گیلاس متعلق به خانواده رزاسه و جزء میوه های هسته دار مناطق معتدله است که اهمیت آن بدلیل میوه خوراکی این گیاه است. ایران یکی از سه کشور بزرگ تولیدکننده گیلاس بعد از امریکا و ترکیه است. طبق گزارشات fao مقدار تولید انواع گیلاس‍ در ایران حدود 225000 تن است. در سال های اخیر برای اصلاح گیلاس، آلبالو و بخصوص اصلاح پایه های پاکوتاه این دوگونه تحقیقات زیادی صورت گرفته است و از جمله اهداف اصلاحی برای گیلاس معرفی ارقام پاکوتاه و خود سازگار است.ارقام تجاری گیلاس بر رو ی پایه پیوند می شوند. پایه تاثیر زیادی بر اندازه میوه کیفیت میوه، اندازه درخت و شکل درخت دارد. از پایه های مورد استفاده برای گیلاس می توان به مازارد (prunus avium)، کلت (colt)، آلبالو (prunus cerasus) و محلب (prunus mahaleb) اشاره کرد. گیلاس محلب با دارا بودن ریشه های نیمه نفوذی در خاک های ضعیف و خشک به خوبی رشد می کند، تحمل نسبتا بالایی به کمبود روی درخاک وکمبود آهن در خاک های آهکی دارد. همچنین می تواند دماهای پایین تا 20- درجه سانتی گراد را تحمل کند. بنابراین می تواند یک پایه مناسب برای گیلاس در شرایط اقلیمی ایران باشد. علیرغم وجود تنوع ژنتیکی بالای محلب در ایران درباره روابط ژنتیکی جمعیت های محلب اطلاعات زیادی در دست نیست. بنابراین هدف از این مطالعه بررسی تنوع ژنتیکی موجود در کلکسیون محلب موجود در مرکز تحقیقات ومنابع طبیعی خراسان رضوی با استفاده از نشانگرهای ریزماهواره بود. بدلیل عدم طراحی آغازگرهای اختصاصی محلب، در این تحقیق از نه جفت آغازگر اختصاصی گیلاس شیرین، چهار جفت آغازگر آلبالو و دو جفت آغازگر هلو برای ارزیابی تنوع ژنتیکی 60 ژنوتیپ محلب استفاده شد. 10 جفت از آغازگرهای مورد استفاده از دو تا پنج آلل تکثیر کردند که میانگین تعداد آلل های تکثیر شده 11/2 آلل بود. میانگین هتروزیگوسیتی در ژنوتیپ های محلب مورد بررسی 55/. ومیانگین محتوای اطلاعات چند شکل (pic) محاسبه شده 46/0 بود. دندروگرام با اطلاعات حاصل از نشانگر های ssr با استفاده از ضریب نی (1983) و روش neighbor-joining با نرم افزار power marker v. 3.25 رسم شد. نشانگرهای ssr ژنوتیپ های محلب را به شش گروه تقسیم بندی کردند. در مقایسه نتایج نشانگر ssr با نشانگرهای مورفولوژیک مشخص شد گروه شماره سه دندروگرام ssr دارای 15 ژنوتیپ بود که هفت ژنوتیپ پاکوتاه و دیرگل بودند در حالیکه درگروه های دیگر این موضوع مشاهده نشد. در نشانگر issr از 31 آغازگر به کار رفته، 13 آغازگر تکثیر چند شکل داشتند که در مجموع 40 باند چند شکل تولید کردند. دندروگرام با استفاده از ضریب تشابه جاکارد و روش neighbor-joining با نرم افزار ntsys ver 2.02e رسم شد و ژنوتیپ های محلب در هفت گروه تقسیم بندی شدند. برخلاف دندروگرام ssr ، ارتباطی بین صفات مورفولوژیک و دندروگرام issr وجود نداشت. در مقایسه نتایج دو نشانگر مشخص شد که نشانگر issr قادر به نشان دادن روابط ژنتیکی بین ژنوتیپ های محلب نبود

