چکیده در ایران بهویژه استان خراسان رضوی و reduviidae تا کنون بررسیهای انجام گرفته روی سنهای خانواده همچنین سایر کشورهای جهان بسیار اندک بوده است. این خانواده یکی از مهم ترین گروه سن ها می باشد که در حفظ تعادل طبیعی حایز اهمیت است. برخی از این سن ها شکارگر آفاتی نظیر شته ها، پسیل ها و تریپس ها می باشند. این تحقیق در فاصلهء زمانی 1386 تا 1388 به عمل آمد و روشهای مختلف نمونهبرداری در شهرستان مشهد و حومه آن بهکار گرفته شد و در نتیجه بیست گونه متعلق به چهار زیرخانواده و هشت جنس در موزه david redei شناسایی گردیدند. نمونه ها بعد از شناسایی مقدماتی جهت تشخیص یا تأیید به دکتر coranus subapterus تاریخ طبیعی مجارستان ارسال شد. در بین نمونه های جمع آوری شده گونه های oncocephalus squalidus ،holotrichius mesoleucus (kiritshenko, 1914) ،(de geer, 1773) برای اولین بار از ایران گزارش می شوند. oncocephalus impictipes (jakovlev, و ( 1885 (rossi,1790) در coi به منظور مقایسه تنوع گونه ای و ژنتیکی، توالی ناحیه سیتوکروم اکسیداز یک معین گردید، توالی harpactorinae با توالی این ناحیه در سایر نمونه های زیر خانواده coranus subapterus جمعیت بومی مقایسه گردید.

خانواده pentatomidae مهم ترین و گسترده ترین گروه سن ها را به خود اختصاص می دهد. این بررسی فونیستیک در سال های 1387 تا 1388 انجام شد و نمونه برداری ها جهت شناسایی فون سن های خانواده pentatomidae به صورت هفتگی در شهرستان مشهد و حومه انجام گرفت. نمونه برداری در هفت منطقه شامل احمد آباد، اسماعیل آباد، بندگلستان، رضویه، طرق، گلمکان و مزرعه دانشکده کشاورزی به عمل آمد. سن ها به صورت تصادفی توسط تور حشره گیری جمع آوری و با استفاده از کلیدهای شناسایی و مجموعه حشرات گروه گیاه پزشکی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد شناسایی و تعدادی از آنها توسط دکتر ریدر از آمریکا مورد تائید یا شناسایی قرار گرفتند. در شناسایی گونه ها ویژگی های ریخت شناسی داخلی و خارجی به ویژه اندام تناسلی نر مورد استفاده قرار گرفت. در این بررسی تعداد 28 گونه سن به شرح زیر شناسایی شد و گونه antheminia pusio برای فون خراسان رضوی جدید می باشد:1) pentatominae: acrosternum arabicum, a. breviceps , aelia acuminata , a. rostrata, alloeoglypta pretiosa, antheminia lunulata, a. pusio, apodiphus amygdali , a. integriceps, brachynema germari , carpocoris coreanus, chroantha ornatula, cnephosa flavomarginata, codophila maculicolis, c. varia, dolycoris penicillatus, eurydema ornata, e. ventrale, eysarcoris ventralis, holcos- tethus capitatus, mustha spinulosa , nezara viridula , palomena prasina, pausias martini, rhaphigaster brevispina, stagonomus amoenus , 2) scutellerinae: graphosoma lineatum , g. semipunctatum. در این بررسی به دلیل اهمیت اقتصادی گونه nezara viridula ، مطالعات مولکولی روی این حشره انجام شد، ولی به علت کمبود زمان و امکانات نتایج کامل در این زمینه به دست نیامد.

کیفیت گیاه میزبان به عنوان اولین سطح زنجیره ی غذایی با تأثیر بر توانایی های زیستی حشره ی گیاه خوار می تواند بر انبوهی جمعیت آن تأثیرگذار باشد. در این مطالعه اثر مقادیر مختلف کوددهی نیتروژن به پتاسیم (n:k) گیاه لوبیا برابر با 60 : 40، 40: 40، 0 : 40 کیلوگرم بر هکتار و شاهد 0 :0، بر توانایی های زیستی شته سیاه باقلا scop. aphis fabae و شاخص های رشدی گیاه لوبیا مورد بررسی قرار گرفت. این آزمایش شامل دو بخش بود که در دو زمان مختلف انجام گرفت. در بخش اول آزمایش پس از اعمال تیمارهای کودی، درابتدا شاخص های شیمیایی گیاه شامل n، k و c اندازه گیری گردید و سپس شاخص های رشدی گیاه شامل نرخ فتوسنتز، درصد کلروفیل، رسانایی روزنه، وزن خشک و تازه گیاه لوبیا اندازه گیری گردید. به منظور تعیین نرخ رشد جمیعت شته سیاه باقلا، 12 عدد شته با ساختار سنی متفاوت (به منظور حفظ توزیع سنی پایدار جمعیت) روی گیاهان لوبیا در هر تکرار قرار گرفت. در بخش دوم آزمایش پس از اعمال تیمارهای کودی، به منظور بررسی توانایی زیستی شته، در هر تیمار 32 شته ماده تازه ظاهر شده به طور جداگانه داخل قفس های برگی قرار داده شدند. نتایج این تحقیق نشان داد که بالاترین میزان نیتروژن در تیمار 0 : 40 و بیشترین میزان پتاسیم در تیمار 60 : 40 در گیاهان مشاهده شد. نرخ رشد جمعیت (r)، نرخ خالص باروری (r0)، نرخ ذاتی افزایش جمعیت (rm) و نرخ متناهی افزایش جمعیت (?) شته سیاه باقلا در تیمار های مختلف در سطح 5 درصد اختلاف معنی دار داشتند. بیشترین میزان rm و r در تیمار n:k با نسبت های 40 : 40 و 0 : 40 بدست آمد که نشان دهنده ی مناسب ترین تیما ر ها برای نشوونمای شته و کمترین میزان rm و r در تیمار 60 : 40 مشاهده گردید که نشان دهنده ی نامطلوب ترین تیمار برای شته سیاه باقلا می باشد. در نتیجه کاهش نسبت کوددهی نیتروژن: پتاسیم می تواند توانایی های زیستی شته سیاه باقلا را روی گیاه لوبیا کاهش دهد. کلمات کلیدی: کیفیت گیاه، توانایی زیستی، شته سیاه باقلا، نسبت نیتروژن به پتاسیم

