درصد سدیم تبادلی و نسبت جذب سدیم، از موارد رایج برای ارزیابی خاکهای قلیا است. اندازه گیری درصد سدیم تبادلی خاکهای متاثر از نمک، همواره با مشکلاتی مواجه بوده است. اندازه گیری این پارامتر وقت گیر، پرهزینه و همراه با خطاست. هدف از اجرای این تحقیق پیدا کردن رابطه مناسب بین esp و sar و امکان براورد esp از sar در برخی نمونه خاکهای متاثر از نمک در منطقه ای از دشت یزد-اردکان بود. پس از بررسی نقشه شوری دشت یزد- اردکان تعداد 30 نمونه خاک با روش نمونه برداری تصادفی طبقه بندی شده، از مناطق مختلف دشت جمع آوری شد و با استفاده از روش های آزمایشگاهی موجود و استفاده از نرم افزار spss، رابطه بین esp و sar برای خاکهای تحت تأثیر نمک در این منطقه، به صورت esp= 0.973sar+7.007 با p<0.002 و r^2=0.983 بدست آمد. بر اساس نتایج بدست آمده رابطه خطی معنی داری بین دو پارامتر sar و esp وجود داشت. با بررسی رابطه بین esp براوردی و مشاهداتی و همچنین آزمونt جفت شده مشخص گردید که معادله بدست آمده در این تحقیق از دقت کافی برای تخمین مقدار esp برخوردار است.

بخش قابل توجهی از ایران به خصوص مناطق خشک و نیمه خشک را خاکهای سدیمی و شور و سدیمی که خصوصیات فیزیکی، شیمیایی و بیو لوژیکی مناسبی جهت تولید محصول ندارند و توان تولید محصول نیز در آنها کم می باشد، تشکیل می دهند. استفاده از مواد اصلاح کننده با منبع کلسیم که موجب جایگزینی با سدیم می شود در بهبود این گونه خاکها موفقیت آمیز خواهد بود. هدف از این تحقیق کارایی عملیات اصلاحی در بهبود شرایط خاک و عکس العمل دو رقم گیاه جو به این روش های اصلاحی می باشد. بدین منظور ابتدا خاک مورد نظر از ایستگاه تحقیقات بیابان زدایی شهید صدوقی جمع آوری شده و مشخصات آن در آزمایشگاه اندازه گیری گردید. روش های اصلاحی شامل آبشویی، گچ یک درصد و گچ دو درصد توام با کشت و یا بدون کشت گیاه، تیمارهای آزمایش را تشکیل داده که بر اساس طرح کاملا تصادفی و با 3 تکرار مورد بررسی قرار گرفتند. دو رقم جو شامل ارقام پنج شوری و افضل جهت بررسی نقش گیاه در روند بهسازی خصوصیات خاک در نظر گرفته شدند. پس از طی مدت زمان لازم جهت اصلاح خاک، بذر دو رقم جو بر اساس نقشه طرح، در داخل خاک های مورد نظر کشت شده و عکس العمل گیاه نسبت به اصلاح کننده های مختلف خاک بررسی گردید. در حین و پس از انجام آزمایش صفاتی از قبیل ec ، sar ، ph خاک ، ارتفاع و وزن تر گیاه اندازه-گیری شد. داده های حاصل از آزمایش با استفاده از نرم افزار spss و به روش تجزیه ی واریانس یک طرفه تجزیه شدند. میانگین تیما رها با استفاده از آزمون چند دامنه ای دانکن مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفتند. نتایج نشان داد، تاثیر تیمارهای مختلف روی میزان شوری و نسبت جذب سدیم در سطح یک درصد معنی دار