شوری ازمهم ترین، عوامل محدود کننده رشد گیاهان و تولید محصول در بسیاری از نقاط جهان می باشد که از دیر باز مورد توجه بوده است. گیلاس و آلبالو جزء گیاهان حساس به شوری می باشند. روش معمول تکثیر گیلاس تولید نهال های بذری و پیوند ارقام مناسب روی پایه است. درختان گیلاس اغلب در زمین های مسطح کشت می شوند که در این مناطق مسأله شوری به علت کوددهی بیش از حد و آبیاری با آب بی کیفیت ایجاد می گردد. تحمل شوری در درختان میوه را می توان از طریق استفاده از پایه های متحمل افزایش داد. لذاباتوجه به محدودیت های فوق، پژوهش گلخانه ای با هدف ارزیابی تحمل به شوری هشت ژنوتیپ مختلف محلب (آلبالوتلخه)، به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه کاملاً تصادفی با چهار تکرار و چهار سطح شوری شامل: 0، 20، 40و60 میلی مولارکلریدسدیم در دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان اجرا گردید. نتایج نشان داد باافزایش سطح شوری طول و قطر ساقه، وزن تر و خشک اندام هوایی وریشه، درصدنسبی آب برگ، کلروفیل نسبی، کلروفیل فلورسانس، شاخص های تبادلات گازی (فتوسنتز، هدایت روزنه ای، تعرق) و پتاسیم ریشه کاهش یافتند. همچنین تیمارهای شوری باعث افزایش شاخص خسارات ظاهری، درصد نشت یون، میزان دی اکسیدکربن حفره زیر روزنه، سدیم برگ وریشه و پتاسیم برگ گردیدند. نتایج مقایسات میانگین صفات مورد بررسی نشان داد که اختلافات معنی داری بین ژنوتیپ های مختلف محلب وجود دارد. دربین ژنوتیپ ها، ژنوتیپ های 249، 121 و255 کمترین وژنوتیپ های 139، 188و 120 بیشترین کاهش در شاخص های رشدی اندام هوایی و ریشه رانشان دادند. بیشترین درصدآب برگ درژنوتیپ 249 وجودداشت. کمترین وبیشترین درصدنشت یون به ترتیب درژنوتیپ های 139و 249 مشاهده گردید. ازنظر محتوای کلروفیل نسبی و کلروفیل فلوسانس ژنوتیپ 249 در بیشترین و ژنوتیپ های 255 و 139 در کمترین مقدار قرار داشتند. بیشترین میزان تولیدپرولین برگ درژنوتیپ 187 مشاهده گردید و ژنوتیپ 255کمترین پرولین برگ رابه خوداختصاص داد. ازلحاظ شاخص های تبادلات گازی ژنوتیپ 249 کمترین تغییرات را نسبت به تیمار شاهد نشان داد. سه ژنوتیپ 120، 139 و 188 از این لحاظ بالاترین میزان کاهش را دارا بودند. اثرمتقابل شوری و ژنوتیپ نیز نشان دادکه شوری باعث افزایش غلظت سدیم دراندام هوایی و ریشه گردیده است. نتایج نشان داد ژنوتیپ های 121 و 139 درمقایسه با دیگر ژنوتیپ ها سدیم کمتری را در برگ و ریشه های خود تجمع نمودند. همچنین ژنوتیپ های 255 و 187 بیشترین تجمع سدیم رادربرگ و ریشه خود نشان دادند. محتوای پتاسیم در برگ در تیمار شوری پایین (20 میلی مولار) کاهش یافت و سپس در ادامه در سطوح شوری بالا افزایش نشان داد. ژنوتیپ 120 بیشترین وژنوتیپ 255 کمترین میزان پتاسیم را در برگهای خود دارا بودند. محتوای پتاسیم ریشه متناسب با غلظت نمک کاهش نشان داد. بیشترین میزان پتاسیم درریشه ژنوتیپ 277 مشاهده گردید و درمقابل ژنوتیپ 139 کمترین میزان پتاسیم ریشه را دارا بود. با توجه به نتایج به دست آمده ژنوتیپ های 249، 277، 121و 187 تحمل بالاتری به تنش شوری نشان دادند و بیشترین حساسیت را ژنوتیپ های 120، 188، 255 و 139 به خوداختصاص دادند.

