بخش مهمی از موفقیت در انجام برنامه های تثبیت و احیا با پوشش گیاهی، منوط به دانستن روابط میان خاک و پوشش گیاهی می باشد. خصوصیات و ذخایر مواد غذایی در خاک به شدت به نوع پوشش گیاهی وابسته است. بنابراین هدف از تحقیق حاضر ارزیابی: 1- مطالعه تاثیر چهار گونه گیاهی بر خصوصیات شیمیایی و فیزیکی خاک های چهار عمق مختلف از دو ناحیه داخل و خارج سایه انداز از رویشگاه آنها 2- بررسی ترکیب شیمیایی و ارزش غذایی این گونه های گیاهی جهت تغذیه دام در اجرای این تحقیق، از یک آزمایش فاکتوریل 2×4×4 ( چهار گونه گیاهی، چهار عمق و دو فاصله) در قالب طرح کاملا تصادفی و در سه تکرار استفاده شد. از هر گونه گیاهی شامل گونه های ارژن ( amygdalus elaeagnifolia spach.)، خوشک (daphne mucronata royle.)، بنه pistacia atlantica desf.) ( و بلوط ایرانی quercus brantii lindl.) ( سرشاخه های مربوط به همان فصل، نمونه برداری شد و غلظت نیتروژن، فسفر، پتاسیم، سدیم، کلر، کلسیم، منیزیم، آهن، منگنز، روی، مس، چربی و فیبر اندازه گیری شد. همچنین در تهیه خاکهای مورد مطالعه، از دو محل خارج و داخل سایه انداز این گیاهان و از هر محل، از چهار عمق 20-0، 40-20، 60-40 و 80-60 سانتیمتری نمونه برداری گردید و مقدار ماده آلی، نیتروژن کل، فسفر، پتاسیم قابل استفاده، . . . اندازه گیری گردید. نتایج حاکی از آن است که کشت این گیاهان باعث افزایش غلظت ماده آلی، نیتروژن کل، پتاسیم قابل استفاده، کلسیم محلول، سدیم محلول، پتاسیم محلول، کلر محلول، آهن قابل استفاده، منگنز قابل استفاده، روی قابل استفاده، قابلیت هدایت الکتریکی، درصد رطوبت اشباع، درصد رس، منیزیم محلول، کربنات کلسیم معادل، بیکربنات محلول و فسفر قابل استفاده در زیر سایه انداز نسبت به خارج سایه انداز خود شده است. پوشش گیاهی همچنین باعث کاهش مس قابل استفاده، درصد شن و پ هاش در زیر سایه انداز شد. در بین خصوصیات اندازه گیری شده، درصد سیلت تفاوت معنی داری را در بین دو منطقه مورد بررسی نشان نداد. از جنبه تغذیه دام، به دلیل کمبود نسبی برخی عناصر نمی توان از آنها به عنوان تنها منبع غذایی دام استفاده نمود.

- در حالت کلی، از نقطه نظر تأثیر پوشش گیاهی، گونه های مورد مطالعه باعث افزایش ماده آلی، نیتروژن کل، پتاسیم قابل استفاده،، بی کربنات محلول ، پتاسیم محلول، منگنز، درصد رس و درصد سیلت در زیر سایه انداز نسبت به خارج سایه انداز شده است 2- در حالت کلی، پوشش گیاهی باعث کاهش سدیم، منیزیم، سولفات، کلر،آهن، پ هاش، قابلیت هدایت الکتریکی و درصد شن در زیر سایه انداز شد. 3- در حالت کلی، در بین خصوصیات اندازه گیری شده، فسفر قابل استفاده، روی، مس، کلسیم و کربنات کلسیم معادل تفاوت آماری را بین دو منطقه مورد بررسی نشان ندادند. 4- در بین گونه های مورد مطالعه، گونه زرد تاغ دارای بیشترین افزایش ماده آلی خاک بود. 5-گونه های آتریپلکس کانسنس،هالیموس و لنتی فورمیس، باعث افزایش شوری خاک در زیر سایه انداز خود نسبت به خاک خارج سایه انداز شدند و با توجه به شوری خاک منطقه گسترش کشت این گونه ها توصیه نمی شود. 6- از نظر تغذیه دام به دلیل پایین بودن برخی از عناصر معدنی، نمی توان از این گونه ها به عنوان تنها منبع غذایی دام استفاده نمود، اما به علت بالا بودن میزان پروتئین خام گونه های مورد مطالعه، تمام گونه ها ارزش یک ماده غذایی مکمل را دارا می باشند. 7- پیشنهاد می گردد در شرایط عملی ارزش غذایی اندام های هوایی گونه های مورد مطالعه بر روی رشد و نمو و سلامتی نشخوارکنندگان مورد بررسی قرار گیرد.

