بادام وحشی یکی از گونه های درختچه ای مهم و با دامنه بوم شناختی وسیع در ایران است. وضعیت نامناسب بوم نظام جنگلی زاگرس و ضرورت استفاده از گونه های درختچه ای موجب توجه به این گونه در جنگلکاری ها شده است. آگاهی از تأثیر عوامل رویشگاهی در تحمل تنش های محیطی باعث موفقیت بیشتر برنامه های اجرایی احیای جنگل ها خواهد شد. برای دستیابی به اثر عامل رویشگاهی ارتفاع از سطح دریا و جهت جغرافیایی بر مقاومت به خشکی و شوری چهارگونه بادام وحشی شامل a. arabica, a. scoparia, a. haussknechtii, amygdalus elaeagnifolia بذر این گونه ها از سه کلاسه ارتفاعی شامل 1600 تا 1800، 1800 تا 2000 و 2000 تا 2200 متر از سطح دریا در رویشگاه کره بس جمع آوری و پس از تیمار در سه مرحله شامل جوانه زنی، کشت گلخانه ای و کشت هیدروپونیک تحت تنش خشکی و شوری قرار گرفتند. برای تنش خشکی از پلی اتیلن گلیکول (6000) و با چهار سطح خشکی شامل شاهد، 4/0-، 8/0- و 2/1- مگاپاسکال با آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در سه تکرار (هر تکرار 5 نهال) و برای تنش شوری نیز از سدیم کلراید در پنج سطح شامل شاهد، 25، 50، 75 و 100 میلی مول استفاده شد. نتایج نشان داد که با تشدید تنش خشکی و شوری از طول نهال، طول اندام هوایی و وزن تر و خشک نهال ها کاسته شد و بر وزن تر ریشه افزوده شد. مقایسه میانگین ها نشان داد که از بین عناصر پر مصرف، با اعمال تیمارهای خشکی بر مقادیر نیتروژن و کلسیم با کاهش فشار اسمزی افزوده شد و کمترین میزان این عناصر در نهال-های تیمار شاهد اندازه گیری شد. از میان گونه های مورد مطالعه گونه a. arabica تحت تنش خشکی و شوری بیشترین مقادیر مشخصه های رویشی را نشان داد و به نظر می رسد که کمتر تحت تأثیر خشکی و شوری قرار گرفته بود و در نتیجه مقاوم ترین گونه به شرایط تنش خشکی و شوری می باشد. همچنین نتایج نشان داد که از بین کلاسه های ارتفاعی، نهال های کلاسه ارتفاعی پایین (1600 تا 1800 متر بالاتر از سطح دریا) بیشترین مقادیر شاخص های رویشی و در مقابل، نهال های حاصل از بذر پایه های مادری ارتفاعات فوقانی (2000 تا 2200 متر) کمترین مقادیر را نشان دادند.

