نام پژوهشگر: بیژن اعتمادی
لاله جعفری مجید هاشمی تنگستانی
جو زمین به عنوان یک سامانه دینامیکی پیچیده از اهمیت بسیار زیادی به خصوص در علم سنجش از دور برخوردار می باشد. جو زمین اغلب به عنوان یک مانع برای سنجش از دور سطح زمین به حساب می آید. برای جبران و حذف اثرات جوی از تصاویر سیستم های تصویر برداری چند طیفی و ابر طیفی الگوریتم های متنوع تصحیح جوی مورد استفاده قرار می گیرند. هدف از این تحقیق ارزیابی و مقایسه نتایج به دست آمده از انواع روش های کالیبراسیون بر روی داده های استر به منظور معرفی روش بهینه با توجه به امکانات موجود و ویژگی های زمین شناسی ایران می باشد. افیولیت نیریز به عنوان ناحیه آزمایشی برای کنترل نتایج این روش ها انتخاب شده است. به منظور دستیابی به این اهداف مجموعه داده های vnir-swir، tir، ast-07 و ast-09 استر مورد استفاده قرار گرفت. مجموعه داده های vnir-swir با استفاده از روش های تصحیح جوی مطلق و نسبی کالیبره شدند. روش های تصحیح مطلق شامل atcor-3 (تصحیح جوی و توپوگرافی)، atcor-2 (تصحیح جوی)، flaash (تحلیل جوی خط دید سریع ابر مکعب های طیفی) و روش های تصحیح جوی نسبی شامل iarr (میانگین بازتاب نسبی داخلی)، ff (پهنه مسطح)، el (روش خطی تجربی)، dos (کسر جسم سیاه)، ar (بازتاب آشکار) و cos(t) می باشند.مجموعه داده های tir با استفاده از روش تصحیح جوی گرمایی تصحیح شدند. سپس به منظور جداسازی اطلاعات دما و گسیلش در داده های تابشی سه روش گسیلندگی باند مرجع، بهنجارسازی گسیلندگی و باقی مانده آلفا مورد استفاده قرار گرفتند. به منظور ارزیابی و شناسایی بهترین روش کالیبراسیون، پردازش های تصویر پایه تحلیل مولفه اصلی و طیف پایه نقشه بردار زاویه طیفی بر روی مجموعه داده های کالیبره شده اجرا شد. طیف نمونه های صحرایی به عنوان عضوهای انتهایی در روش نقشه بردار زاویه طیفی مورد استفاده قرار گرفت و برای مقایسه نتایج، از ماتریس آشفتگی استفاده شده است. نتایج نشان داد که تصاویر کالیبره شده با روش های مختلف بر اساس کاهش دقت در تفکیک واحدهای سنگی به صورت atcor-3، ast-07، iarr، lr، flaash، داده های خام swir، atcor-2، خطی تجربی(el) و پهنه مسطح (ff) رده بندی می شود. نتایج حاصل از تصاویرکالیبره شده tir نشان داد که این تصاویر بر اساس کاهش دقت در بارزسازی واحدهای سنگی به صورت تصویر گسیلندگی باند مرجع، بهنجار سازی گسیلندگی، داده های کالیبره شده ast-09 ، مجموعه داده های باقی مانده آلفا و داده های فروسرخ گرمایی l1b رده بندی می شوند.
