کفشدوزک hippodamia variegataیکی از دشمنان طبیعی پسیل پسته است. سم شناسی دموگرافیک یکی از روش های عمومی برای ارزیابی اثرات زیر کشندگی آفتکش ها روی دشمنان طبیعی است. با توجه به مصرف دو آفت کش هگزافلومرون و اسپیرودایکلوفن در باغات پسته، در این پژوهش اثرات جنبی این دو آفتکش روی شاخص های زیستی و پارامترهای جمعیت مرحله تخم کفشدوزک hippodamia variegata در شرایط کنترل شده (دمای1± 26 درجه سانتی گراد و رطوبت نسبی 5± 65 درصد و دوره نوری 16 ساعت روشنائی و 8 ساعت تاریکی) بررسی گردید. بدین منظور تخم ها به روش غوطه وری با غلظت توصیه شده در مزرعه تیمار شدند. نتایج نشان داد که در مرحله تخم کمترین طول دوره رشد با 35/2 روز مربوط به تیمار شاهد و بیشترین آن با 9/2 روز مربوط به تیمار هگزافلومرون بود. تیمار هگزافلومرون بیشترین بازدارندگی را روی مرحله تخم نشان داد. میانگین طول دوره رشدی در مرحله لارو سن یک تیمارهگزافلومرون در مقایسه با تیمار اسپیرودیکلوفن و شاهد افزایش یافته است. نتایج این پژوهش نشان دهنده وجود تفاوت معنی دار بین تیمارها بر اساس پارامترهای نرخ ناخالص و خالص تولید مثل، نرخ ذاتی افزایش جمعیت، نرخ متناهی افزایش جمعیت، نرخ تولد و مدت زمان دو برابر شدن یک نسل می باشد. نرخ ناخالص تولید مثل به ترتیب 38/0±43/24، 94/0±67/55، 66/0±11/48 در تیمار هگزافلومرون، اسپیرودایکلوفن و شاهد به دست آمد. همچنین نرخ ذاتی افزایش جمعیت به ترتیب 0067/0±086/0، 0045/0±1086/0 007/0±1232/0، و مدت زمان دوبرابر شدن یک نسل 51/0±62/8، 25/.±54/6، 29/0±88/5 برای تیمارهای هگزافلومرون، اسپیرودایکلوفن و شاهد به دست آمد. بنابراین هگزافلومرون بیشترین اثر منفی را روی نرخ ذاتی افزایش جمعیت داشت. کاربرد سموم شیمیایی به طور غیرمستقیم روی واکنش تابعی دشمنان طبیعی و در پی آن کارایی آن ها تاثیر می گذارد. در این پژوهش اثرات جانبی پادآفت هگزافلومرون و کنه کش اسپیرودایکلوفن روی واکنش تابعی لاروهای سن 4 کفشدوزک بررسی شد. تراکم های 4، 8، 16، 32، 64، 95، 128، 150، 200 و 300 پوره سن پنج پسل معمولی پسته روی دیسک برگی گذاشته شد. لاروها با روش تاپیکال تیمار شدند. بر اساس نتایج حاصله واکنش تابعی در هر دو تِیمار و شاهد از نوع دوم به دست آمد. تاثیر جانبی دو آفت کش مذکور بر روی میزان گلیکوژن، قند کل ، پروتیین و لیپید در سن چهارم لاروی که به روش تاپیکال تیمارشده بودند، مورد بررسی قرار گرفت. نتایج بیانگر این است که میزان گلیکوژن با میانگین 06/16 میلی گرم بر گرم وزن لارو در تیمار هگزافلومرون و 41/17میلی گرم بر گرم وزن لارو در تیمار اسپیرودایکلوفن در مقایسه با شاهد تفاوت معنی دار نشان می دهد. همچنین در میزان قند کل و پروتیین در هر دو تیمار تفاوت معنی دار دیده نشد. میزان چربی در تیمار اسپیرودایکلوفن نسبت به شاهد کاهش اما نسبت به تیمار هگزافلومرون تفاوت معنی دار نداشت.

