نام پژوهشگر: محمد همایون سپهر

بررسی جنبه های مردم شناختی سریال های تلویزیونی (مطالعه موردی: سریال خاک و خورشید)
thesis دانشگاه آزاد اسلامی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی - دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی 1389
  بهزاد آزادی پور   محمد همایون سپهر

در این پژوهش محقق به جنبه های مردم شناختی سریال های تلویزیونی، مطالعه موردی سریال خاک و خورشید که محصول شبکه استانی سیمای ایلام به سفارش سیمای استان های صدا و سیمای جمهوری اسلامی می باشد، پرداخته و در حد توان خود برخی از جنبه های مردم شناختی و آداب و رسوم استان ایلام مانند: رسم لویرات، ازدواج دخترعمو و پسرعمو، خون صلح، کاغذ نابرادری و مراسم چمر که در این سریال به نمایش درآمده، پرداخته است. در این تحقیق از دو مکتب کارکردگرایی و کنش متقابل نمادین برای بررسی جنبه های مردم شناختی سریال مورد نظر استفاده شده و نتایج حاصله نشان می دهد که این رسوم در مواقع و زمان های خاصی در گذشته تاثیر گذار بوده و جزء آداب و رسوم طوایف و ایلات مختلف استان به شمار می آمدند ولی با نفوذ فرهنگ شهری و رسوخ ارزش های جوامع صنعتی و در پی ارتقاء سطح تحصیلات و گسترش اطلاعات و آگاهی هایی که رسانه های جمعی به خصوص تلویزیون به افراد جامعه انتقال می دهند نقش و کارکرد این آداب و رسوم در جوامع سنتی به مرور زمان کمرنگ شده و یا به کلی از بین رفته اند. کلیدواژه ها: تلویزیون، سریال، لویرات، خون بس، ازدواج دخترعمو و پسرعمو «ناف بری»، کاغذ نابرادری، چمر

بررسی مردم شناختی نقوش و پیکره های باستانی (مورد مطالعه طاق بستان) استان کرمانشاه
thesis دانشگاه آزاد اسلامی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی - دانشکده علوم اجتماعی 1390
  عظیم خدارحمی   محمد همایون سپهر

هنر از دوران باستان تا به امروز جزئی جدانشدنی از فرهنگ و تمدن مردمان هر سرزمین و هر فرهنگ خاصی بوده است فرهنگایران یکی از بزرگترین تمدنهای باستانی می باشد که هنر؛ و طرحهای مختلف ازدل آن بیرون آمده و جایگاه ویژه ای را در بین مردم دنیا باز کرده است اما متآسفانه درحال حاظر بسیاری از هنر دوستان جایگاه آنها را به عنوان فرهنگ گذشته و کهن نمی دانند. نقش برجسته ها یکی از ابتدایی ترین هنرهایی است که از دوران گذشته بر اثر افکار و اعتقادات گوناگون از جانداران و بی جانها به وجود آمده که در سرتاسر ایران می توان این نقوش را مشاهده کرد. پژوهشگر در این تحقیق به بررسی مردم شناختی نقوش و پیکره های باستانی طاق بستان بپرداخته و نکات قابل توجه پژوهشگر در این تحقیق پی بردن به ریشه های مردم شناختی نقوش و معتقدات مردم هزاره ها است. دراینجا لایه های خبری و اطلاعات بر اساس پیامی که شاهان ساسانی در نظر داشته اند به آیندگان برسد و نیز یا به ابزاری که حاصل این پیام است ، یعنی نقش برجسته و کتیبه به تفکیک بیان شده است و به هنگام شرح نقوش تلاش بر آن بوده تا مطالب به زبانی ساده توضیح داده شود. پژوهشگر برای جمع آوری اطلاعات در این پژوهش از روش مشاهده میدانی ومطالعه اسنادی (کتابخانه ای)، عکس برداری و مصاحبه با اهل هنر استفاده نموده.همچنین برای تحلیل موضوع از طریق چهارچوب نظری از مکتب کارکرد گرایی و اشاعه گرایی استفاده کرده است. یافته های تحقیق تلفیقی ازمشاهدات میدانی و منابعی است که تا حد امکان در کتب گوناگون و اساتید مجرب و اهل هنر وجود دارد گرداوری شده و اطلاعات مربوط به هر کدام به تفکیک بیان شده است. واژگان کلیدی : طاق بستان ، نقش برجسته ، کتیبه ، حلقه قدرت ، اهورامزدا ، آناهیتا

