گیاه شیرین بیان با حدود 30 گونه در جهان به تیره ی بقولات ( fabaceae ) تعلق دارد . بر اساس فلوراایرانیکا این جنس دارای 3 گونه g. glabra، g. echinata و g. aspera در ایران می باشد که دو گونه از آن از جنگل های هیرکانی جمع آوری شده است. مطالعه کنونی به منظور بررسی جمعیت های گونه g. glabra و g. echinata در استان های شمالی ایران (گلستان، مازندران و گیلان) با اسنفاده از صفات ریخت شناسی و بررسی تنوع ژنتیکی صورت گرفته است. به این منظور 11جمعیت ازگونه g. echinata و 4 جمعیت از گونه g.glabra برای بررسی صفات ریخت شناسی مورد ارزیابی قرار گرفت و 22 جمعیت که 18 جمعیت آن متعلق به گونه g.echinata و4 جمعیت متعلق به گونه g.glabra بودند، مورد ارزیابی ژنتیکی قرار گرفتند. به منظور ارزیابی تنوع مولکولی جمعیت های شیرین بیان، dna ژنومی با استفاده از روش ctab استخراج گردید. پس از استخراج، کیفیت و کمیت dna از طریق اسپکتروفتومتر و ژل الکتروفورز مورد بررسی قرار گرفت. در مرحله بعد واکنش زنجیره ای پلی مراز از طریق pcr با پرایمر rapd بررسی شد و آنالیز خوشه ای از طریق برنامه ntsys به انجام رسید. در بررسی های مورفومتری انجام شده، پس از جمع آوری نمونه ها، اندازه گیری و بررسی صفتهای مختلف در این گیاهان انجام گردیده و از طریق نرم افزار spss موردتجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت. نتایج به دست آمده از مقایسه ماتریس های صفات مورفولوژیکی و داده های مولکولی تا حد زیادی با هم تطابق دارند. به طور کلی بررسی تنوع ژنتیکی شیرین بیان با استفاده از نشانگر rapd نشان داد که این نشانگر در شناسایی نواحی چند شکلی و تخمین فاصله ژنتیکی می تواند موثر و مفید باشد. واژه های کلیدی: شیرین بیان، glycyrrhiza، تنوع ژنتیکی، rapd، مورفومتری، جنگل های هیرکانی

جنس دم اسب از تیره ی دم اسبیان (equisetaceae) ، یکی از ارزشمندترین گیاهان دارویی و علوفه ای شمال ایران است که اغلب در مناطق مرطوب و سایه دار جنگلی مجاور سطح دریا تا ارتفاع 1400 متر به وفور می رویند. در فلور ایران، برای جنس دم اسب 4 گونه ی equisetum arvense l.، equisetum palustre l.، equisetum ramosissimum desf. و equisetum telmateia ehrh. گزارش شده است. مطالعه ی کنونی به منظور بررسی بیوسیستماتیک این جنس در شمال ایران (استان های گلستان، مازندران و گیلان) با استفاده از صفات ریخت شناسی و نشانگر مولکولی rapd انجام شده است، که ضمن تأیید صحت شناسایی گونه های این جنس، به کمک تقابل شواهد مورفولوژیکی و مولکولی با استفاده از نشانگر rapd، به بررسی تنوع ژنتیکی بین گونه ای و درون گونه ای این جنس نیز پرداخته شد. از این رو 20 جمعیت از دم اسبیان مربوط به 4 گونه e. palustre l.، e. ramosissimum desf.، e. telmateia ehrh.، e. arvense l. از مناطق شمالی کشور (استان های گلستان، مازندران و گیلان) جهت بررسی ریخت شناسی و تنوع ژنتیکی جمع آوری شدند، که 8 جمعیت مربوط به e. telmateia ehrh، 5 جمعیت از گونه e. arvense l.، 3 جمعیت از گونه e. palustre l. و 4 جمعیت مربوط به گونه e. ramosissimum desf. می باشد. dna ژنومی با استفاده از روش ctab استخراج گردید و پس از استخراج، کیفیت و کمیت آن مورد بررسی قرار گرفت. در مرحله بعد واکنش زنجیره ای پلی مراز با 12 آغازگر rapd انجام شد و آنالیز خوشه ای با استفاده از نرم افزار ntsys-ver. 2.02 صورت گرفت. مطالعات مورفومتری با بررسی و اندازه گیری صفات مختلف بر روی نمونه های جمع آوری شده، انجام شد و از طریق نرم افزار spss-ver. 16 مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفتند. نتایج به دست آمده از مقایسه ماتریس های داده های مورفولوژیکی و مولکولی تا حدودی با هم مطابقت دارند. در حقیقت ویژگی های مورفولوژیکی، در بررسی روابط بین ژنوتیپ های این جنس نسبت به ویژگی های مولکولی موفق تر بوده اند. واژه های کلیدی: دم اسب،l. equisetum، تنوع ژنتیکی، rapd، مورفومتری