نام پژوهشگر: علی خزاعی فرید

تحول افعال ناقل در متون روایی زبان فارسی در اثر ترجمه
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه فردوسی مشهد - دانشکده ادبیات و علوم انسانی دکتر علی شریعتی 1389
  محبوبه نورا   علی خزاعی فرید

هدف از تحقیق حاضر، توصیف وی‍ژگیهای فعل ناقل در زبان انگلیسی و فارسی، بررسی تاثیر ترجمه بر تحوّل افعال ناقل در زبان فارسی و شناسایی شیوه های ترجمه افعال ناقل از انگلیسی به فارسی است. بدین منظور، نمونه های افعال ناقل با قیود به کار رفته با آنها در پیکره هایی متشکل از متون تالیفی و روایی زبان فارسی که متعلق به قبل و بعد از دوره ی ترجمه در ایران بودند، متون روایی و تالیفی انگلیسی و متون ترجمه شده از انگلیسی به فارسی، شناسایی شد و درصد و تنوع آنها، مشخص گردید. مقایسه نتایج حاصل از متون روایی زبان فارسی که در دو دوره زمانی مختلف نگاشته شده بودند، دو نوع حرکت در زبان فارسی را نمایان کرد: حرکت از کم تنوعی افعال ناقل به سمت پر تنوعی افعال ناقل، و دیگری، حرکت از کاربرد اندک قید به سمت کاربرد زیاد قید. علاوه بر این، مقایسه متون انگلیسی با ترجمه هایشان در فارسی، نشان داد که شیوه غالب در ترجمه افعال ناقل، شیوه تحت الفظی است.

تاثیر ترجمه رمانهای مدرن انگلیسی بر هنجار سبکی طول جمله در رمان فارسی: موردپژوهی نه رمان فارسی و سه رمان انگلیسی
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه فردوسی مشهد - دانشکده ادبیات و علوم انسانی دکتر علی شریعتی 1389
  مسلم فتح اللهی   علی خزاعی فرید

مطالعات توصیفی ترجمه چشم اندازهای روشنی را فراروی پژوهشگران حوزه مطالعات ترجمه گشوده است. یکی از ارکان اساسی مطالعات توصیفی ترجمه، مقوله هنجار ترجمه است. به رغم هنجارمند بودن کنش ترجمه، تاکنون پژوهش چندانی برای توصیف هنجارهای حاکم بر رویکرد مترجمان رمان های انگلیسی به فارسی انجام نشده است. هدف این پژوهش، بررسی تاثیر ترجمه رمان های مدرن انگلیسی بر هنجار سبکی طول جمله در رمان فارسی است. در این پژوهش، سه رمان کلاسیک فارسی، سه رمان مدرن فارسی و سه رمان انگلیسی به همراه ترجمه های این رمان ها بررسی شدند. بر مبنای یافته های این پژوهش، گرایش مترجمان رمان های انگلیسی به ترجمه در سطح جمله و بلندتر بودن طول جمله رمان های انگلیسی از طول جمله رمان های فارسی، موجب ورود جملات بلند به رمان های ترجمه ای فارسی شده است. با وجود این، ترجمه رمان های مدرن انگلیسی تاثیر چندانی بر بلندی جملات رمان های تالیفی فارسی نداشته است. به بیان دیگر، هنجار طول جمله در ترجمه رمان های انگلیسی متفاوت از هنجار طول جمله در تالیف رمان های فارسی بوده است. بر مبنای یافته های این پژوهش، سبک فردی مترجمان و تاثیر جملات متن اصلی از جمله عواملی بوده اند که به تفاوت هنجار طول جمله در رمان های فارسی ترجمه ای و تالیفی انجامیده-اند. از همین روی به باور نگارنده، توصیف هنجارهای حاکم بر کنش مترجمان، بدون واکاوی متغیرهای تاثیرگذار بر فرآیند ترجمه- مانند عادتواره مترجم، ابزارهای خاص کنش ترجمه و نیازهای جامعه مقصد- امکان پذیر نمی گردد.

بررسی پتانسیل های نظریه نظام چندگانه به عنوان نظریه مطالعات ادبیات تطبیقی در ادبیات معاصر ایران: نظام ادبیات داستانی فارسی
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه فردوسی مشهد - دانشکده ادبیات و علوم انسانی دکتر علی شریعتی 1390
  مازیار فریدی   علی خزاعی فرید

چکیده علیرغم تعاملات گسترده ادبیات فارسی و ادبیات جهان، به خصوص پس از انقلاب مشروطه و از مجرای ترجمه های ادبی، مطالعات ادبیات تطبیقی در ایران جایگاه مستحکمی کسب نکرده است. متعاقباً پژوهش های ادبیات تطبیقی بندرت به واکاوی بستر تعاملات بین المللی ادبی در صحنه ادبیات معاصر ایران می پردازند. پژوهش حاضر، با برقراری ارتباط بین دو رشته ادبیات تطبیقی و مطالعات ترجمه، به بررسی انتقادی قابلیت های نظریه نظام چندگانه به عنوان روشی برای پژوهش های تطبیقی بر مبنای وضعیت نظام چندگانه ادبیات فارسی و ادبیات داستانی فارسی می پردازد. بر این اساس، نخست تحلیلی انتقادی از جایگاه ترجمه در مکاتب و نظریه های تطبیقی در اروپا و امریکا ارائه شده است. به علاوه این بخش به روشن سازی تناظر عینی نظریه ها و روش های مطالعات تطبیقی در اروپا و آمریکا، و بستر تعاملات ادبی در کشور های مولد این نظریه ها می پردازد. در دومین بخش، ابعاد نظریه نظام چندگانه و پتانسیل آن برای برخورد با مشکلات روش شناختی نظریه های تطبیقی مورد بحث قرار می گیرد. در نهایت پس از بررسی وابستگی نظام ادبیات داستانی فارسی به ادبیات ترجمه و نشان دادن اهمیت مطالعات تطبیقی تأثیرپذیری (influence studies) نظام ادبیات فارسی از ادبیات ترجمه، ابعاد مطالعات تداخلات بینِ نظامی (interference studies) به عنوان جایگزینی برای روش های مرسوم در مطالعات ارتدکس و فرانسوی ادبیات تطبیقی در ایران مطرح شده است؛ با این امید که با اصلاح نظریه ایون زوهار بر اساس بستر ادبیات ملی ایران و نظام های سیاسی-فرهنگی مرتبط با نظام ادبی بتوان به الگویی برای مطالعات تطبیقی در ایران دست یافت.

گرایش به سبک اسمی در متون ترجمه شده غیرادبی امروز
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه فردوسی مشهد - دانشکده ادبیات و علوم انسانی دکتر علی شریعتی 1391
  الناز پاکار   علی خزاعی فرید

در طی یک صد و پنجاه سال اخیر، در نتیجه ترجمه های بسیار زیادی که از زبان های دیگر، بویژه انگلیسی، به زبان فارسی صورت گرفته، برخی از هنجارهای زبانی تغییر کرده یا دست کم دستخوش تغییر شده اند. سبک اسمی یکی از مهمترین ویژگی های نحوی زبان است که طبعاً مثل هر ویژگی نحوی دیگر ممکن است از طریق ترجمه به زبان مقصد انتقال یابد در حالی که به نظر می رسد که در زبان فارسی سبک غالب، سبک فعلی است. هدف از تحقیق حاضر، یافتن پاسخ برای این سوال است که با توجه به شیوه لفظ گرایی که در غالب ترجمه ها دیده می شود آیا احتمال گرایش به سبک اسمی در متون ترجمه شده امروز وجود دارد. برای یافتن پاسخ به این سوال، دو پیکره متون تألیفی و ترجمه ای انتخاب کردیم. هدف از بررسی این متون آن بود که ببینیم در نثر فارسی معاصر کدام یک از دو سبک اسمی و فعلی غالب است، و فراوانی جملات اسمی و فعلی به چه میزان است. نتایج تحقیق نشان داد که در متون تألیفی گرایش به سبک فعلی است و فراوانی جملات اسمی کم است. همچنین سبک غالب در ترجمه-های مترجمان سرشناس و فارسی دان نیز سبک فعلی است و فراوانی جملات اسمی در ترجمه های آن ها نیز کم است، ولی در ترجمه هایی که متعلق به مترجمان غیرسرشناسند، فراوانی جملات اسمی به نحو محسوسی بیشتر است ولی همچنان سبک غالب سبک فعلی است.