بررسی و شناخت تعزیه و تعزیه خوانی در روستای نَشَلج شهرستان کاشان
thesis دانشگاه آزاد اسلامی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی - دانشکده علوم اجتماعی 1390
  عاطفه ابوالفضلی   فریبا میراسکندری

تعزیه یکی از مراسم ملی و مذهبی ایرانیان است که مورد توجه بسیاری از پژوهشگران ایرانی و خارجی قرار گرفته است . تعزیه از طرفی آئینی نمایشی است که علاوه بر جنبه های هنری ، ویژگی های اعتقادی نیز دارد و از آنجا که از سرچشمه های افکار و باورها و اعتقادات نشأت گرفته و در پیچ و خم های آن غوطه ور گردیده است ، از نخستین روزهای شکل گیری اش ، توانسته است مخاطبان و تماشاگران زیادی را به خود جذب کند . از آنجا که این آئین نمایشی ، کارکرد قابل توجهی در جامعه دارد . به بررسی کارکردهای مختلف آن پرداخته شده است ، که همین کارکردهای تعزیه است که تعزیه را پابرجا و زنده نگه داشته است . در این پژوهش سعی بر تحلیل مردم شناختی تعزیه و تعزیه خوانی در کاشان و به خصوص روستای نَشَلج است . عمده روش های تحقیق به کار رفته عبارتند از کسب اطلاعات از طریق روش اسنادی و دیگر روش میدانی از طریق مشاهده و مصاحبه . در خلال این تحلیل های مردم شناختی به بررسی موضوعاتی از قبیل چگونگی برگزاری این مراسم و شناخت و تحلیل تعدادی از مفاهیم کلی تعزیه از قبیل رخت و لباس ، موسیقی در تعزیه و انواع تعزیه و همچنین معرفی دست اندرکاران تعزیه در روستای نشلج و شناخت نسخه ها و مشاهیر این مراسم پرداخته شده است . و در نتیجه اینکه تعزیه و تعزیه خوانی در روستای نشلج پس از پیروزی انقلاب اسلامی به یک رونق نسبی رسیده است و کارگزاران تعزیه در نشلج هرساله افزایش یافته اند ، تا حدی که اغلب تعزیه گردان ها در روستاهای کاشان نشلجی هستند . کلید واژه ها : تعزیه ، تعزیه خوان ، آئین نمایش ، تعزیه گردان ، اولیاخوان ، اشقیاخوان ، نَشَلج

تحلیل های مردم شناختی از آیین ها و مراسم زرتشتیان شهر تفت
thesis دانشگاه آزاد اسلامی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی - دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی 1390
  زهرا دهقانی   محمد همایون سپهر