الهام ساجدیان فرید مر
معدن سرب و روی دره زنجیر در ?? کیلومتری جنوب غرب یزد، قرار دارد. این محدوده بین طولهای جغرافیایی ???- ?? و ??- ??? و عرض های جغرافیایی?? ? -?? و ?? ? - ?? واقع شده است. کانی سازی سرب و روی عمدتاً کربناتی بطور عمده بصورت کربنات سرب و روی )سروزیت و اسمیت زونیت (وسولفات روی(آنگلازیت)و کا لامین)همی مورفیت ( همراه با سولفیدهای سرب و روی )گالن و اسفالریت( و سولفید آهن(پیریت) است که بصورت رگچه های نازک قطع کننده و یا پرکننده حفرات در سنگ میزان دولومیتی قرار گرفته اند. گسل تراستی دره زنجیر با توجه به شرایط زمین ساختی، کنترل کننده کانی سازی می باشد. فرایندهای جانشینی به فراوانی در کانسنگ دولومیتی مشاهده می گردد. طبق مطالعات زمین شیمیایی بخش اعظم دولومیت ها ی تشکیل دهنده سازند تفت از نوع استویکیومتریک است. به علاوه، جهت حرکت سیال در طول دیاژنز از فاصله دور به سمت کان توده بوده است. همچنین، سنگ های آهکی و دولومیتی سازند تفت در یک سامانه دیاژنزی نیمه بسته شکل گرفته اند. بر اساس مطالعات میانبار های سیال، کان سنگ ها نتیجه سیالاتی گرمابی سرشار از nacl-mgcl2-fecl2-h2o می باشند و درجه شوری سیالات کانه زا، از 86/7تا 72/24 wt.% nacl متغیر است و دمای همگن شدگی ، از 80 تا 187 درجه سانتی گراد بدست آمده است. همچنین، در حین کانه زایی کاهش فشار و محیط باز ناشی از عملکرد گسل دره زنجیر، باعث رخداد پدیده جوشش و ازدست رفتن فاز بخار و در نتیجه افزایش شوری و چگالی سیال شده است. باور بر این است که پدیده آمیختگی سیالات نیز در شکل گیری این ذخیره دخالت داشته است. کانسار حداکثر تا عمق 80 متری در زیر سطح زمین کشیده شده است. بر اساس مطالعات ایزوتوپی، دیاژنز جوی و دیاژنز منطقه هوازده بر دولومیت های سازند تفت تاثیر گذاشته است. این دولومیت ها در محیط های دیاژنزی کم عمق تا عمیق یعنی در دو مرحله دیاژنزی اولیه وتاخیری تشکیل شده اند. کربنات های آب شیرین و دیگر سنگ های رسوبی احتمالا منشا سیالات کانه زا می باشند. این ویژگی های کانسار دره زنجیر با خصوصیات ذخایر تیپ دره می سی سی پی همخوان است.
مسعود سوری بیژن اعتمادی
کانسار مس چاه فیروزه مانند دیگر ذخایر مس پورفیری بزرگ ایران بر روی کمربند ماگمایی سنوزوئیک سهند-بزمان قرار گرفته است .این کانسار در 32 کیلومتری شمال شهر بابک استان کرمان واقع شده است. سنگ های منطقه چاه فیروزه غالباً آتشفشانی و با ترکیب آندزیت تا آندزیت- داسیت می باشند که مجموعه ای از استوک ها و دایک ها در آن نفوذ کرده اند. ترکیب استوک پورفیری ها کوارتز دیوریت تا کوارتز مونزونیت متغیر بوده و منشاء کانه زایی مس در چاه فیروزه می باشند. کانسار مس چاه فیروزه از تیپ ذخایر مس پورفیری می باشد و سیستم دگرسانی آن از مدل لوول و گیلبرت پیروی می کند. کانی سازی در چاه فیروزه غالبا در زون هیپوژن تشکیل شده است. فرایندهای غنی شدگی سوپرژن در چاه فیروزه به شکل ناقص عمل کرده و فقط در بعضی از قسمت های چاه فیروزه مشاهده می شود کانی زایی اصلی در این ذخیره را کانه های پیریت، کالکوپیریت و به مقدار کمتر بورنیت و کالکوسیت تشکیل می دهند. کانی فیروزه در محل یک کانی ثانویه می باشد و همراهی وسیعی با کریزوکولا، همی مورفیت و مالاکیت دارد. مطالعات زمین شیمی نشان می دهد که روند تغییرات اکسیدهای mgo, fe2o3, ti2o, p2o5 در برابر