موضع مترجمان نسبت به زبان فاخر در ترجمه متون غیرادبی: موردپژوهی دو مترجم؛ عبدالله کوثری و نجف دریابندری
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه فردوسی مشهد - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1391
  حلیمه ارباب   علی خزاعی فرید

آنتوان برمن (1985) زبانشناس و مترجم فرانسوی در مقاله ی خود با عنوان «ترجمه وآزمون دیگری»، دوازده گرایش را در ترجمه عنوان می کند که یکی از آنها فاخرگرایی است. برمن فاخرگرایی را در نظم «شاعرانه-سازی» و در نثر «بلیغ سازی» می نامد و آن را تولید جملات فاخر با بهره گرفتن از متن اصلی به عنوان «ماده ی خام» تعریف می کند. هدف از پژوهش حاضر بررسی فاخرگرایی در ترجمه های غیرادبی معاصر است. پنج ترجمه ی غیر ادبی از دو مترجم تراز اول کشور، نجف دریابندری و عبدالله کوثری، انتخاب شد. برخلاف برمن که فاخرگرایی را گرایشی عام در ترجمه می داند، بررسی ترجمه های دو مترجم مورد مطالعه در این پژوهش نشان داد که فاخرگرایی گرایشی فردی است و همه ی مترجمان گرایش به فاخرگرایی ندارند.

بررسی راهبردهای مترجمان در ترجمه تابوهای زبانی و فرهنگی غربی در دوبله فیلم های انگلیسی زبان به فارسی
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه فردوسی مشهد - دانشکده ادبیات و علوم انسانی دکتر علی شریعتی 1391
  وحید مردانی کلاته قشلاق   علی خزاعی فرید

زبان به همان نسبت که به عنوان ابزاری برای بیان افکار و ایجاد ارتباط به کار می رود، می تواند به عنوان ابزاری برای ممانعت از طرح و انتشار عقاید، افکار و ایدئولوژی های خاص به کار گرفته شود. یکی از مصادیق این امر تابوها هستند که ریشه در جهان بینی و باورهای ملل مختلف به مقوله ای خاص دارد و انتقال آن در قالب ترجمه می تواند مشکلات زبانی و فرهنگی زیادی را به وجود آورد. از آن جایی که محصولات سینمایی یکی از مجاری اصلی انتقال عناصر فرهنگ محور از جمله تابوها محسوب می شوند، موضوع ترجمه این محصولات در قالب زیرنویس و دوبله از اهمیت والایی برخوردار است. با این حال، تا به حال تحقیقات چندانی در این حوزه انجام نگرفته است. پژوهش حاضر بر آن است تا با بررسی توصیفی دوبله فیلم های انگلیسی زبان به فارسی راهبردهای مترجمان در ترجمه تابوهای زبانی و فرهنگی غربی را مورد بررسی قرار دهد. بدین منظور، دوبله فارسی 3 فیلم معاصر انگلیسی زبان انتخاب و پس از مقایسه آن با نسخه اصلی، راهبردهای مورد استفاده در ترجمه تابوهای آن بر اساس دسته بندی 8 گانه شریفی از انواع تابوها مورد بررسی قرار گرفت. نتایج تحقیق حاکی از آن است که در ارتباط با تابوهای زبانی، یافتن معادل تابو و جبران و در مورد تابوهای فرهنگی، دستکاری و تغییر و استفاده از معادل های غیرتابو رایج ترین راهبردهای مورد استفاده مترجمان در دوبله تابوهای غربی به فارسی هستند. البته میزان استفاده از این راهبردها در موسسات خصوصی دوبله و صدا و سیمای ملی ایران تفاوت دارد و رسانه ملی برخلاف موسسات خصوصی بیشتر گرایش به استفاده از راهبردهای تعدیلی و غیرمستقیم در ترجمه تابوهای زبانی و فرهنگی غربی به فارسی دارد.

استراتژیهای ترجمه طنز در سیتکام
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه فردوسی مشهد - دانشکده ادبیات 1391
  سارا روحانی یزدی   علی خزاعی فرید

در سالهای اخیر با ورود نوع جدیدی از سریالهای طنز به کشور مواجه هستیم که در میان مردم دنیا محبوبیت بسیاری دارد. اما ورود این محصولات فرهنگی نه از طریق رسانه ملی بلکه از طریق شبکه های ماهواره ای صورت می گیرد. به نظر می رسد بنابر دلایل فرهنگی و دشواریهای زبانی، ترجمه و دوبله این سریالها به طور رسمی در کشور صورت نمی گیرد. هدف از تحقیق حاضر، بررسی این دلایل و دشواریها و استراتژیهای ترجمه به شکل توصیفی است. برای دستیابی به این هدف، سه سیتکام بعنوان ابزار تحقیق معرفی شده و قسمتهای منتخب مشخص گردید. یک نمونه از این سریالهای دوبله شده به فارسی و دو قسمت از دو سریال زیرنویس شده دیگر انتخاب شد. روش تحقیق، تحلیل توصیفی و مقایسه شوخی در متن اصلی و در متن ترجمه شده است و بررسی شد که طنز در متن ترجمه شده قابل درک است یا خیر. در بخش بعد شوخیها جمع آوری و تک تک تحلیل شدند. نتایج تحقیق نشان داد که سه استراتژی ترجمه طنز، ترجمه مستقیم، ترجمه با تغییر و حذف است. پر بسامدترین استراتژی نیز، ترجمه مستقیم است که در اکثر موارد موفق بوده است. به علاوه عامل مهم از بین رفتن طنز، ترجمه ناموفق ارجاعات فرهنگی و بینا متنی است. دیگر عامل مهم از بین رفتن و کاهش طنز نیز خطا در ترجمه جملات عادی است. هم چنین در فیلم دوبله شده اغلب شوخیهای جنسی حذف یا تعدیل شده اند اما در فیلمهای زیرنویس شده اغلب شوخیها به صورت تحت اللفظی ترجمه شده اند. ولی ترجمه عموم شوخیها به دلیل همین ترجمه تحت اللفظی کاملا? قابل درک نیست و درمواردی نیز در نتیجه ترجمه تحت اللفظی و مستقیم شوخیها ارجاعات بین متنی و فرهنگی آنها نیز حذف شده و شوخیها به درستی انتقال پیدا نکرده اند.

