کلمه ی فلسفه از زبان یونانی اقتباس شده و مرکب از دو کلمه ی ""philia و "sophia" به معنای دوستدار دانایی و حکمت است. علم فلسفه به عنوان یکی از پرطرفدارترین علوم انسانی از قرن های اولیه ی اسلامی شناخته شده است و هر چند بسیاری با آن مخالفت ورزیده اند، ولی جایگاه و تأثیری آشکار را در ادبیات و دیگر رشته های علوم انسانی بر جای گذاشته است. زهاوی شاعر معاصر عراقی را به عنوان شاعر فیلسوف و فیلسوف شاعر معرفی کرده اند، اما خود وی این مسأله را انکار می کند و می گوید:«من فقط دوستدار دانش هستم.» در اشعار زهاوی مبانی و مباحث فلسفه، چهار بخش اصلی دارد که هر کدام مبتنی بر مواردی مثل فلسفه ی الهی، شامل: الله، جن و ملائکه، پیامبران و ادیان، جبر، قیامت و روح ، فلسفه ی طبیعی شامل: زمان، مکان، ماده، ابعاد نامتناهی و دور، فلسفه ی حساب شامل: نجوم و فلسفه ی علمی شامل: اصل انسان و منشأ حیات، دنیا، عزلت، عدم، اقتصاد، سیاست، اخلاق و خیر و شر می باشد. در این تحقیق پس از بیان شرح حال مختصری از زندگی زهاوی و بیان ویژگی های شعری او، به تجزیه و تحلیل شعر وی بر مبنای دیدگاه های فلسفی شاعر پرداخته شده است.

در جوامع بشری ، به جامعه ای بر نخواهیم خورد که دارای اعتقادات و باورهایی نبوده باشند. در حقیقت یک سری باورها و رسوم خاصی داشته اند و تابع قوانینی نیز بوده اند. بنابراین اعرب جاهلی نیز از این پدیده مستثنی نبوده اند ، بلکه دارای انواع و اقسام گوناگونی از باورها و رسومی بودند که به دیرینگی و قدمت تاریخ عبودیت آدمی اشاره دارد. پیشازظهوراسلاماعرابازحیثنحوهپرستشبهدستههایمختلفو طوایفپراکندهتقسیممیشدند و دارایآدابو رسومو عقایدیبودند کهبرخیازآنعقاید و رسومرادیناسلامتایید و دستهایدیگر را مردودو باطلساخت. آنچه در عربستان رواج بیشتری داشت بت پرستی بود.اعراب بتهایمتعددیداشتند و آنها رامیپرستیدند. و می پنداشتند که بتان شفیعان ایشان در آخرت خواهند بود وآیینهایمتعدد دیگری چونصابئین ، یهودیت،مسیحیت،مجوسیتو در موارد اندکی،خداپرستدرمیانپیروانابراهیم(ع)در بینعربها وجود داشت. اعرابجاهلیدارایخصلتهاوارزشهایاخلاقیمثبتیبودندکهموردتاییددینمبیناسلامقرارگرفتند. مکارمی همچون: جود ، کرم ، شجاعه ، عفت ، وفا و حلم و... وآنها درکناراینخصلتهایپسندیدهدارایبدعتهاورسومغلطیبودند وجزیره العرب نیز سرشار از خرافات و موهوماتی بود و در جاهلیت نه تنها خرافات عملی ، بلکه خرافات و موضوعات عقیده ای هم زیاد بود.و آنها دارای قوانین و احکامی بودند و آن قوانین را در امورات زندگیشان بکار می بردند.و وضع این قوانین ، نشان بر این بود که آنها انسانهای نادان و جاهل صرف نبودند بلکه جهل آنها بیشتر در زمینه های عبادی بوده است نه همه زمینه ها. این پایان نامه در طی پنج فصل به بررسی مفهوم جاهلیت ، باورهای دینی ، خرافی و اخلاقی اعراب عصر جاهلی و به مطالعه برخی از قوانین و احکام دینی آنها پرداخته است.

ادبیات آیینه ی تمام نمای جامعه است و می توان در چارچوب آن،حوادث گوناگونی را که در اجتماع و بر سر انسان می گذرد،مشاهده کرد.این نمود گاه به صورت فکاهه بوده است.فکاهه پدیده ای هنری و اجتماعی و اصیل در وصف مسایل انسانی می باشد.این فن جنبه های اجتماعی گوناگونی دارد؛گاه تنها برای خنداندن مخاطب وگاه برای تأدیب اوست و گاه هدف ازآن بیان دردهای جامعه وآگاه کردن مردم است.از آنجاکه فکاهه نخستین ویژگی انسان است،در عصر انحطاط نیز تداوم یافت.در این دوره شاعران به شعر فکاهی اهمیت فراوانی دادند و مهمترین محور آن فقر بود که می توان آن را در زندگی بیشتر شاعران آن روزگار مشاهده کرد.این پایان نامه به بررسی فکاهه،سخریه،هجاء و شاعران فکاهه فکاهه سرا در عصر انحطاط پرداخته است.