sio2 نشانگر کاهش این اکسیدها همزمان با افزایش sio2می باشدکه نشانگر تفریق ماگمایی در توده نفودی چاه فیروزه است. نمودار عنکبوتی عناصر جزئی، غنی شدگی در rb, ba, la, ce, sr و تهی شدگی از zr, hf, tb, nb را نشان می دهد. آنومالی منفی nb نیز بر روی نمودار شاخص ماگماتیسم کالک آلکالن می باشد. نمودار عناصر نادر خاکی نیز یک روند کاهشی غلظت با افزایش عدد اتمی را نشان می دهد و غلظت lree نسبت به hree در توده نفوذی چاه فیروزه غنی شدگی نشان می دهد. نمودارهای غنی شدگی و تهی شدگی تغییرات عناصر را طی دگرسانی بخوبی نشان می دهد از جمله این عناصر cu است که بیشترین غنی شدگی را دگرسانی فیلیک دارد و مقدار آن در دگرسانی پروپلتیک کاهش یافته است. برای تعیین ارتباط بین عناصر و نمایش ویژگیهای زمین شیمیایی از آزمون تحلیل عاملی استفاده شد. پردازش داده ها با اعمال محاسبات زمین آماری و رسم نمودار اطلاعات قابل فهمی در مورد ارتباط عناصر اصلی و جزئی را نشان می دهد.
امیر مهدوی بتول تقی پور
معدن فلدسپار بیداخوید در جنوب غرب شیرکوه یزد، به فاصله 70 کیلومتری شهر یزد قرار گرفته است. این منطقه از لحاظ موقعیت زمین شناختی در زون ایران مرکزی و بخشی از کمربند آتشفشانی ارومیه-دختر قرار دارد. معدن فلدسپار بید اخوید در مجاورت سنگ های گرانیتی شیرکوه و آهک های سازند جمال به سن پرمین واقع شده است. با توجه به مطالعات پتروگرافی سنگ های غالب این معدن ترادف ماسه سنگ و آرن های گرانیتی می باشند که در رده بندی فولک در محدوده لیت آرنایت و آرکوز قرار می گیرند. کانی های اصلی سازنده این ماسه سنگ ها شامل کوارتز، آلبیت، مسکوویت، ایلیت، ژوراسیت، ارتوکلاز، تورمالین و کلریت می باشد. گردشدگی و جورشدگی ضعیف در ماسه سنگ ها نشان دهنده نزدیک بودن این ماسه سنگ ها به نیز وجود این کانی ها را در این ماسه سنگ ها تایید می xrd سنگ منشا می باشد. نتایج حاصل از مطالعات نماید . با توجه به شواهد صحرایی، مطالعات پتروگرافی و مقایسه ترکیب کانی شناسی ماسه سنگ ها با گرانیت شیرکوه، به نظر می رسد تنها توده گرانیتی شیرکوه نقش مهمی را در خاستگاه خاک صنعتی بید اخوید داشته است. بررسی های زمین شیمیایی نشان داده است که ماسه سنگ ها ترکیب کوارتز آرنایت دارند. ماسه سنگ های فلدسپاری بیداخوید از دیدگاه محیط زمین ساختاری در محدوده زون فرورانش قرار میگیرد. براساس نمونه های موجود دارای دگرسانی متوسط تا زیاد می باشند نمودار سه تایی (cia) اندیس دگرسانی شیمیایی حضور درصد بالایی از پتاسیم در ماسه سنگ ها را تایید می کند که درصد بالای پتاسیم cao:na2o:k2o نشان دهنده کاهش یا افزایش برخی ،xrf منشا پوسته ای این سنگ را مشخص می کند. بررسی نتایج آنالیز عناصر موجود در ماسه های دگرسان شده نسبت به گرانیت شیرکوه است. بیشترین میزان تغییرات مربوط به می باشد، فراوانی این عناصر در نمونه های رسوب بیشتراز نمونه های گرانیتی است. fe و al و si و k عناصر الگوی بهنجار شده تغییرات عناصر نادر خاکی نمونه های ماسه ها و گرانیت ها نشان دهنده غنی شدگی شدید می باشد، الگوی این تغییرات در ماسه ها و گرانیت های میزبان hree ها و تهی شدگی در lree در بر روی 3مورد از نمونه های ماسه ای و ? d و ? o مشابه می باشد. همچنین مطالعات ایزوتوپ پایدار 18 2مورد از نمونه های گرانیت شیرکوه نشان دهنده نقش غالب آب های جوی در ماسه های بیداخوید است.
