با توجه به اهمیت بافت های تاریخی موجود در کلان شهرها و ضرورت توجه به ظرفیت های موجود در این بافت ها در راستای بهره بردن از این ظرفیت ها در طراحی شهری معاصر، و همچنین ضرورت رسیدگی و حفاظت از این بافت ها، طرح حفاظت و ساماندهی محله قوام السلطنه به عنوان موضوع این رساله انتخاب شد سعی این رساله بر شناخت ویژه گی ها، شاخص ها و همچنین آسیب شناسی مشکلات موجود و در نهایت ارائه ی راهکاری در جهت حفاظت و ساماندهی از بافت محدوده ی طرح می باشد. این محدوده که پس از تخریب حصار طهماسبی و در درون حصار ناصری و محله ی جدید دولت شکل گرفت در بخش مرکزی تهران امروز واقع شده است. از ویژه گی های شاخص این محدوده وجود ساختمان های باارزش دوران پهلوی و بعضا قاجار می باشد . بافت اجتماعی خاص این محدوده که در آن پیروان ادیان مختلف در کنار هم زندگی می کنند نیز از جمله ویژه گی های این بافت می باشد. در این رساله سعی بر این بوده است تا شناختی از ویژه گی های این بافت به منظور کمک به معرفی و در نهایت حفاظت و ساماندهی آن حاصل شود. روش کار به دو صورت مطالعات میدانی و کتابخانه ای بوده است . در مطالعات میدانی علاوه بر برداشت وضعیت موجود بافت و پلاک ها سعی بر این بود تا با تهیه پرسشنامه و همچنین مصاحبه با ساکنین، مشکلات موجود در بافت و همچنین پیشنهادات ساکنین آن نیز در کار لحاظ شود. فصل مربوط به طرح حفاظت و ساماندهی رساله با اعتقاد به این مساله انجام شد که در صورت معرفی ویژه گی های بافت به ساکنین و همچنین بازید کنندگان از آن و استفاده از ظرفیت های موجود با خواناتر کردن بافت و برجسته کردن نقاط شاخص آن و همچنین اطلاع رسانی، این محدوده قابلیت تبدل شدن به یک منطقه ی جذاب شهری را دارد.

جاده ابریشم از مهمترین شاهراه های بازرگانی و تجاری بوده است. دراین مسیرکاروانسرا ها و چاپارخانه هایی در روزگاران کهن وجود داشته که امروزه کاربری خود را از دست داده و متروک شده اند. چاپارخانه و کاروانسرای شریف آباد در35 کیلومتری مشهد، یکی از این مجموعه هاست. هنر فرش بافی یکی از هنرهای اصیل ایرانی است که زنان و مردان این دیار آن را نسل به نسل منتقل کرده اند. اما در وضعیت فعلی و بی توجهی به این هنر،آن را با خطر فراموشی روبه رو کرده است. هدف این تحقیق پیشنهاد رسیدن به دهکده ای میراثی است که در نوع خود در ایران بی همتاست. این دهکده اهداف متفاوتی دارد یکی زندگی دوباره بخشیدن به چاپارخانه شریف آباد که در مسیر جاده ابریشم قرار دارد و توانایی تبدیل شدن به قطب گردشگری در منطقه را دارد و دیگری پویا کردن هنر فرش بافی در این منطقه می باشد، هنر فرش بافی یکی از هنرهای بومی خاص این منطقه است که با ارائه این طرح علاوه بر پویایی این هنر بومی در منطقه، می توان از افراد هنرمند موجود در روستا در این امر کمک گرفت. با ایجاد این کارگاه علاوه بر جذب سرمایه و گردشگر حیات این مجموعه وابسته به صنعت گردشگری نمی باشد. در این طرح دیدگاه های اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی به صورت جامع دیده شده اند

