برای بررسی اثر تنش کم آبی در مراحل رویشی و زایشی روی تعدادی از پارامترهای فیزیولوژیکی، بیوماس، عملکرد دانه و میزان اسانس شوید ایران، دو آزمایش در سال های 1385 و 1386 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان اجرا گردید. آزمایش ها به صورت بلوک های کامل تصادفی در 4 تکرار پیاده گردیدند. تیمارهای آبیاری شامل آبیاری کامل (شاهد) برای حصول 100% ظرفیت زراعی در طول دوره رشد، دو تنش ملایم (در حد 66% ظرفیت زراعی) و دو تنش شدید ( در حد 33% ظرفیت زراعی) در دو مرحله رویشی و زایشی بودند. طرح آزمایشی برای تعیین محتوای اسانس از نوع کرت های خرد شده بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی بود، تیمارهای آبیاری در کرت های اصلی و مراحل برداشت در کرت های فرعی قرار گرفتنه بودند. سه برداشت در مراحل رویشی (h1)، گلدهی کامل (h2) و رسیدگی دانه ها (h3) انجام شد. اجزای فرّار برگ ها، گل ها و دانه های شوید کشت شده با روش تقطیر با آب استخراج و توسط دستگاه هایgc و gc/ms جداسازی گردیدند. تجزیه واریانس مرکب داده ها نشان داد که قرار گرفتن گیاهان تحت تنش خشکی به کاهش قابل توجه سرعت فتوسنتز، هدایت روزنه ای، محتوای نسبی آب برگ (rwc) و تعرق منجر شد. در مقابل، بالاترین غلظت co2 بین سلولی (ci) و دمای کانوپی در تنش های شدید خشکی مشاهده شد. تنش شدید سرعت فتوسنتز (pn) را در مراحل رویشی و زایشی به ترتیب 7/65 % و 1/55 % کاهش داد. با کاهش هدایت روزنه ای سرعت فتوسنتز کاهش یافت. افزایش ci در شرایط تنش خشکی نشان داد که عوامل غیر روزنه ای ممکن است فتوسنتز را محدود نمایند. ارتفاع بوته، وزن تر و خشک بیوماس و عملکرد دانه در واحد سطح به طور معنی داری تحت تاثیر تیمارهای آبیاری قرار گرفتند. بیشترین ارتفاع بوته و وزن تر و خشک بیوماس تحت آبیاری کامل (s0) به دست آمد. با کاهش آب قابل استفاده به خصوص در مرحله رویشی (s2) این صفات به طور معنی داری کاهش یافتند. کمترین ارتفاع بوته و بیوماس تحت تنش شدید خشکی در مرحله رشد رویشی مشــاهده شد. در مقابل، کمترین عمـلکرد دانه تحت شرایط شدید تنـش معنی داری عملکرد دانه بیشتری در واحد سطح تولید کرده بودند. هم آب قابل دسترس و هم زمان برداشت اثرات کمبود آب در مراحل گلدهی و پر شدن دانه ها (s4) حاصل شد. گیـــاهانی که آب کافی دریافت کرده بودند به طور معنی داری بر میزان اسانس شوید داشتند. درصد و عملکرد اسانس استخراج شده از گل ها (h2) و دانه ها (h3) درهمه تیمار های آبیاری بسیار بیشتر از اندام های رویشی (h1) بود. درصد اسانس اندام های رویشی با کاهش آب قابل دسترس در همیـن مرحله به طور معنی داری افزایش یافت. امّا زمانی که گـیاهان در مراحل مختلف نمو در معرض تنش های ملایم و شدید قرار گرفتند درصد اسانس گل ها و دانه ها به طور قابل توجهی بهبود یافت. در هر دو سال، بالاترین عملکرد اسانس در واحد سطح از گل های تحت تنش ملایم کم آبی در مراحل گلدهی و پر شدن دانه ها (s3h2) به دست آمد. در حالی که کمترین محصول اسانس توسط اندام های رویشی تحت تنش کم آبی در مراحل اولیه رشد (s2h1) تولید شد. ترکیبات اصلی اسانس اندام های رویشی و گل ها آلفا ـ فلاندرن، بتا ـ فلاندرن و بتا ـ پینن بودند، در حالی که ترکیب عمده دانه ها کارون بود. ترکیب مهم دیگر گلها و دانه ها لیمونن بود که دراندام های رویشی مشاهده نشد. میزان لیمونن و آپیول شوید بر اثر تنش شدید خشکی افزایش یافت، در حالی که محتوای کارون تحت تنش ملایم زیاد شد. مقدار بتا ـ فلاندرن تحت تاثیر تنش کم آبی قرار نگرفت، امّا میزان آلفا ـ فلاندرن تحت تنش های ملایم و شدید کاهش یافت.

نیاز به کاشت و اصلاح گیاهان با توجه به افزایش جمعیت روز به روز بیشتر می شود. لذا ارزیابی های گوناگون جهت شناسایی و استفاده از منابع ژنتیکی موجود صورت می گیرد. به همین منظور آزمایشی با 27 لاین انتخابی از نسل f7 لوبیا چیتی ارسالی از مرکز بین المللی سیات و یک شاهد محلی همراه با 2 رقم شاهد تلاش و cos-16 در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار در بهار 1388 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان اجرا گردید. بین تیمارهای مورد بررسی از لحاظ صفات فیزیولوژیک شاخص محتوای کلروفیل و شاخص سطح برگ و تمام صفات فنولوژیک و زراعی اختلاف معنی داری مشاهده شد که نشان دهنده تنوع ژنتیکی بالا در بین لاین های موجود از لحاظ این صفات می باشد. تجزیه خوشه ای به منظور گروهبندی تیمارها، با استفاده از روش وارد و بر اساس صفات فنولوژیک، لاین ها را در 3 کلاستر و بر اساس صفات فیزیولوژیک، زراعی و همچنین کل صفات مورد بررسی در 4 کلاستر قرار داد. تجزیه به مولفه های اصلی با این چهار دسته صفت نیز گروهبندی نسبتاً مشابهی ایجاد کرد. تجزیه به مولفه های اصلی کل صفات اندازه گیری شده نشان داد که صفات چگالی دانه، ارتفاع بوته، روز تا رسیدگی کامل، روز تا 50% گلدهی و وزن دانه تک بوته بیشترین ضریب تبیین را در مولفه اول، صفات تعداد غلاف در بوته و گسترش بوته ها روی ردیف در مولفه دوم و صفات نسبت سطح برگ، وزن مخصوص برگ و شاخص سطح برگ بیشترین ضریب تبیین را در مولفه سوم داشتند. مقایسه میانگین ها، روابط بین صفات، نتایج تجزیه کلاستر و همچنین تجزیه به مولفه های اصلی نشان داد که در اکثر صفات مهم لاین های 20، 2، 12، 21 و 5 نسبت به سایر لاین ها برتری داشتند.

هدف اساسی اصلاح نبات، تشخیص ژنوتیپ های دارای برتری عملکرد در تولید تجارتی است و قسمت اعظم زمان و هزینه در تولید ارقام به ارزیابی مزرعه ای مواد اصلاحی تعلق می گیرد. در پژوهش حاضر 44 لاین خالص لوبیا سفید از نسل های پیشرفته (با مبدأ کلمبیا) به همراه یک رقم شاهد (دهقان) مجموعاً 45 ژنوتیپ در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در 3 تکرار مورد بررسی قرار گرفتند. در تجزیه واریانس صفات فنولوژیک (به جز صفت شاخص سبزشدن) و زراعی مورد ارزیابی، اختلاف معنی دار در تمام صفات مشاهده شد که نشان دهنده وجود تنوع ژنتیکی بالا از لحاظ صفات مذکور می باشد. در بین صفات فیزیولوژیک تنها صفات نسبت وزن برگ در دومین مرحله نمونه برداری و شاخص ?t لاین ها تفاوت معنی دار نشان دادند. تجزیه خوشه ای با استفاده از روش وارد، لاین ها را براساس صفات فنولوژیک، فیزیولوژیک و کل صفات در سه کلاستر جداگانه و در مورد صفات زراعی در چهار گروه قرار داد. نتایج حاصل از گروه بندی لاین ها توسط تجزیه به مولفه های اصلی با نتایج تجزیه کلاستر تطابق نسبتاً زیادی داشت. تجزیه به مولفه های اصلی برای کل صفات مطالعه شده نشان داد که صفات وزن دانه تک بوته، بیوماس تک بوته، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف، چگالی دانه، طول غلاف، ارتفاع بوته، قطر ساقه، درصد سبز شدن، شاخص سبز شدن، روز تا 90 درصد رسیدگی، شاخص سطح برگ و شاخص ?t در مولفه اصلی اول و صفات طول غلاف، قطر ساقه، روز تا 90 درصد رسیدگی، شاخص سطح برگ، نسبت سطح برگ و وزن مخصوص برگ در مولفه اصلی دوم بیشترین ضریب تبیین داشتند. همچنین مولفه اصلی سوم تغییرات صفات وزن صد دانه، روز تا 50 درصد گلدهی و روز تا 50 درصد غلاف دهی را بیش تر توجیه نمود. لذا جهت مقایسه لاین های مزبور باید به ترتیب به سه مولفه اصلی اول، دوم و سوم توجه خاصی شود. با توجه به نتایج بدست آمده از مقایسه میانگین لاین ها، ضرایب همبستگی بین صفات، تجزیه خوشه ای و تجزیه به مولفه های اصلی، لاین های برتر در اکثر صفات مهم مورد ارزیابی عبارت از، لاین های 2، 3، 4، 7، 9،10، 12، 13، 21، 29، 37، 39، 40 و 42 بودند و در بین این لاین های برتر، لاین 9 که علیرغم زودرسی عملکرد بالایی 67/4016 کیلوگرم در هکتار را داشت، شاخص تر بود.