ریحانه روشنک فرید مر
چرخه زیست زمین شیمیایی عناصر با سنگ آغاز می گردد، بنابراین زمین شناسی و زمین شیمی سنگ و فرسایش خاک بیشترین نقش را در توزیع و تمرکز عناصر بالقوه سمناک در هر بوم سامانه ایفا می کند. از این روی، در این پژوهش به بررسی آلودگی، منشاء عناصر در محیط های سنگ، خاک و رسوب، کانی شناسی، پتروگرافی و زمین ریخت شناسی نهشته های تراورتن در محور قروه-تکاب پرداخته شده است. با استفاده از نتایج تجزیه ایزوتوپی 18o و 13c، سنگ رخساره (lithofacies) تراورتن ها تعیین شد. همچنین تراورتن های منطقه در رده گرمازاد (thermogene) رده بندی، و منشاء co2 موجود در آب چشمه های تراورتن ساز، ماگمایی تعیین شد. یکی از علل افزایش مقدار ایزوتوپ کربن در این نهشته ها، وجود ریزاندامگان هایی (microorganism) نظیر جلبک ها می باشد که حضور آن ها در تصاویر میکروسکوپ الکترونی (sem) تایید شد. ریخت شناسی تراورتن های منطقه، از سه نوع پشته های شکافه ای، تپه ای و لایه ای جریانی همراه با انکویید (oncoed) می باشد. با بررسی مقاطع نازک و تصاویر sem ، تراورتن ها از لحاظ ریزبافتاری (microfabric) و درشت بافتاری (mesofabric) بررسی شد. در بررسی زمین شیمیایی، غلظتهای بالایی از فلزات سنگین در نمونه های تراورتن یافت شد که در این میان، آرسنیک غلظت بسیار بالایی (بیش از 10000ppm) را نشان داد. چگونگی حضور آرسنیک در ساختار تراورتن ها بررسی شد و با تلفیق نتایج کانی شناختی و زمین شیمیایی، یکی از علل اصلی غلظت بالای آرسنیک در این نهشته ها، حضور کانی های آرسنیک دار می باشد. به منظور تعیین ارتباط عناصر، ضریب همبستگی پیرسون و تجزیه خوشه ای در نمونه ها تعیین شد. شاخص های زیست محیطی شامل ضریب غنی شدگی (ef)، ضریب آلودگی (cf)، بار آلودگی جمعی (pli) و خطر بوم شناختی بالقوه (ri) برای نمونه ها محاسبه شد و بیشتر نمونه ها در رده آلودگی بسیار شدید جای گرفتند. عامل اصلی وجود چنین غلظت های بالایی از آرسنیک، در محیط های زمین شیمیایی این منطقه را می توان، وجود تعداد زیادی چشمه های تراورتن ساز باقیمانده از مراحل پسین فعالیت های آتشفشانی، دانست.