امروزه با توجه به گسترش علوم وابسته به معماری، اطلاعات کمی در رابطه با فن شناسی معماری سنتی و بومی ایرانی در دست داریم گویی ذهنیت توجه به تجربه های گذشتگان و نشستن در مکتب بزرگان علم و دانش کم رنگ شده است. شاید مطالعه و پژوهش در زمینه بناهای تاریخی بر جای مانده در جای جای این سرزمین، مسکنی بر درد فراموشی مدرنیته باشد. مجموعه آرامگاهی شیخ احمد جام که حاصل تحولات دوره های مختلف تاریخی است آثار متعددی از دوره های سلجوقی، آل کُرت، تیموریان، صفویان، قاجاریه را شامل می شود. در این زیارتگاه عناصر معمارانه بر گرد یک صحن وسیع مرکزی شکل گرفته است، مهمترین و باشکوه ترین فضاهای معماری این مکان در مجاورت آرامگاه شیخ جام بنا شده و شامل گنبدخانه، ایوان، مسجد کرمانیها، گنبد سفید و گنبد سبز، سراچه، مسجد عتیق، مسجد جامع (که مورد بحث این مقاله است)، مسجد روباز (تابستانی و زمستانی)، آب انبار، مدرسه فیروزشاهی، سردر ورودی می باشد. این مجموعه که شامل مقبره و ملحقات آن می باشد و به تاریخ ساخت 8 الی 12 هجری قمری (14 الی 18 میلادی) تعریف گردیده است به سال 15 دی ماه 1310 (6 ژانویه 1932) به شماره ثبتی 174 به ثبت آثار ملی رسیده است. این مجموعه به پیشنهاد آندره گدار (رئیس وقت اداره عتیقات) و با امضای مرحوم علی اصغر حکمت (رئیس موقت معارف) در وزارت معارف و اوقاف و صنایع مستظرفه جزء اموال غیر منقول به ثبت رسیده است.

عمارت نیرالملک (خانه پدری هدایت)، واقع در خیابان شهید تقوی (کوشک سابق) شهر تهران، یکی از زیباترین یادگارهای تهران قاجاری است که به وسیله زنجیره ای از بناهای ارزشمند بافت پیرامون، به شهر متصل شده است. نظر به چالش پیش رو در زمینه موضوع پایداری (sustainability) و حفظ و توسعه منابع محیطی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی، بهره گیری بهینه از تمامی دارایی های موجود امری است اجتناب ناپذیر. به همین دلیل مطالعه و کنکاش درباره حوزه های مشترک پایداری و مرمت و نیز بررسی راهکارهای مرمت پایدار ضروری به نظر می رسد. ارزش های معماری و تاریخی عمارت نیرالملک، هم چنین امکانات بالقوه بنا و بافت پیرامونی در جهت مرمت پایدار و نیز وضعیت نامناسب فعلی اثر، همگی حاکی از اهمیت پرداختن به این موضوع می باشد. در این پژوهش مطالعات کتابخانه ای، میدانی و نیز مصاحبه با صاحب نظران زمینه ساز دستیابی به اطلاعات مورد نیاز می باشد. طبقه بندی اولیه اطلاعات و طرح پرسش های ثانویه امکان مطالعات تکمیلی را فراهم کرده و در نهایت تجزیه و تحلیل اطلاعات به تدوین تحقیق می انجامد. در بخش پایانی پژوهش، نتایج حاصل از این تحقیق در طرح مرمت و باز زنده سازی عمارت نیرالملک (خانه پدری هدایت) به کار گرفته شده است. در پژوهش حاضر، نخست محدوده قرارگیری اثر و هم چنین ویژگی های عمارت مورد مطالعه قرار گرفته و در مرحله بعد آسیب های وارد بر بنا و بافت پیرامونی بررسی می گردد. مبانی نظری پژوهش به بررسی مفهوم پایداری در حوزه مرمت بناها و بافت های تاریخی می پردازد؛ مروری بر منشورهای مرمتی از دیدگاه پایداری از جمله مباحث ارائه شده در این بخش می باشد. در فصل پایانی پژوهش، طرح مرمت و باز زنده سازی اثر در راستای احیای ارزش ها و نیز در جهت ارتقای شاخصه های پایداری و با به کارگیری از شیوه های مرمت پایدار ارائه می گردد.