هدف از این تحقیق بررسی توزیع شکل های شیمیایی برخی عناصر کم مصرف در اعماق مختلف زیر سایه انداز درختان بلوط و بادام کوهی و مقایسه آن با نواحی خارج از سایه انداز می باشد. در اجرای این تحقیق، از یک آزمایش 2 ( دو گونه گیاهی، دو عمق و دو فاصله) در قالب طرح کامل تصادفی و سه تکرار در چهار منطقه ×2× فاکتوریل 2 مرودشت، کازرون، سپیدان و نورآباد استفاده شد. در تهیه خاکهای مورد مطالعه، از دو محل خارج و داخل سایه انداز و از هر محل، از دو عمق (amygdalus scoparia) و بادام کوهی (quercus brantii lindl) گیاهان بلوط ایرانی 40 سانتی متری نمونه برداری گردید و برخی خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک به روش های متعارف - 20-0 و 20 اندازه گیری گردید و هفت شکل شیمیایی آهن، منگنز، مس و روی به روش عصاره گیری متوالی استخراج و توسط عصاره گیری و edta و dtpa دستگاه جذب اتمی قرائت شد. و همچنین شکل های قابل استفاده عناصر با اندازه گیری شد. نتایج حاکی از آن است که غلظت شکل های محلول و تبادلی، کربناتی و آلی، در زیرسایه انداز بیشتر 20 سانتی متری بود. غلظت شکل های متصل به اکسیدهای - 0 بیشتر از عمق 40 - بود و مقادیر آنها در عمق 20 0- منگنز، متصل به اکسیدهای آهن ب یشکل، متصل به اکسیدهای آهن بلورین و تتمه در زیرسای هانداز و عمق 20 کمتر بود. این روند در منطقه سپیدان و در رابطه با اثر سایه انداز گیاه بلوط که ماده آلی بیشتری درزیرسایه انداز دارند بارزتر می باشد. توزیع هر کدام از عناصر در زیر و خارج سایه انداز تعیین و با یکدیگر مقایسه گردید و در نهایت یک توزیع کلی برای هر عنصر در هر منطقه تعیین گردید. غلظت آهن، منگنز، روی و مس عصاره گیری شده توسط مقدار بیشتری از edta در زیر سایه انداز و عمق صفر تا 20 سانتی متری بیشتر بود. همچنین edta و dtpa این عناصر را خارج کرد.

یکی از راههای دست یابی به کشاورزی پایدار، استفاده از پتانسیل میکروارگانیسم هایی است که نقش مهمی در تغذیه عناصر غذایی دارند. آهن یکی از عناصر ضروری کم مصرف برای رشد تمامی گیاهان است. به منظور بررسی اثر آهن، ورمی کمپوست و قارچ میکوریز آربوسکولار بر رشد و جذب عناصر غذایی در دو گیاه سورگوم و ذرت، آزمایشی در شرایط گلخانه‏ای به صورت فاکتوریل در قالب دو طرح جداگانه کاملاً تصادفی با سه تکرار انجام گردید. فاکتورها شامل سه سطح آهن (صفر، 10 و 20 میلی گرم در کیلوگرم خاک)، دو سطح قارچ میکوریز وزیکولار آربوسکولار (با قارچ گلوموس اینترزادیسز و بدون قارچ) و دو سطح ورمی کمپوست (0 و 1 درصد وزنی) بود. کاربرد آهن سبب افزایش عملکرد، غلظت و جذب کل آهن و کاهش غلظت منگنز، مس، روی در اندام هوایی دو گیاه سورگوم و ذرت شد. کاربرد قارچ میکوریز غلظت فسفر و جذب کل روی، مس و فسفر اندام هوایی ذرت و عملکرد، غلظت فسفر و روی و جذب کل آهن، روی، مس و فسفر اندام هوایی سورگوم را به طور معنی داری افزایش داد. کاربرد ورمی کمپوست عملکرد، غلظت فسفر و آهن و جذب کل فسفر، آهن، منگنز و روی در اندام هوایی دو گیاه سورگوم و ذرت را به طور معنی داری افزایش داد. کاربرد قارچ میکوریز و ورمی کمپوست به همراه 10 میلی گرم آهن عملکرد، غلظت و جذب کل آهن را به میزان بیشتری نسبت به کاربرد 20 میلی گرم آهن حاصل نمود.