می باشد. در مورد تاثیر تیمارهای مورد بررسی بر روی اسیدیته خاک (ph) این نتیجه بدست آمد که بین تیمارهای مورد بررسی تفاوت معنی داری از این نظر مشاهده نشد. با توجه به اینکه خاک اولیه از ph خیلی بالایی برخوردار نبود این امر منطقی به نظر می رسد. همه ی تیمارهای اصلاحی، شوری خاک را نسبت به خاک اولیه (شاهد) به میزان چشمگیری کاهش دادند و بین روش های اصلاحی، تفاوتی از نظر ec مشاهده نشد. افزودن گچ و اعمال آبشویی باعث کاهش چشمگیر sar خاک نسبت به خاک اولیه (شاهد) می گردد. همچنین افزودن گچ همراه با کاشت گیاه تاثیر بیشتری در کاهش sar به همراه دارد. یافته های تحقیق بیانگر آن است که بین روش های اصلاحی از نظر وزن تر گیاه تفاوت معنی داری مشاهده نشد. به طور کلی نتایج تحقیق نشان می دهد کاربرد روش های اصلاحی به کار رفته در این مطالعه،ec و sar خاک را نسبت به خاک اولیه (شاهد) به میزان چشمگیری کاهش داد. اما به دلیل اینکه میزان این دو پارامتر، به حد مطلوب رشد جو نرسید بر روی وزن جو اثر معنی داری را نشان نداد. کلمات کلیدی: جو، گچ، آبشویی، sar، ph ، اصلاح خاک

مرحله جوانه زنی گیاهان یکی از مراحل مهم در طول دوره رشدی آنهاست که اغلب تحت تاثیر تنش های محیطی قرار می گیرد. یکی از مهمترین تنش های محیطی، تنش خشکی است که ممکن است تحت شرایط بارندگی کم، دمای بالا و وزش باد حادث شود. این تنش منجر به ایجاد خسارت به رشد وکاهش جوانه زنی گونه های گیاهی بخصوص درمناطق خشک می شود. به منظور ارزیابی اثر تنش خشکی بر روی جوانه زنی و رشد اولیه گونه ی اسفند ((peganum harmala آزمایشی در قالب طرح کاملا تصادفی با چهار تکرار انجام شد. سطوح مختلف تنش خشکی در چهار تیمار(0،4/0-، 8/0-،2/1-) اعمال شد. صفات مورد مطالعه شامل درصد جوانه زنی، سرعت جوانه زنی، طول ریشه چه، طول ساقه چه، بنیه بذر، وزن تر می باشند. نتایج بیانگر روند کاهشی اکثر صفات مورد بررسی در این مطالعه در اثر افزایش درجه تنش بود. به عبارت دیگر، افزایش شدت تنش از صفر تا 2/1- مگاپاسکال، باعث کاهش اکثر صفات مورد بررسی می گردد. ولی درمورد طول ریشه چه و بنیه بذر حداکثر داده ها مربوط به پتانسیل اسمزی 4/0- مگاپاسکال بود. حساسیت طول ساقه چه نسبت به تنش خشکی بیشتر از طول ریشه چه است و با افزایش تنش خشکی، نسبت ریشه به ساقه افزایش یافت. بطور کلی نتایج این تحقیق بیان گر آن است که اسفند، تنش های شدید خشکی در مرحله جوانه زنی و رشد اولیه را تا حد نسبتا زیادی تحمل نموده است. با توجه به اینکه اسفند گیاه مهاجمی بوده و در مناطق خشک به خوبی گسترش می یابد، یافته های این تحقیق نشان داد که مقاومت به خشکی این گیاه در مراحل اولیه رشد که مرحله ای مهم در استقرار گونه های گیاهی خشکی پسند می باشد، می تواند عامل اصلی در ایجاد حالت تهاجمی این گیاه باشد.

