بخش اول این پایان نامه شامل مباحث نظری است. در ابتدا تعریفی از ترجمه ارائه می دهیم و سپس اشکالاتی را که به طور معمول در ترجمه ها وجود دارد و همچنین تئوری های ترجمه را توضیح داده و نگاهی می کنیم به موضوع نقد ترجمه و مراحلی که از نظر برمن برای این نقد باید طی شود. در قسمت بعدی این بخش اوضاع ترجمه و روابط بین ایران و فرانسه را در دوران قبل از قاجار (مغولان،تیموریان،صفویان،افشاریان و زندیان) بررسی می کنیم و سپس مروری می افکنیم به جایگاه ترجمه و مترجمین در دوران قاجار، فرستادن دانشجویان به کشورهای اروپایی و تاسیس دارالفنون. در این میان مترجمین این دوران را به دو گروه تقسیم می کنیم : مترجمین درباری و مترجمین آزادی خواه. آنگاه به نقش مترجمین گروه دوم در انقلاب مشروطه ایران اشاره می کنیم. در بخش دوم به بررسی متون ترجمه شده این دوران می پردازیم. در ابتدا نگاهی داریم به ترجمه دو اثر ادبی: مردم گریز و سه تفنگدار. در بخش بعدی مروری داریم بر چگونگی تهیه اسناد سیاسی، اداری، فرهنگی و مذهبی دوران قاجار از مرکز اسناد وزارت امور خارجه و سپس ظاهر این اسناد را بررسی می کنیم . مرحله بعدی به اسناد مربوط به ترجمه اختصاص دارد که اهمیت ترجمه را نزد درباریان آشکار می کند. و در انتها ترجمه ی چند متن سیاسی، اداری و بازرگانی برسی می شود که البته با توجه به ناخوانا بودن این متون به ناچار آنهارا بازنویسی کرد ه ایم تا بررسی فرآیند ترجمه امکان پذیر گردد.

ادبیات معاصر هر کشوری همواره تحت تأثیر عوامل بسیاری از جمله ترجمه بوده است. مترجمین و ترجمه های آنان همواره افکار جامعه ی مقصد را با ایدئولوژی ها، باورها، انقلاب ها و جنبش های دیگر کشورها آشنا ساخته اند. آشنایی با این موارد خواه ناخواه، چه از نظر ایدئولوژیک و چه از نظر سبک، جامعه ی مقصد را تحت تأثیر خود قرار می دهد. تحقیقات و مطالعات علمی در مورد این تأثیرات می تواند ما را در تشخیص آنچه که در یک فرهنگ، اصیل است از آنچه که نهایتاً از ترجمه منتج شده است، یاری کند. در این مطالعه کوتاه می بینیم که چگونه این سه نویسنده (جمالزاده، هدایت و آل احمد) در نوشتار خود تحت تأثیر آثاری بودند که یا خود ترجمه کرد بودند یا دیگری و یا اینکه آنها را خوانده بودند. با مطالعه ی ترجمه ها و نوشته های جمالزاده در می یابیم که او گاه تحت تأثیر متون خارجی بود و گاه ترجمه هایش تحت تأثیر سبک نوشتاری اش بودند. هرچند که خودش اعتقاد داشت که نباید از هرآنچه که از غرب می رسد پیروی کنیم، ولی می توان رد سبک نوشتاری غربی را، که خود را بین انبوهی از اصطلاحات و ضرب المثل ها و عبارات عربی پنهان کرده، در نوشته هایش یافت. می دانیم که هدایت فرانسه را بخوبی می دانست و آثار بسیاری را از این زبان خوانده و یا ترجمه کرده بود. پس عجیب نیست که نوشته های خود او نیز تحت تأثیر این آثار قرار گرفته باشند. در واقع او این سبک نوشتار را برگزیده بود، چرا که آنرا برای بیان افکار و عقاید خود کارآمد می دانست و سبک های موجود پیش از او قابلیت رساندن این افکار و عقاید را نداشتند. در سبک آل احمد رد پای سبک «سلین» بخوبی به چشم می خورد. در حقیقت او از سبک سلین برای ایجاد سبکی شخصی و منحصر بفرد بهره برده بود که می توانست بوسیله ی آن جهان بینی و انتقادات خود را به گوش جامعه برساند.

