شده در چشم انداز نظام توسعه شهری بر مبنای روش های آینده پژوهی در قلمرو فرهنگ روشن گردد. با توجه به هدف پژوهش سوال اساسی این است که برنامه ریزی فرهنگی شده در نظام برنامه ریزی و توسعه شهری آینده ایران چه جایگاه و ویژگیهایی دارد؟ یک روش تحقیق کیفی ـ کمی برای آن برگزیده شده است. پژوهش حاضر دارای چهار بخش اصلی است، گام اول بررسی مبانی مفهومی و نظری می باشد، در این مرحله چارچوب مفهومی پژوهش تدوین شده است، سپس در گام دوم، عوامل و روندهای موثر مورد بررسی قرار گرفته است بر این اساس پرسشنامه مورد نظر تهیه گردید، پس از جمع آوری داده ها، با توجه به اهداف و ماهیت تحقیق از روش تحلیل آزمون فریدمن و ضریب همبستگی پیرسون برای تجزیه و تحلیل پرسشنامه استفاده گردید. در گام سوم بر مبنای عوامل، روندها و پیش ران های شناسایی شده سناریوها با استفاده از روش عدم قطعیت بحرانی تدوین شده است، در گام چهارم بر پایه سناریوی مطلوب و کاربرد مبانی و روش های آینده پژوهی در راستای تدوین الگوی فرآیندی سیستم برنامه ریزی فرهنگی شده بر اساس روش مدل سازی ساختاری تفسیری تجویز و بر مبنای نظر خبرگان الگوی نهایی پیشنهاد شده است.

محله قدیمی و تاریخی تربیت تبریز که واقع در مرکز این شهر می باشد با گسترش شتابان شهرنشینی همراه با رواج مدرنیسم تغییرات عمده ای در ساختار و عملکرد خود داشته است که نتیجه این تغییرات و تحولات منجر به از هم پاشیدن نظام سنتی محله شد بدون آنکه نظام جدید به صورت کامل جایگزین آن شود. با تاسیس نهاد های مدیریت شهری دولتی،مدیریت از بالابه پایین و متمرکز جایگزین سیستم مدیریت محله ای گردید .در این سیستم، ساکنین محله ها چندان دخالتی دراداره امورمحله نداشته و همین موضوع به سرعت باعث ایجاد احساس بی هویتی و بی مسئولیتی در آنان شد .بکارگیری ناقص اصول و ضوابط جدید مدیریت شهری از یک سو و سپردن مسولیت امور محله به افراد غیر محلی باعث بروز مشکلات فراوان در محله شد. این تغییرات آسیب های زیادی بر روح و پیکره ی این محله ی قدیمی وارد آورده است. از جمله ی خسارات می توان به خروج اهالی اصیل این محله و مهاجرت آن ها، تلفیق ناهمگون بازار با مرکز این محله، تبدیل شدن بافت تاریخی این محله به بافت فرسوده،کمبود فضای سبز و آموزشی، عدم توجه به بناهای تاریخی و... اشاره کرد. با توجه به پتانسیل محله تربیت در رابطه با قرار گیری عناصر شهر و محله اسلامی در آن هدف از این تحقیق، ارائه راهبردها جهت ساماندهی محله با توجه به اصول شهر اسلامی به منظور احیای این محله تاریخی می باشد. این پژوهش از 5 فصل تشکیل یافته است که در فصل اول به ارائه کلیات طرح پژوهش، در فصل دوم به بررسی مبانی نظری تحقیق، در فصل سوم شناخت وضع موجود محدوده مورد مطالعه و شهرستان تبریز، فصل چهارم متدولوژی تحقیق و روش تجزیه و تحلیل اطلاعات و در نهایت فصل پنجم به نتیجه گیری پرداخته شده است. مطالعات میدانی به صورت مشاهده و تصویربردازی انجام یافته است. جهت تحلیل اطلاعات، از مدل swot استفاده شده است. نتیجه بدست آمده از ارزیابی ماتریس عوامل درونی و بیرونی بیانگر این مطلب است که نقش عوامل بیرونی در ساماندهی محله به مراتب قوی تر از عوامل درون محله ای می باشد.

