زه آب های کشاورزی مهم ترین منابع آب های غیر متعارف را تشکیل می دهند که می توانند نقش مهمی در توسعه کشاورزی به عهده داشته باشند.بر اساس برآورد یونسکو،در سطح جهانی به طور میانگین، تنها 45 درصد از آب مصرفی کشاورزی به طور موثر توسط گیاه مورد استفاده قرار می گیرد و مابقی به صورت زه آب سطحی و زیرزمینی از دسترس گیاه خارج می شود. شناخت دقیق کیفیت و اثرات سوء زیست محیطی مربوطه و ارائه راهکارهای بهبود کیفی، برای برنامه ریزی استفاده مجدد از زه آب ها ضروری می باشد.در بسیاری از طرح های آبیاری و زهکشی مسائل زیست محیطی از ابتدا نادیده گرفته شده و در مرحله اجرا و بهره برداری عوارض و اثرات سوء زیست محیطی فراوانی را به همراه داشته است با توجه به وسعت قابل توجه شبکه آبیاری و زهکشی مغان و همچنین مقادیر قابل توجه سموم و کودهای شیمیائی مورد استفاده و حجم قابل توجه زه آب تولیدی شبکه و دفع آن در رودخانه ارس ، بررسی اثرات سوء زیست محیطی بهره برداری از این شبکه به ویژه اثرات آن بر منابع آب سطحی و زیرزمینی و ارائه راهکارهای کاهش اثرات، ضروری به نظر می رسید. در ارزیابی اثرات زیست محیطی مرحله بهره برداری از شبکه مورد تحقیق ، از روش ماتریکس لئوپولد استفاده شده است. زهاب تولیدی و خاک سطح شبکه،منابع آب سطحی وزیر زمینی متأثر از شبکه، اجزاء مورد نظر برای نمونه برداری در خصوص پایش اثرات زیست محیطی شبکه مغان در نظر گرفته شده است در این تحقیق ضمن بررسی اثرات زیست محیطی مرحله بهره برداری ، اثرات فعالیتهای شبکه اعم از فیزیکی ، بیولوژیک ، واجتماعی ،اقتصادی و فرهنگی بر روی پارامترهای محیط زیست بررسی شد. در ادامه به تعیین محدوده مطالعاتی ، با لحاظ کردن وضعیت منابع آب سطحی، زیرزمینی و خاک شناسی و سایر اجزاء موثر با توجه به سابقه بهره برداری شبکه اقدام شده است . امتیاز بندی تأثیرات مثبت و منفی توسط ماتریس لئوپولد برای مرحله بهره برداری شبکه مغان در محیط های فیزیکی، بیولوژیک، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی صورت گرفت همچنین جهت درک نتایج این مطالعات و ارزیابی بهره برداری، جمع بندی تأثیرات در قالب جداول وزنی گردیده و پس از آن ضرایب اهمیت هر محیط برآنها تأثیر داده شده است. نتایج بررسی ها نشان داد که طرح شبکه آبیاری و زهکشی مغان در طول بهر برداری به طور یقین دارای تأثیرات مطلوب بسیار زیادی بوده است که تأثیرات نامطلوب را کمرنگ می کند. به بیان ساده تر در طی پروسه بهره برداری از شبکه مجموعه ای از تأثیرات مثبت فراهم شده است.در این تحقیق تأمین آب آبیاری اراضی زراعی محدوده شبکه آبیاری و زهکشی، استفاده بهینه از منابع آب های سطحی و جلوگیری از هدر رفت آب در جهت توسعه و بهبود کشاورزی از مهم ترین اثرات مثبت محسوب شده است در انتها جهت بهبود شرایط زیست محیطی شبکه نظارت برعملیات نگهداری وبهره برداری از شبکه و پایش دوره ای فاکتورهای زیست محیطی در شبکه وراهکارهای عملیاتی در راستای تقلیل اثرات نامطلوب پیشنهاد وتوصیه گردید.