معرفی توان جنگل ها در زمینه های تولیدی، به خصوص محصولات فرعی می تواند یکی از روش های حفظ و احیائ منابع جنگلی به ویژه جنگل های در حال تخریب زاگرس باشد. در این جنگل ها برخی از گونه ها نظیر بنه، بادام و محلب دارای توان بسیار مناسبی هستند که می توانند به شیوه های صنعتی بهره برداری و فرآوری گردند یکی از گونه های این جنگل ها بادام وحشی وامچک است که از نظر تولید روغن و تنقلات مورد توجه صنایع و مردم محلی قرار گرفته است. این بررسی که در جنگل های منطقه کره بس واقع در استان چهارمحال و بختیاری صورت پذیرفت، ضمن بررسی کامل رویشگاه از نظر پراکنش گونه مورد مطالعه(a. arabica)، با توجه به نداشتن قطر تنه مشخص در این گونه بادام، مبنای تقسیم بندی درختچه ها از نظر سن، قطر تاج بود، بدین منظور نمونه برداری از پایه های سالم و شاداب با بذر دهی کافی در 8 کلاسه قطر تاج شامل 5/0، 1، 5/1، 2، 5/2 ، 3، 5/3 و 4 متر انجام شد. همچنین برای بررسی اثر جهت جغرافیائی در میزان بذردهی، نمونه برداری از دو جهت اصلی رویشگاه یعنی جهات شمالی و جنوبی بطور مجزا با ثبت موقعیت و وضعیت درختچه ها و از طبقات قطری یاد شده صورت گرفت. در هر کلاسه قطری تعداد 5 اصله درختچه بصورت تصادفی انتخاب و ضمن ثبت مشخصات کمی و کیفی آن شامل دو قطر عمود تاج، ارتفاع، تعداد جست و قطر قطورترین جست در محل بن، تمامی بذر تولیدی جمع آوری و در کیسه های جداگانه برای سایر بررسی ها به آزمایشگاه منتقل شد. اندازه گیری قطر و طول بذر، وزن تر و خشک و همچنین وزن صد دانه بذر از سایر اطلاعات ثبت شده برای دستیابی به میزان تولید و رابطه پارامترهای کمی درختچه با تولید و کیفیت بذر بود. نتایج حاصل نشان داد که وزن تر و خشک کل بذر تولیدی این گونه با افزایش قطر تاج روند افزایشی نشان داد به طوری که کلاسه قطری 2 و 4 متر به ترتیب با 74/66 و 99/402 گرم کمترین و بیشترین وزن تر کل بذر تولیدی را به خود اختصاص دادند. در خصوص وزن خشک نیز کلاسه قطری 2 متر با حدود 55 گرم و کلاسه قطری 4 متر با تقریبا 350 گرم بذر تولیدی، کمینه و بیشنه میزان بذر تولیدی را در اختیار داشتند. شاخص طول بذر با افزایش کلاسه قطری تاج روند کاهشی نشان داد به طوری که کلاسه قطری 2 و 4 متر به ترتیب با 264/1و 198/1 گرم بیشترین و کمترین طول بذر را به خود اختصاص دادند، در خصوص شاخص عرض بذر از کلاسه قطری 2 متر تا کلاسه قطری 4 متر با روندی تقریبا ثابت پیش رفت که اختلاف معنی داری نیز نداشت. مقایسه میانگین شاخص های مورد بررسی در رویشگاه کره بس نشان داد که در بین کلاسه هایقطری مختلف تاج، ارتفاع و قطر قطورترین جست درختچه گونهa.arabicaبا افزایش کلاسه قطری ، روند افزایشی داشت و از نظر آماری دارای اختلاف معنی دار بودند. در مقابل تعداد جست گونه با افزایش قطر تاج کاهش یافت به طوری که کلاسه قطری 5/0 و 4 متر به ترتیب با25 و 17 گرم بیشترین و کمترین تعداد جست را به خود اختصاص دادند. با توجه به قیمت خرید و فروش بذر بادام وامچک که از قرار هر کیلو حداقل 2000 ریال بود. درآمد ناخالص حاصل از بهره برداری از بذر وامچک در منطقه کره بس استان چهارمحال و بختیاری با توجه به میزان تولید 12402گرم (4/12تن) در این رویشگاه حدودا 248054000 ریال برآورد می گردد (حاصلضرب میزان تولید 4/12 *2000 که برابر است با 248054000) که این درآمد حاصل از تولید بذر بادام وحشی وامچک می تواند برای روستاییان حاشیه جنگل بسیار قابل توجه باشد.

