تصحبح اخلاق محسنی وشرح مفاهیم دشوارآن

در تصحیح کتاب فقرات به مقابله سه نسخه با هم پرداخته شده است: 1- نسخه د (1): متعلق به کتابخانه و مرکز اسناد مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی به شماره 292 است. 2- نسخه د (2): نسخه ای است متعلق به کتابخانه گنج بخش پاکستان که به شماره 235 ثبت شده و عکسی از آن در مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی تهران موجود است. 3- نسخه (مر): نسخه ای است که به کتابخانه گنج بخش مرکز تحقیقات فارسی ایران و پاکستان تعلق دارد که به شماره 8403 ثبت شده است. رساله فقرات خواجه عبیدالله احرار دارای ارزش های ادبی، زبانی و عرفانی است. یافته های تحقیق:بدست آوردن متن منقح از یک اثر معتبر و از نویسنده ای شهیر در حوزه ادب پارسی و عرفان. نتیجه: حصول متنی منقح از یک شاهکار ادبی و عرفانی.

شوریده شاعری است نابینا که در سن هفت سالگی از نعمت بینایی محروم شده وولادت او به سال 1274 ه.ق واقع شد وی در دربار شاهان قاجار به مدح آنان می پرداخت و از طرف ناصرالدین شاه به لقب فصیح الملک ملقب گردید آثار شوریده عبارت است از کلیات دیوان او که شامل قصیده،غزل، مثنوی،و... است دودیگر نامه ی روشندلان که شرح حال شعرای نابینااست سه دیگر کشف المواد که در ماده تاریخ سازی نگاشته شده است وچهارم آیینه ی حق نما. در مقدمه ی رساله بخشی در مورد نابینایی شوریده و ابیاتی که به این مساله اشاره دارد آورده شده است. همچنین معشوق در شعر شوریده مورد مداقه قرار گرفته که مذکر است یا مونث و برای هر مورد نمونه های شعری نیز آورده شده است. اما عمده ی بخش مقدمه به سبک شناسی شعر شوریده پرداخته است که از نضر سطح زبانی وفکری و ادبی شعر او مورد بررسی قرار گرفته است ودر ضمن مشابهت های شعر او از نظر زبان و مضمون با شعر شاعران ادوار گذشته ی شعر فارسی مقایسه شده ونمونه هایی به دست داده شده است. در بخش دیگری از مقدمه ممدوحان شوریده به طور کامل معرفی شده استوسپس به معرفی نسخه های موجود پرداخته شده است و نوع کتابت این نسخه ها هم بررسی شده است . در ادامه نیز تصحیح غزل شوریده آغاز میشود و با دقت بسیار بالایی انجام میگیرد به این ترتیب که یک نسخه به عنوان نسخه ی اساس متن اصلی غزل است و نقاط افتراق آن با سایر نسخ در ذیل هر صفحه آورده شده است. در پایان نیز برخی واژگان و عبارات دشواربه همراه معانی آنها در بخش واژگان آورده شده است.

درابتدای رساله زندگی نامه مختصری ازمحمود دولت آبادی ارائه گشت، مباحثی راجع به رمان ازمحمود دولت آبادی آورده شد.در این رساله کوشش شده است تا دو چهره از دولت آبادی ارائه گردد؛ چهره ای به نام رمان نویس و چهره ای به نام نظریه پرداز رمان. چهره رمان نویس او به ویژه با رمان«ستایش انگیز» کلیدرشناخته شده است و آثار داستانی اونماینده این چهره است اماچهره نظریه پردازاو در لابلای آثار تئوریش پنهان مانده است. سخنان او درباره رمان و آنچه به موضوع این رساله مربوط است- اگرچه به اطناب- ازکتاب ها ومصاحبه های او جمع آوری شده است تا دیدگاه کلی او درباره آن دانسته شود. برای مثال در این رساله رمان کلیدر به اجزای کوچکتری چون توصیف، زبان وبلاغت تقسیم بندی شد تا تحلیل زیبایی شناسانه ای از آن ها صورت گیرد،این تقسیم بندی ازجانب دولت آبادی با نظریه هایی که در ادامه می آید تأیید می گردد امابخش دیگری ازمطالب رساله رویکردهای گوناگون معاصرین به کلیدر را کاویده است. درآوردن این سخنان نیز اهدافی دنبال شده است، اول اینکه روشن گرددموضوعاتی که در رساله آمده از اولین روزهای چاپ کلیدر به چالش کشیده شده و این رساله خواسته تا محفلی باشد برای گردآوری همه آنها،از طرفی این رویکردها راه کوتاه و میانبری بودبرای بررسی عناوینی که در رساله می آمد، به همین خاطر بسیاری ازاین مباحث با مثال های بیشتربه طور کامل آورده شد وازبرخی دیگرنیزبرای بررسی عناوینی الهام گرفته شد. یکی ازعناصر داستان ویا رمان «توصیف»است و ازعناصر پربسامد رمان کلیدر توصیفاتی است که در جای جای رمان آمده و اساس بررسی های این رساله بر آن متمرکز است. مطلبی که نگارنده پیوسته درطول نوشتن فصل هاوبخش های مختلف برآن تأکید داشته است این بوده که دراین رساله «توصیف در کلیدر» دریایی است که تمام رودها به آن می ریزد؛به این معناکه تمامی مباحث مطرح شده، با «توصیف» درارتباطی سخت جداناشدنی هستندیا توصیف جزئی ازآن هاست یا آنها جزئی ازتوصیفند.مطالب دست به دست هم می دهندتا در زیبایی شناسی این عنصرنقش آفرین در کلیدربه یکدیگر یاری رساننداما به هر حال دو موضوع «زبان وبلاغت» در این یاریگری نقشی دیگرگون داشته اند به گونه ای که دوفصل عمده رساله را به خود اختصاص داده اند.در این دو فصل کوشش برآن بوده که نقش زبان وبلاغت در توصیفات کلیدرسنجیده شود. درآوردن مثال ها همواره سه قاعده در نظر بوده است، اول بسامد بالا ودوم برجستگی وسوم تلفیقی از این دوگاه موضوعی با چند مثال اندک آورده شده در این حالت برجستگی آن مطرح بوده است.

