در سال های اخیر، موضوع«حس مکان» در رشته های مرتبط با امور شهری و برنامه ریزی شهری مورد توجه قرار گرفته است. این وضعیت رویکرد نوینی پیش روی محققان و دست اندرکاران امور شهری قرار داده و بیشترین تأکید را متوجه میزان حس مکان در محلات شهری (به ویژه در شهرهای تاریخی) می نماید. درک موضوع حاضر و شناخت علمی آن می تواند، توسعه پایدار و همه جانبه شهر را هر چه بهتر و مطلوب تر تحقق بخشد و طرح های مختلف توسعه ای شهر از قبیل نوسازی، بهسازی را به سمت واقع بینانه تری هدایت کند. تحقیق حاضر به دنبال بررسی مقایسه ای حس تعلق به مکان و نیز شناخت تأثیرات فضایی- مکانی آن در محلات شهر خرم آباد بوده است. روش تحقیق حاضر توصیفی- تحلیلی و مبتنی بر منابع اسنادی، پیمایشی و مشاهده میدانی بوده است. داده های حاصل از بررسی های میدانی (توزیع پرسشنامه و مشاهده) و اسنادی (آمار سازمان های مربوطه) به وسیله نرم افزار spss مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است، سپس داده های حاصل از بررسی میزان حس تعلق به مکان و تأثیرات فضایی- مکانی آن، در هر محله به وسیله سیستم اطلاعات جغرافیایی (gis)، بر روی نقشه نمایش داده شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که، میزان حس تعلق به مکان در محلات شهر خرم آباد یکسان نبوده، به طوری که دو محله شهدا و فاز یک کیو بالاتر از حد متوسط (1.5) بوده و در سایر محلات شهر خرم آباد کمتر از این مقدار بوده و بسته به میزان حس تعلق به مکان در محلات مختلف شهر خرم آباد، تأثیرات فضایی- مکانی متفاوتی در هر کدام از محلات مورد تحقیق وجود دارد. از تأثیرات حس تعلق به مکان می توان به افزایش میزان مشارکت شهروندان در امور شهری، پرداخت مالیات، نگهداری از تجهیزات و نیز حفظ نظافت محلات توسط شهروندان، اشاره کرد. قابل ذکر است که تأثیرات فضایی- مکانی متفاوت در محلات مختلف، به نوعی باعث تمایز محلات مختلف شهر خرم آباد از یکدیگر شده است.

چکیده: شهر زابل با دارا بودن جمیعتی بیش از 130 هزار نفر و قرار گرفتن در مسیر وزش بادهای 120روزه و مهاجرتهای زیاد روستایی در زمینه مکان یابی و مدیریت زباله با مشکلات عدیده ای روبرو می باشد. در این پژوهش سعی شده است تا ضمن شناسایی تأثیرات شرایط اقلیمی (باد و گرد و خاک) بر مدیریت زباله و در نظر داشتن تأثیرات شرایط اقتصادی و اجتماعی بر تولید و مدیریت زباله در خانواده ها و محلات، مکانی متناسب با معیارهای استاندارد برای جمع-آوری و دفع زباله در شهر زابل تعیین شود. برای این کار از نرم افزارهای arc gis، spssو مدل تحلیل سلسله مراتبی ahp استفاده شده است. فرآیند تحلیل سسله مراتبی (ahp) یکی از گسترده ترین ابزارهای تصمیم گیری چند معیاره است. در فرایند مکان یابی با استفاده از روش ahp بعد از تعیین سطوح سلسله مراتبی شامل هدف، معیارها، زیر معیارها و گزینه (مکان مورد نظر) مقایسه زوجی بین مجموعه ها برای وزن دهی انجام می شود. نتایج تحقیق حاکی از این است که: 1- مکان یابی دفن زباله در شهر زابل متناسب به معیارهای استاندارد نمی باشد. 2- شرایط اقلیمی حاکم بر شهر زابل به ویژه بادهای شدید، باعث افت شدید کارایی مدیریت زباله در این شهر شده است. در این رابطه سعی شده با ارائه راهکارهایی اثرات منفی شرایط اقلیمی را به حداقل رساند. 3- بین شرایط اقتصادی – اجتماعی خانواده ها و مدیریت زباله در شهر زابل رابطه معناداری وجود دارد به این معنا که با بهبود شرایط اقتصادی – اجتماعی خانواده ها، مدیریت زباله در این خانواده ها بهتر می شود. واژگان کلیدی: مکان یابی، مدیریت، زباله، زابل، مدل ahp