شته ها گروهی مهم از آفات هستند. بین دشمنان طبیعی شته ها، زنبورهای پارازیتوئید از اهمیت بیشتری برخوردارند. شناسایی این گروه از زنبورها به دلیل جثه ریز آنها به سادگی میسر نمی باشد. در بررسی حاضر تلاش گردید تا با تلفیق روشهای شناسایی سنتی به همراه داده های مولکولی مبتنی بر توالی یابی نواحی ژنیits2 وcoi و تصاویر میکروسکوپ الکترونی، روشی کارآمد در خصوص مطالعه ی تاکسونومیک شته های درختان میوه ی دانه دار و پارازیتوئیدها/ هیپرپارازیتوئیدهای مرتبط با این گروه ارایه گردد. جمع آوری شته ها و زنبورهای پارازیتوئید فعال روی آنها از باغهای سیب، به و گلابی در سالهای 1388 تا 1389 در شهرستان مشهد انجام پذیرفت. در گروه شته ها پنج گونه با اسامی aphis pomi de geer، allocotaphis quaestionis borner ، dysaphis affinis mordvilko، d. plantaginea passerini و nearctaphis bakeri cowen از خانواده aphididae شناسایی شد. گونه a. quaestionis برای اولین بار از ایران گزارش می شود. زنبورهای پارازیتوئید شناسایی شده از زیرخانواده ی aphidiinae شاملaphidius matricariae haliday ، binodoxys angelicae haliday ، b. acalephae marshal ، diaeretiella rapae mclntosh ، ephedrus persicae frogatt ، lysiphlebus fabarum marshal و praon volucre haliday بودند. از خانواده aphelinidae نیز گونه ای پارازیتوئید تحت نام aphelinus paramali از روی شته aphis pomi جمع آوری گردید که برای فون ایران جدید می باشد. این اولین گزارش جهانی فعالیت پارازیتیسم aphelinus paramali روی شته ی a. pomi می باشد. به منظور انجام مطالعات مولکولی، دو ناحیه its2 و coi تکثیر و توالی یابی گردید. در مطالعه مربوط به شته های زیرخانواده aphidinae و زنبورهای پارازیتوئید aphidiinae، ژن coi گونه ها را به خوبی از یکدیگر متمایز نمود. در خانواده aphelinidae نیز بررسی تبارشناسی بر اساس ژن coi و its2 انجام گرفت و نتایج حاکی از آن بود که به دلیل وجود همتافت گونه ها در جنس aphelinus، ژن its2 نشانگری مناسب برای بررسی این روابط نمی باشد. این مطالعه اولین تحقیق در قالب سیستماتیک مولکولی شته ها، باشد که نتایج حاصل موید آن است که توالی این نواحی ژنی می توانند در تعیین هویت این گروه از حشرات بسیار مفید باشند.

مطالعه ی زنبورهای پارازیتوئید شته های درختان میوه هسته دار در مشهد و حومه در سال های 1388 تا 1389 انجام شد. زنبورهای پارازیتوئید شامل aphidius matricariae haliday ،a. transcaspicus telenga ،binodoxys acalephae marshall،b. angelicae haliday ، diaeratiella rapae m’intosh، froggatt ephedrus persicae ،lysiphlebus fabarum marshall وpraon volucre haliday و گونه های هیپرپارازیتوئید شامل alloxysta castanea hartig، asaphes suspensus nees، dendrocerus carpenteri curit، pachyneuron aphidis bouche،phaenoglyphus villosa hartig وsyrphophagus aphidovorus mayr بودند. زنبور(hymenoptera:figitidae) alloxysta castanea برای اولین بار از ایران گزارش می شود. شناسایی زنبورهای پارازیتوئید بر اساس خصوصیات ریخت شناسی نظیر رنگ بدن، تعداد حلقه های شاخک، تعداد مفصل های پالپ های آرواره ی پایین و لب پایین، پروپودئوم، رگ بندی بال جلوی و عقبی، ترگوم اول متازوما و ژنیتالیای ماده انجام پذیرفت. با استفاده از تصاویر میکروسکوپ الکترونی نگاره (sem) خصوصیات مرفولوژیک دقیق تر از جمله تعداد و چگونگی آرایش موها، شیارهای سطح پشتی و جانبی ترگوم اول متازوما، تعداد صفحات حسی طولی در شاخک مورد مطالعه قرار گرفت. در مطالعه ی مولکولی ناحیه ی ژنی its2 تکثیر و توالی یابی شد و تبارشناسی و تنوع ژنتیکی اعضای قبیله ی aphidiini (hym: aphidiinae) براساس توالی این ناحیه انجام گرفت. این بررسی نشان داد که قبیله ی aphidiini تک نیایی بوده و به دو زیرقبیله ی aphidiina و lysiphlebina تقسیم می شود. بر اساس نتایج این تحقیق، در بین زنبورهای پارازیتوئید، گونه یaphidius transcaspicus فراوان ترین گونه (62 درصد) است. این گونه، پارازیتوئید اختصاصی شته های جنس hyalopterus در تمام مکان های نمونه برداری بوده و در باغات میوه ی مشهد دارای پتانسیل بیولوژیک بالایی در کنترل شته ی hyalopterus pruni geoffroy می باشد. در این مطالعه، شته ی brachycaudus divericatae shap. برای اولین دفعه در دنیا به عنوان میزبان زنبور aphidius matricariae گزارش می شود.