در این پژوهش تلاش شده است قافیه از سه منظر مورد بررسی قرار گیرد. نخست توصیف قافیه از دیدگاه ادبیات و زبان شناسی. پس از آن به جایگاه قافیه در تعریف شعر پرداخته شده و دیدگاه پیشینیان و معاصران در این باره بیان شده است. در ادامه به جایگاه قافیه در ایجاد موسیقی و تأثیرش بر برونه ی زبان اشاراتی شده است و در پایان با بررسی خمسه ی نظامی گنجه-ای- به عنوان جامعه ی آماری- شیوه های قافیه پردازی او مورد بررسی قرار گرفته و تلاش شده است تکنیک های ویژه ی « نظامی» در قافیه پردازی به عنوان یک توانش شکلی در سرایش شعر چه از لحاظ کمی و چه از لحاظ کیفی بررسی شود و از این راه، علاوه بر نمایاندن نقش های قافیه در انحراف زبان خودکار به سمت زبان ادبی، تلاش شود معیاری عینی و مستدل برای کاربرد در "سبک شناسی" و "نقد ادبی" به دست داده شود. ما در حوزه ی عملی به بررسی برخی از شیوه های قافیه پردازی در منظومه های حکیم نظامی گنجه ای می پردازیم و در ضمن این بررسی تلاش شاعر را برای ارائه ی برجسته ی قافیه به عنوان یک ویژگی شکلی نشان خواهیم داد. در این راستا در بررسی قافیه های "خمسه" به مسائلی چون : حاجب در قافیه ، قافیه های دوگانه و سه گانه در بیت، قافیه های متجانس شاملِ: جناس تام، جناس مرکب، جناس مطرف، جناس تصحیف و... که در دو دانش قافیه و بدیع لفظی مطرح است می پردازیم، و به این وسیله تلاش می کنیم نشان دهیم قافیه در شعر نظامی، عنصری منفعل در شکل شعر نیست که تنها وظیفه اش به پایان رساندن مصراع ها باشد؛ بلکه قافیه در شعر او عنصری پویا است که شاعر در کنار دیگر عناصر شکلی برای ارائه هر چه متفاوت تر بیانِ شاعرانه از آن بهره گرفته است.

فصل نخست پژوهش به تعریف مفاهیم و کلیات پرداخته و نشان داده که قدمت این نوع |ثار بسیار زیاد است و نیز به تعریف و تعیین چارچوب و موارد مشابه پرداخته است. فصل دوم سعی دارد نشان دهد که با وجود اینکه در ایران باستان نمونه های این آثار وجود دارد لیکن توجه به این نوع در دوره اسلامی تا حد زیادی فراموش می شود و آشنایی مجدد ایرانیان با این گونه، محصول دوره های اخیر و آشنایی با ادبیات غرب است. در این مرحله توجه به این آثار کم کم زیاد می شود و سپس به مسائل فرمی نیز در پرداخت این آثار توجه می شود. بیشتر آثار نگاشته شده در این دوره بر روشن کردن مسائل تاریخی دوره تاکید دارند. در مراحل بعد توجه به خود و منِ نویسنده پررنگ تر می شود. بررسی سه نمونه از این آثار از طیف های گوناگون نشان می دهد موضوع مطرح شده در مورد تاکید بر مسائل تاریخی و مسائل بیرونی خارج از سیر تحول شخصیت نویسنده هم چنان سهم مهمی در این آثار دارد. بیشتر تلاش می شود به مسائل تاریخی و اجتکاعی پرداخته شود و تمایل چندانی به بیان مسائل بسیار خصوصی وجود ندارد هر چند گاهی در این زمینه هنجار شکنی می شود.

معرفت نفس، همواره دل مشغولی جدّی اهل اندیشه و سیر بوده است. به همین منظور عرفان با هدف نیل به حقیقت و معرفت به عنوان یک علم در فرهنگ اسلامی زاده شد. روشن است عرفان همانند هر علم و معرفت دیگری اصطلاحات مخصوص به خود را دارد که برای پی بردن به فهم مطالب آن علم لازم است با اصطلاحات آن آشنا بود. عـرفا، به عنوان عالمان علم عرفان این اصطلاحات را بسیار در آثار خود به کار گرفته اند. یکی از اکابر عرفا در قرن هفتم عطّار نیشابوری است. او آثار شاهکاری از خود به یادگار بگذاشته است. از مهمترین آثار وی منطق الطیر است که مجموعه ای از نکات عرفانی و حکمی است. اسرارنامه نیز یکی دیگر از آثار اوست که پیرامون تصوف است . در این پژوهش نگارنده بر آن است تا ضمن معرفی این اصطلاحات عرفانی به تحلیل آنها در این دو اثر بپردازد

فتوت به عنوان یک خصلت ارزشمند و آیینی کهن با آداب و اصول اخلاقی خاص خود از جمله ذخائر معنوی و فرهنگی جامعه کهن ما و یکی از جنبه های درخور توجّه تاریخ اجتماعی ایران است که ظاهراً سرچشمه های آن را در ادیان و آیینهای ایران باستان باید جست. فتوت به عنوان یک موضوع و پدیده مهم، در ادبیات ملی و دینی ما شهرت و جایگاه ویژه ای دارد. در عرصه شعر و نثر فارسی با فتوت و جوانمردی و مروت به عنوان صفات اخلاقی برجسته و پسندیده مواجه هستیم، که در این میان داستانهای عامیانه و سنتی فارسی بیش از سایر آثار و نوشته ها، در عرصه تاخت و تاز عیاران و جوانمردان بوده است و از این حیث قابل توجه هستند. داستان سمک عیار از داستانهای بلند و حماسه های عامیانه است که ظاهراً کهن ترین قصه عیاری برجای مانده است که دارای عناصر، بنمایه ها و سازه های حماسی بسیار است، بنابراین می توان، آیینها و رسوم و اصطلاحات رایج در میان جوانمردان جامعه آن روزگار و شرایط و اوصاف اخلاقی این طبقه را که در جای جای کتاب آمده، استخراج کرد. از سوی دیگر درمیان تمام متن های قدیم و جدیدی که در دو زبان فارسی و عربی درباره آیین فتوّت و روش جوانمردان نوشته شده، فتوّت نامه سلطانی از لحاظ برشمردن آیینهای فتوت وجوانمردی از همه مفصل تر، جامع تر، منظم تر و دقیق تر است. از آنجا که اصل داستان سمک عیار مربوط به قبل از اسلام و فتوت نامه سلطانی اثریست که رنگ و لعاب اسلامی دارد، این دو اثر دارای آیینهای مشترک و متفاوتی می باشند. علاوه بر مطالبی که درباره فتوت در این تحقیق آمده، بررسی و استخراج مشترکات و اختلافات آداب و آیین فتوت در این دو اثر مورد توجه قرارگرفته است.