شعر دارای اغراض مختلفی است و یکی از این اغراض رثا می باشد .رثا در واقع گریستن بر مردگان و مدح و ثنای آنان است و در برابر مدح که ستایش زندگان است قرار می گیرد. اظهار تألم و اندوه را در زبان شعری در ماتم عزیزان مرثیه می گویند و این مرثیه ها انواع مختلفی دارند. مرثیه ی مذهبی از زیر شاخه های رثا است. کمیت اسدی، دعبل خزاعی و محتشم کاشانی از شاعران شیعه هستند که مرثیه های زیبایی در رثای ائمه(ع) بخصوص امام حسین(ع) دارند. هدف از پژوهش حاضر بررسی محتوایی اسلوب رثا و مقایسه نقاط قوت وضعف در اشعار این سه شاعر است. در این پژوهش که با روش تحلیل وتوصیف محتوای اشعار و بویژه مرثیه های مذهبی این شعرا ارائه شده، این نتایج حاصل گردیدکه رثا به عنوان یک غرض مستقل شعری در عربی و فارسی به شمار می آید، انواع مختلفی همچون رثای مذهبی ،تشریفاتی و خانوادگی،فلسفی را در بر می گیرد، دارای مضامین مختلف عاطفی، حماسی، عرفانی و غیره می باشد. نکته ی حائز اهمیت در اشعار سه شاعرمذکور این است که آنان اشعار خود را بر اساس عقل یا احساس سروده واز محیط اجتماعی وسیاسی خود تأثیر پذیرفته اند. این نکته در قوت وضعف شعر آنان اثر گذار بوده است.

چکیده ادبیات تطبیقی حوزه مهمی از مطالعات ادبیات است که به بررسی، تجزیه و تحلیل ارتباط ها و شباهت های بین ادبیات زبان ها و ملیت های مختلف می پردازد. آثار ادبی، بازتاب افکار و فرهنگ هر عصری هستند؛ این آثار در هر جامعه ای فضای روشنی از سیاست و جامعه را ارایه می دهند. رمان بخشی از این آثار ادبی، تبلور افکار نویسنده در آثارش و یکی از حوزه های ادبیات تطبیقی است. زنان نیز با قدرت نویسندگی و تجربه زنانگی خود با مهارت در این عرصه ظاهر شدند و توانستند چهره همه جانبه ای از خود ارایه دهند. سحر خلیفه رمان نویس مشهور فلسطینی نویسنده رمان «اصل و فصل» و دانشور رمان نویس مشهور معاصر ایران، نویسنده رمان «سووشون» است که به تبیین و واگویی ایده ها و افکار عدالت طلبانه و مبارزه با ظلم، استبداد و استعمار پرداخته اند و فکر خویش را در خدمت جامعه به کار گرفته اند. رمان دو نویسنده آینه ی تمام نمای اوضاع سیاسی ـ اجتماعی جامعه و جایگاه زن می باشد. در این پژوهش کوشش شده است، با نفوذ در افکار، احساسات و روحیه ی نویسنده های مورد نظر به فرایند تدبیر و تصرف در خلال آنچه که در میان فرهنگ های ملل مختلف رخ داده است، پرداخته و از نو بازآفرینی شود و با بررسی تطبیقی دو رمان از بعد سیاسی ـ اجتماعی و همچنین جلوه های پایداری و جایگاه زن به روش توصیفی ـ تحلیلی بین دو داستان تفاوت ها و شباهت های دو اثر پرداخته و سیمای واقعی ایران و فلسطین در مرحله ای از تاریخ از لابلای سطور این آثار استخراج شده و به تصویر کشیده می شود.

چکیده علوم بلاغی که مجموعه معانی، بیان و بدیع را در بر می گیرد؛ نقش مهمی در بیان کلام دارد. با توجه به قواعد و اصول علم معانی، جمله ها به دو بخش خبری و انشائی تقسیم می شود و غرض اصلی (اولیه) یا غرض های ثانویه را می رساند. با توجه به این که تمام جمله ها در انتقال مفاهیم اهمیت ویژه ای دارند و در مورد آن ها، جای تأمل و بررسی وجود دارد؛ این پژوهش به بخش جمله های خبری و اغراض ثانویه آن پرداخته است. در این پژوهش تلاش بر این است تا با بررسی توصیفی و تحلیلی جمله های خبری در پنجاه خطبه اول نهج البلاغه استخراج و از منظر اغراض ثانویه خبر که یکی از مباحث علم معانی است مورد بررسی قرار گیرد و نشان داده می شود که اغراض خبر منحصر به موارد مذکور در کتب بلاغی نیست و این اغراض را می توان به گونه های دیگر نیز تقسیم بندی کرد. بر این مبنا پژوهش در سه فصل دسته بندی شده که در فصل اول به نظر بلاغت پژوهان در مورد اغراض جملات خبری و انواع آن، فصل دوم به بررسی جملات خبری در پنجاه خطبه اول نهج البلاغه و در فصل سوم به اغراض نو یافته پرداخته شده است.