باغ های تاریخی، بیانگر رابطه ای ساختاری و عمیق بین طبیعت بکر، نیروی سازمان دهنده انسان و نقش بنیادین آب و گیاه در غنی سازی اکوسیستم موجود با مفهومی معمارانه است. مفهومی که بیانگر ساختار بستری است که باغ در آن قرار گرفته است. وجود عناصر معمارانه تاریخی همچون کوشک، عمارت سردر و فضاهای خدماتی نظیر حمام و ... مفهوم متفاوت آثار تاریخی ـ فرهنگی را وارد چرخه باغ می نماید. با افزودن صفت تاریخی، باغ از چنان کیفیتی برخوردار می گردد که می توان آن را همتراز آثار و ابنیه تاریخی ـ هنری پنداشته و از آن به مثابه چشم اندازی فرهنگی ـ تاریخی حفاظت نمود. باغ تاریخی چشمه علی دامغان؛ مجموعه ای زیبا و کم نظیر از همجواری ویژگی های اکولوژیکی- محیطی، بناهای یادمانی و رسوم آئینی است که کشف رموز و قواعد موثر در شکل گیری آن ، از طریق کنکاش های تحلیلی- کالبدی میسر است. تحلیل وجوه معماری و ساختار متمایز باغ موید این نکته است که؛ باغ تاریخی نقطه تمرکز نیروهای موجود در سایت و برآیند در هم تنیدگی عوامل موثر در شکل گیری منظر فرهنگی چشمه علی است. توجه ویژه پادشاهان قاجار به منطقه چشمه علی با درنظر گرفتن ویژگی های تاریخی- طبیعی و احداث کالبدی معماری در بستر طبیعی آن، سبب شکل گیری نمونه ای کم نظیر از سنت باغسازی ایرانی شده است که برغم منحصر بفرد بودن، چندان مورد توجه تحلیل گران و پژوهشگران واقع نگردیده است. به همین سبب با اذعان به ویژگی های متمایز باغ و با توجه به آسیب دیدگی عناصر فضایی، کالبدی و منظر باغ این پروژه تحقیقی، ضمن معرفی الگوی باغ- آب ها به عنوان یکی از الگوهای باغ ایرانی، به تحلیل کالبد تاریخی باغ قاجاری چشمه علی دامغان و آسیب شناسی مجموعه پرداخته و راهکارهای باززنده سازی و حفاظت جامع از آن را مورد بررسی قرار می دهد. به همین منظور با استناد به مبانی نظری مورد تائید جوامع حفاظتی و اسناد فرادست، طرح پیشنهادی باززنده سازی و احیاء باغ تاریخی با رویکرد "طرح جامع منطقه گردشگری چشمه علی" تدوین شده است.

بازار بزرگ تبریز امروزه به عنوان یک بلوک شهری در بافت تاریخی شهر تبریز و مهمترین رکن این بافت می باشد. مجموعه امیر در بازار یکی از منسجم ترین و زیباترین مجموعه های بازار تبریز می باشد که صنف غالب آن زرگری می باشد. روش تحقیق در این مقاله مبتنی بر روش توصیفی بوده و با استفاده از مرور متون کتابخانه ای و جمع آوری اطلاعات میدانی صورت گرفته است. در این نوشتار ، سعی براین بوده تا تصویری جامع از معماری مجموعه امیر که مشتمل بر یک سرای بزرگ در وسط ، راسته طلافروشان در غرب و دو تیمچه، یکی در شمال غربی و دیگری در جنوب مجموعه بازار تبریز واقع شده و یکی از اندام های مهم آن را تشکیل میدهد ارایه داده شود . مردم می توانند همان طوری که به مسجد و اماکن مذهبی احترام می گذارند به امکان فرهنگی و ملی که نشان دهنده هویت بومی، آنهاست توجه داشته باشند. محقق این رساله به پژوهشگرانی که علاقه مند به مطالعه در این حوزه هستند توصیه می کند که جهت ارتقا اجرای اینگونه عملیات موزه ای در کشور به بررسی و تدوین دستورالعمل های مورد نیاز در ارتباط با طراحی مجموعه های جدید و نیز ایجاد و تکمیل ملزومات این برنامه ی جامع اقدام نمایند. مجموعه امیر ، به شدت با موضوعی به نام فرسایش دست به گریبان است و در صورتی که به آن پرداخته نشود، به ورطه نابودی کشیده خواهد شد .بنابراین حفاظت و یا احیای این مجموعه تاریخی که نشانگر قسمتی از تاریخ و در واقع جزئی از هویت اصیل ایرانی است یعنی دمیدن روحی تازه به کالبد آن. واژگان کلیدی: بازار- تبریز- مجموعه امیر- احیا