الف - موضوع و طرح مسئله (اهمیت موضوع و هدف): موضوع رساله ی حاضر «بررسی مشترکات فرهنگی - ادبی ایران و قرقیزستان» است. تعیین این مشترکات جهت شناخت هر چه بیشتر مردم و مسئولان دو کشور از یکدیگر ضروری و برای گسترش و بهتر شدن روابط دوستانه ی دو ملت بسیار اهمیت دارد. ب - مبانی نظری شامل مرور مختصری از منابع، چارچوب نظری و پرسش ها و فرضیه ها: مسئله اصلی: چگونگی، اهمیت و بررسی مشترکات فرهنگی و ادبی بین ایران و قرقیزستان. سوال های اصلی: 1. اشتراکات بین ایران و قرقیزستان بیشتر در چه حوزه های است؟ 2. برای بررسی اشتراکات فرهنگی و ادبی بین دو کشور چه مولفه هایی قابل بررسی است؟ فرضیه های اصلی: 1. اشتراکات بین ایران و قرقیزستان بیشتر در حوزه های فرهنگی و ادبی دیده می شود. 2. برای بررسی مشترکات فرهنگی و ادبی بایستی از پیشینه ی تاریخی، آثار ادبی و فکری دو ملت بهره جست. پ - روش تحقیق شامل تعریف مفاهیم، روش تحقیق، نحوه ی اجرای آن، شیوه ی گردآوری و تجزیه و تحلیل داده ها: پس از انتخـاب موضوع، عنـاصـر فـرهـنگی و ادبی مشترک مشخص و دسته بندی شدند. ابتدا پیشینـه ی تـاریخی ایـران، قرقیزستان و آسیـای میانه مورد توجه قرار گرفتـه و سپس واژه ها و نام های مشابه، امثال و حکم یکسان، آداب و رسوم و باورها، ادیان و مذاهب مشابه، آثار ادبی مشترک و ترجمه های نشر شده از فارسی و قرقیزی در دو کشور بررسی شد. روش ایـن پژوهش توصیفی - تحلیلی است کـه در ایـن راستا در بعضی موارد شیوه ی تطبیقی نیز به کار رفته است. در ضمن، روش جمع آوری اطلاعات بر اساس روش کتابخانـه ای از طریق فیش برداری، بررسی اسناد و مدارک و منابع علمی متعدد به زبان های قرقیزی، روسی و فارسی و استخراج داده ها از بانک های اطلاعاتی و منابع اینترنتی بوده است. ت - یافته های تحقیق: در این بررسی مشاهده گردید که از زمان هخامنشیان تا کنون به طور مستقیم یا غیر مستقیم، اقوام ایرانی و قوم قرقیز با هم در ارتباط بوده اند. این ارتباطات شامل: همکاری های نظامی، تجاری بوده است. از زمان ظهور اسلام و ورود آن به ایران و آسیای مرکزی به بعد، سلط? بارز زبان فارسی تا پایان کار سامانیان در منطقه ماوراءالنهر به ویژه در مکاتبات دیوانی، اسناد و مدارک رسمی بوده است و بعد از حکومت سامانیان زبان های ترکی، عربی هم مطرح شدند و به موازات هم در این امور استفاده شدند. ملاحظه گردید بیشترین ارتباط و اثرگذاری فرهنگ دو ملت از سه ناحیه بوده است: اول ارتباط اقوام ایرانی از دوران باستان تا کنون با منطق? آسیای مرکزی؛ دوم ارتباط زبان فارسی و ترکی؛ سوم دین اسلام و زبان عربی. معلوم شد، زبان های قرقیزی و فارسی از یک ریشه و خانواده نیستند. واژه ها و نام هایی که مشترکاً توسط قرقیزها و ایرانی ها به کار می روند، از طریق: زبان های فارسی – ترکی – روسی – عربی – فرانسوی – انگلیسی – یونانی و از همه مهم تر دین اسلام سرچشمه گرفته است. در این راستا بیش از 500 واژه مشابه جمع آوری و ارائه گردید. همچنین چهل مورد امثال و حکم مشترک ایرانی و قرقیزی تطبیق و مُعَرِفی شد. مهم ترین آداب و رسوم، شامل: روزهای ملی، جشن ها، اعیاد مختلف، اعم از مذهبی، ملی و تاریخیِ قرقیزستان مشخص و سپس با استفاده از منابع فارسی و تقویم ایرانی، شاخص ترین آنها، مثلِ نوروز، عیدهای قربان و فطر را با ذکر چگونگی برگزاری آنها در ایران و قرقیزستان توصیف و با یکدیگر تطبیق داده شد. باورهای مشترک عامیانه و ادیان موجود در دو کشور بررسی و موارد مشترک آنها معرفی شدند. همچنین در انتها به بارزترین موضوع مشابه ادبی دو کشور یعنی حماسه ی «ماناس» و «شاهنامه» فردوسی پرداخته و مقایسه ی کوتاهی از این دو اثر ارائه شد و پس از آن آثاری که تا کنون در ایران و قرقیزستان ترجمه و چاپ شده است، معرفی شد ه اند. ث - نتیجه گیری و پیشنهادات: دو ملت ایران و قرقیزستان در مواردی همچون پیشینه ی تاریخی، دین، باورهای عامیانه و آداب و رسوم اجتماعی، واژه ها و نام ها، آثار ادبی به ویژه حماسه، امثال و حکم و مبادلات فرهنگی دارای نقاط مشترک و مشابهات فراوان بوده و مطالعات بیشتر در این زمینه ها، یقیناً در نزدیکی و استحکام روابط دو ملت بسیار تأثیرگذار خواهد بود.

یکی ازعمده ترین گویندگان فارسی زبان دردربارگورکانیان هندکه به مقام ملک الشّعرایی جلال الدّین اکبر(963-1014 ه .ق)رسیدواوراپس ازامیرخسرودهلوی،بزرگترین شاعر فارسی گوی هنددانسته اند،ابوالفیض فیضی(954-1004 ه .ق)است که علاوه برآثاردیگر، همچون بسیاری ازمقلّدان نظامی به تقلیدازلیلی ومجنون پرداخت ومثنوی عاشقانه نل ودمن را درهمان وزن به درخواست اکبرشاه درسال1003در4200بیت سرود.نل ودمن فیضی ترجمه منظوم آزادیست برگرفته ازمهابهارات،درداستان عشقبازی نل ودمن (nala va damayanti)وفیضی دراثنای داستان مضامین دینی،عرفانی،عاشقانه،فلسفی و...راگنجانده است. رساله حاضر تصحیح انتقادی منظومه «نل و دمن» است که درآن از چهار نسخه خطی ودو نسخه چاپ سنگی استفاده شده است. بدین گونه که اقدم نسخ (نسخه موزه کاخ گلستان، باتاریخ تحریر1023 )را مبنا قرارداده واختلافات نسخ را در پاورقی ذکر کرده ایم وبراساس تصحیح التقاطی و استحسانی،درمواردی که باتوجّه به معنی ووزن ابیات تشخیص داده ایم که ضبط نسخه بدل ها ارجحیّت دارد، ضبط آنها رادرمتن اعمال کرده ایم. جهت آشنایی مخاطب، در مقدّمه به معرفی شاعر، اوضاع سیاسی وادبی عصراو، داستانسرایی درادبیّات عهد صفوی وگورکانیان هند، آثار شاعر ومعرّفی منظومه نل ودمن پرداخته وویژگی های سبکی شاعرواثراو را، در سه سطح زبانی، فکری و ادبی بررسی کرده ایم. به علاوه ، دردوبخش جداگانه نسخه ها را، باتوجّه به اختلافات رسم الخطی ودیگر ویژگی های هریک، معرّفی کرده وتصویر آغاز و انجام نسخ ضمیمه شده است. پس از متن اشعار نیز، توضیحات لازم در مورد لغات، ترکیبات وابیات منظومه دربخش های پی نوشت، لغات وترکیبات وفهرست آیات و احادیث آمده است.