چکیده اثر شوری و سدیم آب آبیاری بر ضرائب معادلات نفوذ آب در دو خاک آهکی به کوشش مرتضی پاک‏جو نفوذ و مدل‏سازی آن یکی از پارامترهای مهم در طراحی و اجرای پروژه‏های آبیاری، زهکشی و حفاظت خاک است که تحت تاثیر خصوصیات مختلف خاک و میزان شوری و سدیم آب آبیاری می‏باشد. هدف از این تحقیق بررسی میزان نفوذپذیری در شرایط متغیر شوری و شوری-سدیمی بودن آب آبیاری است. در این تحقیق میزان نفوذ عمودی آب به خاک از روش صحرایی استوانه‏های مضاعف جهت انتخاب بهترین مدل از پنج مدل نفوذ کوستیاکف-لوئیز، کوستیاکف، هورتون، سازمان حفاظت خاک آمریکا (scs) و فیلیپ مورد ارزیابی و مقایسه قرار گرفت. پژوهش با 4 سطح شوری آب (5/0، 3، 6، 12 دسی‏زیمنس بر متر) و 4 سطح نسبت جذب سدیم (5/0، 10، 20، 30) و در دو کلاس بافت (سری دانشکده با بافت شنی و رسی تا رسی و سری کوی اساتید با بافت شنی و رسی سنگریزه‏دار) با 5 تکرار انجام شد. ضرایب مدل‏های مذکور به روش حداقل مجموع مربعات خطا (sse) تعیین گردید. جهت بررسی صحت عملکرد مدل‏های نفوذ، از آماره‏های ارزیابی استفاده شد. به طور کلی نتایج این پژوهش نشان داد که مدل کوستیاکف-لوئیز بهترین مدل برای بیان کمی فرایند نفوذ آب به خاک در خاک‏های آهکی مورد مطالعه است. نتایج نشان داد که بیشترین عامل تاثیرگذار بر ضرایب در معادلات تجربی، بافت خاک می‏باشد. طبق نتایج، در خاک سری دانشکده sar=30 نسبت به تیمار شاهد (sar=0/5) سبب افزایش ضریب a مدل فیلیپ به مقدار 6/166% شده است و در sar=30 وقتی شوری آب برابر باds/m 6 باشد، از اثرات مخرب سدیم بروی خاک جلوگیری کرده است. کلمات کلیدی: مدل‏های نفوذ آب در خاک، ضرایب مدل‏های نفوذ، شوری و سدیم آب آبیاری.

کمبود ماده آلی در خاک های مناطق خشک سبب کاهش کیفیت فیزیکی خاک و در نتیجه افزایش رواناب و فرسایش می شود، از این رو کاربرد ترکیبات آلی در این مناطق سبب بهبود ویژگی های فیزیکی و شیمیایی خاک می شود. به منظور مطالعه اثر کاربرد لجن فاضلاب و ورمی کمپوست بر برخی ویژگی های فیزیکی و شیمیایی یک خاک آهکی، آزمایش گلخانه ای در قالب طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار و دو تیمار کودی (لجن فاضلاب و ورمی کمپوست) که شامل سه سطح صفر ، 30 ، 60 تن در هکتار در یک خاک آهکی بود، اجرا و اندازه گیری ویژگی های فیزیکی و شیمیایی پس از گذشت 30 ، 60 ، 120 روز از خوابانیدن انجام شد. نتایج نشان داد سه عامل افزایش سطوح لجن فاضلاب ، ورمی کمپوست و گذشت زمان ( 30،60 ،120 روز) پس از کاربرد هر کدام از این دو ماده آلی تغییرات برجسته ای در میانگین وزنی و هندسی قطر خاکدانه ها، رطوبت حد بالا و پایین خمیرایی و شاخص خمیرایی ایجاد کرد و مقاومت خاک به نفوذ ریشه و چگالی ظاهری را کاهش ، اما پتاسیم و سدیم عصاره اشباع و نیتروژن کل خاک را افزایش داد. در این تحقیق افزایش سطوح ورمی کمپوست بر خلاف دو عامل دیگر تغییر معنی داری در قابلیت هدایت الکتریکی ایجاد نکرد. پ هاش خاک با افزودن لجن فاضلاب کاهش ، با گذشت زمان افزایش و با افزودن ورمی کمپوست تغییر معنی داری نکرد. کربن آلی با کاربرد دو کود ذکر شده افزایش یافت، اما با گذشت زمان رفتار متفاوتی نشان داد.