آداب و رسوم ایرانیان امروز ریشه در آداب و رسوم اجداد ما دارد . بسیاری از این آداب قبل از اسلام اجرا می شده و هنوز هم با وجود تغییرات خاصی که داشته اند به حیات خود ادامه داده اند و کارکردهای مختلفی در جامعه دارند . اگرچه بسیاری از این مراسم در زندگی مسلمانان وجود دارد ولی شکل اصیل تر آن در میان زرتشتیان دیده می شود . گروهی از این زرتشتیان که در عقاید و رسوم خود بسیار پایبند هستند در شهر تفت از توابع استان یزد زندگی می کنند . مسئله اصلی این رساله بررسی آداب و رسوم مختلف این گروه و کشف مسائل جدید در مورد آن از دید مردم شناسی می باشد و هدف آن دسته بندی رسوم از لحاظ مسرت بخشی ،دینی ،آیینی وعزاداری است . کار حاصله از دو روش کتابخانه ای و بررسی میدانی بدست آمده است ومحقق در محل تحقیق به صورت مشاهده و مصاحبه به جواب سوالات مطرح شده رسیده است یافته های تحقیق با توجه به منابع کتابخانه ای و توضیحات اساتید محترم تحلیل مردم شناختی شده است ونتیجه حاصله آنکه در بسیاری از رسوم ریشه های باقی مانده از زندگی کشاورزی وجود دارد و بسیاری از آنها به منظور تداوم جامعه کشاورز و سنت های بقای آن بوده است و آنچه کاملا مشخص است این که در جامعه ایرانی تمامی مراسم سفره ها وجشن های زرتشتیان مربوط به آیین های باروری ،برداشت محصول ، کشت مزارع ومیوه ها است و تمامی مراسم به خصوص سفره ها پشتوانه سنتی و اعتقادی در جهت تداوم کشت و باروری است. کلید واژه ها شامل :آداب ،رسوم،زرتشت ،زرتشتیان و تفت است.

مطالعه مردم شناختی آوا کارهای اصناف تهران قدیم (مطالعه موردی آواهای دوره گردان تهران از سال 1330_1360 )
thesis دانشگاه آزاد اسلامی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی - دانشکده علوم اجتماعی 1390
  شیرین خزایی   محمد همایون سپهر

چکیده در این کارتحقیقی با هدف مطالعه مردم شناختی آوا کارهای اصناف تهران قدیم (مطالعه موردی آواهای دوره گردان تهران از سال 1330_1360 )، تلاش گردیده تا به آوای دوره گردان جهت فروش اجناس، پرداخته شود. سرمایه محدود و ابزار ناچیز دوره گردان، آنها را مجبور نموده تا با آوا، کالا و یا کار خود را به معرض فروش و ارائه بگذارند. او با صدای بلند و نوایی خوش کالا و گاهی کار خود را معرفی می نماید. اهمیت شناخت کارآوا از آن جهت است که به عنوان بخشی ازفرهنگ عامه محسوب می گردد و محیط فرهنگی در ساخته شدن آن نقش به سزایی دارد. با بررسی آواهای کار در می یابیم که آواها، جملات و صداهای آهنگینی هستند که در هنگام کار خوانده می شوند. این صدا های آهنگین علاوه بر دستیابی به اهداف خاصی چون تشویق به انجام کار بیشتر، توصیف نوع کار، ایجاد محیطی فرح بخش در کاروتشویق خریدار به خرید محصول، به توصیف آلام و دردهای کارگران و دستفروشان نیزمی پردازد. نقش مقام های موسیقیائی در آوا های خوانده شده غالباً در دستگاه بیات ترک یا بیات اصفهان بوده زیرا که دراین دستگاه آوازی، بیشتر تصنیف های شاد وماندگار خوانده می شود. به همین دلیل ریتم موسیقیائی آن در اذهان باقی می ماند لذا فروشند? دوره گردی که صدای خوش داشت سعی می نمود که در این دستگاه، ترانه خود را جای دهد تا بتواند در ذهن شنونده احساس خوشی را به وجود بیآورد. در ضمن در این پژوهش به کارکرد آوا کارها به عنوان نمادهای زبان شناسی و فرهنگی مورد توجه قرار گرفته وبه نقش آنها درارتباط با مردم نیزپرداخته شده است. روش شناسی در این پژوهش با توجه به موضوع، کیفی و بر اساس معیارماهیت زمان گرد آوری، از نوع تاریخی بوده است. از سویی دیگر این تحقیق به لحاظ معیار، وسعت جامعه ای خرد را که همان فروشندگان دوره گرد در تهران می باشند را مورد بررسی قرار داده لذا از این منظر در گروه تحقیقات ‍ژرفانگر قرار می گیرد. واژگان کلیدی :مردم شناسی، کارآوا، فروشنده دوره گرد، موسیقی فولکلور