به منظور بررسی اثرات سطوح مختلف پرایمینگ با سالیسیلیک اسید بر تعدادی صفات فیزیولوژیک و زراعی گندم در بهبود اثرات بوجود آمده از تنش سرمایی در کاشت دیرهنگام، آزمایشی مزرعه‏ای به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‏های کامل تصادفی در سه تکرار در سال زراعی (89- 1388) به اجرا در آمد. در این آزمایش اثرات 7 سطح پرایمینگ بذر با سالیسیلیک اسید (شامل بذر خشک (شاهد)، 400، 800، 1200، 1600، 2000و 2400 میکرومولار) در دو تاریخ کاشت، معمول در منطقه (اوایل آبان) و کاشت دیر هنگام (اوایل آذر) بررسی گردید. نتایج آزمایش نشان داد که پرایمینگ با سالیسیلیک اسید موجب بهبود در صفات گیاهچه ای (شامل وزن خشک و تر اندام‏های مختلف بوته و پارامترهای رشد گیاهچه)، پارامترهای تبادلات گازی (شامل فتوسنتز و پارامترهای وابسته، میزان و شاخص کلروفیل)، پارامترهای رشدی در مراحل مختلف نموی (شامل مراحل ساقه روی، گلدهی و رسیدگی)، میزان و توزیع عناصر معدنی (n, p, k, fe, zn, cu, mn)، محتوای نسبی آب، عملکرد و اجزای عملکرد و خصوصیات کیفی گندم در شرایط دیرکشتی نسبت به کاشت بهنگام و سطح شاهدگردید. بطور کلی، سالیسیلیک اسید موجب کاهش غلظت co2 درون روزنه‏ای، دمای کانوپی و میزان نشت الکترولیت شد. در میان سطوح پرایمینگ غلظت 1200 میکرومولار سالیسیلیک اسید نسبت به سایر سطوح بخصوص در شرایط دیر کشتی عملکرد بهتری از خود نشان داد. بررسی نتایج نشان داد که پرایمینگ، کاهش مقادیر در صفات مختلف اندازه گیری شده در شرایط دیرکاشتی را جبران نموده و حتی در بعضی از صفات به بالاتر از تیمار شاهد در تاریخ کاشت اول نیز رساند. بنابراین، استفاده از پرایمینگ با سالیسیلیک اسید به عنوان ابزاری مناسب جهت بهبود مقاومت و کاهش اثرات منفی سرمازدگی در شرایط کاشت دیرهنگام می تواند مورد استفاده قرار گیرد.

1-1- اهمیت روغن خوراکی روغن گیاهی جایگاه ویژه ای در سبد غذایی خانوار دارد. علی رغم سرانه بالای مصرف این محصول در کشور، میزان وابستگی کشور به واردات روغن خوراکی در سال 1384، 85% بوده و در سال 1387 این مقدار به 75% رسیده که هنوز آمار نگران کننده ای است (2 و 4). بر اساس آمار سازمان خوار و بار جهانی (f.a.o.) درباره تولید دانه های روغنی در ایران و واردات روغن در کشور، میزان واردات دانه های روغنی از 384510 تن در سال 1999-1998 به 1273500 تن در سال 2004-2003 افزایش یافته که بیانگر افزایش حدود سه برابری واردات این محصولات در چند سال اخیر است. با این حال میزان تولید این محصول در این محدوده زمانی در کشور با وجود نوسانات در حدود 400000 تن ثابت مانده است (1). وابستگی شدید کشور به این محصول غذایی و ضرورت ایجاد امنیت غذایی، لزوم انجام مطالعاتی به منظور افزایش تولید دانه های روغنی و در نهایت خود کفایی در این زمینه احساس می شود. 1-2- اهمیت کلزا کلزا یک گیاه مهم روغنی است و در میان گیاهان روغنی با تولید جهانی سالیانه 38 میلیون تن مقام دوم را به خود اختصاص داده است (5). از کلزا علاوه بر کارآیی بالای آن در تهیه غذا، به عنوان یک سوخت زیستی برای حمل و نقل نیز استفاده می شود. همچنین می توان از آن به طور کارآمدتری نسبت به سایر گونه های گیاهی در پروژه های تصفیه زیستی برای تصفیه آلودگی ناشی از فلزات سنگین خاک سود جست (ostergard et al., 2006). در سال های اخیر کشت کلزا در ایران توسعه زیادی پیدا کرده است. به دلیل اهمیت این گیاه زراعی، برنامه های اصلاحی کارآمد برای افزایش عملکرد آن ضروری به نظر می رسد. به عنوان نمونه b. juncea که طی فرایند اصلاح تحمل بیشتری نسبت به گرما و خشکی در مقایسه با b. napus پیدا کرده است گیاه زراعی منتخب تأمین کننده دانه روغنی در هند و استرالیا شده است (burton et al., 2003). افزایش سطح زیر کشت و افزایش عملکرد کلزا در کشور می تواند نقش بسزایی در رسیدن به خودکفایی در این زمینه ایفا کند. هم اکنون کلزا از لحاظ سطح زیر کشت و تولید در کشور در میان دانه های روغنی جایگاه دوم را به خود اختصاص داده است، این در حالی است که میزان واردات روغن کلزا در سال 2004 بالغ بر 1302 تن و به ارزش 992 هزار دلار بوده است (2). از کل سطح زیر کشت گیاهان تراریخته در جهان 7% به کلزا اختصاص دارد. در سال 2002، 900000 هکتار کلزای تراریخته در کانادا کشت شد که 20% کل کلزای کشت شده در کانادا را شامل می شد (3). 1-3- گیاهشناسی کلزا کلزا با نام علمی l. brassica napus گیاهی متعلق به خانواده براسیکاسه، یکساله و خودگشن با حدود 30 درصد دگر گشنی است. این گیاه یک گونه آمفی دیپلوئید طبیعی است که از تلاقی کلم روغنی (b. rapa) با شلغم روغنی (b. campestris) و دو برابر شدن کروموزوم های هیبرید حاصل به وجود آمده است. تعداد کروموزوم های آن 38 = n2 می باشد. این گیاه به صورت بوته ای استوار، با انشعابات محدود و ارتفاع متوسط تا بلند رشد می کند. این گیاه دارای دو تیپ بهاره و پائیزه است. طول دوره رشد کلزا در ارقام زودرس و کشت بهاره از 90 تا 150 روز و در کشت پائیزه تا 200 تا 330 روز می رسد. این گیاه در برابر خشکی و سرما مقاوم بوده و به دلیل سازگاری، دامنه کشت وسیعی دارد. در زبان انگلیسی rapeseed و در زبان فرانسه colza نامیده می شود زمانی که روغن های براسیکا کمترین میزان گلوکوزینولات آلیفاتیک و اسید اروسیک را داشته باشند، عموما تحت عنوان canola خوانده می شوند. در اغلب اوقات لفظ canola به b. napus اشاره دارد (cardoza and stewart, 2004). 1-4- اهمیت ریزش دانه در کلزا یکی از مشکلات عمده زراعت کلزا ریزش دانه می باشد که باعث کاهش شدید عملکرد محصول می شود. از آنجا که زمان گلدهی و در نتیجه زمان رسیدگی دانه در مزرعه یکنواخت نیست تعیین زمان مناسب برداشت خیلی مشکل است. برداشت محصول قبل از رسیدگی غلاف باعث می شود که به دلیل برداشت دانه های سبز، روغن دارای ناخالصی شود و لذا کیفیت آن به شدت کاهش یابد (سیفی و شکیب، 1383). در صورتی که برداشت به تاخیر بیافتد ریزش دانه می تواند تا 50% عملکرد را کاهش دهد (price et al., 1996; macleod and oligvy, 1982). علاوه بر این، دانه های کلزای ریخته شده، بر روی زمین باقی می مانند و در تناوب با گیاه بعدی به عنوان علف هرز باعث ایجاد مشکلاتی می گردند (ovensa et al. 1993). کلزا خویشاوندی نزدیکی با b. juncea و arabidopsis thaliana دارد (cardoza and stewart, 2004). مشکل ریزش در گونه napus شدیدتر و در گونه های rapa و juncea کمتر است. هر چند که بین ارقام b. napus از نظر این صفت تفاوت هایی وجود دارد ولی منبع مقاومت خوبی در این گونه وجود ندارد (aginhorti et al., 1990). علی رغم اهمیت اقتصادی و اکولوژیکی مقاومت به ریزش در کلزا، مطالعات کمی در مورد گسترش و آزاد سازی ارقام مقاوم بوده است که این غالباَ به دلیل کمبود ذخایر ژنتیکی مقاوم به ریزش در b. napus و هم چنین روش های ارزیابی کارآمد و قابل اطمینان در ارزیابی صفت مقاومت به ریزش می باشد. b. napus عموماَ حساس به ریزش می باشد و تنوع ژنتیکی کمی در مورد مقاومت به ریزش در لاین های اصلاحی تجاری خود دارد (kadkol et al., 1985; cardoza and stewart, 2004). بر این اساس لزوم مطالعه بر روی روش های ممانعت از ریزش برای افزایش عملکرد در این محصول احساس می شود. بنابراین تلاش برای دستیابی به لاین هایی از گیاهان کلزا که به ریزش مقاومت دارند، در جهت افزایش عملکرد آن سودمند خواهد بود. در این ارتباط طرح اصلاح کلزا جهت تولید لاین های مقاوم به ریزش دانه در پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی در حال اجرا است که پایان نامه حاضر بخشی از مراحل اجرایی این طرح می باشد. گیاهان خانواده براسیکاسه به طور معمول دانه های خود را به وسیله مکانیسم باز شدن غلاف پراکنده می کنند. اگر چه باز شدن غلاف یک مکانیسم مفید در طبیعت است، یکی از بزرگ ترین مشکلات زراعت کلزا می باشد (price et al., 1996; macleod and oligvy, 1982). باز شدن غلاف از نظر مورفولوژیکی با شکل ناحیه باز شدن در طول غلاف ارتباط دارد (wang et al., 2007). اخیراَ چندین ژن که فاکتور های رونویسی مشخصی را کد می کنند و با دخالت در تنظیم و یا شکل گیری ناحیه باز شدن در آرابیدوپسیس در روند مولکولی فرایند باز شدن غلاف دخیل هستند شناسایی شده اند (gu et al., 1998; liljegren et al., 2000; dinneny and yanofsky, 2005). این ژن ها فاکتور های رونویسی را رمز می کنند که فرا بیان یا بیان ناچیز این ژن ها می تواند در تولید غلاف های مقاوم به ریزش در آرابیدوپسیس موثر باشد (ferrandiz et al., 2000; liljegren et al., 2000; rajani and sundaresan, 2001). این مشاهدات می تواند در گسترش ارقام مقاوم به ریزش در کلزا مورد استفاده قرار بگیرد زیرا بین کلزا و آرابیدوپسیس از لحاظ ساختار و روند نمو غلاف شباهت های نزدیکی وجود دارد. از جمله این ژن ها، ژن bnful در کلزا است که در عدم باز شدن غلاف و ریزش دانه نقش دارد. این ژن از خانواده mads-box می باشد. اعضای این خانواده از جمله فاکتور های رونویسی هستند که به عنوان تنظیم کننده های کلیدی در فرایند های مختلف تکاملی گیاه شناخته می شوند (pan et al., 1993). ژن های همسان در گیاه کلزا با غربالگری مخزن cdna توسط سیفی و همکاران در سال 1381 جداسازی و کلون شدند (سیفی و شکیب، 1383). ساخت و انتقال سازه مناسب حاوی ژن bnful توسط اسدی و همکاران انجام گرفته است (اسدی، 1386). هدف از این مطالعه ردیابی تراژن bnful، تجزیه مولکولی و بررسی فرابیان آن در گیاهان تراریخته کلزای نسل t2 بود.