کتابی که به طور تقریبی 80 سال قبل توسط استاد محمد لطفی جمعه یکی از ادبای معاصر مصر در باب نقد کتاب شعر جاهلی دکتر طا حسین تألیف شده است ویژگی هایی دارد که تازگی و ظرافت کتاب را تا به امروز دوام بخشیده است، هوشمندی مولف در بررسی و عرضه مطالب و بی طرفی عالمانه و فروتنی و سادگی خردمندانه او موجب شده تا کتاب نقدی و تحلیلی ارزنده ای را ارائه کند. محمدلطفی جمعه که خود یکی از ادبای بزرگ مصر است از عمده ترین تألیف کنندگانی است که به نقد کتاب شعر جاهلی توجه نموده است و در عین صراحت با جملاتی روان و سهل در جهت رد ادعای دکتر طه حسین اقدام نموده است. مولف در بیان مطالب خود نهایت امانت و صدق را رعایت کرده و در اقتباس های خود اصل متن را نیز ارجاع داده است و در ارائه نظر خود فقط به بیان یک نظریه برای اعلان حکم خود اکتفا نکرده است بلکه حکم قطعی خود را با ذکر چندین نمونه اعم از نمونه های اشعار، اشاره به نظر فلاسفه و نقاد و استشهاد به آثار بزرگترین ادبا و شعرای جهان آورده است.

تشبیه یکی از فنون بیانی است که شاعران و نویسندگان در آثار ادبی خویش در همه دورانها از آن استفاده نموده اند. شاعران دوره جاهلی برای تقریب معنا بر ذهن و رساندن مفهوم به مخاطب از این ابزار بهره برده اند در این پژوهش سعی شده تا به تشبیه در این دوره پرداخته شده و مهمترین تشبیهاتی که در این دوره از آن استفاده شده، نشان داده شود. انسان، حیوان ، آثار دیار یار، طبیعت و ابزار جنگی مهمترین موضوعاتی هستند که شاعران جاهلی به آن پرداخته اند. آنها دیار یار را به زر و زیور و کتاب و زینت و زیور تشبیه کرده اند به دلیل نوع زندگی خاص در تشبیهات از حیوان نیز سخن به میان آمده که تشبیهاتی از شتر، اسب، گورخر وحشی و شتر مرغ در آن اشعار یافت می شود. در تشبیهات انسان بیشتر وصف ممدوح و زن وجود دارد. در مورد طبیعت و پدیده های طبیعی وصف شب و باران و سیل دیده می شود. شاعر جاهلی به وصف ابزار جنگی که برای دفاع از خویش باید همراه داشته باشد پرداخته و کمان و زره و نیزه را وصف کرده است. بیشتر تشبیهات جاهلی از متن محیط و زندگی روزمره و سنت های جامعه بدوی بر گرفته شده که می توان گفت طبیعت ماده آن و زندگی با آن، ابزار این تصاویر است-. موضوعات و مضامین مشترک میان شاعران جاهلی فراوان است به طوری که نوآوری و خلاقیت در آنها دیده نمی شود و بیشتر این معانی و مضامین تکراری هستند. بیشتر این تشبیهات از نوع حسی دیداری و محسوس به محسوس هستند.

عبدی کوفی و منصور نمرّی از شاعران قرن دوّم هجری می باشند که در عصر امام صادق (ع) با زبان شعر خویش، فریادگر مصیبت و ستمی بودند که از ناحیه عباسیان بر اهل بیت (ع) وارد شد. این دو شاعر به خوبی توانسته اند با تکیه بر اندیشه های انقلابی تشیّع، فضایل و مناقب اهل بیت (ع) را به تصویر بکشند. آنان همچنین با مرثیه سرایی و مدیحه گویی به ذکر و نشر فضیلت های آن بزرگواران پرداخته اند. این پژوهش به بررسی اشعار دو شاعر و بیان قوت و ضعف آنان در مناقب اهل بیت (ع) پرداخته است، که با تحلیل محتوای اشعار دو شاعر می توان گفت؛ عبدی کوفی به نحو شایسته تری از توانایی های شعری برای به تصویر کشیدن سیمای اهل بیت (ع) استفاده کرده است.