پسیل معمولی پسته agonoscena pistaciae مهمترین آفت پسته در مناطق پسته کاری کشور است.کنترل این آفت در سالهای اخیر منوط به استفاده از حشره کش های شیمیایی بوده است که باعث از بین رفتن دشمنان طبیعی و طغیان این آفت شده است. این تحقیق به منظور بررسی میزان تاثیر سه حشره کش گیاهی، سیرینول، پالیزین، تنداکسیر و مقایسه میزان تاثیر این حشره کش ها با دو حشره کش شیمیایی رایج در باغات پسته که علیه پسیل معمولی پسته استفاده میشوند (موسپیلان و کنسالت) انجام شد. ابتدا اثر این حشره کش ها بر روی پوره های پسیل در آزمایشگاه بررسی شد. سپس بر اساس lc90 به دست آمده غلظتهای ppm 2500 حشره کش سیرینول و پالیزین، ppm 2000 حشره کش گیاهی تنداکسیر، ppm 500 حشره کش شیمیایی کنسالت و g 250 حشره کش شیمیایی موسپیلان در شرایط مزرعه ای طی آزمایشاتی در سالهای 1389و 1390 بررسی شد. میزان تاثیر حشره کش های ذکر شده بر روی لارو سن یک و حشرات کامل کفشدوزک oenopia conglobata، حشرات کامل و شفیره های زنبور psyllaephagus pistaciae نیز بررسی شد. در شرایط آزمایشگاه بیشترین میزان مرگ و میر مربوط به حشره کش پالیزین به میزان 93/84 درصد و کمترین میزان آن مربوط به حشره کش تنداکسیر با 74/80 درصد محاسبه شد. درصد مرگ ومیر حشره کش سیرینول 71/82 محاسبه شد. میزان lc50 برای حشره کش های تنداکسیر ppm58/721، سیرینول ppm1013و پالیزین ppm 82/750و میزان lc90 برای ترکیبات مذکور به ترتیب برابر با ppm3501، ppm3701 وppm 3734 به دست آمد. در شرایط مزرعه ای و در نمونه برداریهای 14 روز پس از سمپاشی مقایسه میانگین ها در سطح 5 درصد نشان داد بین حشره کش های گیاهی اختلاف معنی داری وجود نداشت و در یک گروه قرار گرفتند. همچنین این سه حشره کش با حشره کش شیمیایی کنسالت در یک گروه و با حشره کش شیمیایی موسپیلان اختلاف معنی داری داشتند و در گروههای جداگانه ای دسته بندی شدند. در نمونه برداری بیست و یک روز پس از سمپاشی هر سه حشره کش گیاهی اختلاف معنی داری با حشره کشهای شیمیایی داشتند و در دو گروه جداگانه قرار گرفتند. در بررسی میزان تاثیر حشره کش ها بر روی لارو سن یک کفشدوزک مشخص شد حشره کش شیمیایی موسپیلان بیشترین تلفات را با مجموع مرگ ومیر 09/93 درصدی ایجاد کرد. حشره کش شیمیایی کنسالت 18/36 درصد تلفات، حشره کشهای گیاهی سیرینول 80/18 درصد، پالیزین 04/23درصد، تنداکسیر 80/13 درصد مرگ و میر را ایجاد کردند. در بررسی میزان تاثیر بر روی حشرات کامل زنبور مشخص شد موسپیلان 50/92درصد، کنسالت 45 درصد، سیرینول 02/33 درصد، پالیزین 50/52درصد، تنداکسیر 50/37 درصد مرگ و میر را ایجاد کردند. میزان تاثیر حشره کش شیمیایی موسپیلان بر روی حشرات کامل کفشدوزک 49/57 درصد، کنسالت 90/16 درصد، سیرینول 66/6 درصد، پالیزین 66/11درصد، تنداکسیر 66/11 درصد محاسبه شد. بر اساس معیارهای iobc در تقسیم بندی اثر سموم بر روی دشمنان طبیعی حشره کشهای موسپیلان،کنسالت، سیرینول، پالیزین و تنداکسیر