از آفات کلیدی پسته که در سراسر پسته‎کاری‎های کشور حضور دارند، سن‎های زیان‎آور می‎باشند. مدیریت موثر این سن‎ها با رویکرد حفاظت از دشمنان طبیعی، نیازمند شناسایی صحیح گونه‎های این حشرات است. در این بررسی نمونه‎برداری از اسفند سال 1388 تا آبان ماه سال 1390 ادامه داشت. نمونه‎ها از روی درختان و علف‎های هرز باغ‎های پسته در مناطق مختلف شهرستان رفسنجان (استان کرمان) جمع‎آوری گردید. در تشخیص نمونه‎ها از کلیدهای شناسایی مختلف استفاده شد و تأیید نهایی هویت نمونه‎ها توسط دکتر رانو اینو لیناووری در فنلاند صورت پذیرفت. از نمونه‎های بررسی شده، 46 گونه از 36 جنس و هفده زیرخانواده و ده خانواده معرفی شد. بین گونه‎های جمع‎آوری شده چهار گونه‎یriptortus oxianus kirit. از زیرخانواده‎ی alydinaeوparapiesma rotundata horv. از زیرخانواده‎ی piesmatinae و گونه‎های geocoris acuticeps sign.از زیرخانواده‎ی geocorinaeوplinthisus longicollis fieb.متعلق به زیرخانواده‎?یrhyparochrominaeاز ایران برای اولین بار گزارش می‎شوند. در ادامه، امکان استفاده از داده‎های مولکولی مبتنی بر توالی ژن coi در شناخت سن‎های باغ‎های پسته ارزیابی شد. به‎منظور مطالعه‎ی ساختار ژنتیک جمعیت‎هاو تلاش در جهت تعیین توالی dna این سن‎ها، تکثیر و توالی‎یابی ژنcoi انجام شد. در این مطالعه، توالی ناحیه ژنیcoiدر سن‎های (rhopalidae)agraphopus lethierry، campylomma unicolor (miridae)، (lygaeidae)dieuches schmitzi،geocoris pallidipennis(lygaeidae)، (lygaeidae)lamprodema maurumو (nabidae)nabis capsiformisتعیین گردید. بر اساس روابط شجره‎شناسی ده قبیله مربوط به گونه‎های مذکور به‎خوبی از یکدیگر تفکیک گردیدند و دو زیر راسته‎یcimicomorpha و pentatomomorpha در دو گروه جداگانه قرار گرفتند. این بررسی اولین تلاش در جهت تعیینdna بارکد برای سن‎های باغات پسته کشور است.

چکیده گوشخیزک ها شامل گروهی از حشرات با زیستگاه متفاوت از نظر پوسیده خواری و هم چنین شکارگر آفات ریزجثه نظیر شته ها، پروانه ی کرم سیب و کنه های نباتی هستند. به دلیل دانش اندک در مورد فون گوشخیزک ها در استان خراسان رضوی، مطالعه ی فونیستیک این راسته به خوبی صورت نگرفته است. به این منظور طی سال های 1389 تا 1390 نمونه برداری از نواحی مختلف شهرستان مشهد و حومه انجام شد. در ادامه با استفاده از ویژگی های ریخت شناسی و کلیدهای معتبر، شناسایی نمونه ها صورت پذیرفت. حاصل این بررسی، شامل شناسایی سه گونه ی forficula auricularia (linnaeus,1758)، anechura bipunctata (fabricius,1781)وlabidura riparia (pallas, 1773) بود که به طور مشاهده ای، گونه ی f. auriculariaگونه-ی فراوان تشخیص داده شد. به منظور بررسی روابط این گروه با سایر گروه های مرتبط، بازسازی تبارنما براساس ژن coi و روش neighbor joining انجام شد. در تبارنما، دو گونه ی f. auricularia و a. bipunctata در خانواده ی forficulidae و گونه ی l. riparia در خانواده ی labiduridae قرار گرفتند. این حشرات گاه به دلیل زندگی اجتماعی در تراکم زیاد، باعث خسارت به گیاهان می شوند. درادامه، تأثیر نماتود بیمارگر حشرات bacteriophora heterorhabditis poinar, 1975 روی گوشخیزک معمولی forficula auricularia با غلظت های 100، 250، 500، 1000، 1500، 2000 و 3000 در شرایط آزمایشگاهی بررسی شد. بیشترین مرگ ومیر ایجاد شده مربوط به غلظت 3000 لارو عفونت زا به ازای هر گوشخیزک 72 ساعت پس از شروع آزمایش بود. مطالعه ی حاضر اولین بررسی کلاسیک- مولکولی گوشخیزک ها و بررسی بیماری زایی نماتودهای بیمارگر حشرات در ایران می باشد.

بیشتر افراد کنه های خانواده ی اریوفیده از آفات مهم گیاهان هستند. از سویی، تعدادی از آنها به دلیل تک خواری و سایر ویژگی های زیستی و بوم شناختی دارای پتانسیل به کارگیری در کنترل زیستی علف های هرز هستند. به منظور شناسایی کنه های خانواده ی اریوفیده فعال روی علف های هرز بوم نظام های کشاورزی در فصول زراعی سال های 1389 و 1390 ضمن بازدید از مناطق مختلف استان خراسان رضوی اقدام به نمونه برداری از گونه های مختلف علف های هرز گردید. نمونه ها پس از جداسازی، در لاکتوفنل شفاف سازی شدند و از آنها اسلاید میکروسکوپی تهیه گردید. درنتیجه، تعداد چهارده گونه متعلق به خانواده اریوفیده به شرح فهرست زیر از روی علف های هرز منطقه جمع آوری و شناسایی شدند. گونه هایی که با علامت یک ستاره (*) و دوستاره (**) مشخص شده اند به ترتیب برای ایران و دنیا جدید هستند. aceria acroptiloni* shevchenko and kovalev, 1974; aceria anthocoptes* (nalepa,1892); aceria chenopodia xue et al., 2009; aceria lactucae* (canestrini, 1893); aceria malherbae* nuzzaci, 1985; aceria mashhadiensis xue et al., 2009; aceria pulicaris** xue et al., 2011; aceria salsolae* de lillo and sobhian, 1996; aceria tosichella keifer, 1969; eriophyes rotundae mohanasundaram,1983; aculops maroccensis* keifer, 1972; aculus medicager** xue et al., 2011; tetra lycopersici* xue and hong, 2005; aculodes alhagis** xue et al. (unpublished)