خشکسالی و تنش حاصل از آن یکی از مهم ترین و رایج ترین تنش های محیطی است که تولیدات کشاورزی را در دنیا و کشور ما ، با محدودیت روبه رو می سازد. یکی از راه های مقابله با خشکی، استفاده از پرایمینگ بذر با غلظت های بهینه هورمون های رشد گیاهی است. سالیسیلیک اسید یک سیگنال مولکولی مهم در گیاهان در پاسخ به تنش های محیطی است و موجب تحمل گیاهان در شرتیط تنش زا نظیر خشکی می شود.به منظور بررسی اثر پرایمینگ سالسیلیک اسید بر برخی خصوصیات مورفولوژیک و فیزیولوژیک گلرنگ (carthamus tinctorius l.) رقم گلدشت آزمایشی در قالب اسپیلت پلات بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی در ? تکرار در سال ????در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان انجام گرفت. فاکتورها شامل تنش خشکی به عنوان فاکتور اصلی شامل دو سطح نرمال (بدون تنش) و قطع آبیاری(دارای تنش) به طور کامل از مرحله ظهور اولین دگمه های گل تا پایان فصل رشد و سطوح پرایمینگ در ? سطح شامل سطوح بذر تیمار نشده یا شاهد، صفر یا هیدروپرایمینگ، ???، ???، ????، ????، ???? و ???? میکرو مولار سالیسیلیک اسید، به عنوان کرت فرعی فاکتورهای آزمایشی را تشکیل دادند. نتایج آزمایش نشان داد که کاربرد سالیسیلیک اسید ، درصد سبز، شاخص سبز، طول ریشه، چگالی ریشه، تعداد برگ، وزن خشک گیاهچه، سطح برگ و صفات فتوسنتزی را در مرحله (?-?برگی) گیاهچه افزایش داد. در مرحله بعد از اعمال تنش نیز، کاربرد سالیسیلیک اسید ارتفاع بوته، سرعت فتوسنتز، شدت تعرق، هدایت روزنه ای، محتوای کلروفیل، شاخص های رشد، شاخص کلروفیل، شاخص سطح برگ، محتوای نسبی آب، عملکرد و اجزای عملکرد و درصد روغن و عملکرد روغن را در مقایسه با بذرهای پرایم نشده و هیدروپرایم افزایش داد و موجب کاهش میانگین روزهای سبز کردن، نشت الکترولیت، میزان co2 زیر روزنه ای، دمای برگ و دمای کانوپی شد. با توجه به نتایج بدست آمده می توان گفت که پرایمینگ با سالیسیلیک اسید تاثیر مثبتی بر گیاه داشته و موجب کاهش اثرات منفی ناشی از تنش خشکی شده است. به طوری که در تیمار قطع آبیاری بعد از گلدهی بذرهای پرایم شده با دز ???? میکرومولار سالسیلیک اسید بیشترین افزایش در اکثر صفات مورد ارزیابی را نشان داد که بعد از این غلظت، غلظت-های بالاتر سالیسیلیک اسید اثر بازدارنده اعمال کردند. ولی بیشترین افزایش در اکثر صفات در سطوح آبیاری کنترل شده (شاهد) و بذرهای پرایم شده باغلظت ???? میکرومولار سالسیلیک اسید بدست آمد.

به منظور بررسی تنوع ژنتیکی، وراثت پذیری و روابط بین صفات مهم باغی در 20 رقم زیتون، آزمایشی در قالب اسپیلت پلات در زمان بر پایه طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در ایستگاه تحقیقاتی زیتون گیلوان انجام شد. در مجموع 28 صفت کمی مربوط به گل، میوه، هسته و برگ مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که ارقام مورد بررسی از لحاظ تمام صفات دارای تفاوت معنی داری می باشند. صفات نسبت طول به قطر هسته، نسبت طول به قطر میوه و قطر میوه بیشترین میزان وراثت پذیری عمومی را به خود اختصاص دادند. بالاترین همبستگی ژنتیکی به ترتیب بین صفات درصد گل های کامل با تشکیل میوه نهایی، وزن تر میوه با وزن خشک میوه، همچنین بین قطر میوه با وزن خشک میوه مشاهده شد. تجزیه رگرسیون گام به گام نشان داد که 8/90 درصد تغییرات وزن خشک میوه توسط قطر میوه، طول هسته، نسبت گوشت به هسته (وزن خشک) و قطر هسته تبیین گردید. نتایج تجزیه علیت نشان داد درصد گل های کامل بیشترین تأثیر را روی درصد تشکیل میوه نهایی و صفت قطر میوه بیشترین تأثیر را روی وزن خشک میوه دارند و بنابراین این صفات به عنوان صفات موثر در افزایش تشکیل میوه نهایی و وزن خشک میوه شناخته شدند.

به منظور بررسی اثر محلولپاشی سایتوکینین بر قدرت مخزن چهار رقم گلرنگ بهاره، آزمایشی مزرعه ای در بهار سال 1389 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان صورت گرفت. این آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با چهار تکرار انجام شد. عامل اول رقم با چهار سطح شامل سینا، گلدشت، زنده رود و m.e.c191 و عامل دوم زمان محلولپاشی سایتوکینین با چهار سطح شامل عدم محلولپاشی، محلولپاشی در مرحله آغاز رشد جوانه های جانبی، مرحله گلدهی و مرحله پر شدن دانه در نظر گرفته شد. بنزیل آمینوپورین(bap) با غلظت 50 میکرومولار در زمانهای ذکر شده سه روز متوالی هنگام عصر بر روی بوته ها اسپری گردید. نتایج بیانگر واکنش متفاوت ارقام به زمانهای مختلف محلولپاشی سایتوکینین بود. اثر متقابل رقم و زمان محلولپاشی بر روی صفات تعداد دانه در طبق، وزن هزاردانه، درصد روغن دانه، سرعت و طول مدت پر شدن دانه، میزان انتقال مجدد مواد فتوسنتزی از ساقه به دانه، کارایی ساقه در انتقال مواد فتوسنتزی و سهم ساقه در پر شدن دانه معنی دار بود. بالاترین میزان عملکرد دانه و روغن در رقم mec191 که در مرحله گلدهی محلولپاشی شده بود، مشاهده شد. عملکرد بیولوژیک، عملکرد دانه، درصد روغن و عملکرد روغن در رقم گلدشت به طور معنی داری پایینتر از سایر ارقام بود. از طرفی این رقم بالاترین وزن هزاردانه، قطر طبق اصلی و سرعت پر شدن دانه را دارا بود. افزایش تعداد دانه در طبق، وزن هزاردانه، عملکرد دانه و عملکرد روغن، شاخص برداشت، همچنین طول مدت پر شدن دانه در اثر کاربرد سایتوکینین، نشان دهنده اثر سایتوکینین بر قدرت مخزن گلرنگ میباشد. زمانی که محلولپاشی در مرحله گلدهی و پر شدن دانه صورت گرفت، این اثرات بیشتر دیده شد.

جمعیت جهان با سرعت بالایی در حال افزایش است. از طرفی تولید غذا به خاطر تنش های مختلف در حال کاهش است. خشکی مهمترین تنشی است که رشد و تولید گیاهان زراعی از جمله گندم را تحت تأثیر قرار می دهد بنابراین اصلاح گیاهان برای این شرایط ضروری است. استفاده از صفات فیزیولوژیک و صفات دارای وراثت پذیری بالا که همبستگی بالایی با عملکرد نشان می دهند، ما را در نیل به این هدف یاری خواهد کرد. در این تحقیق به منظور بررسی ارتباط بین صفات فنولوژیک، فیزیولوژیک و آگرونومیک، آزمایشی در شرایط دیم با 238 لاین گندم به همراه سه رقم زراعی شاهد سرداری، آذر2و son-64 در قالب طرح بلوک های حجیم شده(اوگمنتد) با پنج تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان انجام شد. صفاتی از قبیل تعداد روز تا سنبله دهی و گلدهی، مساحت برگ، محتوای نسبی آب، دمای کنوپی، ارتفاع بوته، طول سنبله، طول ریشک، تعداد پنجه های بارور و غیر بارور،تعداد دانه تک بوته و وزن دانه تک بوته، وزن هزار دانه، بیوماس تک بوته، تعداد دانه کل، وزن هزار دانه کل عملکرد دانه، بیوماس کل و شاخص برداشت کل در طول فصل رشد و پس از برداشت اندازه گیری شد. بررسی ضرایب همبستگی ساده بین صفات نشان داد که تعداد دانه کل، بیوماس کل، شاخص برداشت تک بوته، شاخص برداشت کل، تعداد پنجه بارور و وزن هزار دانه بیشترین همبستگی را با عملکرد داشته اند. بنابراین، انتخاب غیر مستقیم برای این صفات می تواند منجر به افزایش عملکرد شود. انجام تجزیه خوشه ای به روش حداقل واریانس وارد بر اساس صفات آگرونومیک ژنوتیپ ها را به هفت گروه تقسیم بندی کرد که ژنوتیپ های بسیار مطلوب در کلاستر یک و هفت قرار گرفتند.و نیز بر اساس صفات فیزیولوژیک، ژنوتیپ ها را به دو گروه و بر اساس صفات فنولوژیک به سه گروه تقسیم بندی کرد.

