چکیده بررسی اثرات کاربرد برگی نیتروژن و پتاسیم مکمل بر عملکرد و اجزای عملکرد برنج هیبرید (oryza sativa l.) سمانه اسدی به منظور بررسی اثر دو کود نیتروژن و پتاسیم مکمل بر عملکرد دانه، اجزای عملکرد، کیفیت دانه و همچنین میزان بازیافت و کارایی نیتروژن و پتاسیم در برنج هیبرید رقم بهار 1، آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در موسسه تحقیقات برنج کشور رشت، انجام شد. محلولپاشی نیتروژن (پنج درصد نیتروژن خالص) و پتاسیم (سه درصد اکسید پتاسیم) در مراحل مختلف پیش از گلدهی (حداکثر پنجه زنی، آبستنی و در هر دو مرحله) به عنوان تیمارهای آزمایشی در نظر گرفته شد. پاشش آب خالص به عنوان تیمار شاهد در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد که محلولپاشی نیتروژن و پتاسیم در دو مرحله حداکثر پنجه زنی و آبستنی منجر به افزایش معنی دار ارتفاع و پهنای بوته، تعداد برگ و پنجه، سطح برگ بوته و مقدار نیتروژن و پتاسیم برگ ها و ساقه ها شده است. محلولپاشی نیتروژن و پتاسیم بطور معنی دار عملکرد دانه را در مقایسه با تیمار شاهد 56 درصد افزایش داد. بیشترین عملکرد دانه و پروتئین در تیمار محلولپاشی نیتروژن در مرحله حداکثر پنجه زنی و در تیمار محلولپاشی توأم نیتروژن و پتاسیم در مرحله آبستنی بدست آمد. مقایسه محلولپاشی نیتروژن در مرحله پنجه زنی با محلولپاشی در سایر مراحل نشان داد که محلولپاشی نیتروژن در مرحله پنجه زنی بیشترین اثر را بر عملکرد دانه، مقدار پنجه در متر مربع، مقدار دانه در خوشه و بر مقدار دانه های پر در خوشه داشته است. با این حال، هیچ یک از این تیمارهای محلولپاشی اثری بر شاخص برداشت و وزن هزار دانه نداشت. در این آزمایش، همبستگی مثبت و معنی داری بین تعداد دانه در خوشه، وزن هزار دانه، شاخص برداشت و عملکرد دانه بدست آمد. نتایج نشان داد که محلولپاشی در مراحل مختلف رشد در مقایسه با شاهد اثری بر کارایی استفاده از نیتروژن و شاخص برداشت نیتروژن نداشته است. بین فاکتورهای کیفی و تبدیل دانه، دمای ژلاتینه شدن، درصد برنج گچی و خرده تحت تأثیر محلولپاشی قرار گرفت در حالیکه درصد آمیلوز دانه، قوام ژل و درصد برنج سالم بطور معنی دار تحت تأثیر قرار نگرفت. بنابراین چنین نتیجه شد که رقم بهار 1 کیفیت متوسطی داشته و محلولپاشی موجب بهبود تبدیل دانه ها شد. در این آزمایش، محلولپاشی اثر معنی داری بر عملکرد کاه نداشت. بیشترین مقدار نیتروژن کاه و دانه با محلولپاشی در مرحله آبستنی بدست آمد. با این حال محلولپاشی اثری بر مقدار پتاسیم دانه ها نداشت. بیشترین مقدار پتاسیم کاه مربوط به محلولپاشی در هر دو مرحله حداکثر پنجه زنی و آبستنی بود. در نهایت می توان نتیجه گرفت که بهترین زمان پیش از گلدهی برای محلولپاشی برنج هیبرید رقم بهار 1 با کود های نیتروژن و پتاسیم، مراحل حداکثر پنجه زنی و آبستنی است. واژه های کلیدی: برنج، محلولپاشی، نیتروژن، پتاسیم، عملکرد، کارایی، بازیافت، کیفیت.