این پژوهش بر نحوه ی بیان مضامین مشترک عرفانی تکیه دارد و شش گفتار را در برمی گیرد در گفتار اول به انسان کامل از چهره ی پیامبراکرم(ص)، اولیاء و عرفا و کرامات ایشان پرداخته شده و همچنین لزوم پیروی از پیر، شأن و مقام حضرت رسول اکرم (ص) و مقام انسان و خلافت او مورد بررسی قرار گرفته است . عشق به حقیقی و مجازی تقسیم می شود. عشق مجازی پلی به حقیقت بوده و تمام زیبایی های عالم جلوه ی از روی معشوق الهی است. در اعتقاد مولانا عشق مجازی که در بند آب و رنگ و زیبایی ظاهری بماند فرجام نیکی نداشته و باید از این نوع عشق ها دوری جست. وحدت وجود که هر دو شاعر دیدگاه نزدیک به هم دارند و مذهب ایشان بر تجلی استوار است و نکته قابل توجه همان نحوه بیان است که بیشتر از تمثیل بهره برده اند. عراقی بزرگ ترین حجاب راه فنا را وجود خود معرفی می کند و مولانا ترک تعلقات را توصیه می کند. هر که فانی در حق شود به او بقا می یابد. در بحث جبر و اختیار دیدگاه مولانا طبق نظر شیعه ی امامیه است. اما عراقی تا حدودی گرایش به جبر دارد . هر دو شاعر درمورد قضا و قدر معتقدند که قضا بر تمام امور چیرگی دارد و هیچ کس قادر به تغییر آن نیست. نتیجه آن که دیدگاه های هردو شاعر نزدیک به هم بوده و تنها نکته ی درخور این که عراقی بیشتر از تشبیه و توصیف بهره می برد و مولانا از آیات قرآن و تمثیل.

آشنایی با مفاهیم واصطلاحات تصوّف یکی از مسائل ضروری برای تفهیم متون ادب فارسی می باشد . تصوّف علاوه بر دنیای شعر وهنر با قلمرو اخلاق ، حکمت وتعلیم وتربیت و... پیوندی ناگسستنی دارد .مشایخ صوفیه با تألیف آثار ویا با اعمال وگفتار دلنشین خود،افکار خاصی را به مریدان وافراد جامعه تلقین می کردند که این افکار موجبات تحوّل در جامعه را فراهم می کرد . هدف از نوشتن این تحقیق تحلیل گستره مفاهیم تعلیمی – اجتماعی در دو اثرکشف المحجوب هجویری وتذکره الاولیای عطّاربوده است؛نگارنده در این تحقیق اهمّ مفاهیم عرفانی – اجتماعی را که در این دو کتاب عنوان شده مطرح ساخته وبا استفاده از کتب عرفانی دیگر به نقد وتحلیل آنها پرداخته است . کلمات کلیدی : تصوّف،شریعت وحقیقت،علم،ملامت،مقامات واحوال،آداب صوفیه،تصوّف وجامعه

پا گرفتن شعر نو، انقلابی در شعر فارسی و شاید به طور کلّی در ادبیّات بود؛ تحوّلی که بر طرز تفکّر و ذوق ادبی و هنری ایرانی می تواند تأثیر به سزا داشته باشد. امّا به راستی واقعیّت این است که شعر نو موجب کم ارجی شعر کلاسیک و سنّتی فارسی نشده است؛ به همین سبب درکنار شاعران نام آوری چون مهدی اخوان ثالث و فریدون مشیری، شاعر برجسته ای چون پروین اعتصامی نیز، خوش درخشیده است. پایان نامه ی حاضر سعی نموده است به بازتاب درون مایه و مضمون فصول چهارگانه ی سال، بهار، تابستان، پاییز و زمستان در دیوان و مجموعه های شعری این سه شاعر، پروین اعتصامی، مهدی اخوان ثالث و فریدون مشیری بپردازد. بر این اساس، شعر پروین اعتصامی به عنوان نمایانگر ادب کلاسیک، شعر مهدی اخوان ثالث به عنوان نمایانگر ترکیبی از شعر نو و کلاسیک و شعر فریدون مشیری به عنوان نمایانگر شعر نو، در نظر گرفته شده است.

صرف نظر از جریان های مختلف اخلاق نویسی دوره اسلامی،( اخلاق عرفانی، اخلاق دینی،...) در این تحقیق اخلاق فلسفی یونان و به خصوص کتاب اخلاق نیکوماخس ارسطو و همچنین سنت اندرزنامه نویسی ایران باستان به عنوان اصلی ترین منابع مورد رجوع اخلاق نویسان اسلامی، به ترتیب در نگارش کتاب های اخلاق فلسفی ethical philosophy مانند تهذیب الاخلاق، اخلاق ناصری و اخلاق جلالی و همچنین اخلاق عمومی(که به نوعی ادامه سنت اندرز نامه نویسی ساسانی است) در دوره اسلامی شناخته شد. هرچند اخلاق در یونان بدون در نظر گرفتن جایگاه الهی انسان و برای سامان دادن روابط شهروندی یونانیان و در ارتباط با سیاست به عنوان مقدمه ای برای رسیدن به خوشبختی اجتماعی در قالب سیستم و نظامی کارآمد در اجتماع عرضه شد، اما با ورود به فرهنگ اسلامی به دلیل عدم دریافت درست، ارتباط بین اخلاق و سیاست مغفول ماند و با توجه به التزام مسلمین به منبع وحی، اخلاق به عنوان دانشی صرفا نظری و ناکارآمد در اجتماع دنبال شد که به صورت فردی هم قابل اجرا بود. هرچه از دوره های درخشان تمدن اسلامی دور و به دوره های انحطاط آن نزدیک می شویم، اخلاق ناکارآمدی خود را در رساندن انسان به سعادت جمعی، به عنوان بخشی از اجتماع از دست می دهد و به شکل پند و اندرزهایی غیر الزام آور در اخلاق محسنی ارائه می شود. البته در این بین اعتقاد و تدین نویسندگان اخلاقی در جهت گیری کتاب آنها به سوی یکی از مسلک های کلامی، قابل شناخت است؛ هرچند در اصطلاحات اخلاقی ـ شاید به دلیل تقید به ترجمه از اصل ـ بروز چشمگیری نداشته باشد، در گوشه و کنار نوشته های آنها ظهور دارد.