یکی از راهکارهای کنترل علف های هرز، افزایش تنوع زیستی و استفاده از کشت مخلوط می باشد. به منظور ارزیابی اثر کشت مخلوط ذرت و لوبیا بر عملکرد دانه، اجزای عملکرد و کنترل علف های هرز در شرایط آب و هوایی زنجان، آزمایشی در سال 1389 به صورت کرت های خرد شده در قالب بلوکهای کامل تصادفی با دو عامل شامل نسبت های مختلف اختلاط ذرت و لوبیا در شش سطح شامل افزودن 20، 40، 60، 80% تراکم بهینه لوبیا به تراکم بهینه ذرت به همراه کشت خالص هر دو گیاه؛ به عنوان عامل اصلی و عامل فرعی شامل علف های هرز در دو سطح کنترل و عدم کنترل، و در سه تکرار به اجرا در آمد. نتایج آزمایش نشان داد بیشترین عملکرد مخلوط در شرایط عدم کنترل علف های هرز مربوط به کشت مخلوط افزایشی 60% لوبیا (9442 کیلوگرم در هکتار) بود به طوریکه نسبت به کشت خالص ذرت و کشت خالص لوبیا به ترتیب 3/44% و 6/309% افزایش رانشان داد. و بیشترین کنترل علف های هرز در کشت -مخلوط افزایشی 80% لوبیا به دست آمد (99/69 درصد کاهش زیست توده علف های هرز نسبت به کشت خالص ذرت). کشت مخلوط های افزایشی80% و60% لوبیا به ترتیب با 86 و 93 بوته علف هرز در مترمربع، کمترین تراکم کل علف هرز را نسبت به بقیه تیمارها نشان دادند. در شرایط عدم کنترل علف-های هرز ، بیشترین عملکرد دانه ذرت درکشت مخلوط افزایشی60% لوبیا (7813 کیلوگرم در هکتار) وکمترین عملکرد دانه در کشت خالص ذرت (6530 کیلوگرم در هکتار) حاصل شد. درارتباط با اکثر شاخص های ارزیابی کشت مخلوط، هر یک از این شاخص ها در نسبت های مختلف کشت مخلوط افزایشی نسبت به تک کشتی هر دو گیاه، برتری نشان دادند. بیشترین سودمندی بر اساس شاخص های نسبت برابری زمین (ler) در کشت مخلوط افزایشی80 % لوبیا، بر اساس شاخص افزایش یا کاهش عملکرد واقعی (ayl)، سودمندی کشت مخلوط (ia)، بیشترین سودمندی بر اساس شاخص کل ارزش نسبی (rvt) و ارزش جانشینی کشت مخلوط (rvi) در کشت مخلوط افزایشی60% لوبیا و بر اساس شاخص ضریب ازدحام نسبی (rcc) در کشت مخلوط افزایشی20 % لوبیا بدست آمد. کلمات کلیدی: سودمندی کشت مخلوط، شاخص ارزیابی کشت مخلوط، کل ارزش نسبی، نسبت برابری زمین

به منظور تعیین اثرات مستقیم و غیر مستقیم برخی از صفات بر عملکرد دانه گندم تحت شرایط دیم، در سال زراعی 90-1389 آزمایشی در قالب طرح لاتیس مربع (12×12) با 140 لاین پیشرفته به همراه چهار شاهد در 2 تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان انجام گرفت. صفات مورد ارزیابی عبارت بودند از صفات فنولوژیک مشتمل بر روز تا ساقه روی، روز تا بوتینگ، روز تاسنبله دهی و روز تا گلدهی، صفات فیزیولوژیک شامل دمای کانوپی در دو مرحله ساقه روی و سنبله دهی، سطح برگ، شاخص کلروفیل برگ در دو مرحله سنبله دهی و گلدهی و درصد سبز مانی در دو مرحله نیمه و آخر خرداد ماه و صفات زراعی مورد ارزیابی مشتمل بر تعداد پنجه موثر، تعداد پنجه غیرموُثر، تعداد پنجه کل، ارتفاع بوته، طول سنبله، طول ریشک، تعداد دانه در بوته، تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت. برای حذف اثر صفات غیر موثر یا کم تأثیر بر روی عملکرد دانه از تجزیه رگرسیون گام به گام استفاده شد و سپس برای تجزیه ضرایب همبستگی عملکرد دانه با صفات موثر به اثرات مستقیم و غیر مستقیم از تجزیه علیت استفاده گردید. نتایج تجزیه علیت نشان داد که اثر مستقیم صفات تعداد دانه در بوته، وزن هزار دانه، شاخص برداشت، عملکرد بیولوژیک و تعداد پنجه کل بر عملکرد دانه مثبت و معنی دار بود. در بین صفات بیشترین اثر مثبت مربوط به تعداد دانه در بوته بود. این نتیجه بیانگر آن است که می توان صفات مذکور را به عنوان مهمترین صفات جهت بهبود عملکرد دانه در شرایط دیم مناطق خشک و نیمه خشک پیشنهاد نمود.

چکیده: به منظور بررسی اثرات سطوح مختلف پرایمینگ به وسیله سالیسیلیکاسید بر تعدادی صفات فیزیولوژیک، زراعی و عملکرد سه رقم گندمدیم رایج دیم زارهای مناطق سردسیر کشور (رقم آذر2، سرداری و سونالیکا) تحت تنشخشکی، آزمایشی مزرعه ای بصورت فاکتوریل در قالب طرح پایه ی بلوک های کامل تصادفی در 3 تکرار در سال زراعی (89-1388) به اجرا درآمد. در این آزمایش اثرات 5 سطح پرایمینگ بذر با سالیسیلیک اسید (شامل بذر خشک (رقم شاهد)،500، 1000، 1500 و 2000 میکرومولار) روی بذور سه رقم گندم دیم بررسی گردید. نتایج آزمایش نشان داد که پرایمینگ بذور با سالیسیلیکاسید موجب بهبود در صفات گیاهچه ای (شامل وزن خشک و تر اندام های مختلف بوته و درصد و شاخص سبز کردن بذور و پارامتر های رشد گیاهچه ای)، پارامتر های تبادلات گازی (شامل فتوسنتز و پارامتر های وابسته به آن)، پارامترهای رشدی در مراحل مختلف نموی (شامل مراحل ساقه روی، گلدهی و رسیدگی)، محتوای نسبی آب، عملکرد و اجزای عملکرد نسبت به شاهد گردید. بطور کلی، سالیسیلیک اسید موجب کاهش غلظت co2 زیر اتاقک روزنه ای، دمای برگ، تعداد پنجه نابارور، میزان نشت الکتریکی شد ولی موجب افزایش بقیه پارامترهای گیاهی گردید. در میان سطوح پرایمینگ در رقم سرداری غلظت (1000)، آذر 2 (1500) و سونالیکا (2000) میکرومولار سالیسیلیک اسید نسبت به سایر سطوح عملکرد دانه بهتری از خود نشان دادند. بنابراین، در اثر استفاده از پرایمینگ با سالیسیلیک اسید در مناطق دیم، می توان به عملکرد مناسبی در این گیاه استراتژیک رسید. کلمات کلیدی: پرایمینگ، سالیسیلیک اسید، گندم، تنش خشکی، عملکرد

بدین منظور از 2 زنبورستان از هر یک از 4 شهرستان استان زنجان شامل زنجان، ابهر، ماهنشان و طارم اقدام به نمونه برداری شد. اندازه گیری صفات مورفولوژیک به روش روتنر و با استریومیکروسکوپ مجهز به عدسی چشمی مدرج انجام گرفت. زنبوران زنبورستان یک منطقه زنجان با اندازه عرض بند سوم وچهارم پشتی شکمی بیشتر زنبوران درشت تری نسبت به بقیه زنبوران مناطق مورد بررسی هستند و زنبوران زنبورستان دو منطقه زنجان ویک ابهر با اندازه عرض بند سوم و چهارم پشتی شکمی کمتر، زنبوران کوچک جثه تری نسبت به بقیه زنبوران می باشند، تعداد قلاب های بال سمت راست و چپ در زنبورهای موردمطالعه تفاوت معنی داری نداشته اند، بر اساس نتایج کلی73% از نمونه های مورد مطالعه خصوصیت discoidal shift در ناحیه 1+ بودند ، پس می توان نتیجه گرفت که بال جلویی اکثر زنبوران از نظر این خصوصیت درناحیه 1+ هستند. باانجام تجزیه خوشه ای برای تمام خصوصیات مناطق مورد بررسی به دو گروه تقسیم شدند:1) زنبورستان یک ماهنشان، زنبورستان دو زنجان و زنبورستان یک و دو طارم، 2) زنبورستان دو ماهنشان و زنبورستان یک زنجان و زنبورستان یک و دو ابهر. بر اساس نتایج حاصل از تجزیه به مولفه های اصلی برای 14 صفت مورد ارزیابی مشخص گردید که مولفه اول و دوم به ترتیب 494/50 و 846/22 درصد و مجموعاً 339/73 درصد از تغییرات کل را توجیه نموده اند. مولفه اصلی اول بیشترین سهم را در تبیین واریانس کل داشت. عرض بال، کوبیتالa، کوبیتالb، طول ران، ساق، پنجه، t3 و t4 و قلاب چپ وراست بیشتر توسط این مولفه توجیه شدند به عبارت دیگر می توان بیان داشت، از آنجاییکه مولفه اصلی اول مهمترین مولفه می باشد، پس صفات مذکور نیز که عمدتاً توسط این مولفه توجیه می شوند، نسبت به سایر صفات در تمایز مورد ارزیابی زنبورعسل مهمتر هستند. صفات طول بال، کوبیتال ایندکس و طول موی بند پنجم پشتی شکمی، ضریب تبیین بیشتری در مولفه اصلی دوم داشتند. به عبارت دیگر این مولفه عمدتاً توجیه کننده این صفات میباشد. کلمات کلیدی: زنبورعسل، خصوصیات مورفولوژیکی، تنوع فنوتیپی.

