نام پژوهشگر: فرخنده مفیدی

بررسی تطبیقی کسب مهارت‏های علمی در آموزش علوم به کودکان پیش دبستانی براساس سه رویکرد تلفیقی، اکتشافی، جستجوگری و ارائه راهکارهای علمی در ایران
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه علامه طباطبایی - دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی 1389
  عالمه هادیان حیدری   فرخنده مفیدی

برای آموزش علوم به کودکان پیش از دبستان، شیوه‏های گوناگونی وجود دارد که در میان این شیوه‏ها، سه شیوه اکتشافی، کاوشگری و تلفیقی به عنوان نمایندگانی از شیوه‏های فعال(که از میان تحقیقات مختلف به عنوان شیوه‏های متداول در کشورهای پیشرفته مورد استفاده قرار می‏گیرد)، انتخاب گردیده و به لحاظ کسب مهارت‏های علمی، هر یک از این شیوه‏ها با یکدیگر به صورت تطبیقی مورد مقایسه قرار گرفتند. در این راستا پژوهشگر با هدف شناسایی رویکردهای اکتشافی، کاوشگری و تلفیقی در جهت کسب فرآیند مهارت‏های علمی در کودکان پیش از دبستان در آموزش علوم؛ نسبت به مقایسه سه رویکرد فوق‏الذکر و همچنین تعیین ویژگی‏های هر رویکرد، نقاط قوت و ضعف آنها به منظور ارائه راهکارهای علمی مناسب در راستای پرورش مهارت‏های علمی کودکان در دوران پیش از دبستان و همچنین معرفی رویکردهای مذکور به دست‏اندرکاران نهادهای آموزش و پرورش پیش از دبستان، دانشجویان و علاقمندان کار با کودکان، اقدام نمود. سپس جهت فراهم نمودن زمینه مقایسه، انتشارات داخلی معتبری که در زمینه آموزش علوم در دوران پیش از دبستان، مورد استفاده قرار می‏گیرند، را با منابع تهیه شده خارجی، مورد مقایسه قرار داده که پس از انجام بررسی‏های فوق‏الاشاره، نتایج تحقیقات صورت گرفته حاکی از آن است: 1. هر سه رویکرد مذکور با توجه به اینکه ریشه در تئوری ساخت‏گرایی دارند، رویکردهایی هستند که برای مربی و یادگیرنده نقشی متفاوت در نظر می‏گیرند، به این معنا که در این رویکردها، یادگیرنده در نقش سازنده دانش خویش از طریق تعامل با محیط، طرح سوال و طراحی متفکرانه تحقیقات، ظاهر شده و مربی نیز در مقام تسهیل‏کننده، مدل و راهنما می‏باشد. 2. مهارت‏های علمی در کودکان به واسطه فعالیت در کشف اطلاعات ایجاد می‏گردد که رشد این مهارت‏ها در رویکردهای مورد بحث براساس تحقیقات گوناگون ثابت شده است. این در حالی است که میزان بهره‏گیری منابع داخلی نسبت به منابع خارجی از رویکردهای اکتشافی، کاوشگری و تلفیقی بسیار کم می‏باشد. علاوه‏ بر این منابع خارجی در زمینه رشد مهارت‏های علمی در کودکان نیز به صورت موثرتری عمل می‏نمایند زیرا آموزش خود را بر روی فعالیت کودکان متمرکز می‏نمایند. 3. با توجه به این‏که رویکرد اکتشافی درصدد کشف و دستیابی مفاهیم تازه و جدید نمی‏باشد، به عبارت دیگر، در این رویکرد دانش‏آموزان در تلاش برای درک بهتر اصول و مفاهیم موجود می‏باشند، در حقیقت بهره‏گیری از این رویکرد در مواردی که در حال آموزش مفاهیم اصلی و اولیه به کودکان می‏باشیم، می‏تواند مناسب‏تر باشد. 4. چنان‏چه کودکان برای بررسی و جستجوی حول مفاهیم اولیه علاقمند بوده و پرسش‏هایی مناسب برای یک تحقیق طرح ‏کنند و یا مربی از خلاقیت خود استفاده نموده و چنین سوال‏هایی را مطرح سازد، می‏توان از رویکرد کاوشگری که زمینه مناسبی جهت توسعه مفاهیم را فراهم می‏سازد بهره گرفت. 5. با توجه به این‏که برنامه آموزشی در دوران پیش از دبستان باید بر رشد همه جانبه کودک تمرکز نماید، در این راستا رویکرد تلفیقی می‏تواند از جمله شیوه‏های موثر در این زمینه باشد؛ چراکه به وسیله دو رویکرد ساخت‏گرایی و تئوری هوش‏های چندگانه گاردنر مورد حمایت قرار می‏گیرد. لذا رویکرد تلفیقی به عنوان روشی جهت انتخاب و سازماندهی دانش، تعامل میان موضوعات درسی را ارتقاء بخشیده، همچنین به دانش‏آموزان کمک می‏نماید تا با برقراری ارتباط، ترکیب ساختن و تعمیم دادن آن‏ها، گرایشی منعطف نسبت به دانش کسب نمایند. از این‏رو با توجه به ویژگی‏هایی که برای رویکرد مذکور اشاره گردید و قابلیت بهره‏گیری از دامنه متفاوتی از شیوه‏ها از روش‏های سنتی تا پیشرفته، می‏تواند شیوه‏ای مناسب در آموزش به کودکان پیش از دبستان باشد. 6. با توجه به این‏که آموزش علوم به کمک روش علمی منجر به رشد مهارت‏های فرآیندی کودکان می‏گردد؛ لذا بهره‏گیری از روش‏های پیشرفته‏ای چون اکتشافی و کاوشگری می‏تواند در این زمینه مناسب‏تر باشد.