متن منقحی ازین کتاب بر پایه معتبرترین دستنویسهای موجود آن به دست داده شده است؛ روش اتخاذ شده در تصحیح این متن انتقادی است. چنانکه می دانیم بر اساس متون معتبر و مصحَح بلاغی است که می توان تاریخ تطور علوم بلاغی در زبان فارسی را بررسید و این تصحیح در این زمینه راه گشا تواند بود؛ به ویژه اینکه صورت نویافته ای از این متن برای نخستین بار عرضه شده است. در تصحیح این متن از شش دستنویس دقایق الشعر استفاده شده که یکی از آنها تحریر نویافته ای از این کتاب است. در این پژوهش سه متن مهم بلاغی فارسی تألیف شده پیش از دقایق الشعر را نیز همواره به عنوان منابع دست اول، پیش رو داشته ایم: ترجمان البلاغه، حدایق السحر و المعجم فی معاییر اشعار العجم. در مقدمه مباحثی کاملاً جدید در باره نام درست صاحب اثر و محل تألیف و مهدی الیه کتاب مطرح شده، که تاکنون در تحقیقات جدی تاریخ ادبی در باب آنها اشتباه شده و یا مغفول مانده بوده اند. در تعلیقات در باب برخی از اعلام متن اطلاعاتی نویافته عرضه شده که از حلقه های گمشده تاریخ ادبیات ایران به شمار می آیند و تاکنون در هیچ تحقیقی به آنها اشاره نشده بوده است. این کتاب را تنها محمدکاظم امام در سال 1341 به چاپ رساند که در آن اشتباهات و افتادگیهای بسیاری دیده می شود. در متن چاپی نام مولف در آن «علی بن محمد المشتهر بتاج الحلاوی» ضبط شده است. با توجه به دلایلی که در مقدمه آورده ایم، لقب مولف به صورت «تاج الحلاوی» درست نمی نماید و صورت درست آن «تاج الحلوایی» است.در ادامه نظر محمدکاظم امام در باب محل تألیف کتاب مبنی بر تألیف آن در آسیای صغیر رد شده و محل واقعی تألیف مشخص شده که شهر قزوین است. در بخش تعلیقات نیز اطلاعاتی نویافته در باب برخی شعرایی که در دقایق الشعر اشعاری از آنها نقل شده، عرضه شده و متن نیز به صورتی منقح تصحیح شده و مهدی الیه آن معلوم شده است.

سالهاست که محققان رشته ی زبان و ادبیات فارس ی به تصحیح و معرفی متون و نسخه های خطی پرداخته اند. ام?ا، هنور هم، علی رغم تلاشهای فراوان آنان، بسیاری از متون هستند که کاری درباره ی آنها انجام نشده است . مثنوی شیخ صنعان و دختر ترسا که به احتمال قوی سروده ی شیخ محم?د وحدت هندوستانی یا کلکته ای بوده است . نیز یکی از همین هزاران م تن خطی به شمار می آید که تاکنون کار مهمی درباره ی آن انجام نگرفته است . در این پژوهش تلاش ما بر این بوده است که نسخه ی خطی این متن ادبی – عرفانی را تصحیح و به جامعه علمی – ادبی این مرز و بوم معرفی کنیم. در پژوهش حاضر پس از شرح کوتاهی از زندگی سراینده، توضیحی مختصر دربار ه داستان منظومه، بررسی برخی ویژگی های شعری وحدت و معرفی منظومه به معرفی نسخه هایی می پردازیم که در این تحقیق از آنها استفاده شده است. روش تصحیح کار ما بر اساس تصحیح التقاطی بوده یعنی باتوجه به همه ی نسخه ها کلمه ای که فصیح تر و درست تر به نظر می رسیده، برگزیده و در متن قرار داده ایم و نسخه بدلها را نیز در پاورقی قرار داد هایم. در پایان متن نیز فهرست واژگان دشوار به همراه معانی آن آمده است. کلید واژه: وحدت هندی، شیخ صنعان و دختر ترسا، نسخه ی خطی

ابتدا تمام نسخه ها ،عکس و فیلم های موجوداز دیوان مانی شیرازی جمع آوری شد که شامل هشت نسخه ،فیلم و عکس بود.عکس و فیلم موجود در کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران،دو نسخه از کنابخانه کاخ گلستان، یک نسخه از کتابخانه ملی،یک نسخه از کتابخانه مرعشی قم و دو نسخه از کتابخانه مجلس.مبنای کار پیدا کردن نسخه اقدم و کاملتر بود که بعد از مقابله متوجه شدم با اینکه نسخه اقدم نسخه باارزشی از لحاظ خط و خوشنویسی بود ولی نسخه کاملتری نبود.مبنا و اساس کار دو نسخه دانشگاه تهران شد که یکی از لحاظ اینکه اهدایی شاه عباس اول به کتابخانه شیخ صفی بود اهمیت داشت و نسخه دیگر به سال 944 ه.ق که قدیمی ترین نسخه بعد از نسخه مجلس به سال934 ه.ق بود نسخه کاملتری به نظر میرسید.چون این نسخه ها گاهی ناخوانا بود و حذفیات،افتادگی ها،الحاقات و اشتباهات املائی بسیاری داشت.مجبور به استفاده از نسخ دیگر در موارد غلظ املائی،حذفیات و افتادگی ها شدم بدون هیچ گونه دخل و تصرف در متن نسخه ها و با رعایت امانت داری همه این موارد جزء به جزء در پاورقی ها ضبظ شد.در مواردی که همه نسخه یا بیشتر آنها یک شکل بودند ولی نسخه های اساس متفاوت و اشتباه به نظر می رسیدند ترجیح بر نسخه های یکسان شد.روش تصحیح بنا به دلایلی که در بالا ذکر شد بر اساس شیوه قیاسی و تا حد امکان اساس قرار گرفتن نسخه اقدم میباشد. با این اثر قدمی هر چند کوتاه جهت حفظ یکی از آثار منظوم و زنده نگه داشتن یک شاعر کمتر شناخته شده برداشته شد و نسخه ای از انزوای گرد و غبار کتابخانه ها و خطر پوسیدگی و زوال و گمنامی خارج گردید.إن شاءالله کار پژوهشی استواری باشد هر چند این کار از کاستی ها و اشتباهات مصون و محفوظ نیست.