مهدی ایزدی بیژن اعتمادی
اسکارن منطقه کوه گبری و توده گرانیتی همراه آن در شرق رفسنجان در شمال زون ساختاری ارومیه –دختر واقع شده است.استوک کوچک گرانیتی لوکوکرات منطقه مورد مطالعه با سن احتمالی ائوسن-الیگوسن با نفوذ در سنگ های آهکی کرتاسه فوقانی و کنگلومرای پلی ژنتیک پالئوسن زیرین باعث ایجاد یک مجموعه اسکارن کلسیک- آهن دار شده است.اسکارن زایی در مراحل پیشرونده و پسرونده به شکل توده ای و رگه ای در منطقه مشاهده می شود. در نمونه های برداشت شده از اسکارن، کانی های گارنت، دیوپسید، ولاستونیت، کلریت،کلسیت، ایدوکراز و اپیدوت حضور دارند. گارنت )نسل اول گارنت(، ولاستونیت و دیوپسید طی دگرگونی پیش رونده تشکیل شده اند. اپیدوت، کلریت، گارنت )نسل دوم گارنت( و ایدوکراز طی دگرگونی برگشتی اسکارن، به علت افزایش فشار بخار آب، متبلور شده اند. حضور اپیدوت و آندرادیت، نشان دهنده ی فوگاسیته ی بالای اکسیژن در زمان تشکیل اسکارن بوده است علاوه بر کانی های متداول اسکارن، کانی های متداول مگنتیت،پیریت،کالکوپیریت و فلوئوریت همراه مجموعه کانیایی اسکارن یافت می گردند. بر اساس مشاهدات صحرایی،بررسی های میکروسکوپی و آنالیز(xrf) و مقایسه واکنش های صورت گرفته در اسکارن کوه گبری با واکنش های پیشنهاد شده در متون علمی،کانسارسازی اسکارن در اثر ورود توده گرانیتی با ترکیب کالکوآلکانی تحت دمای 750 تا 400 درجه سانتیگراد و در فشار تقریباً 2 کیلوبار درسنگ های آهکی و کنگلومرایی رخ داده است. بر اساس نوع سنگی که اسکارن جانشین آن می شود، اسکارن منطقه مورد مطالعه از نوع برون اسکارن و بر اساس ترکیب شیمیایی، از نوع اسکارن کلسیکی است. با توجه به حضور دیوپسید و ولاستونیت، می توان نتیجه گرفت که سنگ اولیه ی اسکارن، سنگ آهک مختصری دولومیتی بوده است.
محمد رضا رمضانی میمند بیژن اعتمادی
کانسار مس میدوک در زون ایران مرکزی و در کمربند آتشفشانی-نفوذی ارومیه-دختر، نوار دهج-ساردوئیه و در 42 کیلومتری شمال شهر بابک در استان کرمان قرار گرفته است. سن توده نفوذی 5/12 میلیون سال و جایگزینی آن در کمپلکس آتشفشانی رازک و در بخش شمال غرب نوار دهج-ساردوئیه می باشد. از نظر پترولوژیکی ترکیب توده از گرانودیوریت، دیوریت تا کوارتز دیوریت تغییر می کند. از نظر کانسار سازی میدوک دارای سه زون هیپوژن، سوپرژن و آبشوئیده می باشد. زون هیپوژن دارای کانی های کالکوپیریت، مولیبدنیت، پیریت و بورنیت است. در حالیکه در زون آبشوئیده کانی های کربناته مانند آزوریت و مالاکیت و همچنین اکسیدهای جاروسیت و هماتیت را شامل می شود. از نظر زمین شیمی، مجموعه سنگها از تیپ کالک آلکالن، متا تا پرآلومینیمی و سری مگنتیتی i می باشند. الگوی بی هنجاری عناصر کمیاب خاکی نرمالیز شده با کندریت ها نشان می دهد که این کانسار مانند دیگر پورفیری های مهم دنیا مانند شیلی در شرایط رژیم زمین ساختی مخرب فرورانش حاشیه قاره ای و پس از کوهزایی تشکیل شده است. تشکیل این توده در ارتباط با فرورانش پوسته اقیانوسی نئوتتیس به زیر زیرفاره ایران مرکزی می باشد. میدوک پورفیری دارای 4 زون اصلی دگرسانی می باشد که زون پتاسیک هنوز رخنمون نیافته و بیشترین عیار مس در حال حاضر در دگرسانی فیلیک منطبق با زون سوپرژن یافت می شود.