هدف اصلی این پایان نامه، بررسی ترجمه شناختی برگردان فارسی "اشعار منثور" شارل بودلر توسط دکتر اسلامی ندوشن است. در بخش تئوری، نظریه هایی که به مبحث "شعر منثور" و مشکلات ترجم? آن پرداخته اند، معرفی و دسته بندی خواهند شد. متد نقد جامع و چند بعدی است برگرفته از آراء افیم اتکیند دربار? رویکرد بوطیقایی، هانری مشونیک دربار? نگارش شاعران? ترجمه، آنتوان برمن دربار? ملاک های نقد ترجمه، وینی و دربلنه دربار? سبک شناسی تطبیقی و رایس دربار? حدود ترجمه. در بخش عملی، پس از خوانش تحلیلی و مقابله و بررسی چند شعر، با مد نظر قرار دادن تئوری های رویکرد بوطیقایی، مسئل? ترجم? مجدد مورد بررسی قرار خواهد گرفت. کلید واژه: ملال پاریس، شعر منثور، بودلر،اسلامی ندوشن، ترجمه شناسی، ترجمه مجدد.

موضوعات اصلی بیان شده در این پایان نامه شامل اینها هستند: - ارائه ی تاریخچه ای از زیرنویس فیلم - ویژگیها و محدودیت های زیرنویس که شامل محدودیت های مکانی و زمانی و تغییر زبان از گفتاری به نوشتاری است. - راهکارهای مورداستفاده در نگارش زیرنویس که شامل راهکارهای کلی و راهکارهای زبانشناختی مانند ساده سازی و تغییرات نحوی است. - نقش تصویر در ترجمه ی زیرنویس - انتقال عناصر فرهنگی در زیرنویس -

امروزه رمان نو به یکی از انواع ادبی به روز سراسر جهان تبدیل شده است؛ از این رو مترجمان بسیاری از زبان ها به سوی ترجم? این نوع ادبی گرایش یافته اند.اصلی ترین ویژگی این نوع ادبی، آن است که نویسنده با به کارگیری چالش های گفتمانی و معنایی، ذهن خواننده را درگیر برداشت های گوناگون می کند، به نحوی که هر خواننده بر حسب ویژگی های شخصیتی، تجارب و عواطف خود برداشتی متفاوت از رمان دارد. اما اکنون این پرسش مطرح می شود که با توجه به تأکید ترجمه شناسان امروزی بروفادار بودن مترجم حین ترجمه، وی چگونه قادر خواهد بود یک ترجم? بی طرف ارائه کند تا خوانند? زبان مقصد در شرایطی یکسان با خوانند? زبان اصلی قرار گرفته و بتواند تنها بر حسب تفکرات و تجربیات خود، یک برداشت شخصی از رمان را داشته باشد. اما از آنجا که هیچ تحقیقی (حداقل به زبان فارسی) در این زمینه صورت نگرفته، هیچ اصل و قائده ای نیز، برای ترجم? این نوع متن در اختیار مترجم قرار ندارد.بنابراین، در این پایان نامه کوشیده ایم تا پاسخی برای این پرسش بیابیم که « آیا رمان نو ترجمه پذیر است یا خیر؟ » و اگر پاسخ مثبت بود راهکارها و روش هایی برای ترجم? هر چه بهتر چالش های آن ارائه کنیم. برای نیل به این منظور، رمان «جن» _نوشت? آلن رب گریه _ را برگزیدم، چالش ها و مشکلات آن را معین نموده و موفقیت مترجم در انتقال آنها را بررسی کردم. این پایان نامه به چهار بخش تقسیم شده است. بخش اول به معرفی کلیات رمان نو، معرفی کتاب، نویسنده و مترجم اختصاص یافته است. سه بخش بعدی که هر کدام به دو فصل تئوری و عملی تقسیم شده اند، مشکلات رمان را دربر دارند. در بخش دوم چالش های گفتمان شناختی و در بخش سوم، چالش های معنا شناختی بررسی شده اند.در بخش چهارم نیز به این ادعا پرداخته ایم که یکی از ویژگی های این رمان اهداف آموزشی نویسنده است و با توجه به تفاوت ها و محدودیت های زبان فارسی و فرانسه، مسئل? انتقال آن را بررسی کرده ایم. در نهایت نیز به این نتیجه رسیده ایم که این نوع ادبی نیز همچون سایر متون قابل ترجمه است. البته به این شرط که مترجم بکوشد مشکلات رمان را شناخته و تمامی تلاش خود را به کار گیرد تا به جای ترجم? این چالش ها، آن ها را بازآفرینی آنها کند و موقعیتی فراهم آورد که خوانند? زبان مقصد در شرایطی مشابه با خوانند? اصلی با متن درگیر شود. البته با توجه به این امر که مترجم خود نیز ممکن است تحت تأثیر تجربیات و عواطف، برداشت های شخصی خود را وارد ترجمه کند، چنین به نظر می رسد که ترجم? کاملاً بی طرف امری محال می باشد. با این همه، وی بایستی تمامی تلاش خود را برای انجام این امر به کار گیرد. لازم به ذکر است که برای شناخت تئوری های مربوط به چالش ها از نظریات نظریه پردازان گوناگونی همچون ژرارد ژنت، کریستین بایلون، ژاکلین هانری و ... بهره بردم. همچنین برای ارزیابی انتخاب های مترجم، حین ترجم به تئوری «اسکوپوس» رجوع کردم.