چکیده: درد فراق(نوستالژی) دردی است که به سبب جدایی و دوری از مطلوب یا اندیشیدن به نامطلوب در فرد نمایان می شود و شاعر یا نویسنده به بیان آن می پردازد. این واژه در زبان فارسی به معنای غم غربت و حسرت بر گذشته و در زبان عربی معادل الحنین، الحنین إلی الماضی و الإغتراب به کار رفته است. همچنین درمان درد فراق به تلاش شاعران برای رهایی از اندیشه ی دردناک و حسرت آور نوستالژی گفته می شود. نازک الملائکه(1302هـ ش-1386هـ ش) و سهراب سپهری(1307هـ.ش-1359هـ.ش) شاعران دردمند معاصر ادبیات عربی و فارسی هستند که متأثر از محیط و با توجّه به روحیات رمانتیکی که داشته اند، شعر آن-ها پژواکی از درد و رنج جامعه و احوالات درونی شان است. از این رو می توان گفت عنصر درد تأثیر بسزایی در گرایش این دو شاعر به سمت شعر داشته است. همچنین آن جا که سیلِ درد و اندوه وجودشان را فرا می گیرد، در تکاپوی یافتن راهی برای رهایی و درمان هستند. در این پژوهش ضمن بیان کلیّاتی در زمینه ی نوستالژی و نگاهی گذرا به زندگی نازک الملائکه و سهراب سپهری، به بررسی و تحلیل نمودهای درد فراق (نوستالژی) و درمان آن، سپس به بررسی مقایسه ای در شعر دو شاعر پرداخته شده است که نتایج بدست آمده حاکی از آنست که هر دو شاعر در اندیشه های نوستالژیک: دوری از معشوق، غم غربت، دوری از بهشت ازلی، آرمانشهر، حسرت دوران کودکی و جوانی، حسرت فقدان عزیزان، اندیشیدن به مرگ، حسرت از دست رفتن ارزش ها و گذشته ی اساطیری و همچنین در ارائه ی راه هایی برای درمان درد فراق و گریز از نوستالژی غم غربت، یاد خاطرات گذشته، حسرت دوران کودکی و جوانی و اندیشیدن به مرگ و یأس و اندوه اشتراک دارند.

چکیده: ابوالقاسم شابّی شاعر تازی گوی تونسی و پروین اعتصامی شاعر پارسی گوی ایرانی، هر دو از شاعران معاصر، جوان و آرمانگرا هستند که در دوران دیکتاتوری حاکمان خویش فریاد آزادیخواهی و مبارزه با استبداد را با اسلوب خاص، سر دادند. شعر هریک از این شاعران، در واقع آیینه تمام نمای زندگی اکثریت ملت محروم و مظلوم تونس و ایران است. مردمی که درد کشیدند و خواری تحمل کردند تا بتوانند از حقانیت خود دفاع کنند. نگرش آزادیخواهی، ظلم ستیزی، آرمانگرایی و حق تعیین سرنوشت، همواره در آثار این دو شاعر به چشم می خورد و سعی کرده اند سلاح قلم و گفتار را ابزار مبارزه خویش نمایند و با این کار نوعی از استعمارستیزی و مبارزه با بیگانگان را ارائه نمایند و ملت خویش را از دغل کاری های استعمار آگاه و از فریب خوردگی بر حذر دارند. این پژوهش به بیان اندیشه های شاعران مذکور در مورد آزادیخواهی، ظلم ستیزی و مبارزه با استعمار پرداخته است. همچنین با بررسی تطبیقی و تحلیل محتوا به این نتیجه رسیده است که آیات قرآن و احادیث و نگرش اخلاقی بر اشعار آنان سایه افکنده است و هر دو شاعر با فعالیتهای ادبی، اجتماعی و تبیین و تبلیغ مفاهیم آزادیخواهی، آرمانگرایی، ظلم ستیزی و ایجاد امید، در ایجاد تحولات مثبت سیاسی تاثیر گذار بوده اند. کلمات کلیدی: ابوالقاسم شابی، پروین اعتصامی، آزادیخواهی، آرمانگرایی، مبارزه

یکی از رایج ترین گونه های شعر عربی، مدح است که تقریباً با اغراضی چون وصف ،حماسه، رثا و هجو همزاد است و جزء نخستین اغراض شعر عربی به شمار می آید، امّا مدایح نبوی که گونه ای از مدح هستند، پس از ظهور و قدرت یافتن اسلام، پا به عرصه وجود گذاشت و شاعرانی مسلمان، معاصر با نبی اعظم (ص) به سرودن این گونه شعری همت گماردند. از زمان رسول خدا (ص) تاکنون بسیاری از شاعران به مدح فضائل و مناقب ایشان پرداخته اند. و این مدایح در گذر این دوران شاهد تحولاتی در مضمون، مقصود، شکل، کمیت و کیفیت بوده است اهتمام چندی از شاعران به این موضوع چنان زیاد بوده که اکثر مردم آنها را با مدایح نبوی-شان می شناسند. یکی از این شاعران مدح نبوی که توجه ویژه ای به این موضوع نشان داده ابن نباته مصری است.او در دیوانش که در برگیرنده اشعاری بسیار و در اغراض گوناگون است شش قصیده را نیز به مدح پیامبر (ص) اختصاص داده است..در این رساله موضوعات این شش قصیده مورد بررسی قرار گرفته است. موضوعاتی که در این قصاید به آنها پرداخته شده بسیار و گوناگون است؛ مانند غزل، ستایش پیامبر (ص)، ستایش اهل بیت و صحابه، تمجید قرآن و شریعت اسلام، ذکر معجزات پیامبر (ص) توسل و...ستایش فضایل و مناقب حضرت، و غزل بیش از هر موضوع دیگری به چشم می آید.