گیاه به (cydonia oblonga mill.) به عنوان یک گونه منفرد از این جنس، یکی از چندین نوع میوه دانه داراست. اگرچه منشأ اصلی آن ناشناخته است ولی ایران، آسیای میانه، آناتولی و یونان مناطق احتمالی منشأ این میوه ذکر شده اند. این گیاه متعلق به زیر خانواده maloideae و خانواده rosaceae می باشد. برای اولین بار در این پژوهش روابط ژنتیکی ژنوتیپ های به در یکی از مناطق احتمالی منشأ این گیاه مطالعه شد. در سال 2007 میلادی ترکیه به عنوان بزرگترین تولید کننده به در جهان شناخته شد. طبق آخرین گزارش وزارت جهاد کشاورزی سطح زیر کشت به در 26 استان کشور 57/5804 هکتار و میزان تولید آن در ایران 98/39312 تن بر آورد گردید. استان اصفهان به عنوان بزرگترین تولید کننده به در ایران شناخته شده است. بعد از استان اصفهان، استان های فارس، کرمان و خراسان رضوی بزرگترین تولید کنندگان این محصول به حساب می آیند. ایران با دارا بودن اقلیم های متفاوت از زمان های دور محل کشت و کار این گیاه بوده است، ولی اطلاعات دقیقی از روابط ژنتیکی ژنوتیپ های به در ایران و ارقام خارجی در سطح جهان وجود ندارد. در این تحقیق از 20 ژنوتیپ به، مربوط به استان اصفهان و استان خراسان رضوی و سه ژنوتیپ پایه ای خارجی کویینس a، b و c استفاده شد. به منظور تعیین روابط ژنتیکی از دوتکنیک مبتنی بر ریزماهواره ها شامل ssr (simple sequence repeat) و issr (inter simple sequence repeat) استفاده گردید. به دلیل اینکه تا کنون آغازگرهای ssr اختصاصی این گیاه طراحی نشده است، بنابراین از 28 جفت آغازگرهای ssr اختصاصی سیب استفاده شد که هشت جفت آغازگر ssr توانستند با تکثیر بین جنسی چند شکلی مناسبی را نشان دهند. این تعداد آغازگر در 10 مکان ژنی به طور متوسط 8/2 آلل را تولید کردند. دندروگرام به دست آمده بر اساس اطلاعات حاصل از نشانگر ssr با استفاده از ضریب نی (1983) و روش upgma با نرم افزار power marker نشان داد که ژنوتیپ های مورد استفاده به دو دسته ژنوتیپ های استان اصفهان و استان خراسان رضوی تقسیم شدند و ژنوتیپ های پایه ای خارجی مورد استفاده در دسته ژنوتیپ های استان خراسان رضوی قرار گرفتند و نسبت به این ژنوتیپ ها قرابت ژنتیکی را نشان دادند. کویینس a به همراه نیشابور- دیزباد با فاصله ژنتیکی صفر دریک گروه قرار گرفتند. همچنین کویینس b با وجود تفاوت اندک رابطه نزدیکی را با کویینس a نشان داد و به همراه ژنوتیپ تربت جام در یک گروه دسته بندی شدند. کویینس c نیز به طور مستقل در دسته ژنوتیپ های استان خراسان رضوی دسته بندی شد. در گروه ژنوتیپ های استان خراسان رضوی به نظر می رسد که دو ژنوتیپ نیشابور- برج و نیشابور- خرو احتمالاً منشأ دو دسته از ژنوتیپ های استان خراسان رضوی می باشند. در دسته ژنوتیپ های استان اصفهان، ژنوتیپ های سمیرم ونک (2) و فلاورجان نیز احتمالاً منشأ ژنوتیپ های این گروه می باشند. براساس نتایج ssr ژنوتیپ های استان اصفهان زمینه ژنتیکی متنوع تری را نسبت به ژنوتیپ های استان خراسان رضوی نشان دادند. همچنین از 24 آغازگر issr به کاررفته، در مجموع 253 باند مشاهده شد که 174 باند به میزان 8/68 درصد چندشکلی ایجاد کردند. متوسط باندهای چند شکل برای هر آغازگر 25/7 باند حاصل شد. دندروگرام حاصل از آغازگرهای issr با استفاده از ضریب تشابه جاکارد و روش upgma با نرم افزار ntsys v.pc-2.02e رسم شد و ژنوتیپ های مورد استفاده به دو دسته و یک ژنوتیپ مستقل (چناران) تقسیم شدند و هیچ ارتباطی بین منشأ جغرافیایی ژنوتیپ ها در این تقسیم بندی همچون دندروگرام ssr دیده نشد. همچنین از مقایسه نتایج ssr و issr مشخص شد که با وجود چند شکلی بیشتر توسط نشانگر issr، این نشانگر نتوانست روابط ژنتیکی ژنوتیپ های پایه ای خارجی مورد استفاده را با برخی ژنوتیپ های ایرانی به، به خوبی نشان دهد.