نا اگاهی از مراحل تاریخی و اجتماعی سیر تحول ادبایت فارسی مشکلات عدیده ای را به وجود آورده است. چگونه این تغییرات مدرن و غیر منتظره در ادبایت فارسی طی سال های اخیر به وجود آمده است؟ بدون شک این تغییرات نتیجه تبادلات فرهنگی و روابط متقابل کشور ها می باشد که این امر بواسطه ترجمه در حوزه های مختلف فراهم آمده است. ترجمه عامل اصلی دگرگونی اندیشه در این عصر می باشد و واسطه ای بود برای عبور فکر اروپایی و انتقال آن به حوزه های مختلف در ایران از جمله حوزه شعر و ادبیات. شعر معاصر فارسی مدیون شعر اروپایی است. آثار و نشانه های شعر غرب در تمام مراحل تحول شعر فارسی مشهود می باشند. مترجم - شاعران ایرانی، از جمله احمد شاملو، نقش اساسی در جهت گیری و هدایت شعر فارسی داشته اند. شاملو مدیون شعر سورئالیستی بوده است. ترجمه اشعار سورئالیستی الوار و پرور، اثری شگرف بر شعر شاملو داشته است و منتج به شکل گیری سبک سپید وی و زبان شعری جدید فارسی شده است. با مطالعه ترجمه های شاملو و نشان دادن تاثیرات ترجمه شعر غرب در اشعار وی به زبان فارسی، میتوان نتیجه گرفت که امر ترجمه به شعر فارسی غنا بخشیده است و با گشودن دریچه های جدید فکری، آن را از سرگردانی نجات داده است. شاملو پایه گذار سبک سپید شد؛ زیرا وی واقف بر فقر شعر قدیم فارسی در فرم و محتوا بوده است. وی به طراوت و شفافیت شعر معاصر غرب پی برده است و با آوردن این فنون جدید در اشعارش، توانسته بلاغت ( رتوریک ) شعر فارسی را تغییر دهد و به ساده شدن آن کمک کند. این تبادلات ادبی بین کشورها همیشه از طریق ترجمه صورت می پذیرد و وجودشان برای نگه داری گنجینه های ادبی هر کشور ضروری بنظر می رسد.