شاهنامه جلوه گاه اسطوره های ایران و بازتاب نمادین آنهاست و فردوسی آنها را در اشعارش نمایانده است و پر از اسطوره هایی است که واقعیت های تاریخ کهن ایران را به گونه ای نمادین در خود نهفته دارد، یکی از این اسطوره ها، خورشید بوده است. این پایان نامه پژوهشی درباره ی « بازتاب اسطوره ی خورشید در شاهنامه ی فردوسی » است. خورشید چه در مقام یکی از ایزدان و چه در نقش خدای برتر ، همواره ستایش شده و نیایش های فراوانی برای آن وضع شده است. با مقایسه ی آنچه در متن های اوستایی و میانه و سایراسطوره های کهن درباره ی خورشید آمده است ؛ با اشعار شاهنامه ی فردوسی، می توان به این نتیجه رسید که منابع فردوسی در نظم شاهنامه از این باورها سرشار بوده است و گاه برابری این دانسته ها با باورِ دیگر ملّت ها ، انسان را به شگفتی وا می دارد. در این روند مطالعاتی سعی شده است که خوانندگان تا حدودی با موضوع آشنا شده و با افزایش آگاهی خود در این زمینه، سبب ارتقاءِ مطالعات بیشتر و فراگیرتر در شاهنامه گرانقدر فردوسی گردند.

تاریخ جهانگشا آیینه و جلوه گاه حوادث و وقایعی است که در زمان حمله ی مغول و دوران حکومت آنان بر ایران گذشته است. با مطالعه مکرر این اثر و دقّت و تعمّق در آن می توان پی برد عطاملک با استفاده از آرایه های مختلف ادبی نظیر اقتباس آیات و احادیث و استعارات و تشبیهات و ....، به ذکر حوادث و وقایع تاریخی پرداخته است. در این روند مطالعاتی سعی شده است با استخراج نمونه های متعدّد تحت عناوین مختلف ادبی شگردهای عطاملک در ذکر وقایع، مورد تحلیل و بررسی قرار گیرند.در این پژوهش ابتدا کتاب تاریخ جهانگشا به طور دقیق مورد مطالعه قرار گرفت و طی آن جملات و عباراتی که جوینی به طور مستقیم و غیر مسقیم به ذکر حوادث تاریخی پرداخته است، فیش برداری و سر انجام طبقه بندی شد و فصلها و بخشهای مختلف پایان نامه طرح ریزی شد. با استفاده از این روش یافته های گوناگونی به دست آمد از جمله تصاویری جانگداز و حزن انگیز از مصایبی که طی آن دوران بر مردم ایران گذشته است و همچنین طرز فکر و عقاید و باورهای عطاملک نسبت به این حوادث و دیدگاه او در این باره و همچنین احساسات و عواطف شخصی او نسبت به مردم و قضاوت وی در مورد برخی از حکّام مغول و در نهایت آنکه عطاملک جوینی حقایق را براساس باورها و پندارهای خود به تصویر کشیده است که گاه منطبق با حقیقت هست و گاه دقیقاً همه ی آنها واقعیّت نیست.

الف) موضوع و طرح مسئله ( اهمیت موضوع و هدف ): احیای نسخ خطی به منظور حفظ فرهنگ و تمدن ایران و استحکام زبان فارسی و شناساندن شکل و محتوای این آثار به نسل جوان و ایجاد انگیزه برای تحقیق و کاوش آنان در این مسئله و جلوگیری از نابودی نسخ خطی. ب) مبانی نظری: شامل مرور مختصری از منابع، چارچوب نظری، پرسش ها و فریضه ها: اساس کار بر احیای میراث مکتوب زبان فارسی است که نسخه ی خطی مجمع الفواید از میراث ادبیات تعلیمی ایران به قصد احیاء، انتخاب شد. برای مقابله و تصحیح، سه نسخه مورد استفاده قرار گرفته و نسخه ای که قدمت کتابت آن بیشتر بوده، نسخه اساس قرار داده شد. پ)روش تحقیق شامل تعریف مفاهیم، روش تحقیق، جامعه مورد تحقیق، نمونه گیری و روش های نمونه گیری، ابزاراندازه گیری، نحوه اجرای آن، شیوه گردآموری و تجزیه و تحلیل داده-ها:روش تصحیح از میان روش های تصحیح متداول (انتقادی، التقاطی، قیاسی)، روش التقاطی است. سه نسخه با یکدیگر مقایسه شدند. در موارد اختلاف، نسخه ای که از لحاظ زیبایی نثر و زیبایی معنایی برتر، و تطبیق ویژگی های سبکی آن با کل اثر بیشتر بوده، برگزیده شده و در موارد برابری کیفی، نسخه اساس ترجیح داده شده است. . موارد اختلاف نیز در پاورقی ذکر شده و در مقدمه مختصری از پیشینه ی آثار اخلاقی و ادب تعلیمی ایران، معرفی نویسنده، سبک شناسی و ویژگی نگارشی نسخ آورده شده است. ت) یافته های تحقیق: شناسایی چندین نسخه ی خطی ارزشمند مجمع الفواید، اطلاع از محتوا و شکل این کتاب و اهمیت آن در ادبیات تعلیمی، بررسی سبک-شناسی اثر، شناخت نویسنده و مشرب فکری او، توجه نویسنده به منابع دیگر مانند قرآن، احادیث و روایات گذشتگان در تدوین و تألیف این کتاب. ث) نتیجه گیری و پیشنهادات: نسخه ی خطی مجمع الفواید تصحیح و احیاشد. شرحی بر این کتاب نوشته شد. سایر منابع مورد استفاده ی نویسنده در ضمن متن شناسایی شده، مقدمه ای از پیشینه ی آثار اخلاقی، شرح حال نویسنده ی کتاب، سبک شناسی و نسخه شناسی کتاب در آغاز رساله آورده شده است؛ و در پایان فهرست کامل آیات قرآن، احادیث، اعلام، ابیات و اشعار و منابع و مآخذ ذکر شد. با این رساله قدمی هرچند کوتاه جهت حفظ یکی از آثار مکتوب فارسی برداشته، نسخه ای از انزوای گرد و غبار کتابخانه و خطر پوسیدگی و زوال خارج شد.

غلامحسین میرزای قاجار، پدر ایرج میرزا، ملقّب به صدرالشّعرا و متخلّص به بهجت، شاعر رسمی درگاه مظفّرالدّین میرزا ولیعهدبوده است. او در روز چهارم ماه صفر سال 1250 ه.ق. در تهران متولّدشد و در حدود سال 1309، در اثر بیماری سل، در 59 سالگی ازدنیارفت. «نسب نامه کرد مازندری» یکی از دو اثر به جامانده از غلامحسین میرزا، منظومه ای است که شاعر به دستور ولیعهد، در هجو شخصی به نام حاج صدیق سروده است. از نسب نامه کرد مازندری، 3 نسخه، یکی در کتابخانه ی مجلس شورای اسلامی و دودیگر در کتابخانه ی ملّی ایران، موجود است. در این پژوهش، ابتدا متن منظومه، با استفاده از نسخ موجود، تصحیح و پس از آن، مقدّمه، شرح و تعلیقاتی بر آن، نوشته شده است.