خشکی در مناطقی که در آنها کشت های دیم انجام می گیرد، اثرات مخربی بر رشد و تولید محصولات زراعی دارد. گزارشاتی وجود دارد مبنی براینکه کاربرد سالیسیلیک اسید می تواند موجب بهبود و افزایش مقاومت به تنش گردد. به منظور بررسی اثرات غلظت های مختلف سالیسیلیک اسید بر برخی صفات فیزیولوژیک، مرفولوژیک و کیفی سه رقم گندم دیم تحت شرایط کشت دیم، آزمایشی مزرعه ای به صورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی در سال زراعی (90-1389) در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه زنجان اجرا گردید. در این بررسی اثرات شش سطح سالیسیلیک اسید (شامل بذر تیمار نشده یا شاهد، صفر یا هیدروپرایم، 500، 1000، 1500 و 2000 میکرومولار) و سه رقم گندم (سرداری، آذر2 و سون64) مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد پرایمینگ بذرها با سالیسیلیک اسید موجب بهبود صفات گیاهچه ای ، پارامترهای تبادلات گازی (شامل فتوسنتز و پارامترهای وابسته به آن)، شاخص کلروفیل، میزان کربوهیدرات محلول ساقه، محتوای نسبی آب، درصد دانه گرده بارور، پارامترهای رشدی در مراحل مختلف نموی، میزان عناصر معدنی (n, p, k, fe, mn, cu, zn) در طبقات مختلف سنبله، خصوصیات مرتبط با کیفیت نان (شامل درصد پروتئین، حجم رسوب زلنی، حجم نان، درصد رطوبت دانه، سختی دانه، درصد جذب آب دانه، میزان فالینگ نامبر، درصد گلوتن مرطوب، الاستیسیته گلوتن و شاخص گلوتن)، عملکرد و اجزای آن تحت شرایط دیم گردید. در میان غلظت های سالیسیلیک اسید سطوح 1000 و 1500 میکرومولار سالیسیلیک اسید نسبت به سایر سطوح عملکرد بهتری در صفات اندازه گیری شده نشان دادند. بنابراین پرایمینگ بذرها با سالیسیلیک اسید می-تواند به عنوان راهکاری مناسب جهت بهبود رشد و افزایش عملکرد تحت شرایط دیم مورد استفاده قرار گیرد

به منظور مطالعه ی امکان افزایش عملکرد دو رقم گلرنگ بهاره با کاربرد هورمون سایتوکینین (bap)، آزمایشی به صورت فاکتوریل دو عاملی در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در چهار تکرار در مزرعه ی تحقیقاتی دانشگاه زنجان در بهار سال 1391 اجرا شد که در آن ارقام گلرنگ بهاره در دو سطح (گلدشت و زنده رود) و غلظت های مختلف هورمون سایتوکینین در پنج سطح (صفر، 25، 50، 75 و 100 میکرومولار) در زمان گلدهی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که کاربرد هورمون سایتوکینین باعث افزایش معنی دار تعداد طبق فرعی و کل در بوته، تعداد دانه در طبق اصلی، فرعی و کل، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، درصد روغن، عملکرد روغن، قطر طبق اصلی و فرعی، انتقال مجدد مواد فتوسنتزی از ساقه به دانه ها، کارایی ساقه در انتقال ذخایر به دانه و سهم ذخایر ساقه در عملکرد دانه شد. همچنین کاربرد غلظت 75 میکرومولار هورمون سایتوکینین باعث افزایش 31/25 درصدی تعداد دانه در طبق اصلی، 27/18 درصدی تعداد دانه در طبق، 74/7 درصدی وزن هزار دانه، 54/17 درصدی عملکرد دانه، 29/18 درصدی عملکرد روغن، 12/22 درصدی قطر طبق فرعی و 89/84 درصدی کارایی ساقه در انتقال ذخایر به دانه ی ارقام گلرنگ مورد آزمایش شد که بالاترین مقدار افزایش در صفات مذکور نسبت به سایر غلظت های به کار رفته در مقایسه با شاهد بود. همچنین کاربرد هورمون سایتوکینین الگوی تخصیص مواد فتوسنتزی در گیاه را تغییر داد به طوری که کاربرد این هورمون باعث اختصاص کمتر مواد فتوسنتزی به ساقه ها و در مقابل اختصاص بیشتر مواد فتوسنتزی به طبق های اصلی و فرعی گردید و با توجه به وجود همبستگی مثبت و معنی دار بین عملکرد دانه و نسبت وزن خشک طبق اصلی و طبق فرعی به وزن خشک کل و وجود همبستگی منفی و معنی دار بین عملکرد دانه و نسبت وزن خشک ساقه به وزن خشک کل کاربرد هورمون سایتوکینین باعث افزایش عملکرد هر دو رقم شد. برازش رگرسیون درجه دو و بررسی ضرایب برآورد شده نشان داد که کاربرد هورمون سایتوکینین در مرحله ی گلدهی با غلظت 43 میکرومولار به عنوان بهترین غلظت برای افزایش عملکرد رقم زنده رود و کاربرد هورمون سایتوکینین در مرحله ی گلدهی با غلظت 73 میکرومولار به عنوان بهترین غلظت برای افزایش عملکرد رقم گلدشت می تواند پیشنهاد شود.

چکیده به منظور ارزیابی تأثیر تنش خشکی بر برخی صفات فیزیولوژیک و بهبود آن صفات بعد از آبیاری مجدد در ارقام لوبیا چیتی (phaseolus vulgaris l.) آزمایشی به صورت کرت های خرد شده در قالب بلوک های کامل تصادفی در 4 تکرار در مزرعه پژوهشی دانشگاه زنجان به مرحله اجرا درآمد. در این آزمایش، سطوح آبیاری در دو سطح (آبیاری مطلوب و تنش خشکی) در کرت های اصلی و ژنوتیپ های لوبیا چیتی (محلی خمین، cos16، صدری، ks21193 ، ks21191، ks21189) در کرت های فرعی قرار گرفتند. به منظور ارزیابی بهبود صفات فیزیولوژیک، دو روز بعد از آبیاری مجدد اندازه گیری ها صورت گرفتند. نتایج این بررسی نشان داد که اعمال تنش خشکی باعث کاهش عملکرد دانه، اجزاء عملکرد، هدایت روزنه ای، محتوای کلروفیل b و کل، فلورسانس حداکثر، حداکثر عملکرد کوانتومی ps ii و محتوای نسبی آب گردید. همچنین تنش خشکی باعث افزایش فلورسانس حداقل و نسبت کلروفیل a به b گردید. واکنش صفات فیزیولوژیک در ژنوتیپ های مختلف لوبیا چیتی به آبیاری مجدد متفاوت بود. میزان بهبود هدایت روزنه ای، کلروفیل b، کلروفیل کل، محتوای نسبی آب و فلورسانس حداقل بعد از آبیاری مجدد به ترتیب در ژنوتیپ های ks21189، ks21189، ks21189، cos16 و cos16 حداکثر بود. ژنوتیپ ks21191 و رقم صدری در هر دو شرایط آبیاری مطلوب و تنش خشکی به ترتیب بیشترین و کمترین عملکرد دانه را داشتند. دلیل عملکرد بالاتر ژنوتیپ ks21191 در شرایط تنش خشکی، محتوای نسبی آب و محتوای کلروفیل b بیشتر و کاهش کمتر محتوای نسبی آب در اثر تنش خشکی و اختصاص کمتر مواد فتوسنتزی به برگ های آن بود. کلمات کلیدی: حداکثر عملکرد کوانتومی ps ii، عملکرد دانه، فلورسانس حداقل، فلورسانس حداکثر، محتوای کلروفیل، هدایت روزنه ای

به منظور بررسی اثر تیمار محلول پاشی سایتوکینین بر عملکرد و اجزای عملکرد دو رقم گلرنگ در شرایط تنش و کنترل آزمایشی در بهار سال 1390 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه زنجان اجرا گردید. این تحقیق به صورت آزمایش فاکتوریل سه عاملی بر پایه بلوک های کامل تصادفی با 4 تکرار اجرا شد. فاکتور اول تنش خشکی در دو سطح (شاهد و تنش خشکی)، فاکتور دوم ارقام بهاره گلرنگ در دو سطح (گلدشت و زنده رود) وفاکتور سوم محلول پاشی با هورمون سایتوکینین در دو سطح (عدم محلول پاشی و محلول پاشی) بود. محلول پاشی با هورمون سایتوکینین (6 بنزیل آمینو پورین) و تنش خشکی در زمان شروع گل دهی اعمال شد و محلول پاشی در طی 4 مرحله صورت گرفت. نتایج تحقیق نشان داد که اعمال تنش خشکی و محلول پاشی در مرحله شروع گلدهی، تأثیر معنی داری بر عملکرد و اجزای عملکرد و نیزکارایی انتقال مجدد مواد فتوسنتزی داشت. ارقام نیز از نظر صفات مذکور به غیر از کارایی انتقال مجدد تفاوت معنی داری نشان دادند. همچنین نتایج تجزیه واریانس نشان داد که تنش خشکی بر پارامتر های فتوسنتزی، محتوای نسبی آب و کلروفیل نیز تأثیر معنی دار داشت، ولی محلول پاشی تأثیر معنی داری بر این صفات نداشت. مقایسات میانگین نیز نشان داد که اعمال تنش خشکی باعث کاهش عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و اجزای عملکرد شد؛ اما انتقال مجدد را افزایش داد. تنش خشکی با کاهش میزان سطح برگ و دوام سطح برگ از طریق کاهش قدرت منبع، میزان عملکرد را کاهش داد؛ همچنین تنش خشکی با کاهش تعداد غوزه های ثانویه، تعداد دانه در غوزه ها و وزن هزاردانه باعث کاهش عملکرد شد. در بین اجزای عملکرد تعداد دانه در غوزه های ثانویه بالاترین همبستگی (84/0= r) را با عملکرد دانه نشان داد. محلول پاشی با هورمون سایتوکینین نیز باعث افزایش عملکرد دانه شد که این افزایش ناشی از افزایش تعداد دانه در غوزه و وزن هزار دانه بود که ضرایب همبستگی نیز وجود رابطه مثبت و معنی دار را بین این صفات نشان می دهد. در کل می توان نتیجه گرفت که کاربرد هورمون سایتوکینین در شرایط تنش خشکی باعث افزایش 84/19 درصدی عملکرد دانه شده است، بنابراین می تواند اثرات منفی تنش خشکی را جبران کند.