تصریح برای نخستین بار توسط وینه و داربلنه (1958)، به عنوان یکی از استراتژی های ترجمه معرفی شد. پس از آن محققان دیگری نظیر: بلوم کولکا (1986)، سگینو (1988) و کلودی ( 2001) ، تحقیقات گسترده ای انجام دادند و فرضیه ها و چارچوب های مختلفی، از منظرهای مختلف، درباره این پدیده ارائه کردند. این پژوهش می کوشد تا به سئوالات زیر پاسخ دهد: - کدام یک از پیکره های انتخاب شده دارای تصریح بیشتری است؟ - دلایلی که مترجم دست به تصریح می زند ، کدامند؟ - تاثیر عامل زمان در پدیده تصریح در پیکره مورد نظر چگونه است؟ برای پیکره این تحقیق، دو ترجمه از غزل های حافظ شیرازی به فاصله زمانی حدود یک قرن و 13 غزل ابتدایی دیوان حافظ، انتخاب شده اند. ترجمه ها به صورت غزل به غزل مقایسه شدند و سپس تعداد تصریح های استفاده شده از هر یک از انواع تصریح به کار برده شده توسط دو مترجم، شمارش و تمامی این یافته ها در جدولی ارائه شد، تا بر اساس آن نتیجه گیری های لازم گرفته شود.هر چهار نوع تصریح در ترجمه ها یافت شد. تعداد تصریح های اجباری و اختیاری بیشتر از دو نوع دیگر بود واین نشان دهنده تفاوت های دستوری در دو زبان فارسی و فرانسه است. با مقایسه دو ترجمه انجام شده، به این نکته پی می بریم که تصریح در هر ترجمه ای، در هر زمانی، در هر متنی و نیز از هر زبانی به زبان دیگر یافت می شود.با بررسی پیکره انتخاب شده برای این تحقیق، این نتایج به دست آمد : - با شمارش تعداد تصریح های که در ترجمه ها مشاهده شدند، به این نتیجه رسیدیم که تعداد تصریح ها در ترجمه فوشکور کمی بیشتر از نیکلا است. - از دلایلی که مترجم دست به تصریح می زند، می توان به تفاوت های دستوری و فرهنگی بین دو زبان فارسی و فرانسه، اشاره کرد که مترجم به اجبار و گاهی به اختیار دست به عمل تصریح می زند. - با توجه به این که پدیده تصریح جزء همگانی های ترجمه به حساب می آید ( یعنی در ترجمه از هر زبانی به زبان دیگر و در هر برهه زمانی می توان آن را مشاهده کرد) و با توجه به یکسان بودن تعداد تصریح های انجام شده توسط دو مترجم در پیکره مورد تحقیق، می توان گفت که گذشت زمان چندان تاثیری نداشته است.

چکیده در این پژوهش که در قالب رساله تدوین شده، هدف اصلی بررسی تطابق معادل های ارایه ف، دوزبانه، تک زبانه پرداخته ایم. سپس به توضیح برخی نظریه‏ها در بار? ترجم? متون دینی پرداخته و در آخر نیز نظریه‏های ترجمه‏شناختی وینی و دربلنه دو نظریه‏پرداز مهم دراین حوزه را، مذکور در کتاب دستور زبان مقایسه‏ای زبان فرانسه-انگلیسی که مرتبط با واژه نامه هانری کربن است به همراه مثال ذکر می‏کنیم. فصل بعدی خلاص? جامعی از کتاب اسلام ایرانی همراه با نمونه‏هایی از واژه‏های مذکور در متن کتاب و در پایان زندگی نامه هانری کربن قید شده است. فصل آخر هم به مقایس? واژه‏نام? هانری کربن از منظرکتاب ترجمه‏شناختی وینی و دربلنه اختصاص دارد.

با بررسی انتقال پیام در ترجمه شفاهی همزمان در چهارچوب یک پژوهش منسجم نتایج قابل ملاحظه ای به دست آمده است که با استناد به توضیحات نظری و ملاحظات عملی مورد بحث قرار گرفته اند.