چکیده روناس (rubia tinctorum) گیاهی است دو تا سه ساله و مقاوم به شوری که از ریشه آن یکی از بادوام ترین رنگ های قرمز گیاهی به دست می آیدو در رنگرزی به ویژه در صنعت فرش مورد استفاده قرار می گیرد. به منظور بررسی تأثیر شوری بر افزایش یا کاهش میزان رنگدانه ای گیاه روناس، آزمایشی در قالب طرح کاملا ًتصادفی و در سه تکرار انجام گرفت. پس از نمونه برداری خاک از مناطق 6 گانه کشت روناس و تعیین هدایت الکتریکی آن ها خاک ها به سه گروه با هدایت الکتریکی کمتر از ds/m4، بین ds/m 4-8 و بیش از ds/m 16 طبقه بندی شده و اثر میزان شوری با استفاده از روش تجزیه واریانس یک طرفه بر صفات مورد نظر بررسی گردید. در این تحقیق نخ پشمی در درجه حرارت 100 درجه ی سانتگراد با رنگزای روناس رنگرزی شد. بررسی تأثیر افزایش شوری بر مقادیر مختلف مولفه های رنگی l* ، b* و a* نمونه های رنگرزی شده نشان داد که با افزایش سطوح شوری مقدار مولفه ی l* (روشنایی) کاهش معنی داری در سطح یک درصد (p<0.01) نشان داد. نتایج مقایسه میانگین داده ها با آزمون دانکن نشان داد که با افزایش شوری خاک میزان روشنایی پشم (l*) کاهش پیدا کرد. بیشترین مقدار l* در شوری کمتر از 4 دسی زیمنس بر متر با مقدار40 و بیشترین مقدار مربوط به شوری 8-16 دسی زیمنس و با 38/32 بود. مقدار مولفه ها ی a*(قرمزی و سبزی) و b* با افزایش شوری خاک افزیش یافت و بین تیمارها اختلاف معنی داری در سطح یک درصد (p<0.01) مشاهده شد. کمترین میزان a* در شوری کمتر از 4 دسی زیمنس بر متر با مقدار 33/24 و بیشترین مقدار در شوری 8-16 دسی زیمنس با مقدار 39 بود. b* نیز در شوری 8-16 دسی زیمنس بر متر برابر با 17/26 بود و نسبت به دو تیمار دیگر حدود 23 درصد افزایش نشان داد. کلمات کلیدی: شوری، روناس (rubia tinctorum)، رنگدانه

یکی از مهمترین و با ارزش ترین منابع طبیعی تجدیدشونده خاک است که زیربنای تمدن بشری به شمار می آید. شوری خاک از مهم ترین عوامل کاهش کیفیت زمین های کشاورزی است. پایش و مدیریت شوری خاک یکی از مهم ترین مسائل کشاورزی به ویژه در مناطق خشک و نیمه خشک است. با وجود وسعت زیاد این اراضی و هزینه زیاد شناسایی و تشخیص خاک های شور توسط روش های قدیمی، استفاده از روش های نو ضروری می شود.فن آوری سنجش از دور به عنوان یک ابزار مناسب به منظور پایش برخی از پدیده های طبیعی به شمار می رود، چرا که اطلاعات وسیعی را از یک منطقه در دوره های زمانی گوناگون ارائه می نماید. گسترده تر شدن سطح اراضی شور در منطقه به علت تغییر کاربری اراضی و تبدیل مراتع به زمین های کشاورزی در طی سال های مورد مطالعه فرضیه ما در این تحقیق است. هدف پژوهش حاضرپایش شوری خاک با استفاده از داده های سنجنده liss iii از ماهواره irs و مقایسه آن ها در سال های مختلف است. ابتدا بر روی تصاویر liss iii تصحیح هندسی و سپس تبدیل طیفی انجام گرفت.