جریان رمانتیسم یکی از ژرف ترین جریان های ادبی غربی است که ادبیات معاصرعربی را تحت تاثیر خود قرار داده و سبب گردیده است تا شاعران زیادی ازجمله نازک الملائکه که یکی از شاعران صاحب نام در عرصه ادبیات معاصر عربی است، به این جریان روی آورند. رمانتیسم در شعر نازک الملائکه در نگاه محققانه به دو دسته تقسیم می شود: رمانتیسم فردی و رمانتیسم اجتماعی؛ در رمانتیسم فردی شاعر فقط با احساسات و هیجانات درونی خود درگیر بوده، بدون اینکه توجهی به اجتماع و مسائل اطراف آن داشته باشد. امّا در رمانتیسم اجتماعی شاعر صرفاً با رویکردی منتقدانه نسبت به واقعیت های موجود در برجسته سازی مشکلات می کوشد و برآنست تا با برخوردی عاطفی نا همگونی های جامعه را به چالش بکشاند، واز آن مهمتر در پی این است که تفسیری بهتر از زندگی و حقیقت انسان ارائه کند. از این پ‍‍ژوهش بر می آید که نازک الملائکه صرفاٌ شاعری رمانتیک عاشقانه و فرد گرا نیست بلکه یک شاعر رمانتیک جامعه گرا نیز به شمار می رود که تلاش می کند تا برای از بین بردن نا برابری ها و نا بسامانی ها جامعه راهکار ارائه دهد البته با برخوردی کاملاً احساساتی و عاطفی. کلمات کلیدی: نازک الملائکه، رمانتیسم اجتماعی، رمانتیسم فردی.

قرآن کریم در طول چهارده قرن، اندیشه و تار و پود وجود انسان را مسخّر کرده و در قلمرو علم به عنوان مهم ترین منبع به او جهت بخشیده است. عالمان نحو نیز در بررسی های خود به این کتاب الهی مراجعه کرده اند. آن چه در این پژوهش مورد توجه قرار گرفته یکی از موضوعات علم نحو یعنی جمله شرط است که از سه رکن ادات شرط، فعل شرط و جواب شرط تشکیل شده و در قرآن کریم قابل بررسی است. با وجود کثرت کاربرد این نوع جملات در زبان عربی ـ با توجه به منابع در دسترس ـ عالمان نحو این موضوع را تنها ضمن ادوات جازم دو فعل و نیز به صورت بسیار پراکنده مطرح کرده اند؛ از این رو تحلیل و تبیین این موضوع با استناد به آیات قرآن کریم موجب تسهیل فهم و درک آن خواهد شد. رساله حاضر در کنار توضیح کلیّات و بیان احکام جمله شرط و بررسی ادوات امّا، لو و مشتقّات لو و بیان مسائل حذف در جمله شرط برای اوّلین بار به طبقه بندی این نوع جملات در زبان عربی اهتمام ورزیده و با استناد به آیات قرآن کریم به بیان نکاتی پیرامون تعبیر و ترجمه جملات شرطی پرداخته است. این پژوهش در کنار نقد و تحلیل سعی داشته تا فرضیه هایی از جمله این که جملات شرطی از یک نظم منطقی قابل تقسیم برخوردارند، ادوات شرط می توانند کارکردی غیر از شرط داشته باشند، مفهوم جملات شرطی با تغییر ادوات شرط متفاوت می شوند؛ را مورد بررسی قرار دهد. واژگان کلیدی: قرآن کریم، ادات شرط، فعل شرط، جواب شرط، جمله شرط

عبدالوهاب بیاتی(1999-1926م) از شاعران برجسته ای است که در جریان امروز شعر عرب، چهره ای مسلم به شمار می رود. او که یکی از شاعران پیشگام شعر معاصر عربی به حساب می آید، شعرش را با سازه های سنت و شخصیت-های سنتی اصالت بخشی کرده است. در این پژوهش با نگاهی گذرا به سنت و شگردهای فراخوانی شخصیت های سنتی در شعر معاصر عربی، تلاش شده تا با واکاوی دفترهای شعری شاعر، حضور شخصیت های سنتی و شگردهای فراخوانی آن مورد بررسی قرار گیرد چرا که اگر از این زاویه به آن پرداخته نشود، چهره ی حقیقی شعر او همچنان در سایه روشن ابهام باقی خواهد ماند. بیاتی با به کارگیری میراث گذشته، از یک سو به شعر خویش بعد جدید بخشیده و آن را از قید و بند کلاسیک رهانید و از دیگر سو با به کارگیری این شخصیت ها با استفاده از شیوه های نوین شعری چون نقاب ،نماد پردازی و آشنازدایی و... رویای خویش را تحقق بخشیده و روح تازه ای در کالبد شعر دمید. از نتایج این پژوهش آن است که حضور شخصیت های سنتی در شعر بیاتی از بسامد بالایی برخوردار بوده و شاعر در پی آن است تا با بازسازی معانی از خلال این شخصیت ها افزون بر مانایی وعمق بخشی به آثار ادبی خود، از آن در راستای برانگیختن امت عرب بهره گیرد و علت آن در رسالتی است که شاعر در راستای آگاهی سیاسی توده ی مردم بر عهده ی خویش می بیند. کلمات کلیدی: عبدالوهاب بیاتی، فراخوانی، شخصیت های سنتی، شعر معاصر عربی، آشنایی زدایی

