جمعیت دنیا تا سال 2025 به حدود 9 میلیارد نفر خواهد رسید. از سویی 97% این افزایش جمعیت در کشور های در حال توسعه می باشدکه غذایی دو برابر مقدار تولید در زمان حاضر را می طلبد.مطالعات حاکی از آن است که حدود 71% از کاهش عملکرد محصولات کشاورزی در نتیجه تنش های غیر زنده می باشد شوری آب و خاک از مشکلات در حال افزایش جهان است که سطح وسیعی از اراضی کشورمان را نیز در بر می گیرد. تنش شوری از طریق کاهش پتانسیل آب در محیط رشد ریشه، سمیت یونی و اختلال در تعادل عناصر غذایی، تنش اسمزی و تنش اکسیداتیو موجب خسارت به محصولات کشاورزی مخصوصاً در مناطق خشک و نیمه خشک می شود. پژمردگی ورتیسیلیومی از مهم ترین بیماری های زیتون در جهان است، که با وجود تحقیقات 100 سال پیش تا کنون بر روی بیماری هنوز راهی برای کنترلی آن یافت نشده است. استفاده از اسید سالیسیلیک (sa) به منظور فعال کردن سیستم دفاعی گیاه در برابر تنش در گیاهان مختلف منجر به افزایش مقاومت گیاهان شده است، لذا می تواند راهکاری جهت مقابله با این مشکل باشد. به منظور ارزیابی سیستم مقاومت القایی و اکتسابی رقم حساس مانزانیلا زیتون در کشت هیدروپونیک آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار و در سه مشاهده در زمستان سال 1389 در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه ایلام اجراء گردید. تیمارهای آزمایشی شامل کاربرد سه سطح (صفر، 25/0 و4/0 میلی مولار) اسید سالیسیلیک و دو سطح شوری (صفر و 150 میلی مولار) کلرید سدیم و دو سطح قارچ verticillium dahliae (صفر و 106×2 اسپور) بود. نتایج نشان داد که sa تأثیر مثبت و معنی داری بر میزان پرولین، میزان کلروفیلa وb، کلروفیل کل و محتوی نسبی آب داشت. همچنین sa باعث کاهش خسارت به غشا تحت تنش شوری شد. به نحوی که میزان نشت یونی و مالون دی آلدهید کاهش معناداری را نشان دادند. به طور کلی، نتایج این تحقیق نشان داد که تحت تنش شوری می توان از sa در جهت کاهش عوارض تنش درگیاه زیتون استفاده نمود.

برنج به عنوان غذای اصلی برای جمعیت انسانی در سراسر جهان بخصوص خاورمیانه قابل توجه است. این گیاه بعد از گندم رتبه دوم تولید در سراسر جهان را دارا می باشد. بیماری پوسیدگی ریشه ناشی از قارچ fusarium sp. یکی از بیماری های مهم خاکزاد برنج در ایران و جهان است که خسارت زیادی در این گیاه ایجاد می کند. این تحقیق به منظور تعیین تنوع ژنتیکی عامل بیماری زا fusarium sp. در استان ایلام انجام گردید. برای این منظور از پنج منطقه برنج کاری در استان ایلام نمونه برداری صورت گرفت. پس از خالص سازی و شناسایی قارچ گونهf. verticillioides به عنوان گونه غالب معرفی و برای انجام کارهای مولکولی انتخاب شد. بررسی تنوع ژنتیکی جدایه ها با استفاده از نشانگر مولکولی ریزماهواره(ssr) صورت گرفت. در مجموع 26 آلل در بین هم? جمعیتها در اثر پنج جفت آغازگر ماهواره مشخص شد. براساس نتایج تجزیه واریانس مولکولی(amova) تنوع درون جمعیتی بالا(98%) و تنوع بین جمعیتی (2%) بدست آمد. میزان تنوع ژنی 153/0 و ضریب شانون 256/1 محاسبه گردید. براساس فنوگرام بدست آمده برای جمعیت های مناطق مختلف جمعیت های دره شهر و سرابله در دو گروه جدا قرار گرفتند. میزان جریان ژنی(nm) بین جمعیت ها 368/6 بود که نشان دهنده شباهت ژنتیکی بالا بین جمعیت های مورد بررسی در این تحقیق است. داده های بدست آمده از این مطالعه تشابه ژنتیکی بالایی را در قارچ f. verticillioides نشان می دهد. دانش تنوع ژنتیکی در قارچ f. verticillioides سطوح مختلفی از اطلاعات را برای مدیریت ژرم پلاسم فراهم می کند. نتایج بدست آمده از این مطالعه در اصلاح ارقام مقاوم کاربرد دارد.