بلاغت علم سخنوری و سخن پردازی است و به معانی، بیان و بدیع تقسیم می شود. علم معانی اصول و قواعدی است که با آن ها مطابقت کلام با مقتضای حال شناخته می شود. در این علم، کلام به دو بخش خبری و انشایی تقسیم می شود. کلام خبری و انشایی گاه معنای اولیه ای را که برای آن وضع شده نمی رساند بلکه از مقتضای ظاهر خارج شده و در معنای غیر حقیقی به کار می رود. در این پژوهش تلاش بر این است تا به روش توصیفی و تحلیلی، جمله های انشایی صد خطبه اوّل نهج البلاغه مورد بررسی قرار گیرد و نشان داده شود که اغراض و معانی غیر حقیقی منحصر به موارد مذکور در کتب بلاغت نیست و می توان معانی دیگری را نیز استخراج کرد و بر آن اغراض نو یافته نام نهاد.

اندلس، سرزمینی است پهناور با موقعیت جغرافیایی مناسب و طبیعتی بکر که مسلمانان در سال 92 هجری، موفّق به فتح آن شدند و توانستند نزدیک به هشت قرن در این منطقه، حکمرانی کنند. با تصرّف اندلس توسّط مسلمین، شیعیان نیز به این سرزمین هجرت کردند و در گوشه و کنار آن به فعّالیت های تبلیغاتی پرداختند؛ امّا زمینه ی ظهور اعتقادات شیعی و به تبع آن، پیدایش ادبیات و شعر شیعی با تشکیل دولت حمودیان در اوایل قرن پنجم هجری فراهم شد. ادب شیعی و به طور جزیی تر شعر شیعی با مضامین تقلیدی (از شرق) و یا ابتکاری خود، یکی از عرصه های ادبی در اندلس به شمار می آید، اگرچه هرگز نتوانسته است به توانایی، ممتازی، ظرافت و زیبایی شعر شاعران مشرق زمین برسد و جز در مواردی اندک، همواره رنگ و بوی تقلید و اقتباس را به خود گرفته است. در این پژوهش، با نگاهی نو به معرّفی چند تن از مشهور ترین شعرای شیعی در اندلس و تحلیل محتوا، ساختار و اسلوب شعری ایشان پرداخته شده است که پس از بررسی های به عمل آمده، مشخص شد گریه بر مظلومیت امام حسین (ع)، اظهار حزن به خاطر مصایب وارد شده بر اهل بیت (ع)، توسّل به پیامبر (ص) و درخواست شفاعت، تصوّف، بیان حقّانیت خاندان پیامبر (ص) بر خلافت، هجو و ذم و افشای جنایات بنی امیّه از جمله مهم ترین مضامین شیعی هستند که شاعران شیعی اندلس آنها را در اسلوب هایی همچون ایجاز قصیده، تخمیس قصاید و بهره گیری از صور خیال و ... با زیبایی شگرفی به تصویر کشیده اند.

دعای عرفه، دعایی است که در صحرای عرفات بر زبان امام حسین (علیه السّلام) جاری گشت. امام (علیه السّلام) در این دعا مضامین بلند عرفانی را به منظور بیان خواسته خویش از خداوند، با الفاظ فصیح و بلیغ درمی آمیزد. دعای عرفه میدان وسیعی از بلاغت را در برگرفته است. بلاغت علم سخنوری و سخن پردازی می باشد و به معانی، بیان و بدیع تقسیم می گردد که این علوم به طور چشمگیری در دعا دیده می شود؛ همچنین این دعا نمونه اعلای عرفان اسلامی به شمار می رود و بستر مضامین عرفانی از جمله توکل، رضا، رجا و... گشته است و بیانگر این مسأله می باشد که امام حسین (علیه السّلام) عارف واقعی بود که دعای عرفه بر زبانش جاری گشت. در این پژوهش سعی شده است به روش توصیفی- تحلیلی، ضمن بیان کلی مفهوم و معنای دعا به بررسی وجوه بلاغی و مضامین عرفانی دعای عرفه پرداخته شود.