پژوهش پیش رو به بررسی استعاره های زمان و استعاره های جهتی از دیدگاه زبان شناسی شناختی و نظریه معاصرِ استعاره در کتاب آسمانی قرآن کریم می پردازد. زمان را به وسیله مکان، شی، دوری و نزدیکی و جان بخشی می توان مفهوم سازی کرد و در قالب های متفاوت شیئی مورد بررسی قرار داد. زمان دارای قابلیت های متفاوتی از جمله حرکت کردن رفتن و آمدن است و این امر در آیاتی که سخن از آمدن روز قیامت دارد نمود یافته است. بر طبق آیات قرآن کریم انسان گاه نسبت به زمان ثابت است و گاه در حال حرکت است که این امر قابلیت های استعاره زمان را هرچه بیشتر آشکار می سازد. همچنین به بررسی جهت در قرآن کریم پرداخته ایم و با ارائه داده هایی از آیات قرآن مجید نشان دهیم که در قرآن کریم جهت به صورت های مختلف و با کلمات متفاوت بیان شده است و دارای بازنمودهای زبانی است که در زبان روزمره ما فارسی زبانان در ضرب المثل ها و نیز در زبان های دیگر نمود پیدا کرده است که در این جستار در حد امکان به این ضرب المثل ها و بازنمودهای زبانی اشاره کرده ایم. در این پژوهش نشان می دهیم که مفاهیم استعاری همجون قدرت و تسلط داشتن، توانایی، در اوج بودن و در پستی بودن می توانند با مفاهیم جهتی بیان شوند. و باز نمود زبانی این استعاره ها را در زبان گفتار و ضرب المثل های فرهنگ های متفاوت مشاهده نمود و علم هرمنوتیک در تبیین تفسیر صحیح از آیات و درک بهتر می تواند راه گشا باشد.

چکیده خلیل الموسی (1942م-2014م) از بزرگان نقد ادبیات معاصر عربی به شمار می رود و کتاب های زیادی در این زمینه تألیف کرده و به بحث در حوزه ادبیات و بررسی دیدگاه های موجود در آن پرداخته است. یکی از مهم ترین کتاب های او کتاب «قراءات فی الشعر العربی الحدیث و المعاصر» است. این کتاب شامل 5 فصل است و نویسنده توانسته به تحلیل متون شعری به صورت علمی بپردازد و زمین? وسیعی از اصطلاحات زبانی، بلاغی و نقدی را پیش روی مخاطب قرار دهد. این کتاب با دو نمونه متن رمانتیک یعنی «المساء» اثر خلیل مطران و «افاعی الفردوس» اثر الیاس ابوشبکه شروع شده و با سه نمونه متن نو (مدرنیسم) یعنی «مناخ» اثر خلیل حاوی، «مکاشفات» اثر فایز خضور و «نشید البنفسج» اثر محمد عمران به پایان می رسد. به سبب اهمیت این کتاب در زمین? ادبیات حدیث و معاصر، در این پایان نامه به بررسی و ترجم? آن پرداختیم. این پایان نامه شامل دو فصل است: فصل اول به تعریف نقد، اهمیت آن و نقد ساختاری و محتوایی پرداخته و فصل دوم به ترجم? کتاب اختصاص دارد که شامل هفت بخش است و به صورت معنایی ترجمه شده است. با بررسی این کتاب در این پژوهش، دریافتیم که خلیل الموسی از پیروان مکتب فرمالیسم بوده که با محور قرار دادن متنِ اثر و نادیده گرفتن شرایطی که در آن شکل گرفته، در پی واکاوی ارزش ادبی اثر است و به ویژگی های ساختاری متون شعری اهمیت بیشتری می دهد. کلمات کلیدی: ترجمه، شعر معاصر عربی، قراءات فی الشعر العربی الحدیث و المعاصر، خلیل الموسی.