ضمایر با وجود حوزه ی وسیع کاربردشان، چه در مطالعات زبانشناختی و چه در بررسی های ترجمه شناختی، کمتر مورد توجه قرار گرفته اند. ضمایر شخصی در زبان های فارسی و فرانسه در مشخصه های معنایی و دستوری و تنوعشان بر اساس نقشی که دارند متفاوت اند. هدف اصلی این پژوهش مطالعه و بررسی متون انتخاب شده برای یافتن مشکلات موجود در ترجمه ضمایر شخصی و راهکارهای ارائه شده توسط مترجمان است. چارچوب نظری این پژوهش را دستور زبان و سبک شناسی تطبیقی تشکیل داده است. اساس تحلیل ما بر پایه هفت مقوله ترجمه است که وینه و داربلنه با توجه به شیوه های مختلف ترجمه گروه های واژگانی معرفی کرده اند. در واقع سعی شده است با توجه به بررسی های دستوری و به کمک راهکارهای نظری سبک شناسی تطبیقی ترجمه ضمایر شخصی، مشکلات و راهکارها، در قالب هفت مقوله وام گیری، گرته برداری، ترجمه لفظی، جا به جایی، تعدیل، معادل یابی و اقتباس بررسی شوند. پیکره مطالعاتی پژوهش حاضر ترجمه سه نمونه پر کاربرد از کتاب های آموزش زبان فرانسه است که در دوره های زمانی مختلفی تألیف شده اند : الگوی آموزشی نوین و بدون مرز زبان فرانسه (le nouveau sans frontières)، راهنمای کامل café crème 1، زبان آموز فرانسه یا راهنمای کامل متد mauger . به طور خلاصه می توان گفت در پیکره ی مطالعاتی انتخاب شده، ترجمه ضمایر شخصی بیشتر به شکل ترجمه لفظی انجام گرفته است. اما تعدیل و جا به جایی نیز مقوله هایی هستند که فراوان به چشم می خورند.گاهی اوقات ترجمه لفظی نمی تواند کلیت معنای پیام را منتقل کند و گویشوران زبان مقصد شیوه خاص خود را برای بیان آن شرایط دارند، اینجاست که مترجم به سراغ شیوه های دیگر ترجمه می رود.

الف : موضوع و طرح مسئله (اهمیت موضوع و هدف) : بررسی سبک نگارشی و فرآیند معناسازی در رمان پسامدرن به منظور تحلیل ترجمه پذیری این گونه رمانها ب : مبانی نظری شامل مرور مختصری از منابع، چارچوب نظری و پرسشها و فرضیه ها : در این تحقیق بر آن بودیم تا با تکیه بر نظریه های اشخاصی چون دیوید لاج و مارک گونتار به تحلیلی ادبی رمان پسامدرن بپردازیم، سپس با تکیه بر هرمنوتیک در پی پاسخ به این سوال بودیم که آیا رمان پسامدرن ترجمه پذیر است یا خیر و اگر پاسخ مثبت است به چه قیمتی و به بهای از دست دادن چه چیزی روش تحقیق شامل تعریف مفاهیم، روش تحقیق، جامعه مورد تحقیق، نمونه گیری و روشهای نمونه گیری، ابزار اندازه گیری، نحوه ی اجرای آن، شیوه ی گردآوری و تجزیه و تحلیل داده ها : روش تحقیق در این پایان نامه بنیادی بوده ؛ از نظریات "ژان فرانسوا لیوتار" و "مارک گنتار" در زمینه رمان پسامدرن، از نظریات "یاوس" و "اینگاردن" در زمینه تئوری های دریافت اثر ادبی و همچنین از نظریات "گادامر" و "ریکور" در زمینه هرمنوتیک استفاده شده است. در پیکره مطالعاتی، نظریات فوق را بر روی تعدادی از رمانهای دو نویسنده فرانسوی به نام "آلن رب گریه" و "ناتالی ساروت" پیاده سازی کردیم. ت : یافته های تحقیق : در این پایان نامه، موضوع ترجمه پذیری آثار پست مدرن به دو شیوه مورد مطالعه قرار گرفت: روش اول به بررسی امکان ترجمه ی فرم نگارشی رمان پست مدرن در چارچوب ادبیات می پردازد، و روش دوم با تکیه بر هرمنوتیک به بررسی امکان انتقال تاثیری می پردازد که قرار است به خواننده اثر اصلی منتقل شود. با بررسی ترجمه های صورت گرفته به این نتیجه نزدیک شدیم که با توجه به مباحث هرمنوتیک و خوانش های گوناگون، مترجم فقط امکان ترجمه یکی از تفسیرهای ممکن از اثر را دارد. این تفسیر ها هم در سطح معنای واژگان است و هم در سطح معنای کلی داستان. ث : نتیجه گیری و پیشنهادات : در پایان به این نتیجه رسیدیم که امکان ترجمه رمان پسامدرن وجود دارد ولی باید بدانیم که ترجمه صورت گرفته یک ترجمه تقلیل یافته است که در آن خواننده فقط به یکی از تفسیر های چند گانه متن دسترسی دارد.