استان خراسان رضوی با وسعتی بیش از 127 هزار کیلومتر مربع و جمعیتی حدود 6 میلیون نفر و با آب و هوای گوناگون، از امکان های بالقوه بسیار بالایی برای گسترش کشاورزی و بخصوص باغبانی برخوردار است. با توجه به سهم قابل توجه بخش کشاورزی از صادرات غیر نفتی، شناسایی مزیت های نسبی این بخش در مناطق و استان های کشور برای برنامه ریزی های اقتصادی بسیار ضروری می باشد. بر این اساس مزیت نسبی میوه های هسته دار شامل، آلبالو، گیلاس، زردآلو، آلو، گوجه، هلو و شلیل و همچنین میوه های دانه دار شامل سیب، گلابی و به در سال 1385 بررسی و تعیین شد. شاخص های مورد استفاده جهت تعیین مزیت نسبی عبارت بودند از هزینه منابع داخلی (drc)، نسبت هزینه به منفعت اجتماعی (scb)، سودآوری خالص اجتماعی (nsp)، مزیت نسبی آشکارشده (rca) و مزیت نسبی آشکارشده متقارن (rsca)، که با دو نوع قیمت بدست آمده از روش های قدرت برابری خرید مطلق و نسبی محاسبه شدند. نتایج حاصل از تحقیق نشان داد که در روش مطلق و با شاخص های drc، scb و nsp فقط دو محصول زردآلو و گوجه فاقد مزیت نسبی بوده ولی در روش نسبی قدرت برابری خرید، تمام محصولات دارای مزیت نسبی بودند. در دو شاخص rca و rsca نیز طی دوره دهساله 2006-1997، فقط محصول سیب از مزیت نسبی برخوردار بود. همچنین در تحلیل حساسیت انجام گرفته نسبت به تغییرات نرخ ارز، قیمت محصول و عملکرد بر روی شاخص drc، دو محصول زردآلو و گوجه بیشترین و هلو وشلیل کمترین درصد تغییرات موثر بر این شاخص و رسیدن به نقطه سر به سری را داشتند.

این مطالعه با هدف بررسی اثر محیط کشت و تنظیم کننده های رشد بر شاخه زایی، ریشه زایی و سازگاری پایه ی میروبالانc29 در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی طی سال های 93-1392 انجام شد. برای ضد عفونی ریزنمونه های گیاهی از 10 تیمار، شامل اتانول 70% به مدت 1 دقیقه، کلرید جیوه1/0% در سه زمان 1، 2 و 3 دقیقه، هیپوکلریت سدیم 3 % و 10% در سه زمان 10، 20 و 30دقیقه استفاده شد. نتایج نشان داد هیپوکلریت سدیم 10% به مدت 30 دقیقه، با 2% آلودگی ریز نمونه ها بهترین تیمار ضدعفونی بود. از چهار محیط کشت شامل ms، dkw، wpm و ql با تنظیم کننده های رشد شامل بنزیل آمینوپورین و تیدیازرون در غلظت های 0، 1، 2، 3 و 4 میلی گرم در لیتر در مرحله پرآوری و 0، 1، 2 و 3 میلی گرم در لیتر ایندول بوتیریک اسید و نفتالین استیک اسید در مرحله ی ریشه زایی استفاده شد. نتایج نشان داد که در مرحله ی پرآوری بیش ترین تعداد شاخه(41/3 شاخه در گیاهچه)، طول شاخه(5/2 سانتی متر)، تعداد برگ(33/11 برگ در گیاهچه) و کیفیت ریزنمونه در محیط کشت ms و غلظت 2 میلی گرم در لیتر بنزیل آمینوپورین به دست آمد. در مرحله ی ریشه زایی بیش ترین درصد ریشه زایی(100%) و تعداد ریشه(75/6 ریشه در گیاهچه) در محیط کشت dkw حاوی غلظت 1 میلی گرم در لیتر نفتالین استیک اسید به دست آمد. بیش ترین طول ریشه(5/14 سانتی متر)، طول ساقه(75/9 سانتی متر)، تعداد برگ (25/13 برگ در گیاهچه) و کیفیت گیاهچه در محیط کشت ms با غلظت 1 میلی گرم در لیتر نفتالین استیک اسید و بالاترین درصد بقای گیاهچه(50%) در محیط کشت wpm و غلظت 1 میلی گرم در لیتر نفتالین استیک اسید تعیین شد.