هدف از این تحقیق بررسی اثرات دو گونه گیاهی قیچ (zygophyllum eurypterum) و درمنه دشتی (artemisia sieberi) بر ویژگی های فیزیکی و شیمیایی خاک های رویشگاه آنها در آباده، سروستان و خنج استان فارس بود. در اجرای این تحقیق، از یک آزمایش فاکتوریل23 (دو گونه گیاهی، دو عمق، دو فاصله) در قالب طرح کاملا تصادفی در سه مکان و در سه تکرار استفاده شد. چهار نمونه خاک از زیر و خارج سایه انداز گیاهان مورد مطالعه، از دو عمق (0-20) و (20-40) سانتی متری نمونه برداری گردید و ویژگی های فیزیکی و شیمیایی خاک به روش های متعارف اندازه گیری گردید. نتایج حاکی از آن است که وجود گیاهان مورد مطالعه باعث بهبود ویژگی های خاک زیستگاه خود گردیده است. از جنبه تغذیه دام، به دلیل کمبود نسبی برخی عناصر نمی توان از آنها به عنوان تنها منبع غذایی دام استفاده نمود

ویژگی¬های فیزیکی و شیمیایی خاک به شدت تحت تأثیر سیستم¬های مدیریت خاک و کاربری اراضی قرار گرفته و به همین دلیل در طول زمان و مکان تغییر می¬کنند. اثر تغییر کاربری اراضی بر برخی ویژگی¬های فیزیکی و شیمیایی خاک، با نمونه ¬برداری از 90 نقطه تحت سه کاربری مرتع (بکر)، زراعت (گندم دیم) و باغ (زردآلو)، در دو عمق صفر تا 15 و 15 تا 30 سانتی¬متر در منطقه مورد مطالعه در اطراف ده شیخ شیراز، و تغییرات مکانی این ویژگی¬ها در 75 نقطه بررسی شد. نتایج نشان داد اثر تغییر کاربری اراضی مرتع به زراعت بر ویژگی¬های مورد مطالعه معنی¬دار نبود، در¬حالی¬که اثر تغییر کاربری مرتع به باغ، موجب کاهش جرم مخصوص ظاهری، درصد رس، حد روانی، حد خمیری، پ¬هاش و درصد سدیم تبادلی و موجب افزایش تخلخل کل، درصد رطوبت اشباع، درصد شن، درصد سیلت، شاخص خمیرایی، قابلیت هدایت الکتریکی، ماده آلی، پتاسیم، سدیم، منیزیم و کلسیم محلول و نسبت سدیم قابل جذب شد. نتایج نشان داد در عمق صفر تا 15 سانتی¬متر، به¬جز قابلیت هدایت الکتریکی و منیزیم محلول و در عمق 15 تا 30 سانتی¬متر به¬جز حد خمیری و شاخص خمیرایی (که بهترین مدل برازش داده شده به نیم¬تغییرنمای آن¬ها کروی بود) در سایر ویژگی¬ها، مدل نمایی بهترین مدل برازش داده شده به نیم¬تغییرنما بود. کلاس وابستگی مکانی در همه ویژگی¬های فیزیکی و شیمیایی مورد مطالعه خاک در هر دو عمق مورد مطالعه متوسط تا قوی بود. مناسب¬ترین روش تخمین ویژگی¬های مورد مطالعه روش¬های کرجینگ و وزن¬دهی عکس فاصله بود.