به ترتیب برروی حشره کامل کفشدوزک در گروه سموم با خطر جزئی، بی خطر، بی خطر، بی خطر، بی خطر، حشره کامل زنبور با خطر متوسط، باخطر جزئی، با خطر جزئی، با خطر جزئی، باخطر جزئی، لارو سن یک کفشدوزک با خطر متوسط، با خطر جزئی، بی خطر، بی خطر و بی خطر دسته بندی شدند. تمامی حشره کش های مورد استفاده در این تحقیق بر روی مرحله مقاوم زنبور (لارو و شفیره درون پوره های مومیایی شده) در گروه سموم بی خطر دسته بندی شدند. نتایج این تحقیق نشان داد حشره کش های گیاهی مورد استفاده در این تحقیق به خوبی پسیل معمولی پسته را کنترل می کنند و بر روی دشمنان طبیعی نیز اثر سوء بسیار کمتری نسبت به حشره کش شیمیایی موسپیلان که به عنوان سم رایج در باغات پسته استفاده می شود، دارند و می توان از این حشره کشها برای کنترل پسیل پسته استفاده کرد.

پسیل معمولی پسته، agonoscena pistaciae (hem.: psyllidae)، به عنوان آفت کلیدی درختان پسته در ایران شناخته شده است. و به صورت حشره کامل زمستان گذرانی می کند. در این تحقیق، تاثیرات کشندگی و فیریولوژیکی سموم پیری پروکسی فن و نیمارین روی پوره های سن پنج این حشره در شرایط آزمایشگاه بررسی شد. هم چنین به منظور بررسی اثر تغییرات دمای محیط روی میزان ذخایر غذایی حشرات کامل زمستان گذران این حشره، حشرات کامل زمستان گذران طی ماه های مهر تا اسفند سال 1389 از باغ های پسته شهرستان رفسنجان جمع آوری شدند. نتایج حاصل از تجزیه داده های به دست آمده مربوط به اثر آفت کش ها روی پوره های سن پنج پسیل پسته نشان می دهد که نیمارین با مقدار lc50 کمتر ، سمیت بیشتری در مقایسه با پیری پروکسی فن با lc50 بیشتر ، روی پوره های سن پنج پسیل دارد. نتایج مربوط به اثرات این سموم روی فیزیولوژی پوره های سن پنج نشان می دهد که این دو سم کاهش معنی داری در میزان قندکل با هم و با شاهد بعد از 72 ساعت ایجاد کردند. میزان گلیکوژن دارای کاهش معنی داری نسبت به شاهد بعد از 48 و 72 ساعت بود، اما میزان چربی و پروتیین تغییر معنی داری نسبت به شاهد نداشت. در طول مدت زمستان گذرانی، در میزان پروتئین و چربی حشرات کامل تغییرات معنی داری مشاهده نشد، اما گلیکوژن در ماه مهر دارای بیشترین میزان خود بود و با کاهش دما در دی ماه به کمترین میزان خود رسید. تغییرات در قندکل برعکس تغییرات گلیکوژن بود و از کمترین میزان خود در ماه مهر به بیشترین میزان خود در ماه دی رسید. وجود رابطه منفی بین تغییرات قندکل با گلیکوژن، بیانگر تبدیل شدن گلیکوژن به سایر ترکیبات قندی است که این قندها سبب کاهش نقطه انجماد بدن حشره و تحمل دمای پایین توسط این حشره می شود. گلیکوژن فرم ذخیره ای انرژی است، بنابراین با بالا رفتن دما دوره رشد و نمو کوتاه، سرعت متابولیسم بالا و میزان ذخایر غذایی نیز بالا می رود. میزان قندهای الکلی ترهالوز، سوربیتول و میواینوزیتول از کمترین میزان خود در ماه مهر به بیشترین میزان خود در ماه دی رسید، اما میزان گلوکز تفاوت معنی داری نداشت.