سودابه هاشمی تنگستانی بیژن اعتمادی
کانی فیروزه (turquiose) که با فرمول cual6(po4)4(oh)8.4h2o شناخته می شود، جزء کهن ترین کانیهای گرانبها محسوب می شود. شهربابک از جمله مناطقی است در ایران که نمونه های بسیار زیبا و متنوع فیروزه در آن یافت می شود. کانسار مس پورفیری میدوک در شمال شرق شهر بابک در استان کرمان واقع شده است. سنگ میزبان این کانسار سنگ های آتشفشانی و آذرآواری ائوسن می باشد که توسط توده های نفوذی متعددی از جنس گرانودیوریت قطع شده است. فیروزه ها عمدتاً بصورت رگه ای و در بعضی مناطق به شکل دانه ای در سنگ دیده می شوند. ضخامت این رگه ها در بیشتر مناطق بسیار کم است و در حد چند میلیمتر تا 1سانتی متر و بصورت رگه های افقی و در بعضی قسمت ها به حالت عمودی در سنگ میزبان قرار گرفته اند . بررسی کانی شناسی حضور دو نوع کانی گروه فیروه بنامهای فیروزه و پلانریت را در این معدن نشان داد. کانی پلانریت در قسمت های عمیق تر زون اکسید تشکیل شده است. در بررسی شیمیایی انواع فیروزه مشخص شد که فیروزه هایی که در مناطق سطحی و به طور عمده پرکننده شکستگی ها بودند، حاوی مقادیر بالایی از اکسیدهای al، p ، cu zn, و حاوی مقادیر پایینی از fe می باشند و به رنگ آبی دیده می شوند. نوع دیگر که بیشتر در زون انتقالی و تا حدودی در مرز زون سوپرژن تشکیل می شود حاوی مقادیر بالایی از اکسید fe می باشد و دارای رنگ سبز است. به منظور دستیابی به یک مدل جامع در مورد تشکیل فیروزه در منطقه، به مطالعات صحرایی، میکروسکوپی و پتروگرافی، زمین شیمی، میکروسکوپ الکترونی روبشی و طیف سنجی پرداخته شد. در مطالعات صحرایی حضور گوسان که نشانگر وجود زون اکسیدان می باشد، مشخص می شود. مطالعات میکروسکوپی برروی مقاطع نازک و صیقلی موید وجود دو فاز کانی زایی اولیه و ثانویه (زون اکسیدان) است. پیریت و احتمالآ کالکوپیریت طی مراحل اولیه، اکسیدها و هیدروکسیدهای آهن ( هماتیت، لیمونیت، ژاروسیت) در زون اکسیدان تشکیل شده اند. فیروزه در آخرین فاز کانی زایی در این منطقه تشکیل شده است زیرا رگه ها و دانه های فیروزه کانی زایی های پیشین را قطع کرده اند و عمدتا بر اثر عملکرد دایک تاخیری و همجواری این دایک با زون اکسید و در اثر واکنش با سنگ میزبان بوجود آمده اند. این فرایند را می توان به صورت زیر ارائه داد: 1- تجزیه کالکوپیریت و تشکیل سولفات مس و سولفات آهن 2 تاثیر اسید سولفوریک بر آپاتیت و تشکیل اسید فسفریک 3- تاثیر فسفریک اسید بر کانیهای مس دار و رسوب در مجاورت کانیهای آلومینیوم داری مانند پلاژیوکلاز و کانیهای رسی و تشکیل فیروزه.
وجیهه عسگری زاده بیژن اعتمادی
چکیده ندارد.
علی اسمعیلی بیژن اعتمادی
چکیده ندارد.