بررسی مقابله ای ترجم? آیات متشابه در ترجمه های فارسی و انگلیسی قرآن کریم
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه فردوسی مشهد - دانشکده ادبیات و علوم انسانی دکتر علی شریعتی 1391
  اعظم غمخواه   سید محمدرضا هاشمی

چکیده نظر به اهمیت بحث ترجمه قرآن کریم، در این پژوهش برآنیم تا به بررسی یکی از مباحث چالشی قرآن یعنی آیات متشابه بپردازیم. در سال های اخیر پژوهش هایی در خصوص ترجمه قرآن و موانع و مشکلات پیش روی مترجمان انجام شده است، اما در مورد نحوه ی ترجمه آیات متشابه پژوهشی صورت نگرفته است. هدف پژوهش حاضر رفع این خلاء است. این تحقیق در واقع تحقیقی کمی و کیفی می باشد. در بخش کمی به توصیف روش های مترجمان برای ترجمه آیات متشابه می پردازیم. به این منظور، پیکره موازی این تحقیق شامل متن مبدأ – آیات متشابه قرآن – و ترجمه های آن می باشد. از بین آیات متشابه قرآن آیاتی که مربوط به رویت خداوند، جهت و مکان، اعضا و اندام های منتسب به خدا در قرآن (مانند عین، ید، وجه) انتخاب شده اند که جمعاً 47 آیه می باشند. این آیات متشابه که در این تحقیق استفاده شده اند در واقع صفات اخباری خداوند نامیده می شوند.آیات متشابه مربوط به رویت خداوند، جهت و مکان و اعضا و جوارح خداوند به عنوان حجم نمونه انتخاب گردید و چگونگی انتقال آن ها در ترجمه های فارسی و انگلیسی مورد بررسی و واکاوی قرار گرفت. پس از بررسی ترجمه های فارسی و انگلیسی و استفاده از آزمون آماری کای دو برای بررسی معنادار بودن اختلاف ها ، به این نتیجه رسیدیم که مترجمان از راهبردهای متفاوتی برای ترجمه آیات متشابه استفاده کرده اند. در نهایت بخش کیفی این تحقیق شامل مصاحبه می باشد که نتایج آن، نتایج بخش کمی را تایید کرد.

بررسی روش های ترجمه در دوبله فارسی کارتن های انیمیشن انگلیسی با تاکید بر عبارات طنز، اصطلاح و مخاوره
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه فردوسی مشهد - دانشکده ادبیات و علوم انسانی دکتر علی شریعتی 1392
  حمید رضا صادق پور   علی خزاعی فرید

ترجمه سمعی و بصری یکی از موارد مهم در مطالعات ترجمه می باشد. دوبله و زیرنویس از مهمترین روش های ترجمه سمعی و بصری هستند. هدف این تحقیق بررسی روشهای ترجمه در دوبله کارتن های انیمیشن از انگلیسی به فارسی است.از انجایی که عبارات محاوره، اصطلاح و طنز ظرفیت ایجاد خنده را دارند و در عین حال به اسانی نمی توان این سه را از هم تمییز داد، در این تحقیق هر سه نوع این عبارات و استراتژیهای ترجمه انها بررسی می شود. داده های این تحقیق با بررسی پنج کارتن انیمیشن به نامهای عصر یخبندان4،شرک4، ریو، پاندای کونگ فو کار و شیر شاه که به فارسی دوبله شده اند، جمع اوری شد. عبارات طنز، محاوره و اصطلاح در نسخه اصلی و همچنین معادل فارسی انها استخراج گردید و روش های ترجمه انها مشخص شد سپس اطلاعات بدست امده به نه گروه طبقه بندی شد. نتایج بدست امده نشان داد که مترجمان ایرانی تمایل به استفاده از عبارات اشنا را بجای ترجمه تحت الفظی دارند. علاوه بر موارد موجود در متن اصلی مترجمان ایرانی تمایل به ایجاد طنز با استفاده از عبارات اصطلاح و محاوره برای عباراتی که در متن اصلی طنز نبوده را دارند. مهمترین نتیجه این تحقیق این است که مترجمان ایرانی ازادانه و به دفعات از کارکرد ثانویه عبارات اصطلاح و محاوره برای ایجاد طنز استفاده کرده اند. این استراتژی را می توان در ترجمه کمدی بکار برد بخصوص در مورد ترجمه کمدی برای کودکان هنگامی که بین دو زبانی که ترجمه می شود اختلاف فرهنگی و زبانی زیادی وجود دارد

ترجمه? استعاره های دفتر اول مثنوی معنوی: روش ها و رویکردهای نیکلسون و مجددی
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه فردوسی مشهد - دانشکده ادبیات و علوم انسانی دکتر علی شریعتی 1392
  احمد حسین زاده   علی خزاعی فرید

ادبیات فارسی در غرب بیشتر با آثار کلاسیک خود شناخته می شود. آثاری که از چندین قرن قبل تا دوران حاضر، از طریق ترجمه به نظام ادبی غرب وارد شده و می شوند. یکی از سخنوران فارسی که در بیش از یک قرن اخیر حضوری تأثیرگذار در جهان انگلیسی زبان داشته است، جلال الدین محمد بن محمد (604 – 672 ق/ 1207 – 1273 م) مشهور به مولانا یا رومی است. مثنوی معنوی که مهم ترین اثر مولاناست از اواخر قرن نوزدهم تا امروز اگرچه با فراز و فرود اما همواره در صحنه? پژوهش های مربوط به ادبیات فارسی در غرب حضور داشته است و این حکایت از جایگاه والای این اثر عرفانی-تعلیمی دارد که قرن هاست با زبان شعر و به کارگیری صناعات ادبی گوناگون با مخاطبان خود ارتباط برقرار می کند. یکی از مهم ترین صناعات ادبی، استعاره است که مباحث نظری پیرامون آن از قرن چهارم قبل از میلاد و با رساله? ریطوریقای ارسطو آغاز شده است و تا امروز هم با رویکردها و روش های گوناگون در جریان است. در حوزه? مطالعات ترجمه هم از مبحث استعاره و ترجمه? آن غفلت نشده است و مطالب گوناگونی در تجویز روش های ترجمه? آن و توصیف آن چه در عملِ ترجمه رخ داده، بیان شده است. با توجه به اهمیت استعاره و جایگاه مثنوی معنوی، در این پژوهش به توصیف روش های برگزیده? دو مترجم انگلیسی زبان این اثر در برگردان استعاره های دفتر اول پرداخته شده است؛ یکی رینولد نیکلسون که ترجمه? منثورش به سال 1926 منتشر شده است، و دیگری جاوید مجددی که ترجمه ای موزون و مقفا در قالب مثنوی انگلیسی به سال 2004 منتشر کرده است. به این منظور، تعداد 155 استعاره از دفتر اول مثنوی معنوی برگزیده شده است، سپس با استفاده از مدل لارسن (1998) برای ترجمه? استعاره به توصیف روش های این دو مترجم در برگردان این استعاره ها پرداخته شده است. مهم ترین یافته? این پژوهش آن است که علی رغم فاصله? حدوداً 80 ساله میان این دو ترجمه، روش ترجمه? تحت اللفظی انتخاب غالب هر دو مترجم است.