ارداویرافنامه، یکی از مقبول ترین و شناخته شده ترین آثار مزدیسنایی است. این اثر، باورهای عامه ایرانیان باستان را درباره آخرت بیان می کند و از این حیث که یکی از اساسی ترین منابع در این زمینه است در خور توجه بسیار می باشد. این متن ادبی که متن مهمی از لحاظ هویتی و باورهای دینی است به زبان پهلوی، از زبان های فارسی میانه، متفاوت از فارسی امروز می باشد. مترجمین چندی به ترجمه این متن به زبان های مختلف از جمله فارسی امروزی و فرانسه مبادرت ورزیده اند. نظر به تفاوت های درزمانی متن اصلی و متن های ترجمه، تغییراتی پدیدار گشته که محقق سعی دارد آن ها را از دیدگاه معیارها و اصول ترجمه شناختی و شرایط ترجمه را از دیدگاه نظریه دریافت ادبیات بررسی کند. از آنجایی که از دیرباز تمایلی بوده است که برخی از متون ادبی مهم از جمله کمدی الهی دانته را تحت تاثیرات قابل توجهی از این متن بدانند، لذا نتیجه این تحقیق می تواند روشنگری هایی در این زمینه ارائه کند.

هدف از نگارش این پایان نامه بررسی ترجمه منطق الطیر اثر عطار نیشابوری است که توسط گرسن دو تاسی به فرانسه ترجمه شده است. در تحلیل این ترجمه از نظریه و روش شناسی آنتوان برمن، ترجمه شناس فرانسوی، استفاده خواهد شد. او نظریه خود را سیستم تحریف متن نامگذاری کرده که در این پایان نامه به اجمال مورد بررسی قرار خواهد گرفت. و در ادامه به بررسی این موضوع خواهیم پرداخت که آیا مترجم فرانسه در ترجمه خود تحت تاثیر این سیستم تحریف متنی بوده است یا خیر. علاوه بر این، این تحقیق بر آن است تا به این پرسش مهم پاسخ گوید که آیا خواننده متن فرانسه کتاب منطق الطیر همان تاثیری را حس می کند که خواننده متن اصلی آن حس کرده است. در کنار مسایل اصلی تحقیق، نویسنده به بررسی ترجمه شعر پرداخته و روش شناسی ترجمه شناسان برای مسئله ترجمه ناپذیری شعر و آرایه های شعری را بررسی کرده است.

حسن هنرمندی، شاعر و مترجم ایرانی، کتاب " مائده های زمینی" را در سال 1334(1955 میلادی) به فارسی برگردانده است. اوضاع سیاسی، اجتماعی و فرهنگی آن دوره، که مصادف با حکومت پهلوی است، در انتخاب این اثر توسط هنرمندی برای ترجمه موثر بوده است. در ترجمه وی، شخصیت واقعی ژید به خوبی معرفی نشده است و این امر سبب شده تا ایرانیان از ژید به عنوان نویسنده ای با گرایشات عرفانی یاد کنند هرچند که وی شخصیت متضاد دیگری نیز داشته است. در این پایان نامه، برآنیم تا بر اساس تئوری های دریافت، نظام چندگانه و همچنین تئوری اتکین، ترجمه ی این اثر را بررسی کنیم.