یافته های تحقیق نشان می دهد دو پدیده ی اجتماعی «انقلاب» و «جنگ» از مهمترین تحولات تأثیرگذار بر جریانات ادبی در دو دهه ی هفتاد و هشتاد به ویژه شعر کودک و نوجوان با موضوع شهید و شهادت به شمار می روند. نویسندگان گروه سنی کودک و نوجوان در حوزه شعر با توجه به نزدیکی به حوادث و رویدادهای انقلاب و جنگ بناچار رویکردی «واقع گرا» داشته و سعی نموده اند تا حوادث را آنگونه که هست در اشعار خود انعکاس دهند و به همین سبب عنصر شعری در اشعار سروده شده کمتر دیده می شود و در نتیجه اشعار سروده شده از مرحله نظم رشد نکرده و به عبارتی اشعار قبل از آنکه «جوششی» باشند «کوششی» به نظر می رسند. در ادامه یافته های تحقیق نشان می دهد که شعرهای دهه ی هشتاد با موضوع شهید و شهادت از نظرگاه عناصر زیباشناختی و نزدیک شدن به شرایط گروه سنی کودک و نوجوان بیشترین موفقیت را کسب نموده و از بین این عناصر استفاده از نماد، تشبیه و استعاره های همراه با تشخیص (شخصیت بخشی) در شعر دو دهه بسامد بالایی دارد.

یکی از جریان های مهم و پربسامد نوع غنایی شعر فارسی، شعر عاشورایی است که در دیوان شاعران شیعی از آغاز بروز حادثه حماسی عاشورا و شهادت حضرت اباعبداله الحسین (ع) و یارانش تاکنون به منصه ی ظهور رسیده است. با توجه به مقتضیات زمانی و حوادث سیاسی و اجتماعی هر عصر، شعر عاشورایی هم از نظر فرم و قالب و هم از نظر موضوع و محتوا، تطور و دگرگونی هایی داشته است . دوره ی بازگشت ادبی و عصر انقلاب اسلامی، دو دوره ی متفاوت تاریخ ادب فارسی است که با توجه به مقتضیات سیاسی و اجتماعی هر دوره، شاعران شیعی در خصوص باز نمود واقع ه ی عاشورا عکس العمل ویژ ه ای داشته اند. نتیجه ی بررسی های صورت پذیرفته در شعر سه شاعر دوره ی بازگشت (صباحی بیدگلی، وصال شیرازی، سروش اصفهانی) و سه شاعر عصر انقلاب اسلامی (موسوی گرمارودی، علی معلم، سید حسن حسینی) نشان می دهد که شعر عاشورایی دوره ی بازگشت بیشتر حول محور سوگ و بزرگداشت تعزیت و لعن و نفرین بر دشمنان آ لالبیت منحصر شده است؛ اما در مقابل، در شعر عصر انقلاب، به ابعاد دیگر از جمله حماسه، عرفان، ایثار، شهادت، ظلم ستیزی، پاسداشت آزاد منشی، مرگ سرخ، زیستن با عزت، فداکاری و … تأکید می شود. به علاوه قالب های شعری این دوره نیز متنوع تر از قالب های عصر بازگشت است.