بررسی نقش کارگزاران و عوامل اجتماعی موثر بر مترجمان معاصر در انتخاب رمانهای ترجمه شده در ایران
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه فردوسی مشهد - دانشکده ادبیات و زبانهای خارجی 1392
  آنیتا محمدزاده   محمدرضا هاشمی

در دهه های اخیر ترجمه نوعی فعالیت نظام مند اجتماعی قلمداد شده است. این امر به منزله آن است که کارگزاران ترجمه و روابط پیچیده ی آنها نقش بسزایی در تولید نهایی ترجمه دارند. در ایران تا کنون ترجمه بیشتر از جنبه زبانی و خلاقیت ها و یا ضعف های فردی مترجم مورد بررسی قرارگرفته است و به بررسی سایر عوامل اجتماعی دخیل در آن کمتر پرداخته شده است. هدف این رساله پر کردن خلأ در این زمینه است. این تحقیق بر آن است که عوامل اجتماعی موثر بر مترجمان معاصر در انتخاب رمان برای ترجمه در ایران و نیز نقش کارگزاران بر انتخاب رمان های ترجمه شده در دوره معاصر را مورد واکاوی قرار دهد. نتایج این تحقیق بر اساس نظرات مترجمان رمان ها درباره ی عوامل اجتماعی دخیل بر آنان در انتخاب رمان برای ترجمه استوار است که از مصاحبه های حضوری و کتبی آنان به دست آمده است. یافته های تحقیق نشان می دهد که اولا، در میان کارگزاران ایرانی دخیل در ترجمه، مترجمان مهمترین عامل انتخاب اثر برای ترجمه رمان هستند. ثانیا، بیش از نیمی از مترجمان مورد مطالعه تحت تاثیر چهار عامل اجتماعی ذیل رمان های خود برای ترجمه را انتخاب می کنند: پیروی از سیاست های نشر روز دنیا که بیشتر تمایل دارد به نشر آثار نوسیندگان و مترجمانی که موضاعت نو و چهر ه های جدید ادبی را به جامعه معرفی می کند، جاه طلبی های مثبت فردی مترجمان که حاصل تمایل برای پیش قدم بودن در شناساندن نویسندگانِ معروف در خارج از ایران به جامعه ایران است، انتخاب کتاب بر پایه ی بازخورد مترجم از روابط بینافردی و اجتماعی، و توجه به نیازهای جامعه ادبی.

بررسی ترجمه اخبار سیاسی با رویکرد تحلیل انتقادی گفتمان بر اساس مدل سه وجهی
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه فردوسی مشهد - دانشکده ادبیات و زبانهای خارجی 1392
  آزاده اریس   محمدرضا هاشمی

ترجمه یک انتخاب آگاهانه و یک باز تولید در زبان مقصد است. مترجم می تواند بخش هایی را به متن اضافه کند و یا حذف نماید. در رسانه های جمعی، از آنجایی که رسانه متعلق به قدرت حاکم در جوامع است، اگر متنی در راستای ایدئولوژی های قدرت سیاسی حاکم نباشد آنها مانع از در دسترس قرار گرفتن آن متن در اختیار عموم می شوند، به عبارتی سانسور می کنند. در گزارشات خبری بین المللی، ترجمه نقش مهمی را ایفا می کند. فرض بر این است که بسیاری از انتخاب های ترجمه ای نشات گرفته از ایدئولوژی حاکم است. نکته ی قابل توجه این است که رسانه و خبر، نگرش مردم را نسبت به اجتماع و جهان می سازد و تا حدی می تواند تاثیر گذار باشد که احتمال دارد پروسه ی سیاسی و اجتماعی را تغییر دهد و یا حتی برعکس کند. هدف از این تحقیق این است که نشان دهد چگونه ایدئولوژی حاکم، استراتژی های به کارگرفته شده توسط مترجمان خبرگزاری ها را هدایت و کنترل می کند. به منظور نقد و بررسی تاثیر ایدئولوژی در ترجمه های خبرگزاری های متفاوت، از چارچوب تحلیل گفتمان انتقادی و به صورت خاص از مدل فرحزاد(2011) استفاده می شود.

تاثیر گذشت زمان بر کاهش و افزایش در ترجمه
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه فردوسی مشهد - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1393
  ریحانه شمس الدینی   علی خزاعی فرید

تا کنون پژوهش چندانی درمورد تاثیر گذشت زمان بر میزان کاهش و افزایش محتوا در ترجمه صورت نگرفته است. هدف از این پژوهش رفع این خلاء می باشد. با توجه به نظریه نظام های چندگانه هنگامی که ادبیاتی برای نخستین بار وارد جامعه ای می شود، مترجمان از روش هایی استفاده می کنند که با گذشت زمان ممکن است دیگر آن روش ها را لازم ندانسته و روش های دیگری را جایگزین سازند. این تحقیق براساس همین فرض صورت گرفته است. مطالعات جدید ترجمه اگرچه بر فردیت مترجم اعتبار زیادی قایل است اما از سوی دیگر با توجه به مفهوم عادتواره بوردیو (1992)، مترجمان فردیت خود را از اجتماع می گیرند. بنابراین صرف نظر از استثنا ها، مترجمان از کار مترجمان دیگر و همچنین شرایط اجتماعی و فرهنگی زمان خود اثر می پذیرند. برای بررسی تغییرات در استراتژی هایی که مترجمان در طول زمان برای حذف یا افزایش محتوا بکار می گیرند، 5 رمان معروف انتخاب شده که از هر یک دو ترجمه یکی متعلق به دهه 30 یا 40 و دیگری متعلق به دهه 80 یا 90 است. ابتدا موارد کاهش و افزایش موجود در ترجمه ها جمع آوری و دسته بندی شدند. این موارد را در چندین گروه به شرح زیر دسته بندی کردیم: افزایش کلمه و عبارت، افزایش جمله، تصریح، حشو، پانویس، جایگزینی، کاهش کلمه و عبارت و کاهش جمله. یافته های پژوهش هم در مورد تک تک رمانها و هم در مجموع فرض تحقیق را تائید می کند. مترجمان دهه 30 و 40 بیش تر از مترجمان دهه 80 و 90 از انواع کاهش و افزایش استفاده کرده اند.

بررسی واژگان و نوواژگان مصوب فرهنگستان زبان و ادب فارسی در حوزه هوانوردی بازرگانی
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه فردوسی مشهد - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1393
  ثریا حسین پور طوسی   علی خزاعی فرید

تاکید بیش از حد فرهنگستان زبان و ادب فارسی بر استفاده از معادل های پیشنهادی برای واژگان علمی و فنی اگرچه با هدف تقویت زبان فارسی در حوزه علمی و فنی صورت می گیرد اما ممکن است در صورت نادرست بودن روش ساخت واژه ها نتیجه مطلوب به بار نیاید. این تحقیق که مطالعه ای کیفی و توصیفی است به بررسی این سوال می پردازد که آیا واژگان مصوب فرهنگستان در حوزه هواپیمایی بازرگانی، کاربردی است؟ در این پژوهش با استفاده از روش مصاحبه و توزیع پرسشنامه از کارکنان 7 شرکت هواپیمایی در خصوص 35 واژه مصوب فرهنگستان زبان و ادب فارسی در حوزه هوانوردی بازرگانی نظرسنجی شده است. میزان پذیرش واژگان معادل از طریق محاسبه میانگین به کمک نرم افزار spssبا جمع آوری 100 پرسشنامه و 10 مصاحبه با شاغلان در صنعت، که واژگان منتخب را از سه منظر: رسایی و قابل درک بودن، خوش ساخت بودن و تلفظ آسان و اینکه واژه خارجی یا معادل فارسی ترجیح داده می شود، محاسبه شده است. نظرات کاربران در مورد ایراداتی که به برخی واژگان وارد است و پیشنهادهای آنان بیان شده و توضیح داده شده که تعدادی از واژگان پیشنهادی با اصول واژه سازی گروه واژه گزینی فرهنگستان مغایرتهایی دارد. نتایج پژوهش نشان می دهد از میان دو رویکرد ترجمه مفهومی و ترجمه تحت الفظی در ساخت واژگان؛ ترجمه مفهومی، واژگانی رساتر و خوش ساخت تر به وجود آورده است حال آنکه که ترجمه تحت الفظی، واژگانی نارسا و نامفهوم ایجاد کرده است.با بررسی پاسخهای ارائه شده واژگان مصوب به سه گروه تقسیم شده اند:واژگانی با کمترین میزان رسایی و خوش ساخت بودن، واژگانی با بیشترین میزان رسایی و خوش ساخت بودن و واژگانی که در مرز بین این دو نوع واژه قرار دارند و اگرچه مورد پذیرش کامل قرار نگرفته اند اما با آنها مخالفت نیز نشده و گمان میرود این قابلیت را دارند که به مرور زمان مورد کاربری واقع شوند.گر چه نتایج پرسشنامه ها نشان میدهد که کاربران به طور کلی واژه خارجی را بر معادل پیشنهادی ترجیح داده اند.