راسته ی بال غشاییان (hymenoptera) حدود 130 هزار گونه در جهان دارد و شامل شناخته شده ترین حشرات هستند، این گروه حشراتی نظیر زنبورهای عسل، خرزنبورها، مورچه ها، زنبورهای پارازیتوئید، زنبورهای میوه و ... را دربر دارد و مهم ترین و مفیدترین راسته ی حشرات برای انسان محسوب می شود. (مدرس اول، 1389). vespidae یکی از خانواده های مهم این راسته می باشد که نقش مهمی در کنترل زیستی حشرات ایفاء می کند. در این مطالعه زنبورهای این خانواده در شهرستان مشهد و حومه به صورت فونیستیک مورد بررسی قرار گرفتند. نمونه گیری به صورت هفتگی از هفت منطقه ی حومه ی مشهد (اسماعیل آباد، احمد آباد، گلمکان، طرق، مزرعه ی دانشکده ی کشاورزی، رضویه و بندگلستان) با استفاده از تور حشره گیری و به صورت تصادفی انجام گردید. نمونه ها با استفاده از کلیدهای شناسایی مربوط شناسایی شده و سپس توسط دکتر james carpenter از آمریکا و پرفسور josef gusenleitner از اتریش مورد تأیید نهایی قرار گرفتند. در شناسایی گونه ها ویژگی های ریخت شناسی داخلی و خارجی به ویژه قطعه ی زیرپیشانی، ژنیتالیای نر و لکه های روی متازوما مورد استفاده قرار گرفت. از نمونه های جمع آوری شده جمعاً 14 گونه به شرح زیر شناسایی شدند که گونه ی allodynerus dignotus از زیرخانواده ی eumeninae و vespula vulgaris از زیرخانواده ی vespinae برای فون ایران جدید می-باشند. polistinae: polistes gallicus, p. dominulus, p. dominulus bucharensis, p. wattii vespinae: vespula germanica, v. vulgaris*, vespa orientalis, dolichovespula sylvestris eumeninae: allodynerus dignotus*, delta dimidiatipenne, eumenes maditerraneus, ancistrocerus claripennis, euodynerus rufinus, katamenes dimidiatus.

تعیین اثرات سطوح تغذیه ای بر یکدیگر لازمه ی اجرای یک برنامه ی موفق کنترل زیستی می باشد. در ‏مطالعه ی حاضر تفاوت انبوهی و طول تریکوم در سه رقم گندم قدس، پیشتاز و فلات، تأثیر آن بر رجحان و توانایی-‏های زیستی شته جو ‏sipha maydis‏ و برهم کنش تریکوم، شته ی جو و سن شکارگر ‏‎ orius albidipennisدر ‏شرایط آزمایشگاهی (دمای 5±20 درجه ی ساتی گراد، رطوبت نسبی 10±60 درصد و دوره ی نوری 16 ساعت ‏روشنایی و هشت ساعت تاریکی) مورد بررسی قرار گرفت. نتایج اسکن میکروسکوپ الکترونی و اسلاید ‏میکروسکوپی حاکی از وجود تفاوت معنی دار در انبوهی و طول تریکوم در سه رقم گندم مورد مطالعه بود، به طوی که ‏رقم پیشتاز دارای بیش ترین انبوهی تریکوم بود و رقم قدس بلندترین تریکوم ها را داشت، اما رقم فلات کمترین ‏انبوهی و طول تریکوم را داشت. نتایج حاصل از آزمون های آنتی زنوز نشان دهنده ی تفاوت رجحان شته ی جو نسبت ‏به تغییر انبوهی تریکوم روی سه رقم گندم مورد مطالعه بود و رجحان شته ارتباط مستقیم با انبوهی تریکوم نشان داد. ‏توانایی های زیستی شته ی جو به طور معنی دار تحت تأثیر انبوهی تریکوم قرار نگرفت. جهت تعیین اثر تریکوم بر ‏کارایی و رفتار جستجوگری سن شکارگر ‏o. albidipennis، نرخ شکارگری حشرات ماده، نر و پوره ی سن سوم ‏شکارگر، واکنش تابعی و رفتار جستجوگری حشرات ماده و پوره ی سن سوم ، ترجیح تخم گذاری حشرات ماده و ‏زنده مانی پوره ها روی هر یک از ارقام مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاکی از تأثیر معنی دار تریکوم بر شکارگری ‏حشرات ماده و پوره ی سن سوم بود. واکنش تابعی حشرات ماده و پوره ی سن سوم روی هر سه رقم گندم از نوع ‏دوم تعیین شد. زمان دست‎یابی حشرات ماده و پوره ی سن سوم سن شکارگر به شته ی جو روی رقم فلات به طور ‏معنی دار کم تر از سایر ارقام بود. قدرت جستجوگری سن شکارگر در هر دو مرحله ی زیستی روی ارقام گندم تفاوت ‏معنی دار نشان نداد. بررسی رفتار جستجوگری شکارگر روی ارقام مورد بررسی نیز حاکی از تأثیر معنی دار تریکوم بود، ‏به طوری که شکارگر در هر دو مرحله زیستی، بیش ترین زمان را صرف حرکت روی برگ نمود و این زمان به طور ‏معنی دار روی رقم فلات با انبوهی تریکوم کم، بیشتر از سایر ارقام بود. اگرچه ترجیح تخم گذاری حشرات ماده ی سن ‏شکارگر روی ارقام مختلف معنی دار نبود، بیش ترین تعداد تخم روی رقم فلات گذاشته شد. میزان زنده مانی پوره ها ‏روی رقم فلات به طور معنی دار بیش از دیگر ارقام بود. کارآیی پایین سن ‏‎ o. albidipennisروی ارقام قدس و ‏پیشتاز و مناسب بودن رقم فلات برای فعالیت این شکارگر بر لزوم در نظر گرفتن ویژگی های گیاه به عنوان یک جزء ‏ضروری در برنامه های کنترل زیستی شته ی جو توسط سن شکارگر ‏o. albidipennis‏ تأکید می کند. ‏