بررسی و ارائه الگوی مطلوب سلوک اجتماعی از دیدگاه قرآن
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه علامه طباطبایی - دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی 1392
  الهه فاتح   سعید بهشتی

اسلام به عنوان دین کامل و اکمل، آئین الهی زندگی انسان هاست که آموزه های آن می تواند به عنوان منبع ارزشمندی برای استخراج اصول و روش های تربیتی در قلمرو سلوک اجتماعی باشد. بر این اساس، این تحقیق با استفاده از منبع اصلی اسلامی "قرآن" و در مسیر پاسخ گوئی به سوالات زیر به شرح و تبیین اصول و روش های سلوک اجتماعی پرداخته است:1) بررسی اصول تربیتی حاکم بر سلوک اجتماعی در قرآن2) بررسی روش های صحیح سلوک اجتماعی در قرآن 3) معرفی خصوصیات الگوی مطلوب سلوک اجتماعی از دیدگاه قرآن کریم. هدف کلی تحقیق "بررسی و ارائه الگوی مطلوب سلوک اجتماعی از نظر قرآن" بوده که پس از تحقیق و تتبع در منابع موجود که با روش توصیفی- تحلیلی صورت پذیرفته است، در مجموع اصول ایجابی و سلبی و همچنین روش های ایجابی و سلبی برای سلوک اجتماعی احصاء و تبیین می شود. اصول و روش های احصاء شده عبارتند از: اصول ایجابی: تعاون بر نیکی و پارسایی، عدالت، احسان، گذشت، مسئولیت پذیری، صدق و راستگویی، رعایت تعهدات اجتماعی، ادب و رعایت احترام متقابل اجتماعی. اصول سلبی: عدم تعاون برگناه و ظلم، عدم تنازع، پرهیز از تکبر و خودپسندی ، پرهیز از بخل و حسد، پرهیز از غیبت، اجتناب از ظن و گمان، پرهیز از تهمت زدن و آبروی مومنان را بردن. روش های ایجابی: عفو و صفح و غفر، انفاق، تواضع، مشورت، صلح و آشتی، موعظه حسنه، پاسخ بدی با خوبی، امر به معروف و نهی از منکر. روش های سلبی: پرهیز از شایعه پراکنی و فتنه انگیزی، پرهیز از عیب جویی و تجسس، پرهیز از تمسخر.