شعر دفاع مقدس، از جمله جریان های شعر معاصر محسوب می شود که حول محور جنگ عراق علیه ایران شکل گرفته است. به واقع، جنگ به منزله ی فرامتنی تاریخی و زمانمند با زمینه های بروز، سیر تاریخی و پیامدهای مشخص، می تواند عاملی برای ایجاد جریانی ادبی باشد. تاریخ ادبی دفاع مقدس (1359 ـ 1369هـ .ش) در پی پاسخ گویی به این پرسش است که فرامتن تاریخی جنگ عراق علیه ایران، چه تأثیراتی در نحوه شکل گیری شعر دفاع مقدس در دهه ی مذکور دارد. به عبارت دیگر، این پژوهش در پی برقراری پیوند مطالعاتی میان دو مقوله متن ادبی و فرامتن تاریخی است و پشتوانه ی نظری آن را، ساختگرایی تکوینی و اعمال دو فرآیند ادراک و توصیف بر مبنای آرای لوسین گلدمن تشکیل می دهد. در اعمال فرآیند ادراک آثار، بررسی ژانرها و زیرژانرهای ادبی مبنا قرار گرفت که برآمده از آرای تینیانف، باختین و تودورف است. بر این اساس آثار 28 تن از شاعران قله و دامنه (صاحب سبک و دنباله رو موفق) که در دهه ی مذکور سروده شده است ذیل ژانر غنایی و هشت زیرژانر طبقه بندی شد که به ترتیب بسامد عبارتند از زیرژانرهای «سوگ¬سرایی (رثا)»، «تکریمی (ستایشی)»، «توصیفی»، «انتقادی»، «انگیزشی»، «عاشقانه»، «عرفانی» و «توصیفی ـ تکریمی». با اعمال فرآیند توصیف آثار بر مبنای فرامتن های تاریخی جنگ، آشکار شد که شعر دفاع مقدس از سال 1359 تا پایان 1369، تحت ارتباط تناظری با فرامتن تاریخی ـ اجتماعی و تاریخی ـ نظامی جنگ شکل گرفته است و عناصر متنی در سه سطح موسیقایی، بلاغی و انگاره ای جلوه گاه این تأثیرپذیری اند. تعادل در میزان تأثیرپذیری مستقیم و غیرمستقیم از فرامتن های تاریخی، سبب بروز تساوی تقریبی میان آثار فرامتن محور و بافت محور شده است. این مقوله نشانگر دو رویکرد پدیده محور و پیامدمحور شعر دفاع مقدس به مقوله تاریخی جنگ است.

به علت آمیخته شدن اخبار سره و ناسره در بیان واقعه عظیم عاشورا، اظهارنظر در این خصوص سخت دشوار گشته و لذا تحقیق در مورد آن را ضروری می سازد؛ با توجه به آنکه در طول تاریخ آثار متعددی درباره آن نوشته شده، تعدادی از آن ها از بین رفته و تعدادی هم که موجود هستند بر اثر عوامل متعددی دچار آسیب گردیده اند. در این رساله سعی شده است با مطالعه روشمند پیرامون اخبار و روایات تاریخی حادثه عاشورا ، ضمن شناخت، نقد و بررسی منابع اصلی این اخبار و روایات، آسیبهایی که تاکنون اخبار و روایات عاشورا را در میان آن منابع تاریخی و روایی، فرا گرفته ، شناسایی و به بررسی آنها ، برای ارائه نمودن تاریخ درست از حادثه عاشورا پرداخته شود. برای نیل به این هدف، ابتدا جایگاه اخبار و روایات عاشورا در میان اخبار و روایات تاریخی تبیین گشته، سپس منابع این اخبار و روایات در میان انبوه منابع تاریخی مورد بحث قرار می گیرد. نتیجه این قسمت از تلاش های علمی، ما را در پیشبرد رساله یعنی بررسی آسیب شناسی اخبار و روایات عاشورا، یاری می نماید؛ تا آنجا که همه آسیبهای موجود را در دو دسته آسیب، می توان گنجاند؛ آسیب های صدوری و آسیب های متنی. در این رساله ضمن ذکر آسیبهای صدوری و متنی در اخبار و روایات عاشورا ، همراه با گونه های متعددی که برای هر یک از آن دو نوع آسیب، وجود دارد، برای هر یک نمونه هایی از میان اخبار و روایاتی که در منابع تاریخی موجود است، بیان نموده و به شناخت، تحلیل و بررسی گونه های آسیبی آن از نظر محدثان و مورخان پرداخته ایم؛ در نهایت، بعد از طی نمودن تمامی این مراحل، به تحلیل پیامد های شناخت آسیبهای اخبار و روایات عاشورا در حل اخبار متعارض و اختلافی مبادرت نموده ایم.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.