این رساله حاصل فعالیت های پژوهشی، میدانی و همکاری با پروژه نجات بخشی میراث فرهنگی بم، پس از وقوع زلزله دلخراش بم در سال 1382 است که طی 6 سال بدست آمده است. علی رغم خسارت قابل توجهی که میراث فرهنگی در اثر زلزله متحمل گردید، لیکن این واقعه فرصتی را برای محققین فراهم نمود تا از میان آثار سرشکافته، پی به حقایقی ببرند که تا کنون مکتوم مانده بودند. حصار پیرامونی ارگ بم به عنوان یکی از برجسته ترین، عناصر تشیکل دهنده مجموعه بم، متضمن اسناد و سر نخ های کلیدی تحولات تاریخی ارگ محسوب می گردد. از جمله نقاط پر اهمیت حصار ارگ بم، سازه منحصر به فرد برج شماره 7 واقع در حصار جنوبی است که در فرصت پیش آمده در آن، مطالعاتی منسجم با هدف واکاوی و آزمون فرضیه ها و نظرات متفاوت در مورد شهرسازی ارگ بم، صورت پذیرفت. در این رساله پس از شرح اقدامات حفاظتی و رفع خطر، با توجه به پتانسیل های موجود، طرحی جهت تبدیل محوطه کاوش شده به سایت- موزه ارایه گردیده که زمینه را برای بازدید عموم و نمایش و انتقال اطلاعات مکشوفه به بازدید کنندگان، فراهم می نماید. اجرای این طرح می تواند همسو با اهداف طرح جامع مدیریت بم و منظر فرهنگی آن، متضمن حفظ و توسعه پایدار مجموعه و فراهم آوردن زمینه جلب گردشگران در ارگ بم به عنوان برجسته ترین عنصر منظر فرهنگی گردد.

در این پایان نامه سعی شده شناخت کاملی از بنا شامل دوره های تاریخی، نوع معماری، انواع دیوارها، انواع تاق ها، و نوع ارتباط فضا ها با یکدیگر بدست آید سپس آسیب شناسی و آسیب نگاری کامل بنا شامل شناخت آسیب پی ها، دیوارها، تاق ها، مصالح،آسیب های گیاهی و منظری - ارائه راه حل ها و طرح های حفاظتی و مرمتی شامل: مرمت پی، مرمت دیوارها، ،مرمت تاق های ایلخانی وطرح بازسازی یکی از فضاهای ایلخانی برای نمونه وتداعی فرم اولیه بنا در ذهن بیننده با ارائه نقشه ها و جزئیات - ارائه طرح احیاء ودادن کاربری موزه ای و نمایشی بدلیل عدم امکان مرمت و بازسازی کامل بنا شامل: نقشه های مسیر بازدید، نقش های نورپردازی، تعیین بخشی از بنا به عنوان فضای معرفی جهت نمایش اسناد و مدارک و عکس های قدیمی بنا، فعالیت های انجام شده در زمینه کاوش های باستان شناسی و حفاظتی و مرمتی و ارائه توضیحات به بازدید کنندگان وگردشگران.

خانه حبیب آبادی از جمله خانه های تاریخی اصفهان است که با توجه به قرار داشتن در محله ای تاریخی و در نزدیکی میدان عتیق و دیگر بناهای تاریخی محله، از موقعیت ویژه ای برخوردار است. خانه حبیب آبادی در کنار خانه های تاریخی دیگری چون قادریان، بدیع الصنایع، کدخدایی و هریتاش جای داشته که این همسایگی، مجموعه ای تاریخی را شکل می دهد که باززنده سازی آنها در صورت برنامه ریزی و کارشناسی درست با توجه به بافت محله و نزدیکی به میدان عتیق می تواند در پویایی وسرزندگی محله تاریخی بسیار سودمند باشد. محله دردشت با سابقه و تاریخ بسیار خود و دارا بودن بناهای ارزشمندی چون، حمام، عصارخانه، بازارچه، ... و همسایگی با محله های تاریخی دیگری چون شهشهان، جوباره و همچنین میدان عتیق (امام علی(ع))، از موقعیت ممتازی برخوردار بوده که در صورت احیا می تواند به یک مرکز گردشگری دیگر در شهر اصفهان تبدیل شود. خانه حبیب آبادی با قدمت مربوط به اواخر قاجار، و زیباییهای معمارانه بسیار خود، در اثر گذشت زمان و بی توجهی، متروک شده و آسیبهای بسیاری را متحمل گشته است. در این نوشتار تلاش بر این است تا با ارائه طرح مرمت، احیا و باززنده سازی خانه حبیب آبادی، با توجه به موقعیت، محیط پیرامون و بافت محله و ویژگیهای معمارانه آن، بتوان هویت، پویایی و سرزندگی را به این بخش از بافت بازگرداند.