تحلیل هردم شناختی نوادهای تابلوهای هنری ایستگاه های هترو (هورد هطالعه ،خط 2 تهران)
thesis دانشگاه آزاد اسلامی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی - دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی 1391
  مریم آقازاده   محمد همایون سپهر

ایستگاههای مترو بعنوان یکی ازمکان های پر رفت و آمد،تابلوهایی هنری با مضامین آئینی، دینی ،اسطوره ای وطبیعی را در خود جای داده است که این تابلو ها به نوبه خود معرف فرهنگ این مرزو بوم هستند.بیگمان هنر را باید یکی از عوامل ضروری حیات اجتماعی به حساب آورد.آثار هنری ازطریق نمادها عواطف جمعی را بیان می کنند.هنر؛بیان شیوه زندگی انسان و مناسبات انسانی و بیان رنجهاو شادیهای آدمی. هنر نوعی زبان ارتباطی است زیرا وقتی هنر خود را در آثار هنری مانند کاشیکاری ،حکاکی ،نقاشی و....نشان می دهد از نمادها بهره می گیرد که بسیاری از این نمادها در جهان مشترکند لذا میتواند قابل فهم برای اغلب افراد شود صرف نظر از ملیت و مرزهای جغرافیایی .در عین این که هنر در قالب نماد بیانگر جهان بینی ، باورها سنن و تاریخ یک ملت نیز هست. و می تواند همبستگی آفرین هم باشد. در پژوهش حاضر - تحلیل مردم شناختی نمادهای تابلوهای هنری خط 2 متروی تهران-تابلوهای هنری ایستگاههای مترو از مبداءصادقیه تا مقصد؛تهرانپارس مورد مطالعه قرارگرفته اند.در این پژوهش تابلوهای هنری مردم شناختی مترو براساس موضوع دسته بندی شده اند که عبارتند از : طبیعت گرا،حیوانات، اساطیری، تاریخی ،ملی و اجتماعی،نمادگرا، آیینی و ملی ،خوشنویسی، قالیبافی ،معماری،ادبیات وهنر ایرانی انتزاعی و تلفیقی و نیزحمل و نقل عمومی.نمادهای مختلف هم بر اساس موجودیت آنها در این تابلو ها مطرح گردیده اند.آنچه مسلم است اینکه موضوعات ونمادهای موجود در این تابلوها برگرفته از آداب ورسوم ،عقاید و باورها،آئینهاو اساطیر ایرانی انداز نظر محل نصب هم بایدگفت بهترین مکان ها یعنی کنار پله ها ویا رو به محل انتظار مسافران،هوشمندانه برای اینکار انتخاب شده اند تا بتوانند بیشترین جلب نظرراداشته باشند.

بررسی مردم شناختی شخصیتهای خیمه شب بازی (مطالعه موردی شهر تهران)
thesis دانشگاه آزاد اسلامی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی - دانشکده علوم اجتماعی 1390
  وحید سپهر راد   محمد همایون سپهر