ترجمه کتاب بکارگیری نظریات لومان در مطالعات ترجمه: ترجمه در اجتماع
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه فردوسی مشهد - دانشکده ادبیات و علوم انسانی دکتر علی شریعتی 1393
  مجتبی ایمان دار   محمدرضا هاشمی

ترجمه در قالب یک نظام خودکفا، عناصر مخصوص خود را داراست که این عناصر، هسته میانجی کنش های ارتباطی ترجمه است که رابطه بین خود را تقویت می کنند و سپس آن را شکل می دهند. رابطه بین عناصر و ساختارهای متناظر بر اساس معیارهایی که برای مشاهده انتخاب شده اند، تعیین می گردد. ترجمه، شبکه ایی پیچیده از رسانه و شکل است. آنچه به عنوان رسانه درنظر گرفته می شود و نوع شکلی که می تواند نمود آن رسانه باشد بستگی به نظر نظاره گر دارد. همانند هر نظام خودکفای دیگر، ترجمه بر دو سطح مشاهده عملکرد خود (مشاهده اولیه) و همچنین مشاهده مشاهدات (مشاهدات ثانویه)، بر خود نظارت می کند. ترجمه دارای کُدهای مخصوص به خود است که به کمک آن ها، رویدادهای ارتباطی که ممکن، غیرممکن و همچنین آن دسته از رویدادهایی را که هنوز میانجی، ترجمه و یا انتقال داده نشده اند و قرار است بشوند از هم تمییز می دهد.

ترجمه کتاب «درباره ترجمه، از زبان مترجمان» اثر اِسر آلن و سوزان برنوفسکی
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه فردوسی مشهد - دانشکده ادبیات و علوم انسانی دکتر علی شریعتی 1393
  زهرا خسروفر   علی خزاعی فرید

یادگیری زبان های مختلف مزایای زیادی در پی دارد اما متاسفانه یادگیری کلیه زبان های زنده دنیا برای هر فرد امری بعید به نظر می رسد، اما این حقیقت انکار ناپذیر نباید مانعی برای گسترش ادبیات و فرهنگ باشد. ترجمه در این میان بزرگترین کمک را به گسترش ادبیات و فرهنگ جوامع مختلف می کند و ترجمه بی شک ژانری منحصر بفرد است. بر خلاف باور عموم که در ترجمه غالباً با ریزش و از دست دادن قسمتی از متن روبرو هستیم، استر آلن و سوزان برنوفسکی اثر جذاب و آموزنده خود را به عنوان «تجلیل از آنچه در ترجمه می توان یافت» به بازار ارائه دادند. در این تحقیق به ترجمه اثر ارزشمند این دو نویسنده، مترجم و پژوهشگر رشته مطالعات ترجمه پرداخته شده است. کتاب مجموعه ای جمع آوری شده از مقالات است که به بحث درباره جنبه های گوناگون هنر مترجمان و دنیای ترجمه می پردازد و در آن تلاش شده است تا جایگاه و نقش ترجمه و مترجم روشن تر شود و بیشتر مترجمان ادبی از پیشینه ها، زبان ها، رشته ها و انواع متفاوت بسیاری به صحنه فراخوانده شده اند تا از نقششان در اثری که ترجمه کرده اند صحبت کنند. تمرکز عمده کتاب بر ترجمه ادبی می باشد و از دو بخش کلی تشکیل شده است. بخش نخست به بررسی دیدگاه های ها نسبت به ترجمه در بافت های مختلف اخلاقی، فرهنگی، سیاسی، تاریخی و حتی قانونی می پردازد و دیدگاه های مختلفی دربار? شناخت و خودشناسی مترجمان در عرص? ادبی و انتقادی ارائه می دهد. بخش دوم این کتاب به تجربیات شخصی مترجمان در حین ترجم? اثری هنری می پردازد. آنها از چالش های پیش رویشان می گویند و اینکه چطور توانسته اند راه حلی برای آن بیابند. همچنین از رابطه میان مترجم و نویسنده و نیز مشکلات حاشیه ای دنیای ترجمه سخن می گویند.

بررسی چگونگی گسترش زبان فارسی از طریق ترجمه: موردپژوهی چهار ترجمه از کتاب "چنین گفت زرتشت"
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه فردوسی مشهد - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1393
  سپیده ابراهیم زاده فخار   علی خزاعی فرید

یکی از راه های حفظ پویایی زبان، بسط زبان از طریق تألیف و ترجمه است. ترجمه یکی از مهمترین ابزار توانمندسازی و گسترش زبان است. در این راه متخصصین ادبیات و مترجمان نقش بسیار مهمی را ایفا می کنند. هدف این تحقیق این است که ضمن بررسی قابلیت های بالقوه زبان فارسی در ترجمه و واژه سازی، به بررسی نقش مترجم در ارتقا و گسترش سطح زبان بپردازد. در این مطالعه توصیفی- تحلیلی که به بررسی مقایسه ای واژه سازی، واژه گزینی و گسترش زبان فارسی از طریق ترجمه پرداخته شده است، بخش هایی از کتاب"چنین گفت زرتشت" ترجمه ی داریوش آشوری (1387) بصورت اتفاقی و بر اساس چهارچوب نظری چسترمن مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. برای بررسی دقیق تر، استراتژی های به کارگرفته شده توسط داریوش آشوری در یک قسمت واحد از کتاب (بخش سوم، درباره دیدار و معما، قسمت 1) با سه ترجمه دیگر متعلق به حمید نیرنوری (1390) و مسعود انصاری (1391) و رحیم غلامی (1389) مقایسه شده است. در نگاه کلی، پرکاربردترین استراتژی های استفاده شده توسط داریوش آشوری برای ایجاد بسط زبانی، استراتژی گرته برداری واژگانی (calque)، ترجمه خلاق با حفظ یا تغییر نقش دستوری (transposition)، نوآوری واژگانی، و خلق ترکیبات واژگانی جدید بود. در مقایسه با دیگر مترجمین، داریوش آشوری در ترجمه خود از استراتژی های سطح صرفی- نحوی استفاده بیشتری داشته است. آشوری سعی داشته است تا بطور لفظ گرایانه ترجمه خود را انجام دهد و لفظ گرایی مثبت و آگاهانه داشته است، همین پایبندبودن به لفظ گرایی باعث به وجود آمدن خلاقیتی شده است که در ترجمه او به چشم می خورد در صورتی که دیگر مترجمین بدون هیچ خلاقیتی در بیشتر موارد از ترجمه تحت اللفظی استفاده کرده اند. مترجمان با بهره گیری صحیح از قابلیت های بالقوه زبان فارسی در ترجمه و واژه سازی، قادر خواهند بود به گسترش زبان کمک کنند. لازم به نظر می رسد که مباحث نوواژه سازی، حفظ سبک متن اصلی و استفاده خلاق از شیوه ی حفظ یا تغییر نقش دستوری کلمات در طول دوران تحصیل دانشجویان مترجمی مورد تأکید قرار گیرد.