شناخت شرایط رویشگاهی گونه های درختی، زمینه ساز شناخت هر چه بهتر گونه ها و محرک اعمال مدیریت بهینه در خصوص آنها است . در این میان آگاهی از زیستگاه طبیعی یک گونه درختی بویژه در مواردی که به لحاظ ژنتیکی از اهمیت خاصی برخوردار است ، پراهمیت تر جلو می نماید. در جنگلهای زاگرس به دلیل شرایط رویشگاهی تقریبا یکسان و موقعیت خاص اقلیمی، بعضی از درختان و درختچه ها، مانند بلوط ایرانی، بنه، کیکم، محلب ، داغداغان، چنار، زالزالک ، ون و ... با تفاوتهای نسبتا ناچیز در تمام گستره زاگرس با ترکیب های متفاوت استقرار یافته اند، در این میان بعضی از نقاط تنگ هونی بازفت در استان چهارمحال و بختیاری به خاطر شرایط زیستگاهی، زمینه حضور یک توده منحصر به فرد نارون را در این منطقه فراهم نموده است . تحقیق حاضر به منظور شناخت شرایط رویشگاهی گونه ulmus boissieri grudz انجام گردیده است . به لحاظ محدود بودن سطح عرصه تحت پوشش گونه یاد شده و منحصر به فرد بودن آن، آماربرداری در جهت تعیین تعدادی از پارامترهای کمی و کیفی (قطر، ارتفاع، تاج پوشش و تعدادی از فاکتورهای کیفی) به طور صد در صد انجام گرید. به منظور بررسی وضعیت گونه های علفی و درختچه و همچنین تعیین رویش درختان نارون، از شبکه آماری سیستماتیک (منظم) با نقطه شروع تصادفی، به ابعاد 40×40 متر و مرکزیت پلاتهای یکصد مترمربعی استفاده شد. در بررسی وضعیت زادآوری از میکروپلاتهای ده مترمربعی در درون پلاتهای یکصد مترمربعی (پلاتهای تو در تو nested plot) استفاده شده است . در بررسی بعمل آمده مشخص شد که این توده در یک میکرو کلیما با شرایط اقلیمی مرطوب سرد، و خاک منحصر به فرد با بافت رسی سیلتی و سنگ بستر با سازندهای آهکی قرار گرفته است . به لحاظ ضعیف ، رنجور و مسن بودن توده، آفات اولیه برگخوار و ثانویه چوبخوار به طور نسبتا شدید، در رویشگاه حضور دارند. حداقل و حداکثر قطر اندازه گیری شده درختان نارون به ترتیب 6 و 88 سانیمتر و میانگین آن 37/52 سانتیمتر است .در جدول فراوانی قطری، حداکثر تعداد درخت مربوط به طبقه قطری 40 سانتیمتر، و بیشترین تعداد درخت در حد فاصل طبقات قطری 20 تا 60 سانتیمتر قرار گرفته است . در بررسی رویش درختان نارون حداقل رویش قطری 1/5 میلیمتر و حداکثر آن 3/4 میلیمتر و میانگین آن 2/1 میلیمتر در سال محاسبه شده است . همچنین میزان رویش حجمی سالیانه و در هکتار این گونه 1/45 سیلو تعیین گردید. حداکثر و حداقل ارتفاع درختان نارون در رویشگاه 25/2 و 1/5 متر و میانگین ارتفاع اندازه گیری شده 11/2 متر است . همچنین ارتفاع غالب درختان نارون 15/9 متر برآورد گردید. پس از ترسیم منحنی نرمال توده مشخص شد که این توده به لحاظ تبعیت از حالت زنگوله ای شبیه توده های همسال است . در بررسی رابطه قطر با ارتفاع بهترین مدل آماری برازنده به شرح زیر تعیین شد: h 0.5187d 0.8351 در شمارش از تجدید حیات ، به طور متوسط نارون در هر هکتار 7500 اصله و سایر گونه ها 560 اصله به طور طبیعی زادآوری داشته اند. همچنین در بررسیهای کیفی، 47/6 درصد از درختان دارای تاج سالم و 52/4 درصد تاج نا سالم، از لحاظ کیفیت تنه 16/4 درصد مطلوب 18/6 درصد متوسط و 65 درصد باقیمانده نامطلوب هستند. در بررسی وضعیت بیرون زدگی ریشه، 56/4 درصد فاقد بیرون زدگی و 43/6 درصد دارای بیرون زدگی ریشه بودند.