نمایش خیمه شب بازی ایران به تاریخ اسطو ه و تاریخ ایران باستان وهمچنین آیین زروان در اداره جهان وابسته است و می توان گفت این نمایش بر گرفته شده از باور ایرانیان کهن و اعتقادات آنان به عالم دیگری حکایت دارد. بر جهان اکبر که خداوند مشغول کنترل انسان که جهان اصغر است، می باشد. نقش تقدیر در زندگی مردم و جبری که اینبار انسان آن را به نمایش می گذارد اشاره ی است خود آگاهانه بر نمایش خیمه شب بازی و اداره عروسک ها توسط نخ ها از جهانی که در این نمایش دست غیب، انسان است. به نظر می رسد این استدلال ریشه دار ترین مدرک در وجود نمایش خیمه شب بازی در ایران باشد وانگهی خود عروسک مبارک و شباهت غیر انگارگونه اش به حاجی فیروز دلالت بر ریشه های کهن و اسطوره ی این نمایش دارد مبارک ،عروسک سیاه با لباس قرمزرنگش مهمترین شخصیت نمایش خیمه شب بازی است. و صد البته که مرشد ،پیام آور اسرار درون خیمه و زبان عروسک که گنگ و نامفهوم است نیز خود از انگاره های فرهنگی این سرزمین است. اما اشخاص نمایش خیمه شب بازی که در کنار مبارک وجود دارند می توانند تیپ های اجتماعی و فرهنگی این جامعه باشند که در کنار هم کلیت جامعه را تشکیل می دهند جامعه ی که در آن داد وبیداد مطرح است و شب و روز را به صورت سمبلیک و کنایه آمیز بر زور و ستم قوی بر مظلوم نمایان می کند و آدمها ی واقعی جامعه کوچک می شوند تا در درون خیمه و چادری که نماد جهان است بتوانند سخن بگویند و آدمهای نمایش(عروسک ها) با زبان الکن ، که قادر به بیانش نیستند ،بعلت ترس و زور ، از عالم غیب توسط مرشد بازگو می شود وتیپ های اجتماعی به ایفای نقش های خود می پردازند و در شرایط گوناگون اجتماعی که اوضاع زمانه اجازه می داد کلام عالم غیب و نوع بازی های پرسوناژها تغییر می کند و با تغییر شرایط سیاسی و اجتماعی ، فرهنگی سخت و دشوار می شد طنز صورت دیگری پیدا می کند. و مرشد بر اساس روانشناسی جمع، لعبت ها را یک به یک روی نطع آورده که تماشاچیان بیشتر جذب این نمایش شوند . خیمه شب بازی نزد مردم دارای ارج و احترام بوده زیرا که سخنانی از درون خیمه گفته می شد که آنان می دانستند ولی نمی توانند به دلیل حضور و سلطه حاکمان بر زبان بیاورند. اجرای نمایش خیمه شب بازی آرزوی زندگی آزادتر و شاد تر مردمان بوده است. کلید واژه: -خیمه شب بازی-مرشد-پهلوان کچل-مبارک- لعبت

بررسی مردم شناختی بازارهای سنتی شهر یزد
thesis دانشگاه آزاد اسلامی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی - دانشکده علوم اجتماعی 1391
  مصطفی اولیا   محمد همایون سپهر

بازار از زمان شکل گیری، از مهمترین کانون های تجمع اقشار گوناگون بوده است. بازارها همواره از لحاظ قتصادی، فرهنگی و سیاسی نقش به سزایی را عهده دار بوده اند. بازار یزد مانند دیگر بازارهای ایران به لحاظ موجودیتش در شهر اسلامی دارای خصوصیات فرهنگی متناظر آن است. بازار نیز مانند هر پدیده ی دیگری شاهد تغییرات گوناگونی در ابعاد مختلف بوده است، که این تغییرات براساس نیازها و شرایط گوناگون صورت گرفته است. بازار یزد همچنان از مهمترین مکان های فرهنگی- اجتماعی شهر یزد به حساب می رود که می توان آن را به مثابه یک ارگانیسم زنده انسانی در نظر گرفت. تبادلات اقتصادی و اجتماعی انسان ها بهترین ابزار برای انتشار و اشاعه فرهنگ هاست. مجموعه بازارهای یزد بر اثر خیابان کشی های دوره پهلوی، بخصوص خیابان قیام(شاه سابق) در محور شرقی– غربی به دو نیم شد و با از دست دادن ساختار و نظام فضایی اصلی خود به دو بخش شمالی و جنوبی تقسیم شده است. در این مطالعه با استفاده از روش کتابخانه ای ابتدا سوابق تاریخی بازار یزد بررسی شد و در ادامه با روش مشاهده مستقیم و مشارکتی و حضور در محل تحقیق اطلاعات مورد نظر جمع آوری گردید. بازارهای سنتی یزد شامل اصناف گوناگونی با مرز و محدودیت های نسبتا مشخصی است که با توجه به خرده فرهنگ های مرتبط با هر صنف، فضای مطالعاتی مناسبی را فراهم کرده اند. در این تحقیق اطلاعاتی در خصوص موقعیت های مکانی بازارهای یزد، مکان های خدماتی و عمومی بازار (نظیر مساجد، مدارس، آب انبار ها) و همچنین ویژگی های فرهنگی منحصر به فرد بازار از جمله مراسم و مناسک ملی-مذهبی، هدایا و دهش ها، وقف ها و ... پرداخته شده است. بنابراین بازار نه فقط به عنوان فضایی اقتصادی بلکه به عنوان نهادی اجتماعی و میراثی فرهنگی در تنظیم روابط اجتماعی موثر بوده است، چرا که در هم تنیده شدن روابط گوناگون بازاریان باعث ایجاد نقش های اجتماعی و اقتصادی در آن شده است.