ضرورت بروزرسانی برنامه درسی دوره کارشناسی مترجمی زبان انگلیسی بر مبنای نیازهای بازار ترجمه در ایران
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه فردوسی مشهد - دانشکده ادبیات و علوم انسانی دکتر علی شریعتی 1393
  زهرا سالاری   علی خزاعی فرید

با پیشرفت علم و فن¬آوری، جهان امروز به سرعت در حال تغییر است. نیازها نیز مدام در حال تغییرند اما تدوین برنامه¬ ¬درسی کنونی رشته مترجمی زبان انگلیسی مربوط به سه دهه¬ قبل است، یعنی زمانی که نه اینترنت و نه هیچ یک از امکانات امروز وجود نداشته است. بدیهی است که نیازها متفاوت و در حال تغییرند و این مساله عملی نیست که مترجم را با توجه به نیازهای بازار روز آموزش داد ولی می¬توان آن¬ها را به گونه¬ای تربیت کرد که توانایی کلی ترجمه آن¬ها بالا باشد و بدانند که در موقعیت¬های مختلف چگونه باید عمل کنند. تربیت آن¬ها باید به گونه¬ای باشد که خودشان بتوانند نیازها را مرتفع کنند و خودشان را با این نیازهای متفاوت وفق دهند. پژوهش حاضر درصدد است تا نیازهای روز بازار ترجمه را مشخص و سپس با درنظرگرفتن این نیازها نواقص برنامه موجود را تعیین کند. به این منظور با بخشی از سازمان¬ها و فعالان بازار ترجمه شامل: دارالترجمه¬ها، ناشران، آژانس¬های مسافرتی، شعبه بین¬الملل بانک¬ها و همچنین افرادی که به صورت مستقیم با برنامه درسی موجود سروکار دارند شامل: اساتید و دانشجویان این رشته، مصاحبه صورت گرفت. سپس با استفاده از نظریه داده بنیاد نظرات این افراد تحلیل شد. با توجه به نظرات این اشخاص برخی نواقص و نقاط ضعف برنامه درسی دانشگاه¬ها مشخص شد. با توجه به اینکه در این پژوهش تنها با بخشی از سازمان¬ها و فعالان بازار ترجمه مصاحبه صورت گرفت، برای تعمیم دادن نتایج، مطالعه و بررسی نمونه¬های بیش¬تر توصیه می¬شود.

تحلیل هنجارهای نحوی، معنایی و منظورشناختی ترجمه: مورد پژوهی رمان غرور و تعصب
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه فردوسی مشهد - دانشکده ادبیات و علوم انسانی دکتر علی شریعتی 1393
  الهام صفی کیکله   علی خزاعی فرید

چکیده رساله/پایان نامه : تحقیق حاضر پژوهشی است با رویکرد توصیفی در حوزه مطالعات ترجمه و هدف آن تبیین برخی هنجارهای نحوی، معنایی و منظورشناختی در ترجمه ادبی است. بدین منظور، متن انگلیسی کتاب غرور و تعصب اثر جین آستین با شش ترجمه فارسی آن مقایسه و تحلیل شد تا هنجارهای موجود شناسایی و سپس طبقه بندی شوند و در نهایت باز یا بسته بودن این مجموعه هنجارها مورد بررسی قرار گرفت. در این تحقیق از مدل مطالعات توصیفی توری (1995) برای پیدا کردن الگوهای رفتاری (هنجارها) و از راهبرد های چسترمن (1997) برای طبقه بندی این الگوها استفاده شد. هنجارهای نحوی، معنایی و منظورشناختی شناخته شده در این تحقیق به ترتیب عبارتند از: هنجارهای نحوی: وام گیری، تغییر مقوله دستوری، تبدیل واحد، تغییر ساختار گروه، تغییر ساختار جمله واره و تغییر ساختار جمله؛ هنجار معنایی: دگرگویی؛ و هنجار منظورشناختی: تصریح. بنابر یافته های به دست آمده معلوم شد که هنجارها مجموعه های نسبتاً بسته ای هستند ولی در این میان باز هم مجموعه معنایی نسبت به مجوعه نحوی و مجموعه نحوی هم به نسبت مجموعه منظورشناختی بازتر است و امکان انتخاب بیشتری را برای مترجم فراهم می کند.

ترجمه سمعی بصری: انتقال زبان بر روی صفحه نمایش
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه فردوسی مشهد - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1393
  ندا عسکری ازغندی   خلیل قاضی زاده

ین پایان نامه از دو بخش تشکیل شده است. بخش اول کتاب به موضوع زیرنویس و زبرنویس می پردازد و بخش دوم به شیوه هایی از ترجمه می پردازد که در آن صدای ترجمه شده جایگزین صدای اصلی می شود.

ترجمه کتاب "مترجم در مقام نویسنده"
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه فردوسی مشهد - دانشکده ادبیات و علوم انسانی دکتر علی شریعتی 1393
  آزاده اسلامی   خلیل قاضی زاده

در دهکده جهانی امروز باوجود ارتباطات بسیار میان مردمانی با فرهنگ ها و زبان های متفاوت هنوز هم به ترجمه به دیده تحقیر نگریسته می شود. همگان تألیف را کاری خلاقانه و اصیل می دانند و نویسنده را فردی بااستعداد به شمار می آورند که در اجتماع از جایگاه والایی برخوردار است، حال آنکه ترجمه فعالیتی است دست دوم که در آن هیچ گونه اصالت و خلاقیتی وجود ندارد. گویی همه از منتقدین و افراد اهل مطالعه تا افراد معمولی جامعه دچار این توهم هستند که آنچه می خوانند از ادبیات کلاسیک یونان، آثار دوره رنسانس اروپا، ادبیات قرن نوزدهم روسیه ،ادبیات قرن بیستم آمریکای لاتین و ... همه و همه را به زبان اصلی خوانده اند.برای تهیه این کتاب،سوزان سنت و پیتر بوش از تعدادی مترجم حرفه ای که کار تألیفی هم دارند،خواسته اند درباره موضوع «مترجم در مقام نویسنده »مقاله ای در مورد تجربیات شخصی شان بنویسند و بگویند آیا متوجه تفاوت ماهوی میان ترجمه و تألیف می شوند؟این کتاب از دوازده مقاله تشکیل شده و موضوعات مختلفی در زمینه ترجمه را پوشش می دهد.پاسخ این مترجمین که ترجمه های فوق العاده ای موفقی را انجام داده اند می تواند به عنوان یک کتاب آموزشی مورد استفاده دانشجویان رشته مطالعات ترجمه قرار گیرد.