مطالعه روابط بین پوشش گیاهی و خاک از موارد اساسی در مدیریت و برنامه ریزی مراتع محسوب می شود. شناخت این روابط جهت افزایش بهره وری و جلوگیری از بروز خسارت مالی مهم می باشد. بنابراین هدف از تحقیق حاضر ارزیابی: 1- بررسی ترکیب شیمیایی و ارزش تغذیه ای دو گونه گز و دو گونه تاغ مورد مطالعه برای تغذیه دام. 2- مطالعه تاثیر گونه های مورد آزمایش بر خصوصیات فیزیکوشیمیایی خاک ناحیه سایه انداز و مقایسه آن با نواحی خارج از آن در 4 عمق مختلف. در اجرای این تحقیق از یک طرح فاکتوریل 4×2×4 (چهار گونه گیاهی، دو فاصله وچهار عمق)در قالب طرح کاملاٌ تصادفی و در سه تکرار استفاده شد. از هر گونه گیاهی شامل گونه های tamarix ramosissima t. aphylla، haloxylon aphyllum و h.persicum سر شاخه های مربوط به همان فصل نمونه برداری شد و غلظت نیتروژن، فسفر، پتاسیم، سدیم، کلر، کلسیم، منیزیم، آهن، منگنز، مس و روی اندازه گیری شد. همچنین در تهیه خاکهای مورد مطالعه، از دو محل خارج و داخل سایه انداز این گیاهان و از هر محل، از چهار عمق صفر تا20 سانتیمتری، 20تا 40 سانتیمتری، 40تا60 سانتیمتری و 60تا80 سانتیمتری نمونه برداری گردید و مقدار ماده آلی، نیتروژن کل، فسفر، پتاسیم قابل استفاده، آهن، منگنز، مس، روی، قابلیت هدایت الکتریکی، پ هاش، کاتیونهای محلول پتاسیم، سدیم، کلسیم، منیزیم، آنیون های بیکربنات، سولفات، کلر، کربنات کلسیم معادل، درصد ذرات خاک و درصد رطوبت اشباع اندازه گیری گردید. نتایج حاکی از آن است که کشت گیاهان مورد مطالعه باعث افزایش ماده آلی، نیتروژن کل، پتاسیم قابل استفاده، ، کلسیم، سدیم، پتاسیم، کلر،آهن، روی، قابلیت هدایت الکتریکی، درصد رطوبت اشباع، درصد رس و درصد سیلت در زیر سایه انداز نسبت به خارج سایه انداز شده است. پوشش گیاهی همچنین باعث کاهش منیزیم، سولفات، منگنز، مس، کربنات کلسیم معادل، پ هاش و درصد شن در زیر سایه انداز شد. در بین خصوصیات اندازه گیری شده فسفر قابل استفاده و بیکربنات محلول تفاوت آماری را بین دو منطقه مورد بررسی نشان نداند. از جنبه تغذیه دام به دلیل کمبود نسبی برخی عناصر نمی توان از آنها به عنوان تنها منبع غذایی دام استفاده نمود؛ ولی به دلیل وجود مقدار زیاد پروتئین خام در آنها ارزش یک ماده غذایی مکمل را دارا می باشد.

هدف از این تحقیق مقایسه کارایی دو مدل بیابانزایی فائو– یونپ و مدالوس در پهنه بندی بیابانزایی جنوب نیشابور استان خراسان رضوی با مساحتی در حدود 118658 هکتار است. با استفاده از مدل فائو یونپ با تعداد 17 شاخص نقشه خطر بیابانزایی بدست آمد. برای این کار ابتدا در هریک از پنج جنبه وضعیت ، سرعت، استعداد، فشار دام و فشار جمعیت انسان، شاخص های مربوطه مورد بررسی قرار گرفت و نهایتا نقشه خطر بیابانزایی تهیه شد. درمدل مدالوس چهار معیار کلیدی شامل کیفیت خاک، اقلیم، پوشش گیاهی و مدیریت مورد ارزیابی قرار گرفته و نقشه شدت بیابانزایی تهیه گردید. تهیه نقشه های پایه براساس داده های حاصل از سنجش ازدور(rs) و بازدیدهای صحرایی حاصل شد و آنالیز داده ها و محاسبات توسط نرم افزارهای سیستم اطلاعات جغرافیایی (gis ) انجام گرفت. در مدل فائو-یونپ بین جنبه های مختلف بیابانزایی، فشار انسان بیشترین و فشار دام کمترین نقش را در افزایش خطر بیابانزایی دارد. در مدل مدالوس، مدیریت بیشترین و پوشش گیاهی کمترین نقش را در افزایش شدت بیابانزایی دارد. جهت مقایسه دو مدل فائو-یونپ و مدالوس از مدل نسبت کاهش تولید استفاده گردید. میانگین وزنی طبقه خطر بیابانزایی در مدل فائو-یونپ به میانگین وزنی مدل کاهش تولید نزدیکتر است که این مطلب در ماتریس همبستگی نیز تایید میشود. لذا در مجموع مدل فائو-یونپ بدلیل گستردگی استفاده از شاخص های متعدد ، و همچنین شاخصهای فرسایش آبی و بادی نتایج بهتری را برای این منطقه ارائه می کند. واژه های کلیدی : بیابانزایی، فائو-یونپ، مدالوس، وضعیت، سرعت، استعداد، خطر، شدت، مدل

امروزه فرسایش خاک در تمام جهان به عنوان خطری جدی برای انسان و حیات او شناخته شده است . در احیاء مناطق فرسایش یافته و یا در حفاظت مناطقی که در معرض خطر فرسایش قرار دارند لازم است تا میزان فرسایش خاک مشخص شود تا به فراخور آن، روش مقابله صحیحی انتخاب گردد. در این تحقیق با استفاده از تجزیه های آزمایشگاهی ونیز کاربرد روشهای آماری مختلف ، فرسایش پذیری خاک در تالاب بین المللی چغاخور از توابع استان چهارمحال و بختیاری در 121 نقطه و در یک مساحت 110 کیلومتر مربعی مورد مطالعه قرار گرفته است .