اسکالد‎ ‎یا کچلی جو یکی از بیماری های متداول جو در اکثر نقاط دنیا بخصوص مناطق خنک و نیمه مرطوب‎ ‎می باشد. برای‎ ‎تعیین‎ ‎تنوع‎ ‎ژنتیکی‎ ‎در‎ ‎جمعیت‎ ‎قارچ ‏‎ rhynchosporium secalisاز‎ ‎گیاهان‎ ‎آلوده جو‎ ‎در‎ ‎مزارع‎ ‎شش‎ ‎منطقه‎ ‎مختلف‎ ‎شامل‎ ‎ایلام،‎ ‎آسمان‎ ‎آباد، سرابله،‎ ‎شباب، ایوان و سیروان که لکه های قهوه‎ ‎ای مایل به ‏زرد با حاشیه قهوه ای در‎ ‎قسمت های‎ ‎هوایی برگ و ساقه داشتند،‎ ‎بطور‎ ‎تصادفی‎ ‎نمونه‎ ‎برداری‎ ‎صورت‎ ‎گرفت. ‏در‎ ‎نهایت‎ ‎‏60‏‎ ‎جدایه‎ ‎از‎ ‎نمونه های‎ ‎آلوده‎ ‎با استفاده‎ ‎از‎ ‎محیط‎ ‎کشت‎ ‎سیب زمینی ،‎ ‎دکستروز،‎ ‎آگار ‏‎ ‎برای‎ ‎اهداف‎ ‎این‎ ‎مطالعه‎ ‎به دست‎ ‎آمد. برای آزمون بیماریزایی گیاهچه های‎ ‎دو‎ ‎هفته‎ ‎ای‎ ‎با‎ ‎سوسپانسیون اسپوری با غلظت 105‏‎×‎‏2 اسپور در‎ ‎میلی‎ ‎لیتر‎ ‎تا‎ ‎ریزش‎ ‎اولین‎ ‎قطره‎ ‎اسپری‎ ‎و‎ ‎مایه‎ ‎زنی‎ ‎شدند. یک ماه پس از آن علائم بیماری کچلی ‏جو ظاهر شد. برای مطالعه ساختار ژنتیکی از شش جمعیت نمونه برداری شده، از نشانگرهای ریزماهواره استفاده ‏شد. تعداد 42 آلل در بین همه‎ ‎جمعیت ها‎ ‎در‎ ‎اثر‎ ‎پنج‎ ‎جفت‎ ‎آغازگر ریزماهواره‎ ‎مشخص‎ ‎شد‎.‎‏ تعداد‎ ‎آلل ها‎ ‎برای‎ ‎هر‎ ‎نشانگر بین‎ ‎‏7‏‎ ‎تا‎ ‎‏12‏‎ ‎عدد‎ ‎متغییر‎ ‎بودند.‏‎ ‎مقایسه‎ ‎پارامترهای‎ ‎مربوط‎ ‎به‎ ‎تنوع‎ ‎ژنتیکی‎ ‎از‎ ‎جمله‎ ‎ضریب‎ ‎شانون (‏i‏) ‏در شش جمعیت‎ ‎نشان‎ ‎داده‎ ‎است که‎ ‎آسمان آباد دارای‎ ‎بالاترین‎ ‎تنوع‎ ‎ژنتیکی‎ ‎می‎ ‎باشد.کوچک ترین‎ ‎فاصله‎ ‎ژنتیکی‎ ‎بین‎ ‎جمعیت های‎ ‎آسمان آباد و شباب مشاهده گردید. بر‎ ‎اساس‎ ‎دندروگرام‎ ‎به دست‎ ‎آمده‎ ‎دو‎ ‎گروه‎ ‎مشخص‎ ‎نشان‎ ‎داده‎ ‎شد. گروه اول‎ ‎شامل جمعیت سیروان و گروه‎ ‎دیگر شامل جمعیت های ایلام، آسمان آباد، ‏شباب، ایوان و سرابله است که در این گروه سرابله از دیگر جمعیت ها متمایز شده است. داده های‎ ‎به دست‎ ‎آمده‎ ‎از‎ ‎این‎ ‎مطالعه‎ ‎تنوع‎ ‎ژنتیکی بالایی را در قارچ ‏r. secalis‏ نشان می هد. جریان‎ ‎ژنی‎ ‎در‎ ‎سطح‎ ‎منطقه ای‎ ‎نشان‎ ‎می‎ ‎دهد‎ ‎که‎ ‎پتانسیل‎ ‎برای ایجاد‎ ‎خطر‎ ‎در‎ ‎اثر‎ ‎پخش‎ ‎آلل های‎ ‎جدید‎ ‎وجود‎ ‎داشته‎ ‎و‎ ‎باعث‎ ‎مقاومت‎ ‎به‎ ‎قارچ کش ها‎ ‎و‎ ‎یا‎ ‎شکستن‎ ‎ژن های مقاوم‎ ‎می‎ ‎شود. دانش‎ ‎تنوع‎ ‎ژنتیکی‎ ‎درr. secalis‏ سطوح‎ ‎مختلفی‎ ‎از‎ ‎اطلاعات‎ ‎را‎ ‎برای‎ ‎مدیریت‎ ‎منابع‎ ‎ژرپلاسم‎ ‎فراهم‎ ‎می‎ ‎کند. نتایج‎ ‎به دست‎ ‎آمده‎ ‎از‎ ‎این‎ ‎مطالعه‎ ‎در‎ ‎اصلاح‎ ‎ارقام‎ ‎مقاوم‎ ‎و‎ ‎گسترش‎ ‎اقدامات‎ ‎قرنطینه ای‎ ‎بسیار‎ ‎مفید‎ ‎است‎.‎