چکیده: کتاب «دروس البلاغه» در عصر نهضت توسط چهار نفر از ادیبان و نویسندگان مصری جهت تدریس در دبیرستان های مصر تألیف شد، سپس در سایر کشورهای عربی و حوزه های علمیه ی شبه قاره ی هند و برخی از حوزه های علمیه ی ایران جزو مواد درسی قرار گرفت. این کتاب چکیده ی علوم بلاغی است. مولفان محترم با عبارتی روان و ساده و به دور از تعقید و تطویل مملّ و إیجاز مخلّ به بیان مسائل مهم بلاغی پرداخته اند. در این پایان نامه متن کتاب مذکور به زبان فارسی ترجمه گردید و مطالبی که نیاز به توضیح دارد شرح داده شد. برخی از مطالب کتاب نقد علمی شده است. برای هر مبحث در پایان آن تمرین با پاسخ به زبان عربی ضمیمه گردید، آیات و احادیث و اشعاری که در متن آمده از منابع آن تخریج شده است. در مباحث مهم که مولفان جهت اختصار به یک مثال بسنده نموده اند، مثال هایی از قرآن و نظم عربی و فارسی در بخش توضیح گنجانده شد تا فهم کتاب به مراتب آسان تر باشد. این پایان نامه در هفت فصل مورد مطالعه قرار می گیرد. فصل اوّل: مقدمه فصل دوم: تعاریف و کلیات فصل سوم: معانی فصل چهارم: بیان فصل پنجم: بدیع فصل ششم: خاتمه (سرقت های ادبی) فصل هفتم: نقد مترجم بر کتاب دروس البلاغه از ترجمه و شرح این کتاب چنین بر می آید که بلاغت نیاز هر زبان به ویژه زبان عربی است.

قرآن کریم کتاب زندگی و دارای معانی گوناگون است و هر کس با توجه به دانش خود از آن بهره مند می شود. هدف تفسیر تلاش برای پرده برداشتن از معانی برخی آیاتی است که، با وجود روشنی معنای لغت، هم چنان هاله ای از ابهام بر چهره آن نشسته است اهمیت علم تفسیر به دلیل موضوع آن که کلام خداوند است و نیازی که در کلیه ی زمینه ها به علوم شرع و معارف دینی وجود دارد، بیشتر ثابت می گردد علوم شرع نیز متوقف بر کتاب خدا هستند بدین دلیل بررسی علم تفسیر لازم به نظر می آید. در راستای عمل به کلام خداوند بایستی علاوه بر ترجمه، بتوان معنی و مقصود آن را نیز استنباط نمود. یکی از شاهراه های مهم در دریافت مفاهیم و احکام و نکات مهم آیات قرآنی که انسان را به سرمنزل کمال و سعادت رهنمون می شود، تفاسیر و شناخت آیات و عمل به آن است در این پژوهش به تأمل در تفاسیر معتبر و مقایسه ی آنها پرداخته شده است که به روشن تر شدن معنی آیات کمک می کند. در این باب تفاسیر المیزان، کشاف و مفاتیح الغیب مربوط به سه سوره ی یونس(ع)، هود(ع) و یوسف(ع) با هم مقایسه شده است. محتوای سه سوره ی مورد بحث، به ترتیب توجه به آخرت، تسلی پیامبر در برابر سرسختی دشمنان و عصمت حضرت یوسف در برابر گناه است.

شعر و ادب عربی یکی ازغنی ترین وگرانبها ترین گنجینه های ادبیات جهان است که درزمینه های مختلف مانند حکمت و موعظه و اخلاق و روی هم رفته هر آنچه در ارتباط با زمینه های معنوی و فطری انسانها می شد، آثار گران سنگی را به جامعه ی ادبی دنیا معرفی کرده است، تألیفات وآثارگوناگون درزمینه های یادشده، خودگویای این واقعیت است که نه تنها پیشگامان گذشته ی ایران زمین حق مطلب رابه خوبی اداکرده اند، بلکه خردمندان وفرزانگان امروزادبیات نیز، درجهت معرفی این آثاربه مشتاقان ادب، ازهیچ کوششی فروگذاری نکرده اند.وبدین سبب است که ما بر آن شدیم تا در صدد گشایش و بررسی مجدد همین آثار اندیشمندان کهن خویش که به زبان عربی نگاشته شده اند، بپردازیم.. زیرا که متاسفانه فاصله ای عمیق بین این فرهنگ عظیم کهن عربی و فرهنگ امروزی و معاصر افتاده است.چه دلایل آنرا فرهنگی، اجتماعی و یا سیاسی بدانیم باعث شده که ما کمتر به این مقوله از ادبیات و شاعران پارسی عربی گوی و عربی سرای بپردازیم تا پا به پای ادیبان وطن اگر چه نه از جهت مقدار به پیش رفته اند و آثار گران باری به بشریت معرفی کرده است. مادراین تحقیق، به بررسی یکی ازحکیمان متعهد ادب خراسان ودربارغزنوی ونویسنده ی مخصوص وموردوثوق سبکتکین وپسرش محمود می پردازیم واین کار را با بررسی وشرح وترجمه دیوان حکیم ابوالفتح بستی که در ادب عربی چون چراغی فروزان پیوسته می درخشد ازنظرمی گذرانیم.