پردازش¬های طیفی بر روی تصاویر سنجنده انجام و نقاط نمونه¬برداری با تمامی باندها قطع داده شد. در مرحله بعد ارزش پیکسل این نقاط استخراج و سپس با استفاده از نرم افزار spss و انجام آزمون¬های مختلف آن، ضرایب و مدل¬های رگرسیونی بین هر یک از مولفه¬های ec و om با تمامی باندها، شاخص¬ها، نسبت¬های طیفی و مولفه¬های اصلی تعیین گردید. سپس مدل-ها با استفاده از مولفه¬های خطای نسبی موردارزیابی قرار گرفته و آن¬هایی که از ضریب تعیین و فاکتور f بالاتر، خطای تخمین پایین¬تر و از تعداد پارامترهای کمتری برخوردار بودند به عنوان مناسب¬ترین مدل¬ها انتخاب شدند. نقشه طبقه¬بندی ec و om منطقه با کمک داده های عملیات صحرایی انجام شده ونتایج حاصل از آزمایش¬های خاک به منظور برآورد پایش تغییرات شوری به روش نظارت¬شده تهیه شد. با استفاده از مدل اعمال شده هر پارامتر (ec و om) بر روی تصویر، صحت طبقه¬بندی نقشه¬های تولیدشده برآورد گردید و نقشه تشخیص تغییرات نیز تهیه گردید. نتایج به دست آمده ضمن رد فرضیه تحقیق مبنی بر گسترده تر شدن اراضی شور در منطقه حاکی از این بود که در بازه زمانی مورد مطالعه در اکثر نقاط نمونه¬برداری شده ماده آلی افزایش داشته است اما هدایت الکتریکی نه تنها افزایشی در بر نداشته است بلکه به دلایل زیر کاهش را هم نشان می¬دهد: کیفیت بالای آب منطقه مورد مطالعه که اکثراً ازچشمه نهر مسیح تامین می¬گردد یا چاه-هایی که به نوعی کیفیت بالایی دارند و بنا به گزارش شرکت آب منطقه ای ec آن 7/. میلی زیمنس بر سانتیمتر می¬باشد که در حد قابل شرب می¬باشد. آبشویی منطقه مورد مطالعه توسط آب با کیفیت بالا خود به خود انجام شده است . افزایش سطح زیر کشت اصولی باعث افزایش ماده آلی خاک¬ها شده و نه تنها تاثیر منفی روی اراضی نداشته بلکه باعث بیابانزدایی نیز شده است . دقت اندازه گیری بالای 80% اندازه¬گیری شد که نشان¬دهنده دقت بالای سنجش از دور در مطالعات شوری خاک است.

تنش خشکی به عنوان یک عامل محدود کننده تولیدات گیاهی است. جهت به حداقل رساندن اثرات سوء این تنش ترکیبات اصلاح کننده متعددی مورد استفاده قرار گرفته است. در این پژوهش اثر ید در کاهش اثرات تنش خشکی بر پارامترهای مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی دو گونه زراعی کلزا و گلرنگ در شرایط گلخانه و آزمایشگاه بررسی شده است. بدین منظور در آزمایش اول عکس¬العمل کلزا به دو عامل تیمار¬ رطوبتی با 4 سطح (100، 75 ،50 و 25 درصد ظرفیت زراعی) و غلظت ید در سه سطح (0، 40 و 80 میکرومولار) در شرایط گلخانه بررسی شد. در آزمایش دوم اثر تنش خشکی در چهار سطح (0، 4/0، 8/0-، 2/1- و 6/1- مگاپاسکال) و غلظت ید در سه سطح (0، 40 و 80 میکرومولار) بر رشد اولیه گلرنگ در شرایط آزمایشگاه بررسی شد. هر دو آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی و با سه تکرار بررسی گردید. نتایج بدست آمده از اولین آزمایش بیانگر آن است که ارتفاع، قطر ساقه، طول و حجم ریشه، همچنین وزن خشک ریشه و اندام هوایی، کلروفیل a، کلروفیل b و کلروفیل کل کلزا با اعمال تنش خشکی کاهش معنی داری داشته است (p<0.01). تنش خشکی همچنین منجر به افزایش میزان قندهای محلول و پرولین اندام¬های هوایی کلزا نسبت به تیمار عدم محدودیت رطوبت گردید. مصرف هر دو غلظت ید منجر به کاهش اثرات تنش خشکی بر خصوصیات مورد بررسی گیاه کلزا گردید. یافته¬های این تحقیق همچنین نشان¬دهنده آن است که اعمال تنش خشکی اثر منفی بر جوانه¬زنی و رشد اولیه گلرنگ در هر دو حالت مصرف و عدم مصرف ید داشت. با این¬حال مصرف ید میزان خسارت حاصل از تنش خشکی بر روی این گیاه را در مقایسه با عدم استفاده از این ماده به ¬طور ¬معنی¬داری کاهش داد. به طور کلی نتایج این تحقیق بیانگر نقش مثبت ید در کاهش اثرات ناشی از تنش خشکی بر هر دو گیاه مورد بررسی بود.