حبیب آل سعدی بیژن اعتمادی
توده معدنی خاک نسوز استقلال آباده در جنوب شرقی اصفهان و 10 کیلومتری شمال شرق شهرستان آباده واقع گردیده است . در ناحیه مورد مطالعه می توان توالی رسوبی دونین تاکواترنر را مشاهده کرد. علاوه بر سنگهای رسوبی منطقه دایکهای دیابازی و توده های دیوریتی و گرانودیورتی به سن تقریبی پرمین تا اوایل تریاس مشاهده می گردند. این دایکها و توده های گرانودیوریتی و دیوریتی بیشتر در سریهای دونین نفوذ کرده اند. هدف از این تحقیق بررسی ژئوشیمیایی کانیهای رسی و شناسایی کانیهای رسی و بررسی ارتباط بین این کانیها با توده های نفوذی می باشد. برای شناسایی کانیهای رسی از روشهای cec, ir, xrd و بعضی روشهای دیگر استفاده شده است . بررسی های انجام شده نشان می دهد که ترکیب شیمیایی و نوع کانیهای رسی واقع در مجاورت با توده های نفوذی با کانیهای رسی واقع در فواصل دورتر تفاوتهای چشمگیری دارد. نتایج حاصله به شرح زیر می باشد: -1 کانیهای رسی واقع در مجاورت توده های نفوذی از نوع کائولینیت ، پیروفیلیت ، ایلیت و مونت موریلونیت و کلریت است . -2 کانیهای رسی واقع در فواصل دورتر از نوع پیروفیلیت ، ایلیت و کائولینیت است . -3 غلظت ca, mg, fe در توده های نفوذی بالاتر از غلظت این عناصر در خاکهای نسوز می باشد بنابراین تصور اینست که توده های نفوذی تامین کننده mg, fe برای ایجاد کانیهای رسی مونت موریلونیت و کلریت می باشند. -4 با بالا رفتن غلظت fe در نمونه های نزدیک به توده های نفوذی کیفیت این خاکها به شدت کاهش می یابد. -5 عناصر نادر خاکی جذب شده بر روی سطح کانیهای رسی بیشتر از نوع lree هستند. -6 ضریب همبستگی منفی بین ga, al احتمالا به علت خالص سازی نمونه ها است .
بهرام طباطبایی بیژن اعتمادی
کانسار کویر 5 آباده در 10 کیلومتری جنوب شرقی اصفهان و 50 کیلومتری شمال آباده قرار دارد. دو نوع سنگ مختلف در منطقه تشخیص داده شده است که عبارتند از توالی سنگهای رسوبی به سن دونین تا کواترنری نفوذیهای زیر سطحی (دایکهای دیابازی سیلی شکل ) . هدف از این تحقیق مطالعه کانی شناسی ، ژئوشیمی ، تعیین ژنز احتمالی و کاربردهای صنعتی ذخیره کویر 5 آباده بوده است. برای رسیدن به هدف روشهای مکمل مختلف بکار گرفته شدند مثل xrd * طیف بینی ir ، فعالسازی نوترونی ،sem و اندازه گیری cec ، نتایج حاصله عبارتند از : پیروفیلیت ، ایلیت آلومینیومی ، کائولینیت ، کوارتز آلا و در بعضی نمونه ها مقادیر اندکی ایلیت - اسمکتیت ، کلریت ، اسمکتیت و ورمیکولیت دیده می شود. منطقه تحت تاثیر دگرگونی دینامیکی فاز آلپی تا رخساره شیست سبز دگرگون شده است.طبق تعریف نسبی تیزی weaver (1954) کیفیت بلوری ایلیتها مربوط به مناطق دگرگونی است. عناصر غنی متحرک و فقیر شدگی عناصر متحرک مثل (ae,sr,ba) نشانگر این است که هوازدگی (نه هیدروترمال و فرایندهای مربوطه) علت اصلی تشکیل ذخیره است. نسبت عناصر نشانگر (sm/eu , th/sc , la/th)بسیار مشابه شیلهاست.
