انسان موجود ناشناخته ای است که علیرغم رشد آگاهی و دانش صاحبنظران، اتف نظر چندانی در مورد وی وجود ندارد . این موجود استثنائی که به لحاظ پیچیدگی ها و ظرایف آن تاکنون ناشناخته مانده، از دیدگاه مکاتب و اندیشمندان مختلف به صورت متفاوتی معرفی و تبیین گردیده است . هدف از تالیف این رساله بررسی و ترسیم سیمای انسان از دیدگاه اسلام است . همچنین برای آنکه امکان آشنائی با سیمای انسان از دیدگاه مکاتبی که ادعای جامعیت و جهان شمولی دارند نیز حاصل شود، نظرات افلاطون، مارکس ، نیچه و وجودگرایان بصورت مختصر و مفید ارائه شده که بدین ترتیب امکان نوعی مقایسه ضمنی بین نظرات آنها نیز میسر گردیده است .

گروهی از مردم ایران عشایرند که بصورت قبیله ای و کوچ نشینی زندگی میکنند . شغ اصلی آنها دامداری و گاه کشاورزی است . عشایر از طریق تولید فراورده های دامی و صنایع دستی نقشی مهم در اقتصاد ملی ایفاء مینمایند . ساختار زندگی عشایر به گونه ای است که ویژه خود آنهااست . بنابراین بطورکلی از زندگی شهری و روستائی کاملا متمایز میباشد. این ویژه بودن، برنامه ریزی ویژه ای را می طلبد . آموزش و پرورش بعنوان یک نهاد رسمی میتواند در رشد و دگرگونی زندگی عشایرنقش بس موثر برعهده بگیرد . سابقه تاسیس چنین نهادی درمیان عشایر و بویژه عشایر استان فارس به 1336 هجری شمسی میرسد . این نهاد ابتدا به صورت دائره ای در اداره کل آموزش و پرورش استان فارس شروع بکار کرد و سپس به اداره کل تبدیل گردید . و آموزش فرزندان عشایر را در سراسر کشور زیر پوشش گرفت . این نظام ا سال 1336 تا انقلاب شکوهمند اسلامی 1357 واحدهایی آموزشی همچون مرکز تربیت معل دبیرستان شبانه روزی، مدرسه راهنمایی شبانه روزی، هنرستان فنی، مرکز آموزش حرفه ای، مامایی، قالی بافی، دانشسرای راهنمایی و روستا پزشکی تاسیس نمود. هرچند که نظام آموزش عشایری توانست ازطریق آموزش و تربیت تغییراتی درساختا سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی ایل بوجود آورد اما این تغییرات هرگز در جهت مطلوب نبودند . نظام آموزش عشایری تا اندازه ای با زندگی ایلی تناسب داش بودجه و امکانات کافی دراختیار آن قرار میگرفت . مسئولان و کارکنان و بخصوص معلمان غالبا بومی بودند. ارزشیابی دقیق کارکنان و تشویق و تنبیه و تربیت آموزش های ضمن خدمت سالانه از دیگر ویژگی هایی بود که دراین نظام به چشم میخور درکنار این محاسن، معایب و نقاط ضعف فراوانی نیز وجود داشت که پائین بودن سواد معلمین، عدم تناسب محتوای آموزشی با زندگی ایلی، تاکید زیاد بر حافظه و انتقال معلومات و تدریس مواد خارج از حد توانایی فراگیران از یکسو، و وابستگی مسئولان بالا به نظام فاسد شاهنشاهی، اشاعه حس ملی گرایی و اعمال مدیریتی تحکم آمیز و فردگرا از سوی دیگر از آن جمله بوده اند . توفیق کامل آموزش عشایری در نظام جمهوری اسلامی ایران در گرو بسیج امکانات و هماهنگ کردن دقیق برنامه ریزی ها با بافت و ویژگیهای زندگی عشایر است . وهرچن که پس از انقلاب گام هایی در این زمینه برداشته شده اما کافی نیست . در راستا این هدف بزرگ و با الهام از کلام نغز حضرت امام خمینی رضوان الله تعالی علیه " که عشایر ذخائر انقلابند " پیشنهادها و توصیه هایی در این پژوهش ارائه شده اس که امید است مورد توجه مسئولان قرار گیرند .

تلاش برای دستیابی به مدلی از یادگیری و شناخت با استفاده از نظرات دانشمند اسلامی و آیات و روایات مربوط به هدف اصلی رساله حاضر بوده است . بدین منظور نخست نظریه های یادگیری در گذشته و حال، بجای پیشینه این تحقیق، مورد تفحص قرار گرفتند . در بررسی انجام شده مغایرت برخی از فروض زیربنائی نظریه های یادگیری موجود با فروض زیربنائی اسلامی مسلم شد . تلاش ما دراین زمینه به ارائه فروض زیر منجر گردید)1 : نفی هریک از دو نظر جبر و اختیار و جایگزینی آن با مفهوم امر بین الامرین،)2 مادی نبودن پدیده ادراک ،)3 وجود یادگیرهای فطری،)4 تفاوت بنیادی و یا موهوی انسان و حیوان، و)5 تنوع عناصر شناخت چون حس ، عقل، و قلب . در دیدگاه اسلامی یادگیری حیوان وانسان متفاوت است . یادگیری در حیوان بیشتر ا نوع تداعی معانی و درک ارتباط عناصر عینی محیط میباشند . ولیکن انسان باتوجه به موهبت توانائی عقلانی قادر به یادگیریهای پیچیده ای همچون یادگیری مفاهیم و قوانین است که بااستفاده از مکانیزمهائی چون قدرت تعمیم، تمیز، تجرید و استدلال قابل توجیه میباشند . در تداوم یادگیریهای انسان، وجود برخی دریافتهای درونی ازطریق اشراق، و دریافت ناب ترین نوع دانش ، یعنی الهام و وحی، توسط انسانهای برگزیده ممکن دانسته شد . نقدی که بر روش روانشناسی معاصر صورت گرف منجر به پیشنهاد استفاده از دو روش دیگر، یعنی روش های فلسفی و مذهبی، در تکمیل روش تجربی گردید . در مجموع ضمن آنکه دستیابی به مدل یادگیری و شناخت با استفاده از مدارک اسلامی ممکن فرض شده ضرورت بررسی جدی تر زیربناهای فلسفی یافتن متدلوژی مناسب ، جهت بررسی فرضیه های تحقیقاتی منتج ازاین مدل، مورد تاکید قرار گرفته است .

رسالت سازمان تربیت معلم کشور را می توان در آموزش وتربیت معلمانی ، که بتوانند نقطه آغازین در تحول نظام آموزش و پرورش کشور باشند، خلاصه نمود. متاسفانه این سازمان ، همانند بسیاری از دیگر نهادهای فرهنگی - اجتماعی ، توفیق چندانی در رسالتهای آرمانی خود بدست نیاورده است .