بیماری لکه موجی گوجه فرنگی از بیماری های مهم و خسارتزا در استان خوزستان می باشد ‏که هر ساله خسارت کمی و کیفی زیادی را به محصول ایجاد می کند، این مهم مطالعه تنوع ‏ژنتیکی جمعیت های این قارچ را باعث شد. تعداد 64 ایزوله از مناطق مهم کشت گوجه فرنگی ‏جداسازی و شناسایی شد. به منظور بررسی تنوع ژنتیکی 64 ایزوله ‏a. alternate‏ از پنج نشانگر ‏ریزماهواره استفاده شد. در نهایت 21 الل شناسایی شد که همه چند شکلی مناسب ازخود نشان ‏دادند. میانگین تعداد الل در کل لوکوس ها برابر با 2/4 بود. بیشترین تعداد الل مربوط به ‏لوکوس ‏aem13 ‎‏ با 8 الل و کمترین تعداد الل مربوط به مکان های ‏aem6 ‎‏ و ‏aem9 ‎‏ با 2 الل ‏بود. واریانس ژنتیکی محاسبه شده در کل جمعیت ها 14 درصد و واریانس ژنتیکی درون ‏جمعیت ها 86 درصد بود. در بین پنج جمعیت مورد بررسی بیشترین و کمترین تنوع درون ‏جمعیت به ترتیب مربوط به جمعیت شوشتر و جمعیت امیدیه بود. همچنین مشخص شد که ‏جمعیت های امیدیه و شوشتر کمترین فاصله (005/0) و در نتیجه بیشترین شباهت را دارا هستند. ‏بیشترین فاصله را جمعیت های دزفول واهواز (066/0) به خود اختصاص دادند. درخت ‏فیلوژنتیکی بدست آمده از ماتریس عدت تشابه دایس نمونه ها را در هشت گروه قرا داد. به ‏خاطر تنوع بسیار بالایی که در بین ایزوله ها وجود داشت این تعداد الل نتوانست نمونه ها را بر ‏اساس مناطق جغرافیایی از یکدیگر تفکیک کند. در نتیجه در گروه های مختلف نمونه هایی از ‏مکان های مختلف قرار گرفتند. این موضوع نشان دهنده تنوع بالا قارچ ‏a. alternate‏ در منطقه ‏خوزستان می باشد. جود تنوع بالا به علت جهش، نو ترکیبی‎ ‎و تلاقی های جنسی می باشد. ‏وجود این تنوع باعث بروز بیماری در این منطقه می شود که کنترل آن را با مشکل روبرو می ‏کند. از این رو مدیریت تلفیقی مبارزه با بیماری (‏ipm‏) برای جلوگیری ازگسترش بیماری در ‏این منطقه پیشنهاد می شود. ‏