بناهای تاریخی و قدیمی، بخشی از میراث گذشتگان ما هستند. این میراث نه تنها پیوند ما را به گذشته فراهم می آورد، بلکه بیانگر هویت، نحوه زیست، شیوه تفکر و... یا به عبارت ساده تر تاریخ آنان است. میراث گذشتگان، سند و شناسنامه و ماحصل تجربه پدران ما در طی روزگار است. با اتکاء به این تجارب است که می توان افق های گسترده تری را فراروی خود قرار دهیم. پشت پازدن به گذشته، حاصلی جز تجربه کردن مجدد آزمودنی ها و در نهایت عقب ماندگی فرهنگی را نخواهد داشت . تا قبل ازشروع این پژوهش مجموعه مطالعاتی مربوط به این بنا محدود به پروژه ثبت این اثر در فهرست آثار تاریخی ایران می اشد، و بالطبع هیچ گونه تحقیق و بررسی و یا تلاشی برای حفاظت ازآن انجام نشده است. که این خود موجب گردیده تا بر اثر این بی توجهی، عوامل مخل آسیب رسان طبیعی و اجتماعی، صدمات و مشکلات فراوانی برای مجموعه به وجود آورد. عدم وجود طرح حفاظتی و مستند نگاری پل فرح آباد نگارنده را بر آن داشت بسیاری از اطلاعات تاریخی و کالبدی اولیه مورد نیاز پروژه و حتی بسیاری از مسائل محیطی را به وسیله مطالعات میدانی و نیز مباحثات شخصی با افراد مطلع در سطح روستا و منطقه بدست آورد و تحلیل های مربوطه را بر این مطالعات استوار گرداند که البته تهیه و انتخاب اطلاعات صحیح و مستدل در زمینه های مختلف از حساسیت های اصلی نگارنده خواهد بود .

میرزا یوسف مشیر دیوان یکی از رجال سرشناس و وزرای ایالت کردستان در زمان قاجار بوده ، وی از افراد ذی نفوذ شهر سنندج و ایالت کردستان محسوب می شده است. برای چنین موقعیت ویژه ای نیاز به بنایی باشکوه و در خور توجه احساس می شد و همین مسئله موجب گردید تا ساختمانی برای امور حکومتی و همچنین زندگی خصوصی ایشان ساخته شود.قدمت اثر مزبوط به اوائل قاجار با مساحتی حدود 4500 متر می باشد.عمارت مشیر دیوان در بافت تاریخی ارزمند سنندج و در محله ی سرتپوله واقع شده است.این بنادر اثر گذشت زمان شامل آسیب های فضایی و کالبدی متعددی گردیده است. اهداف این تحقیق شامل شناخت بعد معماری- تاریخی و فنی بنا است و مجموعه اقداماتی که در جهت حفظ و نگه داری از آسیب ها و خطرات وارده بر کالبد و بهبود عملکرد آن با اتخاذ تدابیر مناسب در جهت بازگرداندن هویت و اصالت تاریخی به بنا و حفظ هویت تاریخی شهر خواهد بود.در این راستا با تغییر کاربری بنا به خانه موسیقی در جهت پیشبرد این اهداف طرح باززنده سازی بنا ارائه شده است.