با توجه به محدود بودن منابع آب در بخش کشاورزی، به کارگیری هر راه کار به منظور صرفه جویی در مصرف آب و نیز افزایش سطح زیر کشت از اهمیت زیادی برخوردار است. یکی از این راهکارها کم آبیاری می باشد. برای برنامه ریزی کم آبیاری بهینه لازم است که مراحل حساس گیاه به کمبود آب مشخص شوند.ارقام جدید ذرت دانه ای در کشور باهدف کاهش دوره رشد، افزایش عملکرد و تحمل تنش های محیطی ارائه می شوند. با توجه به توسعه سیستم های آبیاری قطره ای (تیپ) در کشور، به منظور بررسی اثر رژیم های مختلف آبیاری قطره ای (تیپ) بر عملکرد ذرت دانه ای (هیبرید 704) و یافتن مناسب ترین رژیم آبیاری پژوهشی در سال زراعی 1392-1391 در مزرعه مرکز تحقیقات کشاورزی مغان در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار به اجرا درآمد. تیمارهای آبیاری شامل: تیمار آبیاری کامل (i1)، تیمار آبیاری بر اساس 50درصد آب مورد نیاز (i2)، تیمار آبیاری بر اساس 75درصد آب مورد نیاز (i3) و تیمار آبیاری بر اساس 120درصد آب مورد نیاز (i4) می باشد. محاسبه نیاز آبی ذرت بر اساس اطلاعات هواشناسی منطقه و روش پنمن مانتیث صورت گرفت.در این پژوهش ویژگی های کمّی شامل: ارتفاع بوته، ارتفاع بلال، وزن هزاردانه، تعداد دانه در بوته، شاخص برداشت، عملکرد بیولوژیک و عملکرد دانه در هکتار و ویژگی های فنولوژیکی شامل: تعداد روز تا گرده افشانی، تعداد روز تا ظهور کاکل، فاصله گرده افشانی تا ظهور کاکل اندازه گیری شد. تجزیه وتحلیل داده ها با آزمون آماری تجزیه واریانس با استفاده از نرم افزار mstat-c انجام شد. مقایسه میانگین ها با آزمون دانکن در سطح اطمینان 95 درصد انجام شد. در این مطالعه، بیشترین عملکرد دانه از تیمار آبیاری کامل (i1) در حدود 1/10 تن در هکتار به دست آمد، درحالی که کمترین عملکرد در رژیم آبیاری 50? (i2) در حدود 8/6 تن در هکتار به دست آمد. نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که آبیاری با 100% تبخیر از تشتک کلاس a با استفاده از سیستم آبیاری نوار تیپ تحت شرایط کافی منابع آب برای آبیاری ذرت(sc.704) در بین رژیم های مختلف،برای منطقه مغان مناسب ترین می باشد.

با توجه به محدود بودن منابع آب در بخش کشاورزی، به کارگیری هر راه کار به منظور صرفه جویی در مصرف آب و نیز افزایش سطح زیر کشت از اهمیت زیادی برخوردار است. یکی از این راهکارها استفاده از روش کم آبیاری می باشد. یکی از فاکتورها که در تولید محصولات کشاورزی نقش موثری دارد وجود مقدار کافی از عناصر غذایی و قابل استفاده برای گیاه می-باشد، که در این راستا نیتروژن از اهمیت ویژه ای برخوردار است. به منظور بررسی اثر رژیم های مختلف آبیاری قطره ای (تیپ) و سطوح نیتروژن بر عملکرد چغندرقند یک مطالعه صحرایی در سال زراعی 1393-1392 در مزرعه مرکز تحقیقات کشاورزی پارس آباد مغان واقع در استان اردبیل به صورت طرح کرت های یک بار خرد شده (اسپلیت پلات) در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار برای هر تیمار بر روی گیاه چغندرقند انجام شد. تیمارهای آبیاری شامل: آبیاری معمولی با تامین 100% نیاز آبی گیاه (i100)، کم آبیاری تنظیم شده با تامین 80 % نیاز آبی گیاه (ir80)، کم آبیاری تنظیم شده با تامین 60 % نیاز آبی گیاه (ir60) به عنوان تیمار اصلی و چهار سطح کود نیتروژن شامل: کود دهی حد بهینه (n100)، 25 درصد کمتر از حد بهینه (n75)، 50 درصد کمتر از حد بهینه n50)) و براساس میزان مصرف زارعین محلی (ns) به عنوان تیمار فرعی در نظر گرفته شدند. پارامترهای میانگین وزن 10 ریشه از هر کرت، میانگین قطر 10ریشه از هر کرت، میانگین طول 10 ریشه از هر کرت، تعداد ریشه، وزن اندام هوایی، عملکرد ریشه، عیار خالص، عیار ناخالص، عملکرد قند خالص، عملکرد قند ناخالص اندازه گیری شدند. تجزیه و تحلیل داده ها توسط نرم افزار آماری sas در قسمت مربوط به داده های گیاهی انجام گردید. در این طرح مقایسه میانگین ها با روش آزمونlsd در سطح احتمال 5% انجام شد. تاثیر بر هم کنش آب آبیاری و کود نیتروژن بر میانگین وزن 10 ریشه از هر کرت، میانگین طول 10 ریشه از هر کرت، تعداد ریشه، عملکرد ریشه، عیار خالص، عیار ناخالص، عملکرد قند خالص، عملکر قند ناخالص و کارآیی مصرف آب آبیاری در سطح احتمال 5 درصد معنی دار شدند. بیشترین و کمترین عملکرد ریشه به ترتیب مربوط به تیمارهای ir100n100 و ir60n75 با مقادیر به ترتیب 77083 و 55416 کیلوگرم در هکتار بود. بیشترین مقدار کارایی مصرف آب آبیاری براساس عملکرد ریشه، قند خالص وقند ناخالص به ترتیب مربوط به تیمارهای ir60ns، ir60n100 و ir60n100 با مقادیر به ترتیب 49/10، 586/0 و 068/1 کیلوگرم در متر مکعب بود. کمترین مقدار کارایی مصرف آب آبیاری براساس عملکرد ریشه، قند خالص وقند ناخالص مربوط به تیمار ir100ns با مقادیر به ترتیب 09/6، 315/0 و 633/0 کیلوگرم در متر مکعب بود. نتایج بهینه سازی عمق آب کاربردی نشان داد با استفاده از 903 میلی متر آب می توان به حداکثر سود خالص نایل شد.