محلول پاشی با عناصر ریز مغذی یک روش مفید برای جذب سریع عناصر در گیاهان و جلوگیری از آلوده شدن آب های زیر زمینی می باشد. به منظور بررسی تأثیر محلول پاشی با عناصر ریز مغذی (آهن و روی) بر برخی صفات مورفولوژیک، عملکرد، اجزای عملکرد، میزان اسانس و کلروفیل رازیانه آزمایشی به صورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان در سال 1391 انجام شد. در این آزمایش محلول پاشی با آهن در چهار سطح (0، 1، 2 و 3 در هزار) و محلول پاشی با روی در سه سطح (0، 2 و 4 در هزار) مورد بررسی قرار گرفت. محلول پاشی در مراحل ساقه روی و گلدهی صورت پذیرفت. نتایج آزمایش نشان داد که محلول پاشی با آهن اثر معنی داری بر محتوای کلروفیل، شاخص سطح برگ، تعداد ساقه اصلی، تعداد ساقه فرعی، تعداد چتر در بوته، تعداد چترک در چتر، تعداد دانه در چتر، وزن هزار دانه، عملکرد دانه در هکتار، بیوماس، عملکرد اسانس و محتوای اسانس داشت. محلول پاشی با عنصر روی تأثیر معنی داری بر صفات محتوای کلروفیل به جز کلروفیل a، شاخص سطح برگ، تعداد شاخه اصلی، تعداد شاخه فرعی، تعداد چتر در بوته، تعداد چترک در چتر، وزن هزار دانه، عملکرد دانه در هکتار، بیوماس، شاخص برداشت، محتوای اسانس و عملکرد اسانس داشت. محلول پاشی در اثر متقابل محلول پاشی با آهن و روی بر روی شاخص سطح برگ، تعداد شاخه اصلی، عملکرد دانه در هکتار، بیوماس، شاخص برداشت، محتوای اسانس و عملکرد اسانس تأثیر داشت. بیشترین شاخص سطح برگ (92/1 سانتی متر مربع) از آهن سه در هزار روی چهار در هزار، بیشترین عملکرد دانه در هکتار (96/2637 کیلو گرم در هکتار) از آهن و روی دو در هزار، ، بیشترین محتوای اسانس (88/2 درصد) و عملکرد اسانس (71/75 کیلوگرم در هکتار) از آهن سه در هزار روی دو در هزار مشاهده شدند.

تنش خشکی یکی از تنش¬های غیرزیستی عمده¬ای است که به¬طور گسترده رشد محصولات و عملکرد آنها را تحت تأثیر قرار می¬دهد. در پژوهش حاضر تعداد 165 لاین پیشرفته گندم به همراه 4 رقم شاهد در قالب طرح لاتیس مربع (13 × 13) با دو تکرار مورد بررسی قرار گرفتند. در تجزیه واریانس صفات فنولوژیک، فیزیولوژیک و زراعی مورد ارزیابی اختلاف معنی¬دار در تمام صفات (به جز صفات تعداد پنجه کل و تعداد پنجه غیرموثر) مشاهده شد که نشان دهنده وجود تنوع ژنتیکی بالا از لحاظ صفات مذکور می¬باشد. تجزیه خوشه¬ای با استفاده از روش وارد، لاین¬ها را براساس صفات فنولوژیک و فیزیولوژیک در سه کلاستر جداگانه و براساس صفات زراعی و کل صفات لاین¬ها را در دو گروه قرار داد. نتایج حاصل از گروه¬بندی لاین¬ها توسط تجزیه به مولفه¬های اصلی نیز با نتایج تجزیه کلاستر تطابق نسبتاً زیادی داشت. در این تجزیه برای کل صفات مطالعه شده صفات فنولوژیک، دمای کانوپی، t?، درصد سبزمانی، ارتفاع بوته، تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه، بیوماس و عملکرد دانه بیشترین ضریب تبیین را در مولفه¬های اصلی مهم داشته و بنابراین می¬توانند صفات مهم در گزینش لاین¬های گندم برای شرایط دیم قلمداد گردند. با توجه به نتایج به دست آمده از مقایسات میانگین لاین¬ها، تجزیه خوشه¬ای و تجزیه به مولفه¬های اصلی، لاین¬های برتر از نظر اکثر صفات مهم مورد ارزیابی عبارت از، لاین¬های 14، 21، 22، 53، 61، 65، 114، 118، 140، 148، 151، 155 و 168 بودند، که در این بین لاین 14 که علیرغم زودرسی عملکرد بالایی داشت، شاخص¬تر بود.

به منظور بررسی تاثیر تنش خشکی بر عملکرد، اجزای عملکرد و اسانس برخی از توده های بومی رازیانه (foeniculum vulgare mill.)، آزمایشی به صورت اسپلیت پلات بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. در این آزمایش تنش خشکی در دو سطح شامل شاهد (آبیاری کامل) و تنش خشکی در مرحله زایشی در کرت های اصلی و پنج توده بومی رازیانه شامل توده های زنجان، لرستان، اصفهان، همدان و کاشان در کرت های فرعی مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که اکثر صفات مورد بررسی از جمله عملکرد و اجزای عملکرد، درصد و عملکرد اسانس، محتوای کلروفیل، درصد نشت الکترولیت ها، محتوای نسبی آب، شاخص سطح برگ، تعداد ساقه اصلی و فرعی، به طور معنی داری (05/0p?) تحت تاثیر تنش خشکی قرار گرفتند. با اعمال تنش خشکی اکثر صفات مورد بررسی به طور معنی داری کاهش یافتند و لیکن درصد اسانس دانه افزایش یافت. بین توده های مورد بررسی نیز از لحاظ اکثر صفات مورد بررسی تفاوت معنی داری (01/0p?) مشاهده شد. بیش ترین عملکرد دانه (77/3284 کیلوگرم در هکتار) تحت شرایط شاهد از توده زنجان و کم ترین آن (67/1306 کیلوگرم در هکتار) از توده اصفهان به دست آمد. هم چنین بیش ترین عملکرد اسانس از توده کاشان (80/49 کیلوگرم در هکتار) و کم ترین آن از توده اصفهان (81/33 کیلوگرم در هکتار) حاصل شد. شاخص های مقاومت به خشکی نیز نشان داد که توده زنجان با برخورداری از عملکرد دانه مطلوب در هر دو شرایط شاهد و تنش خشکی، می تواند توده مناسبی جهت کاشت در زنجان باشد. اسانس به دست آمده به وسیله دستگاه های gc و gc/ms تجزیه شد. در مجموع 22 ترکیب در اسانس شناسایی گردید، که به طور میانگین 99 درصد ترکیبات اسانس در توده های مختلف را شامل می شد. نتایج نشان داد که تنش خشکی و توده، ترکیبات اسانس توده های مورد بررسی را متاثر نمودند. ترکیب فنیل پروپانوئیدی ترانس آنتول (2/65-3/78 درصد) عمده ترین ترکیب اسانس بود. فنکون (9-7/16 درصد)، لیمونن (8/3-5/6 درصد) و استراگول (2/4-8/5 درصد) سایر ترکیبات عمده اسانس بودند. دیگر ترکیبات شامل آلفا-پینن، بتا-میرسن، گاما-ترپینن، سیس-اوسیمن، کامفور و ... بود. توده کاشان در شرایط شاهد (4/39 کیلوگرم در هکتار) و توده زنجان در شرایط تنش خشکی (0/35 کیلوگرم در هکتار) بیش ترین عملکرد ترانس آنتول را داشتند. تحت شرایط تنش خشکی مقدار ترانس آنتول اسانس توده ها افزایش و از مقدار استراگول آن ها کاسته شد. به بیانی دیگر تنش خشکی موجب افزایش کمیت و کیفیت اسانس دانه توده های مورد بررسی شد. ب

به منظور بررسی تنوع ژنتیکی انگور در شهرستان ماهنشان(زنجان) تحقیقی طی سال های 90-91 انجام شد. در مراحل مختلف رشدی (بازشدن جوانه، شکوفه دهی، و رسیدن میوه) صفات کمی و کیفی 12 ژنوتیپ انگور(مراغه، شاهانی، خلیلی، آق اوزوم، قرمز کشمش، آق کشمش، قارا کشمش، عسگری، پرت پرت، صاحبی، قزل اوزوم و گندمه) براساس توصیف گر بین المللی ibpgr ارزیابی شدند. نتایج نشان داد که کلیه ژنوتیپ ها به گونه اروپایی(vinifera) تعلق دارند. در بین ژنوتیپ ها قزل اوزوم و گندمه پرچم های واژگون داشتند که در برنامه های اصلاح نباتی دارای اهمیت زیادی می باشند. نتایج تجزیه همبستگی ساده، وجود همبستگی های مثبت و منفی معنی دار بین برخی صفات را نشان داد. در تجزیه خوشه ای براساس صفات ارزیابی شده، ژنوتیپ ها در فاصله اقلیدوسی10، در سه گروه مجزا جای گرفتند. کلاستر اول شامل ژنوتیپ های کشمش قرمز، کشمش سفید، عسگری، پرت پرت و آق اوزوم می-باشد، ژنوتیپ های مراغه، شاهانی و خلیلی در کلاستر دوم قرار گرفتند و کلاستر سوم شامل ژنوتیپ های قزل اوزوم، گندمه، کشمش سیاه و صاحبی می باشد. همچنین نتایج تجزیه به مولفه های اصلی اول 32/78 درصد از تغییرات کل را توجیه نمودند.

چکیده: به¬منظور بررسی روابط علی و معلولی بین صفات مختلف و عملکرد دانه تحت شرایط دیم، آزمایشی در سال زراعی 91-1390 در قالب طرح لاتیس مربع با دو تکرار در مزررعه تحقیقاتی دانشگاه زنجان صورت گرفت. تعداد تیمارها 100عدد شامل 96 لاین به همراه چهار رقم شاهد سرداری، آذر2، اوحدی و unknown بود. صفات مورد ارزیابی شامل صفات زراعی، صفات فنولوژیک و صفات مرتبط با منبع بود. در تجزیه واریانس صفات مذکور، اختلاف معنی¬دار بین صفات مشاهده شد که نشان دهنده وجود تنوع ژنتیکی بین لاین¬های تحت آزمایش از نظر صفات مورد مطالعه بود. با توجه به انجام نتایج رگرسیون گام به گام و تجزیه علیت، برای افزایش عملکرد دانه گندم در شرایط دیم منطقه، گزینش برای تعداد دانه در سنبله، وزن هزاردانه، بیوماس تک بوته، تعداد پنجه موثر، مساحت زیر روزنه های زیر برگ، محتوای نسبی آب برگ و هدایت روزنه ای بیشتر در مقابل گلدهی زودتر و تراکم روزنه ای زیر برگ کمتر توصیه می شود.