بابونه (matricaria chemmomilla l.) از قدیمی ترین گیاهان دارویی شناخته شده توسط انسان است. تاکنون 120 ترکیب شیمیایی از اسانس بابونه شناسایی شده است. در حال حاضر تکثیر این گیاه از طریق بذر انجام می شود ولی به دلیل پایین بودن محتوای مواد موثره آن، تولید آن کم بازده و پرهزینه است. جمع آوری گیاهان وحشی در طبیعت نیز از نظر اقتصادی مقرون به صرفه نیست و زمان و نیروی انسانی زیادی را نیاز دارد، لذا مطالعه روی سیستم های کشت بافت آن ضروری به نظر می رسد تا از این طریق بتوان اولاً جمعیت زیادی را در کمترین زمان ممکن تکثیر کرد و ثانیاً با کشت سوسپانسیون سلولی به تولید و استخراج متابولیت های آن اقدام نمود. در مطالعه حاضر به بررسی تاثیر محرک های شیمیایی و تنظیم کننده های رشد بر رشد سلولی در کشت سوسپانسیون سلولی گیاه دارویی بابونه آلمانی پرداخته شد. در آزمایش کالوس زایی به منظور بررسی تأثیر نفتالین استیک اسید و کینتین بر روی کالوس زایی ، فاکتور ها عبارت بودند از : نفتالین استیک اسید در چهار سطح (0 ، 1 ، 2 ، 4 میلی گرم در لیتر) کینتین در چهار سطح (0 ، 5/0 ، 1 ، 2 میلی گرم در لیتر)، ریز نمونه در سه سطح شامل ساقه، جوانه جانبی و برگ بود. نتایج نشان داد محیط کشت موراشیک و اسکوگ حاوی 1 میلی گرم در لیتر نفتالین استیک اسید و 1 میلی گرم در لیتر کینتین از نظر مدت زمان القاء کالوس ، حجم کالوس و درصد کالزایی به عنوان محیط کشت برتر شناخته شد. نهایتاً این محیط کشت برای استفاده در ادامه کار و استقرار کشت های سوسپانسیون سلولی انتخاب شد. برای بررسی تأثیر محرک های متیل جاسمونات، سالیسیلیک اسید و مخمر بر پارامتر های رشد سلولی، سه آزمایش جداگانه به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح کاملا تصادفی با 5 تیمار (0 ، 4 ، 8 ، 20 ، 40 میلیگرم در لیتر) و 4 زمان نمونه برداری در سه تکرار انجام شد. بر اساس نتایج، غلظت بالای متیل جاسمونات باعث افزایش وزن تر و خشک سلول و همچنین افزایش تعداد سلول شد و غلظت های پایین سالیسیلیک اسید باعث افزایش وزن تر سلولی شده و نیز غلظت بالاتر از 8 میلی گرم در لیتر سالیسیلیک اسید باعث کاهش در وزن تر و پایین آمدن وزن خشک سلولی و کاهش شدید تعداد سلول گردید. تیمار 4 میلی گرم در لیتر مخمر بیشترین تأثیر را بر روی وزن تر و خشک سلولی و تعداد سلول در بین سایر تیمار ها به خود اختصاص داد به طوری که موثرترین تیمار از نظر تأثیر بر روی صفت وزن تر سلول در کشت سوسپانسیون سلولی بابونه بود. بر اساس نتایج آزمایش ها می توان نتیجه گرفت کشت سوسپانسیون سلولی گیاه بابونه آلمانی بسیار مستعد تحریک با محرک ها می باشد.