تحلیل مردم شناسانه مسکن (قبل و بعد از زلزله 1341هـ.ش در منطقه بویین زهرا، روستای دانسفهان)
thesis دانشگاه آزاد اسلامی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1385
  محمد مهین خاکی   محمد همایون سپهر

انسان در طول زندگی اجتماعی خویش، شاهد حوادث و بلایای طبیعی بوده و هست که همواره زندگی اش را تهدید می ‎کرده و از آغاز زندگی جمعی، به دنبال گریز از حوادث و یا یافتن محلهای مناسب و اَمن برای خود بوده است. از وحشتناک‎ترین حوادث، «زلزله» است که آثار مخّرب آن بر همگان معلوم است که حتی اثرات آن به نسلهای آینده بشر نیز منتقل می‎گردد. کشور ایران از جمله مناطق زلزله‎خیز جهان است و تا به حال بارها زلزله باعث ویرانی و فجایع انسانی شده، از قبیل زلزله طبس، بم و .... یکی از این لرزش‎های بزرگ زمین در تابستان سال 1341 در منطقه عمومی بوئین‎زهرا رخ داده که روستاهای اطراف را نیز تقریباً به صورت صد در صد تخریب نموده است. از آن جمله روستای «دانسفهان» که کاملاً تخریب شده و از نو و در جای دیگری روستا بازسازی شده است. تحقیق حاضر ضمن پرداختن به بافت فرهنگی، اجتماعی روستای دانسفهان، به تخریب روستا و خانه‎های اهالی پرداخته و همچنین در بازسازی روستای فوق دنبال پذیرش یا عدم پذیرش مردم، از خانه‎ای جدید بوده که البته در دانسفهان نقشه‎های خوبی ریخته و براساس آن خانه‎ها ساخته شده ولی در روستاهای مجاور به دلیل همگون نبودن با فرهنگ مردم، از خانه‎های جدید به عنوان آغل دامها استفاده می‎کرده‎اند! لذا لازم به نظر می‎رسد پس از هر زلزله‎ای به مواردی نظیر: 1ـ بازسازی براساس نیازهای مردم محل، 2ـ هنگم اسکان موقّت و حضور امدادگران، بافت فرهنگی و آداب و رسوم مردم تحت‎الشعاع قرار نگیرد و یا کمتر دگرگونی را شاهد باشیم و 3ـ مشورت با اهالی در چگونگی ساخت منازل و اماکن عمومی و ... . راحتی و آسایش، پس از زلزله، می‎تواند آلام و دردهای مردم را تسکین بخشد کما اینکه 6 شرکت در بازسازی دانسفهان نقش داشته‎اند که پس از زلزله موجبات راحتی مردم را فراهم آورده‎اند ولی در روستاهای مجاور کارشناسی صورت نگرفته و بازسازی‎ها تعجیلی و در برخی نقاط به هدر دادن پول و انرژی منجر گردیده است.