بیدسیب‎زمینیphthorimaea operculella zeller (lep.: gelechiidae) یکی از مهم‎ترین آفات سیب زمینی است که کنترل شیمیایی آن به دلیل زیستگاه خاص آفت داخل غده، مبحثی چالش برانگیز می باشد. نماتودهای بیمارگر حشرات متعلق به خانواده های heterorhabditidae و steinernematidae به دلیل کنترل موثر آفات خاک زی (به ویژه آفاتی ساکن در زیستگاه های مخفی) در سال های اخیر، توجه فراوانی را جلب نموده اند، لذا مطالعه جاری باهدف بررسی حساسیت بیدسیب زمینی نسبت به نماتودهای بیمارگر حشرات در شرایط آزمایشگاهی (پتری‎دیش و زیستگاه شبیه‎سازی شده آفت) انجام پذیرفت. در این مسیر، تلاش گردید با جمع‎آوری و شناسایی گونه های بومی نماتودهای بیمارگر حشرات، توان بیماری‎زایی جدایه‎های بومی (در کنار جدایه‎های تجاری) روی مراحل خاک‎زی بید سیب‎زمینی تعیین گردد. جدایه های بومی نماتود طی سال های 1389 و 1390 از شهرستان مشهد جمع آوری شده و با استفاده از روش های سنتی و شیوه‎ی مولکولی مستند به تحلیل توالی ژن هایits و نواحیd2/d3 ژن 28s به عنوان steinernema feltiae filipjev, (دو جدایه، fum2 و fum3) و heterorhabditis bacteriophora poinar (fum7) شناسایی گردیدند. همچنین در این بررسی، دو گونه نماتود مرتبط با حشرات شاملoscheius tipulae lam-webster (fum9) و pristionchus pacificus sommer-carta-kim-sternberg, (fum5) نیز شناسایی گردید. تایید هویت تهایی گونه ی اخیر بر مبنای بررسی فیلوژنتیک (توالی dna نواحی its و 18s) به همراه تصاویر sem موید جدید بودن گزارش جنس pristionchus برای ایران می باشد. بررسی بیماری زایی چهار گونه ی s. carpocapsae (جدایه ی تجاری)، s. feltiae، s. glaseri و h. bacteriophora (نژادهای fum7 و تجاری) در غلظت های 0، 75، 150، 250، 375 و ijs/ml 500 (در یک میلی لیتر آب مقطر) در پتری دیش علیه لارو جوان (پنج روزه)، لارومسن (دوازده روزه) و پیش‎شفیره ی بیدسیب زمینی انجام پذیرفت. نتایج نشان داد که گونه ی s. carpocapsae و دو جدایه ی h. bacteriophora باعث بیشترین مرگ ومیر در مراحل زیستی آفت گردیدند. بررسی شاخص بیماری زاییlc50 آزمون پتری دیش روشن ساخت کم ترین lc50 به ترتیب مربوط به گونه ی s. carpocapsae (ijs/ml 64 lc50= در لارو جوان و ijs/ml 64 lc50=در لارو مسن) و جدایه ی تجاری h. bacteriophora (ijs/ml 81 lc50= در لارو جوان و ijs/ml 101 lc50=در لارو مسن) بود. در آزمون تکمیلی، سه جدایه که دارای بیشترین اثربخشی در آزمون پتری دیش بودند به منظور تعیین اثر زیستگاه آفت و نوع خاک (لومی، لومی-شنی و شنی) روی بیماری زایی نماتودهای بیمارگر حشرات علیه لارو جوان و مسن و پیش‎شفیره انتخاب شدند. آزمون مذکور در ستون خاک (رطوبت ده درصد) همراه غده با استفاده از غلظت‎های صفر، پانصد و دو هزار ijs در دو میلی لیتر آب مقطر انجام گرفت. در لارو جوان، جدایه‎های نماتودهای بیمارگر حشرات در خاک های سبک تر نسبت به خاک لومی، باعث مرگ و میر بیشتر لارو آفت شده بودند. در لارو مسن، گونه ی s. carpocapsae نسبت به دو جدایه ی h. bacteriophora باعث تلفات بیشتر در لارو مسن شد. پیش شفیره دارای بیشترین حساسیت نسبت به نماتود بود و در تمام تیمارها، تلفات بیش از هشتاد درصد بود. بیماری زایی بالای s. carpocapsae و h. bacteriophora (بیش از هشتاد درصد تلفات) روی مراحل نابالغ بید سیب‎زمینی و همچنین اثربخشی آنها در هر سه نوع خاک، موید آن است که دو گونه مذکور دارای این توان بالقوه هستند که به عنوان عوامل کنترل بیولوژیک در مدیریت این آفت مورد استفاده قرار گیرند، هرچند، ارزیابی های مزرعه ای نیز ضروری است.

تندوره از میراث های باارزش کشور واز مهم ترین پارک های ملی ایران است که از نقطه نظر ذخایرژنتیکی، دارای ارزش جهانی میباشد. وجود گایان بالشتکی مختلف از خانواده plumbaginaceaeو fabaceaeدر ارتفاعات این منطقه یکی ازمنایع مهم تامین کننده ی سرپناه وغذا برای اغلب حشرات به ویژه پروانه ها می باشد. در مطالعه حاضر نمونه برداری از فروردین 1389 آغاز وتا تیرماه 1390درارتفاعات مختلف به ویژه دوهزار متر به بالا انجام گرفت درمجموع متعلق به 29 گونه پروانه از 19 جنس، 8زیر خانواده و5خانواده جمع اوری شد که تعدادی از این گونه ها جزء گونه های کمیاب بوده است . گونه ها به تایید دکتر وازریک نظری و مهندس نادری رسید.