لکه نواری یکی از مهمترین بیماری های جو در استان ایلام است که توسط قارچ pyrenophora graminea ایجاد می-شود. برای تعیین تنوع ژنتیکی در جدایه ها و جمعیت قارچ p. graminea از گیاهان آلوده جو در مزارع هفت منطقه مختلف شامل دره شهر، ایوان، چرداول، آسمان آباد، سرابله، حمیل، آبدانان و مهران که زخم های قهوه ای رنگ نواری در قسمت برگ، غلاف برگ و ساقه داشتند، به طور تصادفی نمونه برداری صورت گرفت. در نهایت 69 جدایه از نمونه های آلوده با استفاده از محیط کشت سیب زمینی، دکستروز، آگار برای اهداف این مطالعه بدست آمد. در مورد قارچ عامل بیماری به دلیل عدم تولید کافی اسپور در شرایط طبیعی محیط کشت از روش ساندویچی برای آزمون بیماریزایی و آلوده سازی بذرها استفاده شد و با بررسی نشانه های بیماری اثبات بیماریزایی مطابق اصول کخ صورت گرفت. برای مطالع? تنوع ژنتیکی در جدایه های p. graminea از هفت جمعیت نمونه برداری شده، از نشانگرهای issr مخصوص قارچ p. graminea استفاده شد. تعداد کل 171 آلل در بین هم? جمعیت ها با استفاده از هشت آغازگر بین ریز ماهواره مشخص شد. تعداد آلل ها برای هر نشانگر از 16 تا 30 عدد متغییر بودند و میزان چندشکلی همه آغازگرها 100% گزارش شد. گروه بندی جدایه ها بر اساس ضریب تشابه دایس و روش upgma انجام شد و بر این اساس سیزده گروه مشخص شد. مقایس? پارامترهای مربوط به تنوع ژنتیکی در هفت جمعیت نشان داد که جمعیت دره شهر با 32/0 دارای بالاترین تنوع ژنتیکی می باشد. کوچکترین فاصله ژنتیکی به مقدار 19/0 بین جمعیت های آسمان آباد و سیروان مشاهده گردید. بر اساس فنوگرام به دست آمده دو گروه مشخص برای جمعیت ها نشان داده شد. یک گروه شامل جمعیت دره شهر و گروه بعدی شامل جمعیت های ایوان، آسمان آباد، سرابله و چرداول بود. تجزیه واریانس ملکولی برای مقایسه تنوع ژنتیکی داخل و بین جمعیت ها نشان می دهد که بیشترین تنوع مربوط به داخل جمعیت ها به مقدار 94%می باشد و میزان تنوع ژنتیکی در بین جمعیت ها کم و در عین حال معنی دار می باشد و میزان کم تنوع ژنتیکی بین جمعیت ها نسبت به داخل جمعیت ها را را می توان با مقدار بالای جریان ژنی به مقدار 576/4 بین جمعیت ها توجیه کرد. قدرت تمایز بالای این نشانگر نشان داد که می توان از issr به عنوان یک روش مفید و سریع برای بررسی تنوع ژنتیکی جدایه هایp. graminea استفاده کرد. واژگان کلیدی: نشانگر بین ریزماهواره، pyrenophora graminea، تنوع ژنتیکی

امروزه استفاده از ترکیب های طبیعی گیاهان جهت کنترل و کاهش بیماری های گیاهی مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته است. بیماری قارچی فوزاریوم از شایع ترین بیماری های خاک زیست گیاهان است که دامنه میزبانی بسیار وسیعی دارد. جهت بررسی اثر اسانس چهار گیاه دارویی دارچین، رزماری، اسطوخودوس و اوکالیپتوس بر کنترل بیماری فوزاریوم سولانی آزمایشی انجام گرفت. تیمارهای آزمایش شامل کاربرد اسانس این گیاهان در 5 غلظت صفر، 500، 1000، 1500 و ppm 2000 بر کنترل بیماری قارچی فوزاریوم