با نزول وحی بر رسول گرامی اسلام (ص)، تمامی علوم به بحث و بررسی در ابعاد گوناگون آن پرداختند تا از ابعاد مختلف و در حد توان بشر، کلام الهی را مورد شناسایی قرار دهد. علم بلاغت که شامل معانی، بیان و بدیع می شود به دلیل غایت و هدفی که دارد (معرفت قرآن کریم) از اشرف علوم به حساب می آید. علم معانی، علمی است که متکلم را قادر می سازد تا آنچه در ذهن می پروراند به مخاطب القاء نماید. زیبایی های قرآن کریم از نظر این علم، مباحث متعددی را شامل می شود که می توان به احوال جمله های انشائیه اعم از طلبی و غیر طلبی به عنوان یکی از مقاصد آن اشاره نمود. این پژوهش به روش تحلیلی- توصیفی به بررسی و استخراج جملات انشائیه طلبی و غیر طلبی در سه جزء آخر قرآن پرداخته و اغراض ثانویه ای که در کتب بلاغی به آن اشاره شده را استخراج نموده است؛ علاوه بر آن به اغراض نویافته ای دست پیدا کرده، که کمتر در این کتب به آن اشاره شده است.

مجموعه حاضر، پژوهشی نقدی – تحلیلی است. این مجموعه در اصل ترجمه متن عربی کتاب الشهاب الراصد، تألیف محمد لطفی جمعه می باشد. نویسنده کتاب یکی از ادبای معاصر مصر است.مولف کتاب خود را بر پایه آثار ادبی معتبر جهان تألیف نموده و توجه خود را در این زمینه به آثار مولفان و شاعرانی که بیشترین تأثیر را بر ادبیاتهای گوناگون جهان داشته و میراث ادبیات جهان را غنا بخشیده اند، معطوف کرده است و به تمدنهای کهنی چون یونان و روم و کشورهایی نظیر آلمان ،ایتالیا، فرانسه و انگلیس نظر دارد. کتاب الشهاب الراصد پاسخی است بر رد نظریاتی که دکتر طه حسین در کتاب «فی الشعر الجاهلی» پیرامون عدم صحت و وجود شعر جاهلی داده است. او در فصل اول کتاب خود به مقایسه یونان، روم و عرب می پردازد و فتوحات، تاریخ رشد عقلی و ادبیات آنها را مورد بررسی قرار داده و بر عکس نظر طه حسین به این نتیجه می رسد که بین این سه تمدن نقاط اشتراکی وجود ندارد. همچنین به مبحث دین و انتحال شعر و راویان و انتحال شعر می پردازد و با ذکر دلایل و شواهدی نظر طه حسین را مبنی بر انتحال شعر دوره جاهلی و اسلامی به خاطر انگیزه های دینی، رد نموده و اثبات می کند که وجود مقداری انتحال در شعر و روایت نمی تواند باعث مردود و منحول دانستن تمامی آن اشعار و روایات شود. وی در فصل دوم با اشاره به مباحثی چون شعر جاهلی و زندگی نامه شاعرانی مانند سموأل و امروالقیس و با ذکر نظراتی از مستشرقینی همچون تئودور نولدکه و...،صحت و درستی شعر جاهلی را به اثبات می رساند.

شعر و ادب عربی یکی از غنی ترین و گرانبهاترین گنجینه های ادبیات جهان است که در زمینه های مختلف مانند حکمت و موعظه و اخلاق و روی هم رفته هر آنچه در ارتباط با زمینه های معنوی و فطری انسان ها می شد، آثار گران سنگی را به جامعه ی ادبی دنیا معرفی کرده است. تألیفات و آثار گوناگون در زمینه های یاد شده، خود گویای این واقعیت است که نه تنها پیشگامان گذشته ی ایران زمین حق مطلب را به خوبی ادا کرده اند، بلکه خردمندان و فرزانگان امروز ادبیات نیز، در جهت معرفی این آثار به مشتاقان ادب، از هیچ کوششی فروگذاری نکرده اند و بدین سبب است که این تحقیق به تحلیل و بررسی مجدد همین آثار اندیشمندان کهن، که به زبان عربی نگاشته شده اند، می پردازد. زیرا که متأسفانه فاصله ای عمیق بین این فرهنگ عظیم کهن عربی و فرهنگ امروزی و معاصر افتاده است. چه دلایل آن فرهنگی و اجتماعی باشد و چه سیاسی؛ باعث شده که به این مقوله از ادبیات و شاعران پارسیِ عربی گوی و عربی سرای پرداخته شود. بزرگانی که پای به پای ادیبان وطن، اگر چه نه از جهت مقدار به پیش رفته اند، اما آثار گران باری به بشریت معرفی کرده اند. این تحقیق، به بررسی ابوالفتح بستی، یکی از حکیمان متعهد ادب خراسان و دربار غزنوی و نویسنده ی مخصوص و مورد وثوق سبکتکین و پسرش محمود می پردازد. در این تحقیق دیوان مورد تحلیل قرار گرفته و اسلوب و شیوه تعبیر وی از معانی و مفاهیم در موضوعاتی همچون مدح، غزل، هجو، حکمت و ... مورد بررسی قرار گرفته است. واژگان کلیدی: ابوالفتح بستی، مشاهیر ادب عربی، سیستان، تحلیل اشعار، ادب عباسی