در مدیریت غلات پر محصول تنظیم کننده¬های رشد گیاهی به¬طور متداول و تخصصی به منظور کاستن از ارتفاع ساقه و در نتیجه، افزودن بر پایداری آن در برابر خوابیدگی و افزایش عملکرد به¬کار می¬روند. به منظور بررسی تأثیر برخی تنظیم کننده¬های رشد آنتی جیبرلین¬ بر کنترل خوابیدگی و عملکرد دانه گندم (رقم آذر 2) در شرایط آبیاری منظم آزمایشی در قالب طرح پایه بلوک‏های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 1392-1391 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه زنجان اجرا گردید. تیمارهای آزمایشی شامل بذر شاهد (عدم پرایم)، بذرهای پرایم شده به وسیله آب مقطر (هیدروپرایمینگ)، کلرمکوات کلرید در 4 سطح شامل غلظت¬های 400، 800، 1200 و 1600 پاکلوبوترازول در 4 سطح شامل سطوح 35، 70، 105 و 140 و انسیمیدول در 4 سطح شامل سطوح 10، 20، 30 و 40 میکرو مولار بودند. نتایج نشان داد تاثیر پرایمینگ بر صفات سطح برگ، تعداد پنچه، تعداد گیاه¬چه¬های سبز شده و شاخص سبز کردن در مرحله گیاه¬چه¬ای، میزان شاخص کلروفیل، طول ساقه، تعداد برگ، وزن خشک کل بوته در مترمربع و سطح برگ در یک مترمربع (lai) در مرحله ساقه¬روی، بر صفات زمان ظهور سنبله و تراکم دسته¬جات آوندی در مقطع میانگره در مرحله سنبله¬دهی و در مرحله رسیدگی بر وزن خشک برگ پرچم، طول برگ پرچم، سطح برگ پرچم (تک بوته) و وزن مخصوص برگ پرچم تحت تاثیر تیمارهای پرایمینگ تفاوت معنی داری نشان دادند. تراکم روزنه در سطح تحتانی و فوقانی برگ، طول ساقه، طول گردن، طول پنالتی میت، طول پدانکل، طول سنبله، طول ریشک، درجه خوابیدگی، وزن خشک سنبله، وزن خشک ساقه وعملکرد و اجزای عملکرد و شاخص برداشت معنی دار بود. همچنین در بررسی خصوصیات مرتبط با کیفیت نان (شامل درصد پروتئین، حجم رسوب زلنی، حجم نان، درصد رطوبت دانه، سختی دانه، درصد جذب آب دانه، میزان فالینگ نامبر، درصد گلوتن مرطوب، الاستیسیته گلوتن و شاخص گلوتن نیز بین تیمارها اختلافات معنی داری دیده شد. نتایج نشان داد که پرایمینگ بذر گندم با کند کننده¬های رشد باعث بهبود کلی در عملکرد کمی و کیفی گندم رقم آذر 2 تحت شرایط فاریاب گردید. از میان سطوح مواد مورد استفاده پیش تیمار پاکلوبوترازول با غلظت 140 میکرو مولار توانست بیشترین درصد شاخص برداشت در واحد سطح را به خود اختصاص دهد. که می¬تواند ناشی از افزایش چشمگیر وزن هزار دانه در میان اجزای شاخص برداشت باشد.

به منظور مقایسه ی پارامتر های تبادلات گازی و ویژگی های روزنه ای در لاین های پیشرفته گندم در شرایط دیم، در سال زراعی 91-1390 آزمایشی در قالب طرح لاتیس مربع (10×10) با 96 لاین پیشرفته گندم به همراه چهار لاین شاهد در دو تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان انجام گرفت. در طول دوره رشد و پس از برداشت صفات فیزیولوژیک از قبیل سرعت فتوسنتز، سرعت تعرق، غلظت کربن دی اکسید زیر روزنه ای، هدایت روزنه ای، هدایت مزوفیلی، کارآیی مصرف آب فتوسنتزی، محتوای کلروفیل،رنگ برگ، تراکم و ابعاد روزنه ها، دمای کانوپی، محتوای نسبی آب برگ و سرعت از دست دادن آب از برگ های بریده، صفات فنولوژیک شامل روز تا ساقه روی، روز تا سنبله دهی، روز تا بوتینگ، روز تا گلدهی، روز تا رسیدگی فیزیولوژیک و صفات اگرومورفولوژیک مشتمل بر ارتفاع بوته، طول سنبله، طول ریشک، تعداد دانه در سنبله، تعداد دانه در بوته، وزن هزار دانه، عملکرد دانه در بوته، عملکرد بیولوژیک تک بوته، شاخص برداشت تک بوته، عملکرد دانه کل، عملکرد بیولوژیک کل و شاخص برداشت کل اندازه گیری و ارزیابی شدند. نتایج حاصل از تجزیه واریانس صفات مورد بررسی تفاوت معنی داری را در ارتباط با تمام صفات فنولوژیکی، فیزیولوژیکی(فقط شاخص کلروفیل، کارآیی مصرف آب فتوسنتزی و رنگ برگ)، صفات ابعاد و تراکم روزنه(به جزء عرض روزنه در سطح تحتانی و فوقانی برگ) و اگرومورفولوژیک(فقط تعداد پنجه غیر بارور، ارتفاع بوته، طول ریشک، وزن هزار دانه، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت کل) بین لاین ها نشان داد که دال بر وجود تنوع کافی در بین لاین های مزبور می باشد. بررسی ضرایب همبستگی ساده ی بین صفات نشان داد که تعداد دانه در بوته، وزن هزار دانه، عملکرد دانه تک بوته، بیوماس تک بوته، شاخص برداشت تک بوته، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت کل بیش ترین همبستگی را با عملکرد داشتند. بنابراین، انتخاب غیر مستقیم برای این صفات می تواند منجر به افزایش عملکرد شود. در کل با مقایسه لاین های مورد ارزیابی با ارقام شاهد از طریق آزمون lsd از لحاظ کلیه صفات، از میان 96 لاین مورد ارزیابی 60 لاین گزینش شده و برای ارزیابی بیش تر در سال بعد توصیه شدند.

گیاه پالایی به عنوان یک فناوری کم هزینه برای پالایش خاک های آلوده به فلزهای سنگین مورد استفاده قرار می گیرد. مطالعه حاضر در شهر زنجان-ایران برای بررسی میزان تجمع فلزهای سنگین در برگ درختان انجام شده است. در این بررسی، شش ایستگاه نمونه برداری در اطراف شرکت ملی سرب و روی، محدوده داخلی شرکت ملی سرب و روی، منطقه کم ترافیک پارک ملت، منطقه ی پرترافیک سبزه میدان، اطراف شهرک تخصصی روی و محدوده داخلی شهرک تخصصی روی انتخاب شد. نمونه برداری به طور کاملا تصادفی از برگ یازده گونه درختی افرا (acer l.)، بید (salix l.)، تبریزی (populus l.)، نارون (ulmus l.)، اقاقیا (robinia l.)، زبان گنجشک (fraxinus l.)، سرو خمره ای (thuja l.)، سرو نقره ای (cupressus arizonica greene)، چنار (platanus l.)، عرعر (ailanthus desf.) و برگ نو (ligustrum l.) در ابتدا و انتهای فصل رشد انجام گردید. پس از عصاره گیری از برگ این درختان به روش هضم اسیدی، مقدار فلزهای سنگین به وسیله ی دستگاه پلاسمای جفت شده القایی (icp) اندازه گیری شد. تجزیه داده ها نشان داد که در ایستگاه های نزدیک به صنعت تولید سرب وروی، مقدار فلزهای سنگین بیش تری در برگ درختان وجود دارد. براساس مطالعه حاضر، گونه های درختی مختلفی برای پالایش خاک های آلوده شناسایی شدند. درخت نارون به¬عنوان انباشت گر کرم (cr)؛ درخت تبریزی به¬عنوان انباشت گر منگنز (mn)، روی (zn) و کادمیوم (cd)؛ درخت زبان گنجشک به-عنوان انباشت گر کبالت (co) و مس (cu)؛ درخت سرو خمره ای به¬عنوان انباشت گر آهن (fe) و درخت سرو نقره ای به¬عنوان انباشت گر فلزهای سنگین سرب (pb) و آرسنیک (as) در محدوده مورد مطالعه معرفی شدند.

خشکی از مهمترین عوامل تنش¬زای محیطی است که تولید محصولات کشاورزی را در مناطق خشک و نیمه¬خشک تحت تأثیر قرار داده و باعث کاهش تولید می¬شود. به منظور گزینش لاین های پیشرفته گندم در شرایط دیم، در سال زراعی 92-91، تعداد 60 لاین اینبرد گندم به همراه 4 رقم شاهد (سرداری، آذر2، اوحدی و unknown) در قالب طرح لاتیس مربع (8 × 8) با دو تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان مورد بررسی قرار گرفت. صفات مورد ارزیابی شامل صفات اگرومورفولوژیک، فنولوژیک و فیزیولوژیک بودند. تجزیه واریانس وجوداختلاف معنی دار بین لاین ها در اکثر صفات مورد بررسی را نشان داد که بیانگر وجود تنوع ژنتیکی بالا از لحاظ صفات مذکور بوده و نوید پاسخ به گزینشرا می دهد. بررسی ضرایب همبستگی ساده بین صفات نشان داد که تعداد دانه در سنبله، وزن هزاردانه، شاخص برداشت تک بوته، روز تا گلدهی، دمای کانوپی و محتوای نسبی آب برگ، بیشترین همبستگی را با عملکرد دانه داشته و رگرسیون گام به گام و تجزیه علیت نیز گزینش لاین هااز لحاظ این صفاترا برای بهبود غیرمستقیم عملکرد دانه در شرایط دیم منطقه، توصیه نمود. در کل با مقایسه لاین های مورد ارزیابی با ارقام شاهد از لحاظ صفات مذکور، از 60 لاین مورد ارزیابی 43 لاین گزینش شده و برای انتقال به نسل بعد پیشنهاد شدند.

یکی از گونه¬های ارزشمند، اندمیک و در حال انقراض که رویشگاه اختصاصی آن محدود به کشور ما و بخش کوچکی از افغانستان است؛ گیاه دارویی روغنی صنعتی علوفه¬ای نوروزک (salvia leriifolia) است. این گیاه به رغم اهمیت زیادی که از منظرهای مختلف دارد، تا کنون از حیث ویژگی های مختلف زیستی، از جمله بررسی تنوع ژنتیکی، مورد توجه کافی قرار نگرفته ¬است. از این رو مطالعات سیتوژنتیکی با استفاده از بررسی تقسیم میتوز و شمارش کروموزومی و اندازه¬گیری طول بازوهای کوتاه و بلند کروموزومی به منظور برآورد تنوع ژنتیکی درون و بین جمعیتی صورت گرفت. برای دستیابی به این هدف از هر جمعیت سه بوته را انتخاب کرده و سه بذر از آن را مورد مطالعه قرار دادیم. آماره¬های متعددی جهت سنجش تقارن کاریوتیپی توده¬ها محاسبه شده و با استفاده از روش لوان فرمول کاریوتیپی هر گونه تعیین گردید. همچنین، با استفاده از جدول دوطرفه¬ی استیبنز دسته¬بندی شدند. سپس ایدیوگرام مربوطه نیز رسم گردید. برروی داده های حاصل از صفات کاریوتیپی، تجزیه¬ی واریانس در قالب طرح پایه¬ی کاملاً تصادفی، با چند مشاهده در تکرار انجام شد. تجزیه¬ی واریانس نشان داد که بین جمعیت¬ها اختلاف معنی داری در صفات کاریوتیپی وجود ندارد. اما معنی¬دار شدن tlو la نمایانگر وجود اندکی تنوع درون جمعیتی بود. از طرفی هفت صفت مورفولوژیک نیز اندازه¬گیری گردید. تجزیه واریانس در قالب طرح کاملاً تصادفی تفاوت ژنوتیپ ها را از لحاظ شش صفت را معنی دار نشان داد و آزمون دانکن جمعیت¬ها را در دسته¬های متفاوتی قرار داد.