بود. این آزمایش بصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با 5 تکرار انجام گرفت. سپس جهت بررسی اثر روش های مختلف کاربرد اسانس انتخاب شده( محلول پاشی، پرایمینگ کردن و کاربرد اسانس همراه با آب آبیاری) بر کنترل بیماری، آزمایشی در قالب بلوک های کامل تصادفی با 4 تکرار تحت شرایط گلخانه ای بر روی گیاه گوجه فرنگی طراحی گردید. نتایج حاصل از آزمایش نشان داد که اسانس دارچین بیشترین تاثیر بازدارندگی را بر رشد قارچ دارا بود به طوری که کاربرد اسانس این گیاه در همه غلظت ها به طور کامل از رشد قارچ جلوگیری نمود. اسانس های گیاهان اسطوخودوس و رزماری فقط در بالاترین غلظت (ppm2000) قادر به متوقف نمودن رشد قارچ گردیدند اما اسانس گیاه اوکالیپتوس در هیچ غلظتی نتوانست از رشد قارچ جلوگیری نماید. روش های مختلف کاربرد اسانس گیاه دارچین در شرایط گلخانه ای روی گیاه گوجه فرنگی نشان داد که کاربرد اسانس همراه با آب آبیاری بهتربن روش کنترل بیماری است. در روش کاربرد اسانس همراه با آب آبیاری با افزایش غلظت اسانس درصد بقاء بوته ها افزایش یافت اما در غلظت 1500 و ppm2000درصد بقاء بوته ها یکسان بود. نتایج کاربرد اسانس به روش محلول پاشی(اسپری کردن) نشان داد که با افزایش غلظت اسانس درصد بقاء بوته ها افزایش می یابد اما در غلظت ppm2000، محلول پاشی باعث گیاه سوزی گردید. نتایج روش پرایمینگ کردن با اسانس نشان داد که با افزایش غلظت اسانس درصد بقاء بوته ها افزایش می یابد به طوری که بیشترین درصد بقاء بوته ها در روش پرایمینگ کردن در بالاترین غلظت اسانس و کمترین درصد بقاء در کمترین غلظت اسانس حاصل شد. به نظر می رسد اسانس گیاه داروئی دارچین می تواند منبع مناسبی جهت کنترل بیماری قارچی فوزاریوم باشد.

چکیده در این پژوهش، وضعیت پراکنش ویروس‏های پیچیدگی برگ زرد گوجه‏فرنگی(tomato yellow leaf curl virus-tylcv)، موزاییک گوجه‏فرنگی(tomato mosai virus-tomv) و موزاییک خیار(cucumber mosaic virus-cmv)، در مزارع گوجه‏فرنگی چهار شهرستان استان ایلام با استفاده از آزمون سرولوژیکی الایزا تعیین گردید. در سال 1392، از مزارع مختلف این شهرستان‏ها، بازدید و در مجموع 31 نمونه علائم‏دار و 148 نمونه تصادفی جمع‏آوری گردید. بر اساس نتایج آزمون سرولوژیکی الایزا، میزان آلودگی به tylcv در نمونه‏های علائم‏دار، %13/16 تعیین گردید که بیشترین و کمترین میزان آن به ترتیب در شهرستان‏های ایلام با %57/28 و شهرستان شیروان‏چرداول با %69/7 مشاهده شد. میزان آلودگی به tomv در نمونه‏های علائم‏دار، %13/16 تعیین گردید که بیشترین و کمترین میزان آن به ترتیب در شهرستان‏های دره‏شهر با %57/28 و ایلام با صفر درصد مشاهده شد. میزان آلودگی به cmv در نمونه‏های علائم‏دار، %9/12 بو که بیشترین و کمترین میزان آن به ترتیب در شهرستان‏های شیروان‏چرداول با %38/15 و ایوان با صفر درصد مشاهده شد. همچنین بر اساس نتایج آزمون سرولوژیکی الایزا، میزان آلودگی به tylcv در نمونه‏های تصادفی، %16/12 تعیین گردید