این مطالعه با هدف باززایی مریستم 7 رقم گیلاس (پیش رس مشهد، زرد، حاج یوسفی، تکدانه، سیاه مشهد، دوم رس و بینگ) در سه آزمایش مستقل در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی طی سال های 92-94 اجرا گردید. در آزمایش اول، اثرات نوع محیط کشت (wpm، ms و ql)، غلظت های مختلف بنزیل آدنین(0، 5/0 و 1 میلی گرم بر لیتر)، کاربرد آنتی اکسیدان (150 میلی گرم بر لیتر اسید آسوربیک و 100 میلی گرم بر لیتر اسید سیتریک) و اندازه ریزنمونه (2/0-4/0 و 5/0-7/0 میلی متر) بر درصد بقا، قهوه ای شدن و آلودگی مریستم ها مورد بررسی قرار گرفت. آزمایش دوم با هدف بررسی اثرات نوع محیط کشت (wpm، ms و ql) و غلظت های مختلف بنزیل آدنین (0، 1 و 2 میلی گرم بر لیتر) بر کیفیت گیاهچه، تعداد برگ، تعداد و طول شاخه و آزمایش سوم با هدف بررسی اثرات پایه (gisela 5، mm60 و phl) و نوع پیوند بر درصد گیرایی پیوند انجام گرفت. این مطالعه با استفاده از آزمایشات فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار و هر تکرار شامل سه ریزنمونه اجرا شد. نتایج آزمایش اول نشان دادکه محیط های کشت wpm و ms در همه ارقام به ترتیب سبب افزایش درصد بقا و افزایش درصد قهوه ای شدن گردیدند. هم چنین ارقام در پاسخ به غلظت های مختلف بنزیل آدنین پاسخ متفاوتی داشتند به طوری که بیشترین درصد بقا در ارقام پیش رس مشهد و بینگ در غلظت 1 میلی گرم بر لیتر و در رقم حاج یوسفی در غلظت 5/0 میلی گرم بر لیتر ایجاد شد. با افزایش اندازه ریزنمونه و کاربرد آنتی اکسیدان در همه ارقام درصد بقا نیز افزایش یافت. نتایج آزمایش دوم نشان داد که بیشترین تعداد برگ و تعداد شاخه در محیط کشت wpm و کمترین تعداد در محیط کشت ql ایجاد شد. ارقام در پاسخ به غلظت های مختلف بنزیل آمینو پورین برای تعداد برگ، تعداد شاخه و کیفیت یکسان نبودند به طوری که ارقام بینگ و پیش رس مشهد به ترتیب بیشترین تعداد شاخه و تعداد برگ را در غلظت 2 میلی گرم بر لیتر بنزیل آمینوپورین با بالاترین کیفیت ایجاد نمودند و دیگر ارقام به ویژه رقم حاج یوسفی در غلظت 1 میلی گرم بر لیتر تعداد برگ، شاخه بیشتر و با کیفیت بالاتری را ایجاد نمودند. ارقام از حیث طول شاخه نیز تفاوت معنی داری با یکدیگر داشتند به طوری که رقم حاج یوسفی در محیط کشت ms در غلظت 1 میلی گرم بر لیتر بیشترین طول شاخه را ایجاد نمود. نتایج آزمایش سوم (ریزپیوندی) نشان داد که رقم، پایه و نوع پیوند اثرات معنی داری بر درصد گیرایی پیوند داشتند به گونه ای که ارقام تکدانه و دوم رس روی پایه mm60 بالاترین میزان گیرایی را نشان دادند. هم چنین پیوند اسکنه نسبت به پیوند قاشی گیرایی بیشتری را ایجاد نمود.