کفشدوزک ها یکی از پرجمعیت ترین خانواده ها ازنظر تعداد گونه در راسته ی سخت بالپوشان (coleoptera) است و به علت نقشی مهم که در کنترل طبیعی آفات دارند، مورد توجه قرار گرفته اند. در این تحقیق کفشدوزک های شهرستان مشهد که بیش تر حشره خوار بودند، طی سالهای 1390 و 1391 از باغ ها، مزارع و گلخانه ها جمع آوری گردیدند. شناسایی اولیه نمونه¬ها باتوجه به خصوصیات ریخت¬شناسی و استفاده از¬ برخی منابع داخلی و خارجی و کلید شناسایی گوردن (1985) انجام شد. سپس هویت نمونه¬ها توسط پروفسور الدریک ندود در دانشگاه بوهمیای جنوبی کشور چک و پروفسور هلموت فورش در موزه¬ی حشره شناسی آلمان مورد تأیید قرار گرفت. در نهایت 23 گونه کفشدوزک تحت چهار زیر¬خانواده، شش قبیله و سیزده جنس شناسایی شدند که دو گونه¬ی آن با نام هایmader pharoscymnus brunneosignatusو scymnus mimulus capra and fursch برای ایران و گونه¬ی fabricius menochilus sexmaculatus برای استان خراسان رضوی جدید گزارش می¬شود. علاوه¬بر مشخصات ریخت¬شناسی گونه¬ها، کلید شناسایی برای گونه¬های جدید ایران تهیه شده است. هم¬چنین طی جمع¬آوری و بررسی افرادی از گونه¬یlinnaeus coccinella septempunctata پارازیتوئیدی از راسته¬ی دوبالان، خانواده¬ی phoridae و جنس phalacrotophora یافت شد. این گونه توسط پروفسور دیزنی از دانشگاه کمبریج انگلستان با نام علمی phalacrotophora fasciata fallen شناسایی و تأیید شد که پارازیتوئید شفیره¬ها است و جنس و گونه¬ی آن برای اولین دفعه از ایران گزارش می¬شود.

شته ها از مهم ترین آفات گیاهی کشور هستند که هر سال خسارات قابل توجهی را به محصولات کشاورزی وارد می کنند. این آفات باعث کاهش میزان فتوسنتز، کاهش رشد جوانه ها و درنهایت باعث کاهش کیفیت و کمیت محصول می شوند. زنبورهای پارازیتوئید زیرخانواده ی aphidiinae (braconidae: aphidiinae) و هم چنین خانواده ی aphelinidae از مهم ترین دشمنان طبیعی شته ها محسوب می شوند. جثه ی ریز آن ها مانعی جهت شناسایی، تعیین جایگاه تاکسونومی و ردیابی آن ها در بدن میزبان به منظور کاربرد هرچه بهتر آن ها در برنامه های کنترل بیولوژیک می شود. در مطالعه ی حاضر با تلفیق روش های سنتی و جدید مبتنی بر تکثیر نواحی ژنی coi و 28s این دسته از پارازیتوئیدها شناسایی و جایگاه تاکسونومی آن ها مشخص گردید. هم چنین جهت تعیین پتانسیل پارازیتوئیدهای زیرخانواده ی aphidiinae در پارازیته کردن میزبان، تلفیقی از دو روش شمارش پارازیتوئیدهای ظاهر شده و روش مولکولی مبتنی بر تکثیر ناحیه ی ژنی 16s به کار برده شد. نمونه برداری ها در سال های 1391 تا 1392 از درختان انار در شهرستان های مشهد، کاشمر و نیشابور انجام شد. در گروه شته ها دو گونه با نام های aphis punicae passerini و macrosiphum euphorbiae thomas جمع آوری و شناسایی شدند. از پارازیتوئیدهای مربوط به زیرخانواده ی aphidiinae گونه های lysiphlebus fabarum marshall، binodoxys angelicae haliday، ephedrus persicae frogatt و از پارازیتوئیدهای خانواده ی aphelinidae گونه ی aphelinus paramali zohavi and rozen جمع آوری و شناسایی شدند. از گروه هیپرپارازیتوئیدها، گونه ی syrphophagus aphidivorus mayer و جنس های alloxysta sp. و pachyneuron sp. جمع آوری و شناسایی شدند. این اولین گزارش جهانی از فعالیت شته ی m. euphorbiae روی درختان انار و اولین گزارش جهانی از فعالیت پارازیتوئید b. angelicae روی شته ی انار و اولین گزارش در ایران از فعالیت پارازیتوئید a. paramali روی شته ی انار است. نتایج حاصل از داده های مولکولی نشان داد که ژن coi بهتر از ژن 28s قادر به شناسایی پارازیتوئیدها می باشد و تلفیق دو ناحیه ی ژنی با دقت بیشتری توانست جایگاه تاکسونومی پارازیتوئیدها را مشخص کند. نتایج حاصل از برآورد پارازیتیسم a. punicae توسط پارازیتوئیدهای زیرخانواده ی aphidiinae نشان داد که روش مولکولی نسبت به روش شمارش پارازیتوئیدهای ظاهر شده با دقت بیشتر توانست پارازیتیسم را برآورد کند. این مطالعه اولین تحقیق در چهارچوب شناسایی مولکولی پارازیتوئیدها و هیپرپارازیتوئیدهای شته های انار در جهان است و اولین مطالعه به منظور برآورد پارازیتیسم شته ها با رویکرد مولکولی در ایران است. نتایج این تحقیق موید آن است که در برنامه های پژوهشی کنترل بیولوژیک، رهیافت مولکولی می تواند به عنوان روشی مکمل در کنار روش های سنتی به کار برده شود.