چکیده تنوع و فراوانی گیاهان در قسمتهای مختلف زمین بیش از هر عامل محیطی دیگری به مقدار آبی بستگی دارد که در دسترس گیاهان قرار می گیرد. تنش خشکی به عنوان مهمترین تنش غیرزیستی نقش مهمی در کاهش تولید محصول گیاهان جهان دارد. به منظور تعیین نیاز آبی و بررسی تأثیر سطوح مختلف تنش خشکی بر برخی ویژگی های مورفولوژیک و فیزیولوژیک دو گیاه دارویی آویشن قره باغی (thymus fedtschenkoi) و مرزه (satureja hortensis)،آزمایشی در قاالب طرح کاملاً تصادفی برای گیاه مرزه و بلوک های کامل تصادفی برای آویشن قره باغی در سال 1393 در گلخانه تحقیقاتی دانشگاه یزد به اجرا درآمد. تیمارهای به کار برده شده شامل تنش خشکی در چهار سطح 100، 75، 50 و 25 درصد ظرفیت زراعی بود که در چهار تکرار اعمال شد. نتایج حاصل از این آزمایش نشان داد که افزایش تنش خشکی بر میزان تبخیر و تعرق هر دو گیاه اثر معنی داری در سطح یک درصد و بر کارایی مصرف آب گیاه مرزه و آویشن قره باغی به ترتیب در سطح یک و پنج درصد تأثیر معنی داری داشت. بیشترین میزان تبخیر در گیاه مرزه با میانگین 14/6 میلیمتر مربوط به تیمار 75 درصد ظرفیت زراعی و کمترین میزان مربوط به تیمار25 درصد ظرفیت زراعی با 34/4 میلیمتر بود که با تیمار 50 درصد ظرفیت زراعی با تبخیر و تعرق 85/4 میلیمتر در روز اختلاف معنی داری نداشت. نتایج مربوط به نیاز آبی آویشن قره باغی نشان داد که بیشترین آب مصرفی با 29/0میلیمتر مربوط به تیمار 75 درصد ظرفیت زراعی بود که با تیمار 25 درصد و 50 درصد ظرفیت زراعی اختلاف معنی داری وجود نداشت. همچنین نتایج حاصل نشان داد که تنش خشکی باعث کاهش معنی دار سطح و حجم اندام هوایی، وزن خشک اندام هوایی و ریشه، ضخامت و حجم ریشه در سطح یک درصد و ارتفاع، قطر تاج گیاه و وزن تر اندام هوایی مرزه در سطح پنج درصد شد. در مورد گیاه آویشن قره باغی اثر تنش خشکی بر سطح و حجم اندام هوایی، ارتفاع، قطر تاج گیاه و وزن تر ریشه در سطح پنج درصد معنی دار بود. همچنین تنش بر عرض، ضخامت برگ، وزن خشک ریشه، ضخامت و حجم ریشه در سطح یک درصد معنی دار بود، اما اعمال تیمارهای مختلف خشکی بر سطح و طول برگ و طول ریشه اختلاف معنی داری نداشت. نتایج حاصل از تأثیر تنش خشکی بر ویژگی های فیزیولوژیک مرزه نشان داد که اعمال تیمارهای رطوبتی بر صفاتی نظیر پرولین و محتوای نسبی آب برگ اثر معنی دار در سطح یک درصد داشته، در حالی که سایر صفات اختلاف معنی داری نشان ندادند. همچنین نتایج مربوط به آویشن قره باغی نشان داد که تأثیر تنش بر کلروفیل a و کلروفیل کل در سطح یک درصد و بر کلروفیل b و پرولین در سطح پنج درصد معنی داری بود. تنش خشکی بر قند محلول و گنجایش نسبی آب برگ اثر معنی داری نداشت.