برای هر طرح و برنامه ای در شهرها مراحل متعددی دارد، که این مراحل شامل مطالعات توصیفی، شناخت دقیق منطقه، الویت ها و نیازهای ساکنان، ظرفیت های منطقه یا محل، نحوه و میزان مشارکت مردم و ... می باشد. حال اگر این طرح ها برای هسته مرکزی شهرها باشد حساسیت آن افزایش یافته و نحوه عمل در مورد بافت های آسیب دیده و فرسوده متفاوت خواهد بود. مطالعات و تجارب صورت گرفته در زمینه بهسازی بافت های شهری با محوریت تجدید حیات بافت های آسیب دیده در مقیاس محله و با تاکیید بر مشارکت مردم است. در این راستا، تبیین جایگاه مشارکت در طرح های احیا بافت های آسیب دیده و دست یابی به فرآیندی کاربردی در جهت بهره گیری از مشارکت مردم در فرآیند باز آفرینی، نیازمند شناخت، تحلیل و ارزیابی طرح هاست. سیر تحول رویکردهای بهسازی شهری در ایران به ویژه پس از انقلاب اسلامی، نشان دهنده طرح های متعددی است که توسط وزارت مسکن و شهرسازی، شهرداری ها و وزارت کشور تهیه شده است. عدم هماهنگی بین طرح های فوق، مغایرت های بیشمار با طرح های بالادست و عدم جلب مشارکت مردم در تهیه و اجرای طرح پیشنهادی، موجب ناکارایی آنها و در برخی موارد افزایش نابسامانی های بیشتر در ساختار فضایی، اجتماعی و کارکردی بافت شده است. تعیین نیازها، خواست ها و الویت بندی برنامه های شهری در ابعاد اجتماعی، فرهنگی و فضایی و ... جز با مشارکت مردم میسر نیست. مدیریت شهری برای اثرگذاری مشارکت شهروندی باید الزامات آن را فراهم سازد. بنابراین بهسازی و احیای کالبد محله و تامین امکانات درخواستی از سوی ساکنان محله (استفاده از مشارکت عمومی) ضروری است و باید همه این اقدامات باهم و به صورت مکمل و با در نظر گرفتن موقعیت و مشکلات موجود انجام پذیرد و تک تک این اقدامات به تنهایی قادر به رفع مشکلات موجود نیست. با در نظر گرفتن پیشینه تاریخی محله عودلاجان و به ویژه گذر مروی می توان گفت که این محله و به ویژه این گذر اهمیت فراوانی به لحاظ تاریخی، فرهنگی، کالبدی، عملکردی و... داشته و طی گذشت زمان تغییرات و فرسودگی های زیادی به لحاظ کالبدی و عملکردی در آن به وجود آمده است. در محله عودلاجان و گذر مروی کالبد اغلب بناها فرسوده شده و نیاز به اقدامات مرمتی در آنها دیده می شود، ولی استخوان بندی محله زنده و پرتحرک است. بنابراین می توان تصور کرد که در صورت اجرای عملیات بهسازی مناسب در محله و گذر و بافت پیرامون آن بتوان در جهت حفظ هویت فرهنگی، تاریخی و تداوم خاطره های شهری (با توجه به پاسخ های داده شده به پرسش های ارائه شده به ساکنین محله که خواست بیشتر ساکنین این محله می باشد) در این محله و گذر گام موثری برداشت. در این تحقیق با در نظر گرفتن این مساله و نیز اطلاعاتی که از تحلیل پاسخ های داده شده از سوی ساکنین و کسبه این محله ( استفاده از مشارکت عمومی)، پس از به کارگیری تکنیک swot و تکنیک تحلیل عرصه های تصمیم گیری مرتبط aida و مراحل مختلف آن که در متن پژوهش به تفصیل ذکر گردیده، جهت احیای بافت محله و تداوم خاطره های شهری در این محله پرداخته شد. پس از انجام همه مراحل مذکور طرحی مورد قبول ساکنین بوده که امکانات و قابلیت های موجود (دسترسی، ایمنی و امنیت، فضای سبز عمومی، تاسیسات زیربنایی، خدمات آموزشی، بهداشتی-درمانی، تجاری، فرهنگی و...) در محله به صورت پراکنده و در اختیار تمامی ساکنین قرار دهد و در تک تک این فاکتورها نظرات و پیشنهادات ساکنین و کسبه محله و به ویژه ساکنین گذر مروی مورد توجه قرار گرفته و در صورت عملی و معقول بودن اجرا گردد.