زنبورهای زیرخانواده aphidiinae (hymenoptera: braconidae) در کنترل زیستی شته¬ها (hom. : aphididae) از اهمیت زیاد برخوردارند. استفاده¬ی موفقیت آمیز این گروه عوامل کنترل زیستی مستلزم شناسایی سریع و صحیح آن ها می باشد. در برخی موارد به دلیل ریز جثه بودن این زنبورها و وجود اختلافات اندک بین برخی گونه ها، شناسایی آن ها چالش برانگیز است. به این منظور طی سال های 1391 تا 1392زنبور های پارازیتوئید شته های مزارع یونجه از مناطق مختلف شهرستان بجنورد (استان خراسان شمالی) جمع آوری گردید. شناسایی اولیه با استفاده از خصوصیات ریخت شناسی، مورفومتریک و تصاویر میکروسکوپ الکترونی صورت گرفت. سپس نواحی ژنی میتوکندریایی (coi و 16s) و هسته ای (28s rdna و lwrh) تکثیر و توالی یابی گردید. توالی های حاصل برای بازسازی تبارنمای این زیرخانواده با استفاده از سه روش nj، mp و ml به¬کار برده شد. در این بررسی گونه های aphidius ervi، a. smithi، a. matricariae، praon volucre، p. exsoletum، p. barbatum، lysiphlebus fabarum، diaeretiella rapae و trioxys complanatus به¬عنوان پارازیتوئید و syrphophagus aphidivorus،pachyneuron aphidis ،asaphes suspensus ، dendrocerus sp. و alloxysta sp. به عنوان هیپرپارازیتوئید شته های یونجه معرفی شد. نتایج داده¬های مولکولی بیانگر آن بود که ژن coi نسبت به سایر ژن¬ها در شناسایی بیش¬تر گونه¬ها به استثنای گونه های aphidius ervi، a. microlophii، lysiphlebus fabarum وl. confusus دقیق¬تر عمل نمود. در حالی که ژن 28s d2 به عنوان ناحیه¬ی متغیر توانست، دو گونه ی lysiphlebus fabarum و l. confusus را از یکدیگر تفکیک نماید. با وجوداین که ژن lwrh موفق به شناسایی بیش تر گونه های مورد مطالعه نشد، اما توانست دو گونه ی aphidius ervi و a. microlophii را از یکدیگر تفکیک نماید. نتایج تحلیل تبارشناسی این نواحی نشان داد که ژن 16s با 02/54 درصد نوکلئوتید حفاظت¬شده در مقایسه با سایر ژن ها برای تمایز سطوح بالاتر تاکسونومیک کارایی بیش¬تری دارد. به طور کلی نتایج بررسی حاضر نشان داد که کاربرد یک ناحیه ی ژنی به¬تنهایی برای شناسایی گونه های این زیرخانواده مناسب نیست و کاربرد توام چند ناحیه ی ژنی توصیه می شود.

تغییر کیفیت غذایی گیاه در نتیجه کوددهی نیتروژن با تأثیر بر شاخص های شیمیایی گیاه می تواند بر توانایی های زیستی و انبوهی جمعیت حشرات گیاه خوار موثر باشد. در این مطالعه اثر سطوح مختلف کوددهی نیتروژن (0، 19/0، 29/0 و 34/0 گرم نیترات آمونیوم بر گلدان) معادل 0، 50، 80 و 100 درصد از سطوح توصیه شده کود نیترات آمونیوم در گیاه توت فرنگی fragaria ananassa duch بر شاخص های شیمیایی، رشدی گیاه و پیامد آن بر توانایی های زیستی کنه تارتن دولکه ای koch tetranychus urticae در شرایط گلخانه ای بررسی گردید. نتایج نشان داد کیفیت تغذیه ای گیاه توت فرنگی (نیتروژن و پروتئین) با افزایش مقدار کوددهی نیتروژن به طوری معنی دار افزایش یافت. در رابطه با میزان فنول گیاه، اثر سطوح کوددهی نیتروژن به طوری منفی معنی دار شد. افزایش محتویات نیتروژن برگی باعث کاهش نسبت کربن به نیتروژن در گیاهان با بالاترین سطح کوددهی نیتروژن گردید اگرچه این اثر در میان تیمارهای کوددهی معنی دار نبود.آماره های جدول زیست باروری کنه تارتن دولکه ای (نظیر نرخ ذاتی افزایش جمعیت (rm) و نرخ خالص باروری (r0)) و نرخ رشد جمعیت (r) کنه تارتن تحت تأثیر سطوح کوددهی نیتروژن قرار گرفت و بیش ترین میزان rm،r0 و r کنه در بالاترین سطح کوددهی نیتروژن (100% از سطح توصیه شده) بدست آمد. اثر سطوح مختلف کوددهی نیتروژن در عدم حضور کنه تارتن بر میزان کلروفیل، رسانایی روزنه، وزن تر و خشک گیاه معنی دار بود به طوریکه گیاهان کوددهی شده با بالاترین سطح کوددهی نیتروژن بیش ترین مقادیر این شاخص ها را داشتند. اما حضور کنه به طور معنی داری دارای اثر منفی بر شاخص های رشدی گیاه بود. به علاوه، در عدم حضور کنه، گیاهان کوددهی شده با بالاترین سطوح نیتروژن (80 و 100% از سطح توصیه شده) بیش ترین عملکرد را داشتند اما حضور کنه باعث از بین رفتن عملکرد گیاهان در تمامی سطوح کوددهی شد. با توجه به بهبود توانایی زیستی کنه با افزایش کوددهی نیتروژن، انتخاب سطح بهینه ی تغذیه گیاه توت فرنگی، می تواند به عنوان یکی از تاکتیک-های موثر در مدیریت تلفیقی این آفت محسوب شود.