چکیده در این تحقیق از داده های سنجش از دور برای بررسی تاثیر کاربری اراضی بر پدیده بیابان زایی درطی سال های1987، 2000 و 2013 به منظور تهیه نقشه کاربری دشت ابرکوه استفاده شد. بر این اساس، برای تعیین تغییرات حادث شده در محدوده مورد مطالعه از تصاویر سنجنده tm سال های 1987 و 2000 و تصاویر oli برای سال 2013 استفاده گردید. با استفاده از شاخصoif بهترین ترکیب باند ها انتخاب و سپس طبقه بندی تصاویر با استفاده از طبقه بندی نظارت شده انجام و نقشه کاربری منطقه تهیه گشت.صحت نقشه های تولیدی با آزمون صحت کلی و آماره کاپا محاسبه گردید. روش طبقه بندی نظارت شده svm نسبت به چهار روش دیگر بیش ترین دقت را در تولید نقشه کاربری نشان داد. نتایج نشان داد که از بین کاربری های اراضی کشاورزی و باغی، اراضی بایر و بیابانی، خاک های شور و کویری، مناطق مسکونی و صنعتی از سال 1987 تا 2013 بیش ترین تغییرات کاربری مربوط به افزایش کاربری مسکونی و صنعتی و کاهش اراضی باغی و کشاورزی است. سپس با محاسبه شاخص های ndvi، savi، wdvi، msavi و با استفاده از مدل imdpa، روند بیابان زایی در منطقه که ناشی از تغییرات کاربری است، مشخص گردید. واژگان کلیدی: بیابان زایی، دشت ابرکوه، سنجش از دور، کاربری اراضی، مدل imdpa

چکیده به منظور بررسی تاثیر ورمی کمپوست بر عملکرد خیار تحت تنش خشکی، این تحقیق در قالب طرح بلوک کاملا تصادفی با سه تکرار در گلخانه تحقیقاتی دانشگاه یزد اجرا گردید. تیمارهای مورد بررسی در این آزمایش، سطوح مختلف تنش رطوبتی 100، 75، 50 و 25 درصد ظرفیت زراعی، با یا بدون مصرف ورمی کمپوست در نظر گرفته شدند. پس از گذشت 45روز از اعمال تنش خشکی، صفاتی از قبیل ارتفاع گیاه، تعداد برگ و گل و غلظت برخی از عناصر در اندام ها مختلف گیاه اندازه گیری شد. نتایج نشان داد اعمال تنش خشکی منجر به کاهش معنی-دار صفات مورد بررسی در این تحقیق گردید. تأثیر کاربرد ورمی کمپوست نیز بر کلیه صفات مورد بررسی معنی دار بود. بر اساس نتایج مقایسه میانگین ها، تنش آبیاری موجب کاهش صفات مورفولوژیکی اندازه گیری شده از جمله ارتفاع بوته، تعداد و سطح برگ، تعداد گل، وزن تر و وزن خشک اندام هوایی، ریشه و میوه و حجم و طول ریشه و کاهش غلظت نیتروژن، فسفر، منگنز و افزایش غلظت پتاسیم، آهن، روی و مس در میوه و اندام هوایی گیاه شد.. کاربرد ورمی کمپوست در مقایسه با تیمار شاهد باعث افزایش عملکرد خیار در شرایط تنش خشکی شد. با توجه به نتایج این مطالعه، کاربرد ورمی کمپوست در خاک های مناطق خشک و نیمه خشک می تواند راهکاری پایدار برای حفظ تولید و بهبود وضعیت تغذیه ای خاک باشد و باعث کاهش اثرات منفی تنش خشکی بر رشد و عملکرد گیاه شود.