تعریف مشخصه های فرهنگی - جامعه انسانی - فرهنگ و موضوعهای فرهنگی مندرج در دیوان کمال خجندی

نقد اخلاقی یکی از گرایش های متعدد نقد است که پیشینه ی آن به یونان باستان و دوران سقراط ، افلاطون و ارسطو باز می گرددو صاحب نظرانی چون سن مارک ژیراردن ، استفن گاسون ، سر تامس ویلسون و ... در غرب و اندیشمندانی چون فارابی ، ابن سینا ، ابن رشد و ... در مشرق زمین بر ضرورت اخلاق و وجود مفاهیم اخلاقی در کنه آثار ادبی تأکید می کردند . نظامی ، بزرگ ترین شاعر غنایی سرای ایران که همواره آزرده از شرایط حاکم بر روزگار و در پی یافتن آرمانشهری به دور از زشت خویی های مردم زمانه بود ، از بزرگ ترین منتقدان اخلاقی ادب پارسی است . آثار نظامی بازتاب نا به سامانی ها و فسادهای عصر و صحنه ی ستایش نیکی ها و نیک خویی ها است و بیانش حتی هنگام وصف زشت خویی ها و کامگاری ها لحنی آمیخته با شرم دارد که نتیجه ی ظرافت طبع و استفاده از کنایات و استعارات لطیف است . در روزگاری که انسان ها همچون شاعر بزرگ گنجه ضرورت دستیابی به آرمانشهری فارغ از بی عدالتی ، حرص ، طمع ، بخل و ریا را با تمام وجود خود احساس می کند ، نقد اخلاقی از ضروری ترین شاخه های نقد محسوب می شود . در این تحقیق پس از ذکر آراء و نظریات ادیبان درباره ی اخلاق ، گرایش نقد اخلاقی و اندیشه های نظامی ، با استفاده از شیوه ی تحلیل محتوا به بررسی نکات اخلاقی نهفته در سه منظومه ی غنایی نظامی (خسرو وشیرین ، لیلی و مجنون و هفت پیکر ) پرداخته می شود .

در این رساله ابتدا نسخه خطّی «اسرار الاولیاء» که شامل مجموعه ملفوظات شیخ فرید الدّین شکر گنج( 664-569 ق)، از عارفان بزرگ چشتیّ? هند در سده های ششم و هفتم، می باشد و به دست یکی از شاگردانش به نام بدر الدّین اسحاق دهلوی (وفات 690 ق) گردآوری و نگاشته شده، معرّفی شده و ویژگی های سبکی و محتوایی کتاب مورد بررسی قرار گرفته است. سپس با استفاده از 3 نسخه دیگر، که در مقدّمه معرّفی شده اند، به تصحیح کتاب پرداخته شده و تمامی موارد اختلاف بین نسخ در پاورقی ها ذکر گردیده است. در انتها نیز تعدادی از واژه ها و اصطلاحات دشوار عرفانی توضیح داده شده و نیز شرح حال برخی از عارفان بزرگ این سلسله آمده است. قابل ذکر است برای تصحیح این کتاب از روش التقاطی استفاده شده است، بدین صورت که نسخه دانشگاه کمبریج انگلستان به عنوان نسخه اساس برگزیده شده و سپس با سایر نسخه ها مقابله گردیده است.

بررسی و پژوهش و تحقیق در نسخ خطی هر زبانی بهترین معرف متون ادبی آن زبان می تواند باشد. از برکت تصحیح و تحقیق در متون ادب فارسی است که ما می توانیم به نوشته-ها و سروده های ارزشمند زبان در روزگاران گذشته دست یابیم. شکی نیست که اگر تصحیح متون و تحقیق در مورد آن ها انجام نگیرد، ما نمی توانیم متنی منقح در اختیار داشته باشیم. تصحیح دیوان آقا محمدکاظم واله اصفهانی و بیان ویژگی-های برجسته آن به معنای نگاهی موشکافانه به عرصه ای از عرصه های فرهنگ و جامعه و معرفی و شناساندن شاعری فرهیخته و اثر او به جامعه ادبی است. به این منظور چند نسخه از این دیوان را گرد آوری کردیم که عبارت بود از نسخ? کتاب خان? ملک به شماره 4828 و نسخه ای دیگر از کتابخانه ملک به شماره 7/4918 و نسخه دانشگاه بهاگلپور هند که هر سه نسخه نقایص و کاستی هایی داشت. در ادامه نسخه کتابخانه ملک به شماره 4828 که به استکتاب خود مولف بود به عنوان نسخه اساس قرار گرفت و با دو نسخه دیگر مقابله گردید و موارد اختلاف و تفاوت در پانوشت با علامت اختصاری از نسخه بدل ها آورده شد .بخش هایی که در نسخه اساس موجود نبود با توجه به دو نسخه دیگر به متن افزوده شد در این بخش ها نسخه شماره 7/4918 که از لحاظ تاریخ، قدمت بیشتری داشته و کامل تر بود به عنوان اساس و نسخه هـ به عنوان بدل قرار گرفت این اثر به صورت التقاطی تصحیح گردید. در مقدمه به شناخت واله اصفهانی، زندگی، احوال، آثار، ویژگی سبکی او، و... پرداخته شد. به این ترتیب نسخه ای از نسخ خطی دیوان واله اصفهانی تصحیح و احیا گردید و شناختی تقریباً جامع از شاعر فرهیخته واله اصفهانی، و سبک شعری و شاخصه های ادبی- زبانی دیوان او ارائه گردید این پایان نامه کمکی به پژوهشگران ادب پارسی در آشنایی بهتر با وضعیت ادبی این عهد و معرفی این اثر به پژوهشگران عرصه نسخه شناسی و نسخه پژوهی می باشد.

این اثر تحقیق و تصحیح رساله حسین وفایی است.در این اثر 4 نسخه موجود در کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران و کتابخانه ملک بررسی شده است. روش ما در این پژوهش، تصحیح التقاطی است.در این روش یک نسخه که از همه صحیح تر به نظر می رسد به عنوان اساس برگزیده می شود، سپس سایر نسخ ها با آن مقابله می شود.نهایتا تفاوت های میان آنها در پاورقی ذکر می شود. رساله حسین وفایی فرهنگ لغتی است مربوط به قرن 10 هجری قمری.از این رساله 4 نسخه خطی در کشور ایران موجود است، که توسط ندا به عنوان پایان نامه دوره کارشناسی ارشد رشته زبان وادبیات فارسی تصحیح شده است. این رساله 2425 لغت دارد،که معمولا هر کدام مثالی به همراه دارد. البته اگر هر کدام مثالی نداشته باشند، توسط مصحح از لغتنامه دهخدا در متن وارد شده است.البته در [ ] تا در متن خللی ایجاد نشود. به اعتقاد اینجانب تصحیح نسخه های قدیمی کتاب های فارسی - به عنوان میراث مکتوب و ماندگار ایرانیان - باید بیش از پیش مورد توجه قرار گیرد.