تحلیل مردم شناختی مجسمه های شهری تهران (منطقه مورد مطالعه منطقه11)
thesis دانشگاه آزاد اسلامی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی - پژوهشکده علوم اجتماعی 1392
  مهدیه محمدزاده   محمد عارف

هر شهر دارای هویت تجسمی خاص بوده که در گذر تاریخی آن آثار هنری مختلف از جمله مجسمه کاربرد های فرهنگی و زیبا شناسی مختلفی به همراه داشته است . حضور مجسمه و ساختار بدیع در فضا های مختلف شهری میتواند در بالا بردن سواد بصری شهروندان به لحاظ محتوا و ایجاد ارتباط عمومی موثر واقع شود . پژوهش حاضر به بررسی فرهنگ مجسمه های شهری و به تحلیل مردم شناختی مجسمه های شهری در منطقه11 شهر تهران می پردازد.روش این پژوهش روش مردم شناسی ژرفانگر بوده و در تحلیل اطلاعات از نظریات مکتب های کارکردگرایی استفاده شده است. پژوهش ابتدا به ارائه ی مطالعات نظری و اطلاعاتی راجع به مجسمه های معاصر ایران پرداخته و سپس نتایجی که در زمین تحقیق و با مطالعه ی تجربی واقعیت های اجتماعی و مصاحبه با عابرین وساکنین منطقه 11 به دست آمده را مورد بررسی قرار داده است. با بررسی کردن پاسخ های به دست آمده از جامعه ی پژوهش و دسته بندی مجسمه ها بر اساس کارکرد به نتایج قابل توجهی در خصوص دیدگاه افراد جامعه نسبت به هنر مجسمه های شهری و مجسمه معاصر ایران می رسیم.نتایج نشان می دهند که مخاطب مجسمه های شهری شاید دانش و تخصص هنری نداشته باشند اما برایشان اهمیت زیادی دارد که اثری که در شهر ارائه می شود از کیفیت اجرایی و هنری و همچنین موضوع خوبی برخوردار باشد و هر کجا که این نکات رعایت نشده بودند مخاطب اثر را مورد انتقاد قرار می دادند.

تحلیل مردم شناختی نوشتار مهر در اسناد دوره قاجار
thesis دانشگاه آزاد اسلامی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی - دانشکده علوم اجتماعی 1391
  لیلا مسئله دان   محمد همایون سپهر