به منظور بررسی تأثیر پرایمینگ سالیسیلیک اسید روی برخی صفات فیزیولوژیکی و زراعی ماریتیغال، در شرایط تنش خشکی، آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه زنجان، به صورت اسپلیت بلوک در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار اجرا شد. عوامل آزمایش شامل: تنش خشکی در 3 سطح (شاهد: آبیاری در حد fc، تنش ملایم: آبیاری 40 درصد ظرفیت زراعی و تنش شدید: آبیاری 80% ظرفیت زراعی) که در زمان شروع ساقه روی اعمال شد و پرایمینگ با سالیسیلیک اسید در 6 سطح (بذر های تیمار نشده، هیدروپرایم، 500، 1000، 1500 و 2000 میکرومولار) بودند. نتایج نشان داد که تأثیر تنش خشکی و سالیسیلیک اسید روی اغلب صفات فیزیولوژیک (ابعاد و تراکم روزنه ها، دمای برگ، اختلاف دمای برگ با محیط، سطح برگ و محتوای نسبی آب) و صفات زراعی (ارتفاع بوته، عملکرد دانه، درصد روغن، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت) معنی دار بود. بررسی ها نشان داد که سطوح مختلف خشکی اثر معنی داری را روی اکثر صفات اندازه گیری شده داشت و با افزایش خشکی اکثر صفات مذکور کاهش معنی داری یافتند. نتایج همچنین نشان داد که با کاربرد سالیسیلیک اسید کلیه صفات اندازه گیری شده تحت تأثیر معنی دار این تنظیم کننده قرار گرفتند. نتایج نشان داد که سالیسیلیک اسید با افزایش تعداد روزنه، و کاهش ابعاد روزنه ها و دمای کانوپی باعث افزایش تحمل گیاه نسبت به تنش خشکی یافت.

به منظور مطالعه تنوع ژنتیکی زعفران (crocus sativus l.)، آزمایشی به صورت کرت های خرد شده در زمان در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی طی سال های زراعی 93-92 و 94-93 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان انجام شد. در این پژوهش 18 اکوتیپ از سراسر کشور جمع آوری و تیمارهای آزمایش را تشکیل دادند. نتایج حاصل از تجزیه واریانس طرح کرت های خرد شده در زمان نشان داد که اثر متقابل اکوتیپ در سال برای اکثر صفات مورد مطالعه معنی دار می باشد. . بنابراین، نوع اکوتیپ و شرایط آب و هوایی در مدیریت مزارع زعفران از اهمیت ویژه ای برخوردار است و در ایجاد مزارع زعفران بایستی به این موضوع توجه ویژه ای معطوف گردد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

خشکی یکی از محدودیتهای بزرگ است که تولید گیاهان را در سرتاسر جهان تحت تأثیر قرار می دهد. یکی از راه های مقابله با خشکی، استفاده از پرایمینگ بذر با غلظت های بهینه هورمون های رشد گیاهی است. سالسیلیک اسید یک ترکیب رایج فنولی تولید شده توسط گیاهان است، و همچنین یک تنظیم کننده خارجی رشد نیز می باشد که در تنظیم فرآیند های فیزیولوژیکی گیاهان شرکت می کند. تأثیر کاربرد خارجی سالسیلیک اسید روی فرآیندهای فیزیولوژیکی متفاوت است، به نحوی که باعث می شود که بعضی فرآیندها پیشرفت و از برخی دیگر ممانعت به عمل آید. که آن هم به غلظت سالسیلیک اسید کاربردی، گونه گیاهی، مرحله رشدی و شرایط محیط بستگی دارد. به منظور بررسی اثر پرایمینگ سالسیلیک اسید بر برخی خصوصیات مورفولوژیک و فیزیولوژیک لوبیا چشم بلبلی (l. unguiculata vigna ) رقم پرستو، آزمایشی در قالب طرح استریپ بلوک با سه تکرار در سال زراعی 1388-1387در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان، واقع در 6 کیلومتری شهر زنجان انجام شد. هر کرت شامل پنج ردیف کاشت به طول 4 متر و با فواصل 5/0 متر و فاصله بین ردیف و روی ردیف های کاشت به ترتیب 50 و10 سانتی متر بود. تیمارهای آزمایشی شامل تنش خشکی به عنوان عامل اصلی در 3 سطح (شاهد یا آبیاری منظم، اعمال تنش در زمان شروع گلدهی تا 50% گلدهی و اعمال تنش در زمان شروع تشکیل نیام تا تشکیل50% نیام ها)، و پرایمینگ بوسیله سالسیلیک اسید ( sa)، به عنوان عامل فرعی در پنج سطح، شامل سطوح صفر،900، 1800، 2700 و3600 میکرومول بود. جهت انجام پرایمینگ پس از تهیه دوزهای مختلف سالسیلیک اسید (sa) بذور لوبیا چشم بلبلی به مدت 4 ساعت در دمای c°4، تحت تیمارهای مختلف سالسیلیک اسید قرار گرفتند، سپس بذور خشک شده و پس از ضد عفونی با قارچ کش ویتاواکس به مزرعه منتقل شدند. کاشت بذور در اواسط خرداد 1387 به طور دستی انجام شد. پس از کاشت بذور لوبیا چشم بلبلی، آبیاری بوته ها هر 7 روز یکبار انجام گرفت. در طول فصل رشد کلیه علف های هرز که شامل تاج خروس، سلمه تره، توق و ... بود، بصورت دستی وجین گردیدند. پس از استقرار بوته ها در مراحل مختلف، نمونه برداری و جمع آوری داده ها انجام گرفت. نتایج حاصل از تجزیه واریانس صفات مورد مطالعه نشان داد که در زمان اعمال تنش اول (تنش در زمان شروع گلدهی تا 50% گلدهی) و زمان اعمال تنش دوم (تنش در زمان شرع تشکیل نیام تا تشکیل 50% نیام ها) اثر آبیاری بر روی اکثر صفات مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی بجزء ارتفاع گیاه و شاخص برداشت معنی دار بود. اثر تیمارهای اعمال شده سالسیلیک اسید برای اکثر صفات مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی، بجزء شاخص کلروفیل در زمان اعمال تنش دوم معنی دار بوده است که نشان دهنده تاثیر غلظت های متفاوت سالسیلیک اسید روی صفات مورد ارزیابی می باشد. از سوی دیگر اثر متقابل سطوح آبیاری × سالسیلیک اسید در زمان اعمال تنش اول تنها برای طول غلاف در شاخه اصلی، تعدادغلاف در شاخه اصلی و فرعی، تعداد دانه در غلاف شاخه اصلی، وزن 100 دانه در غلاف شاخه اصلی و فرعی، بیوماس، عملکرد دانه، محتوای کلروفیل a، شاخص کلروفیل و محتوای پرولین برگ معنی دار و در بقیه صفات مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی غیر معنی دار بوده است و در زمان اعمال تنش دوم اثر متقابل سطوح آبیاری و سالسیلیک اسید، تنها برای طول غلاف در شاخه اصلی و فرعی، تعداد غلاف در شاخه اصلی و فرعی، وزن 100 دانه در غلاف شاخه اصلی، شاخص برداشت، عملکرد دانه، محتوای نسبی آب، سرعت فتوسنتز، محتوای کلروفیل a، محتوای کل کلروفیل، شاخص کلروفیل و محتوای پرولین برگ معنی دار و در بقیه صفات مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی غیر معنی دار بوده است. همچنین نتایج حاصل از تجزیه واریانس تأثیر پرایمینگ سالسیلیک اسید روی میزان بازگشت صفات فیزیولوژیک به حالت نرمال ( بهبود)، نشان داد که اثر آبیاری بر روی اکثر صفات فیزیولوژیکی بجزء هدایت روزنه ای در زمان اعمال تنش اول، معنی دار بود. همچنین اثر سالسیلیک اسید روی تمام صفات فیزیولوژیکی در زمان اعمال تنش اول و دوم معنی دار بود. نتایج حاصل از مقایسات میانگین نشان داد که کاربرد سالسیلیک اسید، سرعت سبز، درصد سبز، ارتفاع گیاه، گلدهی، سطح برگ، محتوای نسبی آب، سرعت فتوسنتز، شدت تعرق، هدایت روزنه ای، محتوای کلروفیل a، محتوای کلروفیل b ، محتوای کل کلروفیل، شاخص کلروفیل، محتوای پرولین برگ، بیوماس، شاخص برداشت و عملکرد دانه و اجزای آن را در مقایسه با گیاهان غیر تیمار، افزایش داد. کاربرد سالسیلیک اسید، نشت الکترولیت، محتوای قند محلول برگ، میزان co2زیر اتاقک روزنه ای، دمای برگ و دمای کانوپی را در مقایسه با گیاهان غیر تیمار، کاهش داد و محافظت علیه تنش خشکی را بهبود بخشید. همچنین با توجه به مقایسات میانگین و روابط بین صفات در شرایط تنش خشکی مشخص گردید که انتخاب دز مناسب سالسیلیک اسید، تأثیر قابل ملاحظه ای در افزایش هر یک از صفات مورفولوژیک و فیزیولوژیک دارد ولی بیشترین افزایش در اکثر صفات در بذور پرایم شده با دز 2700 میکرومول سالسیلیک اسید بدست آمد. که در نهایت منجر به این شد که بذور پرایم شده با دز 2700 میکرومول سالسیلیک اسید، بیشترین عملکرد دانه (4424-3437-2475 کیلوگرم در هکتار به ترتیب در تیمار شاهد و اعمال تنش در مرحله اول و دوم) را داشته باشند.