چکیده برگزاری «مجالس وعظ» از سنّتهای دیرین در میان صوفیان بوده که به دو شکل «خانقاهی» و «منبری» تشکیل می¬شده است. سخنانی¬که شیخ یا همان¬پیر در این مجالس بیان ¬می¬کرد اصطلاحاً «مجلس¬گفتن» یا «مجلس¬گویی» نامیده می¬شد.گاهی این سخنان و گفتارها ثبت و تحریر و به صورت کتابی تألیف می شد. در تاریخ ادب فارسی، این نوع از مکتوبات بیشتر با نام «مجالس» شناخته می شود. قسمتی از کتابهای مربوط به مجالس، کتابهایی است که در شبه قارّۀ هند تألیف شده و حاصل مجالس وعظ مشایخ طریقت در هند می باشد. فتح بخشی از سرزمین هند توسّط سلطان محمود غزنوی در اواخر قرن چهارم هجری، مقدّمه ای برای ورود گروههای مختلف ایرانی به این سرزمین شد. یکی از این گروهها صوفیان بودند که با اهداف مختلفی به هند مهاجرت کردند و در آن سرزمین ساکن شدند. آنان نیز طبق سنّت دیرینۀ صوفیان به برگزاری مجالس وعظ پرداختند.کتابهایی که از مجالس وعظ صوفیّه در هند باقی مانده است از جهاتی با کتابهای مجالس تفاوت و مغایرت دارد و با نام عمومی «ملفوظات» شناخته می شود. یکی از مهمترین کتابهای ملفوظات، کتابی است با نام «فوایدالفؤاد»، اثر امیرحسن دهلوی، شاعر برجستۀ قرن هفتم و هشتم هجری که سخنان پیر و مراد خویش، «شیخ نظام الدّین اولیا» را ثبت و تحریر کرده است. در این پژوهش، کتاب فوایدالفؤاد از جهات گوناگون مورد بررسی قرار گرفته و به بخشهای مختلف آن، از جمله تعالیم تربیتی و اخلاقی خواجه نظام الدّین اولیا و تأثیرهای تربیتی آن اشاره شد. واژه های کلیدی: مجلس¬گویی، صوفیّه، وعظ، شبه قارّۀ هند، ملفوظات، فوایدالفؤاد، شیخ نظام الدّین اولیا، امیرحسن دهلوی.

کتاب حدیقه الحقیقه یکی از مثنویهای اخلاقی و تربیتی ادبیات فارسی است . ارائه نمونه های مسائل اخلاقی و تربیتی حدیقه و نیز روش سنایی در بیان این نکات در این پایان نامه بررسی خواهد شد . استفاده از تمثیل (بیشتر از نوع حکایات اخلاقی کوتاه ) و آیات و احادیث از روش های بیان سنایی در ارائه نکات اخلاقی است .

ابوالفرج شاعری مداح است که در مدح ممدوحان خود از هیچ اغراق و غلوی خودداری نکرده است.وی با قرآن و معارف دینی کاملاَ آشنایی دارد و کمتر به اساطیر و قهرمانان ایران باستان توجه دارد و اگر در جایی از آن ها نامی برده است مقام آن ها را از ممدوحان خود پست تر قرار داده است. بیشتر مضامین به کار رفته در اشعار ابوالفرج دور از دسترس هستند و برای باز سازی آن ها نیاز به تخیلی قوی است.

میرغیاث الدین بدخشانی، شاعر قرن سیزدهم هجری، از پیروان فرق? نقشبندیه و مرید غلام محمد معصوم (معروف به معصوم ثانی) است. از جمله آثار وی، دیوان اشعار اوست که دربردارند? مضامین عرفانی و صوفیانه بوده و تا کنون، به جز چند نمونه چاپ سنگی مغلوط، هیچ تصحیح علمی نشده است و در این پایان نامه، سعی شده که تصحیحی همراه با توضیحاتی لازم از این دیوان ارائه شود. این پایان نامه شامل پنج فصل است: فصل اول: نقشبند و طریقه نقشبندیه؛ فصل دوم: میرغیاث الدین غیاثی، سراینده دیوان غیاثی؛ فصل سوم: بررسی نسخه های خطی و چاپ های سنگی دیوان غیاثی؛ فصل چهارم: تاریخچه، اهمیت و ضرورت تصحیح نسخ خطی و روش تصحیح متن دیوان؛ فصل پنجم: تصحیح متن دیوان غیاثی به همراه تعلیقات. قسمت تصحیح متن به دو بخش غزلیات، [قصاید] و مخمس، و بخش مثنوی ها تقسیم شده است و تعلیقات شامل ترجمه ابیات و برخی عبارات عربی؛ توضیح واژگان و اصطلاحات؛ فهرست آیات قرآن مجید؛ فهرست عبارات، ترکیبات و ابیات عربی؛ فهرست اعلام و کتابنامه است. در فصل پنجم، روش تصحیح متن دیوان «روش علمی و التقاطی» است. در بخش غزلیات، [قصاید] و مخمس، از چهار نسخ? خطی استفاده شده است(نسخه های شمار? 1 و 2 کتابخان? ملی جمهوری اسلامی ایران، نسخ? کتابخانه مجلس شورای اسلامی و نسخ? کتابخانه آستان قدس رضوی که شرح آنها به تفصیل در بخش معرفی نسخه ها آمده است). در قسمت مثنوی ها نیز از سه نسخه استفاده شده است(نسخه های شمار? 2 و3 کتابخان? ملی جمهورری اسلامی و نسخ? اسناد آستان قدس رضوی ـ لازم به ذکر است که در نسخ?کتابخانه مجلس شورای اسلامی نیز چند نمونه از مثنوی ها آورده شده که در این بخش ذکر شده است). باتوجه به اینکه نسخ? شمار? 3 کتابخان? ملی، بنا بر نقل برگه دان های این کتابخانه، به خط مولف بوده و تاریخ تألیف نیز دارد و معتبرترین نسخه محسوب می شود، به عنوان نسخه اصل در تصحیح انتخاب شده و در عین حال با دو نسخه دیگر مقابله گردید. ضمناً یادآوری می گردد که در همان بخش مثنوی ها، که ذکر آن گذشت، هفت عنوان مثنوی(جمعاً533 بیت) وجود دارد که تنها در نسخه شماره 3 کتابخانه ملی مندرج است و در سایر نسخه ها ثبت نشده و کپی آنها در پایان متن دیوان آورده شده است.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.