قرآن کریم در بلاغت و فصاحت زبان عربی تاثیر بسزایی دارد، مفسران قرآن کریم همواره مباحث بلاغی در قرآن کریم را مورد توجه قرار داده اند، یکی از مباحث بلاغی مورد توجه مفسران تقدیم و تاخیر در قرآن می باشد، آنها در ذیل مفهوم تقدیم و تاخیر بلاغی نکات ظریف و دقیق زیادی استخراج نموده اند، مفسران قرآن کریم با استفاده از تقدیم و تاخیر نحوی به معانی ثانویه تقدیم و تاخیر دست یافته اند، علاوه بر آن تقدیم و تاخیر بلاغی از دیدگاه آنها در دایره الفاظ و جملات محدود نمی شود بلکه شامل موضوعات آیه ها و سوره های قرآنی نیز خواهد شد. در این پژوهش به بررسی معانی ثانویه تقدیم و تاخیر براساس منابع تفسیری در اجزای23 تا 27 قرآن کریم پرداخته شده است، با مراجعه به تفاسیر در می یابیم که هریک از مفسرین به گونه ایی اغراض ثانویه تقدیم و تاخیر را مورد بحث قرار داده است و در اکثر مواضع نظریات آنها در اغراض تقدیم و تاخیر تطابق دارد. آنها اصلی ترین اغراض تقدیم و تاخیر را در اهتمام و اختصاص و تقویت و تاکید کلام می بینند و دیگر اغراض قرآنی مانند تشویق و تهویل و تعجب را متفرع از اهتمام می دانند. با تحلیل محتوا می توان گفت تقدیم و تاخیر از مهم ترین ارکان بلاغی قرآن می باشد، به طوری که مفسران و دانشمندان علوم قرآنی با درک مواضع تقدیم و تاخیر قرآنی به نکات و لطایف معنایی زیبایی دسته یافته اند.

شعر و ادب عربی یکی از غنی ترین و گران بهاترین گنجینه های ادبیات جهان است که درزمینه های مختلف مانند حکمت و موعظه و اخلاق و روی هم رفته هر آنچه در ارتباط با زمینه های معنوی و فطری انسان ها می شد، آثار گران سنگی را به جامعه ی ادبی دنیا معرفی کرده است، تألیفات و آثار گوناگون درزمینه های یادشده، خود گویای این واقعیت است که نه تنها پیشگامان ادب ایران زمین حق مطلب را به خوبی ادا کرده اند، بلکه خردمندان و فرزانگان امروز ادبیات نیز، در جهت معرفی این آثار به مشتاقان ادب، از هیچ کوششی فروگذاری نکرده اند.و بدین سبب است که این تحقیق به تحلیل و بررسی مجدد همین آثار اندیشمندان کهن, که به زبان عربی نگاشته شده است، می پردازد. زیرا که متأسفانه فاصله ای عمیق بین این فرهنگ عظیم و کهن عربی با فرهنگ امروزی و معاصر افتاده است. چه دلایل آن فرهنگی و اجتماعی باشد و چه سیاسی؛ باعث شده که کمتر به این مقوله از ادبیات و شاعران پارسی عربی گوی و عربی سرای پرداخته شود.بزرگانی که پا به پای ادیبان وطن ,اگر چه نه از جهت مقدار به پیش رفته اند، اما آثار گران باری به بشریت معرفی کرده اند. این تحقیق، به بررسی ابوالفتح بستی، یکی از حکیمان متعهد ادب خراسان و دربار غزنوی و نویسنده ی مخصوص و مورد وثوق سبکتکین و پسرش محمود می پردازد. در این تحقیق دیوان وی مورد تحلیل قرار گرفته و اسلوب و شیوه تعبیر وی از معانی و مفاهیم در موضوعاتی همچون مدح، غزل، هجو، حکمت و . . . مورد بررسی قرار گرفته است

چکیده ندارد.