ترجمه کتاب گام نهادن ترجمه در سینما، مایکل کرونین
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه فردوسی مشهد - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1393
  ایمان نورانی   خلیل قاضی زاده

: یکی از حیطه هایی که در مطالعات ترجمه مورد توجه بسیار قرار گرفته است، رسانه و به خصوص سینما می باشد. امروزه سینما در زندگی بسیاری از افراد در سراسر جهان جایگاهی ویژه ای دارد و محل نمود زبان ها و فرهنگ های مختلف است. فیلم ها در دوره های متفاوت و توسط افراد مختلف در کشورهای جهان دیده می شوند. از این رو فیلم ها باید به زبان های گوناگون ترجمه شوند و اینگونه پل ارتباطی میان فرهنگ های مختلف باشند. در این راستا مطالب و مقالات بسیاری موجود است که بیشتر در زمینه زیرنویس و دوبله و یا به عبارتی ترجمه برون روایی است. اما آنچه کمتر مورد بررسی قرار گرفته فعالیت های ترجمه درون روایی است. این فعالیت ها به نمود ترجمه در خود فیلم ها می پردازند و یا به طور دقیقتر جایگاه شخصیت هایی را که در فیلم نقش مترجم را دارند و همچنین نقش ترجمه در سیر فیلم ها را بررسی می کنند. کتاب "گام نهادن ترجمه در سینما" اثر مایکل کرونین با در نظر گرفتن سینما در بافت جهانی سازی به بررسی این نوع روایت در ژانرهای متنوع و در دوره های زمانی مختلف می پردازد و می تواند دریچه ای نوین را در زمینه مطالعات ترجمه و حتی زبان شناسی، جامعه شناسی و مردم شناسی بگشاید.

risk taking in english to persian translation process by novice iranian translators
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه فردوسی مشهد - دانشکده ادبیات و زبانهای خارجی 1393
  المیرا اصغری   مسعود خوش سلیقه

این پژوهش به بررسی ریسک پذیری مترجمان تازه کار در طی فرآیند ترجمه از زبان انگلیسی به فارسی می پردازد. پژوهش درباره مترجمان به عنوان اولین خواننده متن مبدا از اهمیت به سزایی برخوردار است. مترجمان تازه کار (و حرفه ای) در طی فرآیند ترجمه با مشکلات متعددی روبرو می شوند که باعث عدم اطمینان آنها از متن ترجمه شده می شود. با توجه به اینکه عدم اطمینان به انجام ریسک منتهی می شود، هدف این پژوهش بررسی کیفی مقوله ریسک پذیری در میان دانشجویان ایرانی رشته مترجمی در ترجمه از زبان انگلیسی به فارسی می باشد. این پژوهش بر آن است تا با بررسی شناختی نشان دهد که مترجمان تازه کار در چه مواقعی در طی فرآیند ترجمه ریسک انجام می دهند و نحوه مدیریت این ریسک چگونه است. برای نیل به این هدف، شش دانشجوی ایرانی مرد و زن از رشته مترجمی مقطع کارشناسی ارشد به ترجمه متنی تبلیغاتی و کوتاه پرداخته اند. با توجه به اهمیت چند وجهی کردن جمع آوری و تحلیل داده ها، در ابتدا مترجمان به ترجمه متن با استفاده از روش فکرگویی در طی فرآیند ترجمه پرداختند و تمامی اطلاعات صوتی و تصویری آنها ضبط شد. سپس مصاحیه ای حضوری انجام شد که بر اساس نکاتی بود که محقق در طی مشاهده مترجمان یادداشت کرده بود. تمامی داده ها بر اساس نظریه داده بنیاد در سه مرحله تحلیل شد و برای ارائه اطلاعات از توصیف آماری استفاده شد. نتایج کیفی و کمی این پژوهش از این رو دارای اهمیت است که بینش مفیدی را در اختیار معلم های ترجمه و طراحان دروس آموزشی ترجمه قرار می دهد و همچنین تجربه خوبی برای نسل آینده دانشجویان رشته مترجمی زبان انگلیسی در دانشگاه های ایران می باشد.

بررسی امکان اتکاء بر عامل فرامتنی پیشگفتار با تأکید بر مستقیم یا غیر مستقیم بودن ترجمه و اهمیّت موضوعی و محتوایی اثر: موردپژوهی ترجمه‏های فارسی آثار گابریل گارسیا مارکز
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه فردوسی مشهد - دانشکده ادبیات و علوم انسانی دکتر علی شریعتی 1393
  فرزانه شکوهمند   زهره تائبی

پژوهش حاضر بر اساس نظریۀ عوامل فرامتنی ژنت (1987) به بررسی پیشگفتار ترجمه‏های فارسی آثار مارکز پرداخته است. این تحقیق دو عامل ترجمۀ مستقیم یا غیر مستقیم و اهمیت موضوعی و محتوایی اثر را -که در پیشگفتار این ترجمه‏ها بیشتر مطرح شده- بررسی کرده است تا نشان دهد خوانندگان در انتخاب اثر دلخواه تا چه حد می‏توانند به پیش گفتار مترجمان تکیه کنند. با این هدف، ابتدا ترجمه‏های اثر صدسال تنهایی که جاصل شیوه‏های مستقیم و غیر مستقیم هستند، مورد بررسی قرار گرفته‎اند. این مقایسه روشن می‏کند که از میان ترجمه های مختلف این اثر ترجمه‏های غیرمستقیم نسبت به ترجمه‏های مستقیم چه تفاوت‏های چشمگیری داشته‎اند. سپس پیش گفتارهای چند اثر از مارکز که هر یک تاکنون توسط چند مترجم به فارسی درآمده اند مقایسه و تحلیل شده‎اند. این مقایسه نشان می‏دهد در قسمت هایی که مترجمان به جنبه های محتوایی و موضوعی برجستۀ اثر اشاره کرده‏اند، بین آنها اشتراک نظر وجود داشته است یا خیر. و در آخر نتیجۀ دو مورد پژوهی ذکر شده، به این پرسش پاسخ می‏دهند که پیشگفتارهای مترجمان به عنوان یک عامل فرامتنی و با تأکید بر مستقیم یا غیر مستقیم بودن ترجمه و اهمیت موضوعی و محتوایی اثر، تصویر مارکز یا آثار او را در فرهنگی دیگر بازپردازی کرده‏اند یا خیر.

هرمنوتیک و حرکت شاعرانه
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه فردوسی مشهد - دانشکده ادبیات و علوم انسانی دکتر علی شریعتی 1393
  سعیده کریمی   خلیل قاضی زاده

هرمنوتیک به مثابه هنر درک و تفسیر متون از حوزه های فلسفی است که پیوند نزدیکی با ترجمه دارد، چرا که ترجمه نیز نیازمند درک متن و نتیجه تفسیر مترجم از متن اصلی است. کتاب "هرمنوتیک وحرکت شاعرانه" کتابی است که از مجموع ده مقاله حول محور زبان و ترجمه پذیری زبان تشکیل شده است. مسئولیت گردآوری مقالات این کتاب بر عهده دنیس اشمیت بوده که خود از متفکران این حوزه می باشد. مقالاتی که در این مجلد گرد آمده اند همگی به نحوی با مساله ترجمه سروکار دارند، گروهی از مقالات به مفهوم نظری ترجمه می پردازند و ارتباط ترجمه با فلسفه، ترجمه و شعر یا ارتباط زبان و فرهنگ را بررسی می کنند، و گروهی دیگر به عمل ترجمه می پردازند و با دیدگاهی فلسفی متن ترجمه شده مدنظر را به نقد می کشانند. با توجه به اینکه ترجمه حاضر تنها ترجمه موجود از کتاب هرمنوتیک و حرکت شاعرانه می باشد، امید است که ترجمه این کتاب بتواند مورد استفاده علاقه مندان حوزه فلسفه قرار بگیرد.