بهروز کرمی قوچم بیژن اعتمادی
کانسار زنوز با مختصات 15 و 5 و 45 تا 45 و 48 و 45 طول شرقی و 0 و 33 و 38 تا 45 و 34 و 38 و عرض شمالی در استان آذربایجان شرقی، در 88 کیلومتری شمال غرب شهرستان تبریز و 18 کیلومتری شمال شرق شهرستان مرند و 4 کیلومتری جنوب روستای زنوز قرار دارد.قدیمی ترین سازندهای موجود در منطقه مربوط به دونین می باشد که در قسمتهای تحتانی از ماسه سنگ های قرمز که دگرگونی ضعیفی را تحمل کرده اند شروع و توسط دولومیتهایی که از گسترش نسبتا زیادی برخوردارند پوشانده می شود و طبقات بالایی شامل کوارتزیت و آهکهای قرمز تیره می باشد. سازندهای مذکور همگی چین خورده اند. بر روی این سازندها پس از یک نبود چینه ای نسبتا طولانی سازند رسوبی پالئوسن (ائوسن) که کلا بازگو گننده دریای کم عمق می باشد، بصورت یک دگر شیبی بسیار آشکار قرار دارد سازند مربوط به فعالیت ولکانیکی پالئوسن بیشتر بصورت هم شیب روی آن قرار گرفته است. جوانترین سازندها از یک سری تراسهای مرتفع و قدیمی و سپس بطور وسیع از تراورتن هایی تشکیل شده که عموما افقی بوده و بصورت دگر شیب بر روی سازنده های ماسه سنگی قرمز قرار گرفته اند. این تراورتن ها در منطقه نسبتا وسیعی به ویژه در مشال معدن زنوز از سمت شرق تا غرب آن گسترش دارند.سنگهای ائوسن در این منطقه بیشتر شامل مارن توام با لایه های نازک گچی، ماسه سنگ، شیلهای آهکی و توفهای آهکی می باشد. بیشترین سهم از سنگهای ائوسن مربوط به سنگهای آتشفشانی است که شامل آندزیت، تراکیت، داسیت، ریولیت، توفهای اسیدی و آگلومرا می باشد.این تحقیق برای شناسایی دقیق و ژئوشیمی کانیهای رسی معدن زنوز، مرند انجام گرفته است.توده معدنی بصورت یک عدسی ناقص است و استخراج آن به صورت روباز و پله ای می باشد. توده های آذرین در قسمتهای جنوبی، شرقی و غربی معدن زنوز قرار دارند. نفوذ محلولهای هیدروترمالی در مناطق گسلی توده معدنی باعث خلوص بالای کانیهای رسی در این منطقه شده است. 36 نمونه از توده معدنی به طور سیستماتیک برداشت شده است. تعداد 5 نمونه هم از توده های آذرین اطراف معدن برداشت شده است. از این تعداد نمونه 9 نمونه از توده معدنی و یک نمونه از سنگ آذرین برای تجزیه x.r.d و n.a.a ارسال شده است. نمونه ها برای تجزیه x.r.d به سازمان زمین شناسی کشور و برای تجزیه با n.a.a به مرکز تحقیقات و تولید سوخت اصفهان ارسال گردید.نتایج حاصله از x.r.d نشان می دهد که کانیهای اصلی معدن شامل: کوارتز، کائولینیت، ایلیت و کلسیت می باشند. تشکیل دهنده های فرعی دولومیت، بیوتیت، مونت موریلونیت، لیمونیت و پسیلوملان هستند.برای بررسی ژئوشیمیایی کانیهای رسی معدن زنوز روش تجزیه شیمی تر و عناصر نادر خاکی بکار گرفته شده اند و نتایج حاصله بصورت اشکال و جداولی در متن پایان نامه آمده است.با استفاده از این مطالعات به این نتیجه می رسیم که تغییرات عناصر چه در سنگ منشا و چه در نمونه های توده معدنی یک روند تقریبا ثابتی را طی کرده و تقریبا در مور عناصر نادر خاکی به جز نمونه مربوط به توده آذرین همپوشانی دارند.