که بیشترین(% 33/23) و کمترین(%57/8)میزان آن به ترتیب در شهرستان‏های ایوان و ایلام مشاهده شد. میزان آلودگی به tomv در نمونه‏های تصادفی، %81/10 تعیین گردید که بیشترین میزان آن در شهرستان ایلام(%28/14) و کمترین آن در شهرستان ایوان(%66/6) مشاهده شد. میزان آلودگی به cmv در نمونه‏های تصادفی، %16/12 تعیین گردید که بیشترینو کمترین میزان آن به ترتیب در شهرستان‏های شیروان‏چرداول( %51/15) و دره‏شهر( %8) مشاهده شد. جهت تایید نتایج حاصل از آزمون سرولوژیکی، از روش‏های بیولوژیکی و مولکولی استفاده شد. همچنین در این پژوهش، توالی نوکلئوتیدی ژن پروتئین پوششی(cp) دو جدایۀ tomv(sh2s2 و d2s2) و سه جدایۀ cmv (d2s1، i3s1 و sh4s2) تعیین و از نظر تبارزایی مورد مطالعه و آنالیز قرار گرفتند. توالی cp دو جدایۀ tomv به دست آمده با توالی مربوطه در 39 دیگر جدایۀ tomv ثبت شده در بانک ژن و نیز توالی cp سه جدایۀ cmv به دست آمده در این تحقیق با توالی مربوطه در 46 دیگر جدایۀ cmv ثبت شده در بانک ژن، با استفاده از برنامة clustal x مورد مقایسه و تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. درخت تبارزایی مربوط به جدایه‏های مورد بررسی در هر یک از دو ویروس tomv و cmv با استفاده از روش neighbor-joining و 1000 مرتبه تکرارهای تایید کننده(bootstrap) رسم گردید. دو جدایۀ tomv، در تبار شماره iii درخت تبارزایی مربوط به جدایه‏های tomv و سه جدایۀcmv ، در زیرگروه ia درخت تبارزایی مربوط به جدایه‏های cmv قرار گرفتند. نتایج حاصل از رسم درخت تبارزایی به روش nj، نتایج بدست آمده از آزمون‏های سرولوژیک را مورد تایید قرار داده و نشان داد که ماهیت جدایه‏های ویروسی مورد بررسی با ویروس موزاییک گوجه‏فرنگی و موزاییک خیار مطابقت دارد. کلمات کلیدی: ویروس پیچیدگی برگ زرد گوجه‏فرنگی، ویروس موزاییک گوجه‏فرنگی، ویروس موزاییک خیار، تبارزایی، دامنه میزبانی، ایلام

تعداد 400 جدایه قارچ ascochyta rabiei (pass) lab. از مزارع آلوده نخود در قسمتهای مختلف کشور از قبیل، منطقه دریاچه زریوار مریوان در استان کردستان، شبستر و خسروشهر در استان آدربایجان شرقی و سرو، بوکان و شاهین دژ در استان آذربایجان غربی، مشهد و ایلام جمع آوری شد. این جدایه ها از نظر خصوصیات محیط کشتی، مورفولوژی و قدرت بیماریزایی تفاوت کمی را نشان دادند، این جدایه ها بر اساس منطقه جمع آوری و خصوصیات مورفولوژیکی به 17 گروه طبقه بندی شدند و سپس بر اساس خصوصیات موفولوژی و محیط کشتی به 11 گروه کاهش پیدا کردند. جدایه شماره 16 از مشهد بیشترین نسبت رشد را نشان داد و جدایه شماره 1 از استان کردستان کمترین نسبت رسدی را داشت . یک جدایه از هر گروه به عنوان نماینده انتخاب شد و بیماریزایی آنها مورد آزمایش قرار گرفت . در این طرح نوع واکنش 11 جدایه بر روی 11 رقم استاندارد و یک رقم محلی (جم) مورد بررسی قرار گرفت و بر اساس عکس العمل 11 رقم استاندارد مطابق روش ایکاردا (icarda) دو نژاد فیزیولوژیکی، (4) و (6) تشخیص داده شد.