نام پژوهشگر: قاسم صحرایی

بررسی قلم بیهقی در تحلیل بی اعتمادیهای دربار مسعود غزنوی
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه لرستان - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1388
  مریم میرزایی مقدم   قاسم صحرایی

ادبیات تصویر یک جهان یا گستره یک جهان بینی است. خواننده یک متن ادبی می تواند تصویری را که مولف از جهان و جهان بینی خود ارائه می دهد، در متن کشف نماید. حوزه پژوهش ما در این تحقیق، بررسی شیوه های بیانی بیهقی در تحلیل بی اعتمادیهای دربار مسعود غزنوی است. بیهقی از جمله نویسندگانی است که با استفاده از امکانات بیانی، تصویری از محیط غیرقابل اعتماد پیرامون خود ارائه می دهد. با مطالعه فضای غیرشفاف دستگاه مسعود غزنوی به خوبی روابط تیره و بیمارگونه چهره های طراز اول این دوره تاریخ مشهود است. نشانه هایی که متن (تاریخ بیهقی) برای درک و تحلیل بهتر این فضا در اختیار خواننده قرار می دهد، به دو گونه است؛ نشانه-های برون متنی و نشانه های درون متنی. نشانه های بیرون از متن، نشانه هایی هستند که خواننده باید از طریق ارجاعات متن، به زمان زندگی نویسنده گریز بزند و نسبت به شرایط سیاسی و اجتماعی مولف آگاهیهای لازم را کسب کند. نشانه های درون متنی، مجموعه مناسبات بین اجزاء و روابط متن هستند؛ اجزایی مانند تمثیل، شعر، گفتگو، شخصیت پردازی ... و ما از طریق تلفیق این دو دسته نشانه ها و برجسته کردن این شاخصه های درون متنی و در مرکز توجه و تمرکز قرار دادن آنها، به شگردهای بیهقی برای نشان دادن فضای بی اعتمادی، بیشتر پی خواهیم برد. قلم بیهقی برای به تصویر کشیدن محیط و زمانه ای که منشأ فتنه و توطئه و قتل و نامردمی است، قلمی محتاط و محافظه کار است. اما این بدان مفهوم نیست که وی از بیان واقعیتها چشم می پوشد یا بی تفاوت می گذرد؛ بلکه برعکس، همین قلمِ محتاط، گاه عصیان می کند و بسیاری از حرفهای مگو را آشکار می کند.