پژوهش حاضر در 6فصل طبقه بندی گردیده است که در فصل اول به کلیات طرح و در فصل دوم مطالعات کلان (جغرافیای طبیعی –انسانی- تاریخی)استان و روستای زیارت می پردازد و در بخش اخر این فصل معماری بومی در مناطق معتدل و مرطوب مورد بررسی قرار می گیرد– در فصل 3 این پژوهش به شناخت روستا –ویژگیهای روستایی و معماری و برداشتهای میدانی ناشی از مطالعات محیطی از بافت ونقشه و عکسهای موجود در بافت مورد بررسی قرار می گیرددر فصل چهارم این پژوهش به ارزیابی و اسیب شناسی و اسیب نگاری های روستا با توجه به جدول sowt بحث شده است در فصل پنجم اقدامات حفاظتی که باید روستا را مورد پوشش خود قرار دهد با توجه به منشورها و کنوانسیونها و تجارب داخلی وخارجی پرداخته شده است و در فصل اخر این پژوهش نسبت به اقدام طرح ساماندهی روستا بر اساس طرح پیشنهادی باتوجه به اهداف طرح ساماندهی و وضع موجود روستا و کلیه عوامل ارزشی به منظور حفاظت از ارزشهای معماری بومی روستا ارائه گردیده است

کاروانسراها به عنوان یکی از مهمترین آثار تاریخی ، بیانگر ایده های ارزنده هنر سازمان دهی فضا در فرم تاریخی خویش است. این بناهای عام المنفعه که در کنار آب انبارها، یخچال ها ، چاپارخانه ها، میل های راهنما و پل ها مهمترین عناصر کالبدی راه به شمار می رفته اند، مجموعه ای از فضاهای متنوعی است که با درک نیازهای کاروان های تجارتی- زیارتی و ضرورت های کارکردی شکل گرفته اند. بررسی نمونه های به جا مانده از دوره صفوی موید این نکته است که در این دوره کاروانسراها با طی فرآیند تکاملی، موقعیت ممتاز خود را بازیافته اند، بگونه ای که کاروانسراهای این دوره از نقطه نظر اندام های فضایی و موقعیت استقرار، تکامل یافته ترین فرم معماری این گونه محسوب می گردند. موقعیت حجره ها، شترخان ها و نحوه چیدمان عناصر کالبدی در استقرار اندام های فضایی و راه حل های ابتکاری در جدایی عرصه های عمومی و خصوصی و نیز جدایی انسان از احشام از جمله این موارد است. کاروانسرای لاسجرد که در 36 کیلومتری سمنان در روستایی به همین نام قرار گرفته، یکی از کاروانسراهایی است که در دوره صفویه، در زنجیره مراکز خدماتی و اسکان مسیر زیارتی خراسان در امتداد جاده ابریشم احداث شده است. موقعیت ویژه کاروانسرا در کنار قلعه ساسانی لاسجرد (بلاشگرد) به عنوان سرحد غربی ایالت قومس و نیز ویژگی های ارزنده معماری آن، مهمترین دلایل انتخاب موضوع پروژه بوده است. به همین سبب با اذعان به ویژگی های ارزنده کاروانسرای لاسجرد و با توجه به آسیب دیدگی عناصر فضایی، کالبدی و منظری بنا این پروژه تحقیقی، ضمن تحلیل الگوهای تاریخی کاروانسراهای ایران و بررسی کالبدی الگوهای صفوی ، به بررسی کالبد تاریخی کاروانسرای لاسجرد و آسیب شناسی مجموعه پرداخته و راهکارهای باززنده سازی و حفاظت جامع از آن را مورد بررسی قرار می دهد. به همین منظور با استناد به مبانی نظری مورد تائید جوامع حفاظتی و اسناد فرادست، طرح پیشنهادی باززنده سازی کاروانسرای تاریخی با رویکرد "مرکز تحقیقات بوم شناسی" تدوین شده است.

این پایان نامه به بررسی امکان تجدید حیات بارانداز مجموعه ی ضرابخانه بازار قیصریه اصفهان می پردازد. شروع این روند با شناخت مجموعه و محله مادر آغاز شده و آسیب شناسی و بررسی های جامع از بافت و بنا چگونگی پیمایش این مسیر را مشخص می نماید. در پایان با سنجش توانایی ها و ضعف و قدرت مجموعه و امکانات قرار است به کلیتی در باب احیاء این بنا برسیم به قسمی که گویای جزئی ترین و اساسی ترین نیازها و مشخصه های آن باشد.

چکیده ندارد.