بمنظور بررسی اثر فاصله ردیف و تراکم بوته بر روی عملکرد و برخی از اجزاء عملکرد سورگوم علوفه ای واریته اسپیدفید آزمایشات جداگانه ای در دو سال متوالی (1369 و 1370) در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی تبریز (اراضی کرکج) صورت گرفت . تیمارها عبارت بودند از فاصله ردیف (با چهار فاصله ردیف 30، 40، 50، 60 سانتیمتر) و تراکم بوته (با چهار تراکم 150، 200، 250، 300 هزار بوته در هکتار) که دریک طرح اسپلیت پلات با طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی در چهار تکرار مورد مقایسه قرار گرفتند. فاصله ردیف بعنوان فاکتور اصلی و تراکم بوته بعنوان فاکتور فرعی در نظر گرفته شد. صفات عملکرد علوفه، ارتفاع بوته و تعداد پنجه مورد اندازه گیری قرار گرفت . تجزیه آماری داده ها نشان میدهد که بالاترین عملکرد علوفه خشک مربوط به بیشترین تراکم بوته و کمترین فاصله ردیف بود. فاصله ردیف 30 سانتیمتر نسبت به 60 سانتی متر و تراکم 300 نسبت به 150 هزار بوته در هکتار دارای عملکرد بیشتری از نظر آماری بوده است . تنها رگرسیون خطی بین فاصله ردیف با عملکرد علوفه و تراکم با عملکرد معنی دار بوده و معادله خطی آنها بترتیب y=14/57-0/05 x و y=8/22+0/172 x میباشد همچنین بین فاصله ردیف و عملکرد همبستگی منفی (r=-0.98) و بین تراکم و عملکرد همبستگی مثبت (r=0.99) وجود داشت . بیشترین تعداد پنجه در فاصله ردیف و تراکم کمتر حاصل گردید و این بعلت فضای کافی برای گیاه و رقابت کمتر بین بوته ها بوده است . فاصله ردیف در هیچیک از سالهای آزمایش بر روی ارتفاع گیاه اثر نداشته است ولی تراکم بوته بر روی ارتفاع در هر دو سال آزمایش اثر معنی دار داشته و افزایش تراکم بوته ارتفاع گیاه نیز افزاییش یافته است . در پایان با توجه به نتایج حاصل از داده های دو ساله از این آزمایش فاصله ردیف 30 سانتی متر و تراکم 300 هزار بوته در هکتار برای حصول حداکثر عملکرد علوفه برای واریته اسپیدفید در شرایط محیطی تبریز (کرکج) و مناطق مشابه پیشنهاد میشود . بمنظور دست یابی به تراکم های دقیق تر پیشنهاد میشود که برای واریته فوق آزمایشاتی با تراکم های بیشتر در شرایط منطقه انجام گیرد تا کیفیت عملکرد علوفه در تراکمهای بیشتر نیز مشخص شود.