ایران بزرگترین تولید کننده و صادر کننده پسته و دارای بیشترین تنوع ژنتیکی از پسته اهلی در دنیا می باشد. پسیل معمولی پسته agonoscena pistacia burckhardt and lauterer, 1989 از آفت کلیدی پسته ایران است. مقاومت از موثرترین و کم هزینه ترین روش ها برای کاهش سمپاشی ها است. به منظور شناسایی اجزای ساختاری و شیمیایی مقاومت ارقام بومی، تراکم تریکوم سطح رویی و زیری برگ، ترکیب تشکیل دهنده رنگ برگ و محتوای ترکیبات فنولیک برگ 21 رقم بومی (ارقام اوحدی، ممتاز، جباری، کریم آبادی، سی ریزی، امیری، واحدی، ایتالیایی، غفوری، جندقی، کله قوچی، عبدالهی، پوست کاغذی، سیدعلی آقایی، فروتنی، حیدرآبادی، احمدآقایی، قزوینی، شستی، محی الدینی و خاندانی) مقایسه شد. نتایج نشان داد که بین میانگین تعداد تخم و پوره های سنین مختلف در نمونه برداری طبیعی و پس از حذف، تراکم تریکوم سطح رویی و زیرین برگ و رنگ برگ ارقام مختلف اختلاف معنی داری وجود دارد. تجزیه واریانس یک طرفه داده های حاصل از اندازه گیری ترکیبات فنولیک برگ ارقام در نرم افزارspss 16.0 نشان داد که بین میانگین ترکیبات فنولیک در ارقام تفاوت معنی داری وجود نداشت.

نتایج این پژوهش نشان دهنده وجود تفاوت معنی دار بین تیمارها بر اساس پارامترهای نرخ ناخالص و خالص تولید مثل، نرخ ذاتی افزایش جمعیت، نرخ متناهی افزایش جمعیت، نرخ تولد و مدت زمان دو برابر شدن یک نسل می باشد. نرخ ناخالص تولید مثل به ترتیب 207/1±9/190، 698/1±5/204، 846/1±2/295 و 623/1±278 در تیمار تیامتوکسام، استامی پراید، هگزافلومرون و شاهد به دست آمد.همچنین نرخ ذاتی افزایش جمعیت به ترتیب 002/0±087/0، 006/0±111/،0 004/0±104/0 و 005/0±151/0 و مدت زمان دوبرابر شدن یک نسل 015/0±978/7، 028/0±414/6، 015/0±571/6 و 011/0±562/4 برای تیمارهای تیامتوکسام، استامی پراید، هگزافلومرون و شاهد به دست آمد بنابراین تیامتوکسام بیشترین اثر منفی را روی نرخ ذاتی افزایش جمعیت داشت. تاثیر جانبی سه آفت کش مذکور بر روی مراحل لاروی و حشره کامل به روش قرار دادن محلول سمی روی بدن حشره و تماس حشره با سطح سمپاشی شده مورد بررسی قرار گرفت. اثرات جانبی دو حشره کش استامی پراید و هگزافلومرون روی مرحله لاروی با روش قراردادن محلول سمی به ترتیب با 21/91% بیشترین تلفات و 46/30% کمترین تلفات داشتند. اثرات جانبی این دو حشره کش روی مرحله حشره کامل بیشترین و کمترین درصد تلفات به ترتیب در تیمار استامی پراید و هگزافلومرون محاسبه گردید. در روش تماس حشره با سطح سمپاشی شده، بیشترین و کمترین درصد تلفات به ترتیب در تیمار تیامتوکسام و هگزافلومرون در هر دو مرحله لاروی و حشره کامل محاسبه گردید.