بررسی آراء حضرت امام خمینی(ره) درباره تعلیم و تربیت با تأکید بر تعلیم و تربیت کودک
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه علامه طباطبایی 1388
  علی حسینعلی پور   فرخنده مفیدی

جامعه اسلامی ایران در نهادهای تربیتی و سیستم های آموزشی خود نیاز به بهره گیری از رهنمودها و نظرات اندیشمندان بزرگی چون حضرت امام خمینی(ره) درباره تعلیم و تربیت، خاصه تعلیم و تربیت کودک دارد تا در سایه این رهنمودها افرادی مؤمن، خداجو و متعهد تربیت شوند و پیشرفت معنوی مسلمانان در راستای پیشرفت های علمی آنان قرار گیرد و جوامع اسلامی همچون جوامع صنعتی به دلیل بی توجهی به بعد معنوی دچار مشکلات اخلاقی نگردد. این تحقیق با عنوان "بررسی آراء حضرت امام خمینی(ره) درباره تعلیم و تربیت با تأکید بر تعلیم و تربیت کودک" در پنج فصل تنظیم شده است و به بررسی نظرات تربیتی حضرت امام خمینی(ره) می پردازد. این پژوهش در پی پاسخ گویی به چهار سوال زیر است: 1. اهداف تعلیم و تربیت از دیدگاه حضرت امام خمینی(ره) چیست؟ 2. روش های تعلیم و تربیت کودک از دیدگاه حضرت امام خمینی(ره) چیست؟ 3. جایگاه و نقش معلم در تعلیم و تربیت کودک از دیدگاه حضرت امام خمینی(ره) چیست؟ 4. نقش خانواده در تعلیم و تربیت کودک از دیدگاه حضرت امام خمینی(ره) چیست؟ روش این تحقیق توصیفی و از نوع تحقیقات کاربردی است. جامعه آماری، کلیه مدارک و اسناد پژوهشی موجود و در دسترس( اعم از کتب، مقالات، پایان نامه ها، طرح های پژوهشی، نشریات و ... ) در زمینه موضوع مورد تحقیق است. برای جمع آوری اطلاعات از روش کتابخانه ای به صورت روش فیش برداری استفاده شد و روش تجزیه و تحلیل اطلاعات، روش کیفی است. یافته های تحقیق نشان می دهد که حضرت امام خمینی(ره) بیشترین اهمیت را به تعلیم و تربیت، خاصه تعلیم و تربیت کودکان می دهند، تا جایی که غایت بعثت انبیا را تعلیم و تربیت می دانند، البته تعلیم و تربیت جهت دار، تربیتی که افراد را الهی بار آورد. ایشان به تمام عواملی که در تربیت کودک نقش دارد از جمله خانواده، مربی، روش های آموزشی، محیط های آموزشی، جامعه و ... حساسیت نشان می دهند.ایشان به تمام عواملی که در تربیت کودک نقش دارد از جمله خانواده، مربی، روش های آموزشی، محیط های آموزشی، جامعه و ... حساسیت نشان می دهند. حضرت امام (ره) بارها در سخنانشان به نقش مهم مادر در تربیت کودکان اشاره کرده اند و بر این اعتقادند که مادران با پرورش صحیح کودکانشان می توانند مملکتی را نجات دهند. حضرت امام (ره) آن قدر مسأله تعلیم و تربیت را مهم می دانند که معتقدند تربیت انسان قبل از تولدش شروع می شود. ایشان در توصیف نقش و جایگاه معلمین شغل آن ها را شغل خدا و شغل پیامبران می دانند و معتقدند که صلاح و فساد یک مملکت به دست آنان رقم می خورد.