ترجمه و چرخش فرهنگی
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه فردوسی مشهد - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1393
  مصطفی شمشیری معینی   خلیل قاضی زاده

سخن در مورد تفسیر و ترجمه در جوامع امروزی امری بدیهی به نظر می رسد. بی شک ترجمه در تدریس زبانهای مختلف نقش آموزشی – پژوهشی دارد. همراه شدن فرهنگ همراه با ترجمه به ظرافت این امر بیشتر از پیش افزوده است و در نتیجه چرخش فرهنگی امری اجتناب ناپذیر است. بنابر گواهی تاریخ، ترجمه در توسعه همه فرهنگ ها نقش بسزایی داشته است. در مواردی که آثار ترجمه شده بر فرهنگ های میزبان تاثیر داشته اند، این تاثیر بیشتر به چگونگی دریافت و پذیرش اثر پیش از عمل ترجمه و پذیرش آن پس از ترجمه وابسته بوده است تا به چگونگی انجام عمل ترجمه. نمونه های تاریخی به خوبی گویای این هستند که کمال مطلوب "ترجمه خوب" بیانگر هیچ رابطه مستقیمی نیست که ترجمه بر فرهنگ میزبان داشته است. مترجم بایست مضامین ایدئولوژیک را در ترجمه در نظر بگیرد. در این کتاب نویسندگان که خود از صاحبنظران نامی حوزه مطالعات ترجمه اند، برآن بوده اند که انتقال فرهنگ را در ترجمه نشان دهند.

بررسی تحول رویکردهای ترجمه نمایشنامه در ایران
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه فردوسی مشهد - دانشکده ادبیات و علوم انسانی دکتر علی شریعتی 1394
  المیرا سلیمانی راد   علی خزاعی فرید

در ایران دیدگاههای مختلفی درمورد ترجم? نمایشنامه وجود دارد. برخی نگاه ادبی به نمایشنامه دارند و آن را با همان پیش فرض های متون ادبی روایی ترجمه می کنند. برخی دیگر نیز به دلیل ماهیت اجرایی نمایشنامه، سخن از زبان دراماتیک و اجرایی به میان می آورند. هرکدام از این دیدگاهها، منجر به استفاده از ساختارها و زبان خاصی در ترجمه می شود. در پژوهش حاضر سعی شده است تا تغییر و تحول زبانِ ترجم? نمایشنامه در ایران مورد بررسی قرار گیرد.بدین منظور، طبق نمونه گیری هدف مند، از هر دهه بین سالهای 125? تا 139? پنج نمایشنامه انتخاب شده و از حیث اینکه به عنوان متنی ادبی ترجمه شده‎اند یا با هدف اجرا، مورد ارزیابی قرار گرفته اند. نتایج نشان می دهد که تا دهه 5?، مترجمان غالبا نمایشنامه را به مثابه متنی ادبی و برای خواندن ترجمه می‎کردند و در نتیجه همان شیوه ای را که در ترجمه متون ادبی بکار می گرفتند در ترجمه نمایشنامه هم به‎کار می بردند که زبان ترجمه ها، زبانی ادیبانه، رسمی و غیر اجرایی است. غالب این مترجمان، مترجم ادبی بودند و نه افرادی از بدنه تئاتر و بنابراین درک صحیحی از ماهیت نمایشنامه و زبان نمایشی نداشته اند. به تدریج، افرادی از بدنه تئاتر، خود به ترجمه نمایشنامه برای اجرا دست می‎زنند، هرچند که اغلب این ترجمه‎ها امکان چاپ نیافته اند.

تحلیل شیوه های مختلف نقل گفتار در داستان های فارسی قبل و بعد از نهضت ترجمه در عصر قاجار
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه فردوسی مشهد - دانشکده ادبیات و علوم انسانی دکتر علی شریعتی 1394
  محدثه بهزادی   علی خزاعی فرید

نقل گفتار یکی از مهم ترین ویژگی های سبکی متن و از ابزارهای کارآمد مورد استفاده نویسندگان در تالیف متون روایی و به خصوص داستان به شمار می رود. تحقیق حاضر به تحلیل شیوه های مختلف نقل گفتار در داستان های فارسی قبل از نهضت ترجمه در عصر قاجار و داستان های تالیف شده بعد از این نهضت می پردازد و ویژگی های بسامدی، کارکردی و زبانشناختی هر کدام از مقوله های نقل گفتار را مورد ارزیابی قرار می دهد. بدین منظور، از مدل نقل گفتار سمینو و شرت (2004) بهره گرفته شده است. در پایان، به این نتیجه می رسیم که در داستان های دوره قبل از ترجمه به هیچ عنوان از گفتار مستقیم استفاده نشده و تنها شاهد گفتار مستقیم آزاد هستیم. همچنین، در طول زمان از تعداد گفتار مستقیم (آزاد) و روایت کنش گفتار به عنوان شیوه های نقل گفتار کاسته شده و بر تعداد گفتار غیرمستقیم و خصوصاً غیرمستقیم آزاد افزوده شده است.

بررسی دریافت دوبله در ایران: پژوهش تلفیقی
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه فردوسی مشهد - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1394
  سعید عامری اختیارآبادی   مسعود خوش سلیقه

دوبله شیوه مرسوم انتقال برنامه های شنیداری-دیداری در ایران است که مخاطب میلیونی دارد اما تاکنون توجه ای به بینندگان دوبله نشده است و همچنان از نیازها و انتظارات آنها اطلاعاتی در دست نیست. این پژوهش به دنبال بررسی دیدگاه های بینند گان حرفه ای و عادی دوبله بود. از این رو، با تکیه بر شیوه پژوهشی جدید دیدگا ه های بینندگان دوبله در سطح کلان در چندین مرحله بررسی گردید. نتایج کلی نشان می دهد که برای بینندگان دوبله موارد فنی همچون تیپ سازی گویندگان و سینک (همگام سازی) در اولویت بسیار بالایی قرار دارد و مبنای واقعی ارزیابی یک برنامه دوبله شده است. این در حالی بود که کیقیت ترجمه و مترجم نسبت به عوامل فنی در درجه اهمیت بسیار پایینی قرار گرفتند. نتیجتا توجه به تک تک انتظارات ایشان می تواند موجب افزایش کیفیت سطح دوبله شود و همچنین می تواند دستمایه مناسبی برای آمورش ترجمه فیلم و دوبله در دانشگاه ها و موسسات کشور باشد.

ترجمه کتاب: ترجمه، قدرت، فروپاشی
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه فردوسی مشهد - دانشکده ادبیات و علوم انسانی دکتر علی شریعتی 1394
  منصوره السادات فاطمی   خلیل قاضی زاده

کتاب «ترجمه، قدرت، فروپاشی» شامل مجموعه مقالاتی است که به همت رومان آلواراس و ام. کارمن افریکا گردآوری شده است و تلاش دارد تا با جستجو و یافتن پیوندهایی میان مطالعات فرهنگی و ترجمه، رویکردی برای چرخش فرهنگی در مطالعات ترجمه در این عصر ارائه نماید. این کتاب به نقل از مولفین، در حالی به مطالعه رابطه میان ترجمه، فرهنگ و تفاوت های فرهنگی می پردازد که چشم اندازی ایدئولوژیک و سیاسی از ترجمه را نمود می بخشد. در همه ی مقالات رویکرد مشترکی نسبت به ترجمه اتخاذشده است و همگی ترجمه را عاملی می دانند که روش انتخاب اثر، نویسنده و یا فرهنگ جامعه را شکل می دهد. مهم ترین ویژگی این مقالات در این است که می توانیم تفاوت هنجارها در جوامع مختلف، تمایل جوامع قدرتمند به تغییر جوامع ضعیف از طریق ترجمه و چگونگی تغییر معیارها را از طریق ترجمه بفهمیم.