راسته ی راست بالان )ملخ های شاخک کوتاه، ملخ های شاخک ‏بلند، سیرسیرک ها و آبدزدک ها( با بیش از بیست و شش هزار گونه ی شناخته شده دارای دو زیر راسته ی ensifera و caelifera می باشد. به منظور بررسی فون راست بالان زیرراسته ی ensifera در شهرستان مشهد و حومه، در فصول بهار، تابستان و اوایل پاییز سال های 1392 و 1393 نمونه برداری های متعدد انجام شد. نمونه‏ها عموماً با استفاده از تور حشره‏گیری استاندارد و یا به طور مستقیم با دست جمع‏آوری شدند. در مجموع چهارده گونه متعلق به ده جنس، سه خانواده و سه بالاخانواده جمع آوری و شناسایی شدند. دو زیرگونه ی ceraeocercus fuscipennis fuscipennis (از قبیله ی drymadusini) و platycleis fatima fatima (از قبیله ی platycleidini) از خانواده ی tettigoniidae برای اولین مرتبه از ایران گزارش می شوند. نمونه های جمع آوری شده در مجموعه ی حشره شناسی گروه گیاه پزشکی دانشکده ی کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد نگهداری می شوند. در ادامه، امکان استفاده از داده های مولکولی مبتنی بر توالی ژن coi در شناسایی ملخ های شاخک بلند شهرستان مشهد و حومه ارزیابی شد. توالی ناحیه ی ژنی coi در ملخ های شاخک-بلند tettigonia viridissima، platycleis affinis affinis، p. intermedia intermedia و سیرسیرک gryllus bimaculatus تعیین گردید. بر اساس روابط تبارشناسی و فواصل نوکلئوتیدی، دو خانواده ی tettigoniidae و gryllidae در دو گروه جداگانه قرار گرفتند و گونه های مورد مطالعه در این تحقیق به خوبی از یکدیگر تفکیک گردیدند.

فون کنه های باغ های انار و پسته شهرستان مه ولات (استان خراسان رضوی) طی سال های 1386-1387 بررسی گردید. در این بررسی، 8 گونه متعلق به 8 خانواده مختلف از 4 راسته پیش استیگمایان، میان استیگمایان، بی استیگمایان و نهان استیگمایان جمع آوری و شناسایی شدند. یک گونه از خانواده eriophyidae برای اولین بار از ایران و دومین بار از دنیا گزارش می گردد که با علامت * مشخص شده است. تمامی گونه های فهرست زیر برای اولین بار از باغ های انار و پسته شهرستان مه ولات گزارش می شوند. 1. prostigmata tenuipalpidae: tenuipalpus punicae prichard & baker, tenuipalpus granati sayed, eriophyidae: eriophyes pistaciae nalepa, e. stephanii nal. , shevtchenkella recki * (bagdasarjan, 1972), anystidae: anystis baccarum (linnaeus), 2. mesostigmata phytoseiidae: phytoseius corniger wainstein, typhlodromus bagdasarjani wainstein & arutunjan, parasitidae, macrochelidae 3. astigmata acaridae: tyrophagus brevicrinatus robertson 4. cryptostigmata galumnidae

یونجه در بین گیاهان علوفه ای از اهمیت و امتیاز خاصی برخوردار است. این گیاه علاوه بر داشتن پروتئین بالا، حاوی ویتامین های a ، b و c می باشد، به همین دلیل محصول آن بخش مهمی از تغذیه دام ها را تشکیل می دهد و به صورت تر و خشک مورد تعلیف آنها قرار می گیرد. این بررسی در سال های 1386 تا 1387 به صورت هفته در میان در ده منطقه از شهرستان مشهد و حومه شامل اسماعیل آباد، شهید شعبانی، سوران، کاظم آباد، بزمرگی، شیرحصار، گلمکان، چناران، مزرعه دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی و مزرعه آستان قدس رضوی انجام پذیرفت. سن ها با استفاده از تور حشره گیری و به صورت تصادفی جمع آوری گردیدند. گونه ها با استفاده از کلیدهای شناسایی و مجموعه حشرات گروه گیاه پزشکی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد شناسایی و تعدادی از آنها توسط دکتر لیناووری در فنلاند شناسایی یا تأیید شدند. ویژگی های کلیدی ریخت شناسی داخلی و خارجی نظیر نقاط فرورفته سطح کوریوم بال جلوی، شکل پارامر و پیگوفور، رنگ عمومی بدن، طول حلقه های شاخک، شکل منافذ غدد بدبو و محل منافذ تنفسی در شناسایی مورد استفاده قرار گرفت. در این بررسی تعداد 34 گونه سن از 24 جنس و 8 خانواده معرفی گردید. در بین این گونه ها سن orius niger wolff, 1804 با بالاترین شاخص چیرگی به عنوان گونه غالب مزارع یونجه شهرستان مشهد و حومه تعیین شد.

چغندرقند به عنوان یکی از مهم ترین گیاهان صنعتی در جهان در تأمین بخشی از انرژی مورد نیاز بشر جایگاه خاصی را به خود اختصاص داده است. این بررسی در سال های 1386 تا 1387 به منظور شناسایی فون زنجرک های مزارع چغندرقند به صورت هفتگی در روستاهای شهرستان مشهد و حومه شامل شیرحصار، آبروان، ماریان، گوارشک، ناظرآباد، سعدآباد، لک لک، امرغان، شاه نیاز، گلوم، مزرعه دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد و مزرعه آستان قدس رضوی انجام پذیرفت. زنجرک ها توسط تور حشره گیری جمع آوری و با استفاده از منابع علمی موجود شناسایی و توسط دیمتریوف و بارتلت از آمریکا و ویلسون از انگلستان مورد تأیید قرار گرفتند. در شناسایی گونه ها ویژگی های ریخت شناسی داخلی و خارجی به ویژه اندام تناسلی نر مورد استفاده قرار گرفت. در این بررسی تعداد 15 گونه زنجرک به شرح زیر شناسایی شد که 11 گونه برای فون استان خراسان رضوی جدید می باشند و با علامت ستاره نشان داده شده اند: 1) cicadellidae: euscelis alsius*, phlepsius intricatus*, macrosteles quadripunctulatus*, neoaliturus haematoceps, n. fenestratus*, n. guttulatus*, psammotettix alienus, batrachomorphus irroratus*, empoasca meridiana, zyginella pulchra 2) cixiidae: pentastiridius leporinus* 3) delphacidae: asiraca clavicornis*, laodelphax striatellus*, sogatella vibix*, unkanodes tanasijevici* زنجرک empoasca meridiana در بین گونه های شناسایی شده، با بالاترین شاخص چیرگی به عنوان گونه ی غالب مزارع چغندرقند مشهد تعیین شد.