درتحقیق حاضر ( تحلیل مردم شناختی نوشتار مهر در اسناد دوره فاجار) به بررسی ساخته ها و هنر نمایی های بشر در سررزمین ایران در دوره های مختلف بخصوص عصر قاجار پرداخته و همچنین معرفی مناطقی که حضور مهرها ئر آنها چشم گیر است ، واینکه بعد از اسلام و با گسترش و حضور خط و نوشته در آثار مختلف مهرها ، تصاویر را از دست داده اند و تا قرنها بعد خط عامل اصلی و تشکیل دهنده مهرها بوده و در دوره های میانی از جمله دوره صفویه و قاجار نیز از روش کنده کاری و حکاکی نوشته ها و تزئینات بر روی مهرها ظاهر میشد. فصل اول این پژوهش شامل کلیات تحقیق میباشد که به بیان مقدمه ، بیان مسئله ، اهداف تحقیق ، سئوالات تحقیق و همچنین زمان و مکان تحقیق می باشد. فصل دوم شامل ادبیات تحقیق که دربر کیرنده مطالعات نظری و خلاصه ای از مهر در دوره های مختلف میباشد .و همچنین این فصل در بر گیرنده چهر چوب نظری که شامل مکتی کار کرد گرایی است که در اصا سودمندی اینگونه بیان میکند که هر پدیده دارای نوعی تاثیر گذاریست که با توجه به این اصل مهر نیز ابزاریست که به ابراز هویت و مالکیت خصوصی می پردازد . و همچنین در مکتب تطول گرایی نیز میتوان به تغییر و تحول مهر د ردوره های متفاوت اشاره کرد که البته این تغییر و تحول لزوما در جهت مثبت نیست و حتی می تواند سیر قهقرایی را طی کند. و البته مکتب انسان شناسی نمادین و تفسیری که از خلال نمادها ونشانه ها درک و تفسیر می شود و برای بیان آن باید به سراغ تحلیل این نمادها رفت. در فصل سوم : که شامل روش تحقیق در این پژوهش می باشد به بیان روش این پژوهش که مشاهده مشارکتی به انزمام مطالعه اسنادی در بخش اسنادی و پیشینه تحقیق می باشد. در فصل چهارم کا شامل یافته های تحقیق می باشد به تحلیل موشکافانه در باب انواع مهر در اسناد و مدارک در بین کلیه اغشار جامعه در عصر قاجار و همچنین سبک خوشنویسی و سجع مهر های این دوره و شکل بیرونی ، شکل داخلی ، نوع خط و تزئینات ، جنس و اندازه و پاره ای از مسائل دیگر بیان شده که بسار در خور توجه می باشد . فصل پنجم شامل نتیجه گیری پژوهش حاضر می باشد که با توجه به تحقیقاتی که تا این لحظه پژوهشگر با توجه به ذیق وقت توانسته انجام دهد این گونه بیان میدارد که مهر به عنوان ابزاری بوده که توانسته جیگاه خواصی در بین مردم و اغشار مختلف جامعه داشته باشد و حضور این ابزار تا به امروز نوعی ابراز مالکیت و هویت شخصی را برای افراد و اغشار مختلف جامعه داشته است لذا اینه در هر دوره بنا بر تغییرات اجتماعی و پیشرفت تکنولوژی ، شکل و نوشتار مهر تحت تاثیر عوامل فوق تغیرات بسیاری به خود می دیده .

تحلیل مردم شناختی مجالس مذهبی زنانه (مورد مطالعه : محله جنت آباد جنوبی)
thesis دانشگاه آزاد اسلامی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی - دانشکده علوم اجتماعی 1392
  مینا بهمن زاده   محمد همایون سپهر

در این پژوهش ، مجالس مذهبی زنانه را در محله جنت آباد جنوبی تهران معرفی و توصیف کرده ایم و نتایج به دست آمده بیانگر آن است که این مجالس با رفتار زنان و آیین ها و مناسکی که در طی این مجالس انجام می شود چه رابطه ایی دارد و آیا ریشه در اعتقادات ، باورها ، آداب و رسوم زنان شرکت کننده دارد . یکی از ویژگی های مجالس مذهبی زنان به عنوان مهمترین کانون برای مناسک عزاداری و شادی ، آمیختگی آن با حیات اجتماعی- فرهنگی و اخلاقی مومنان است . از این رو ابزار مهمی در جهت بازنمایی حیات مذهبی- فرهنگی حتی اقتصادی آنان نیز به شمار می آید . در اینجا به بررسی رفتارها و آیین های مانند : برگزاری مولودی و عزاداری ها ، روزه گرفتن ، نماز خواندن ، قرائت ادعیه پرداخته شده است و به جایگاه و کارکرد آنها در زندگی روزمره زنان و تاثیر آن بر رفتار و برخورد زنان اشاره شده است .

تحلیل مردم شناختی بازی های بومی محلی شهرستان ایوان غرب
thesis دانشگاه آزاد اسلامی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی - دانشکده علوم اجتماعی 1393
  صید حسین طاهری پلنگرد   محمد همایون سپهر

از دیدگاه مردم شناسی بازی این گونه تعریف می شود " بازی شکلی از رقابت با همراهی وجدآور است که در آن ،نتیجه بر اساس مهارت فیزیکی ، استراتژی و شانس تعیین می شود. بازیها و سرگرمی ها در نگاهی نخست چیزی جزء گذراندن و اوقات سرگرمی نیست. در واقع شاید این گونه باشد اما وقتی به زندگی و آنچه که سیر حوادث روز ، زندگانی آنها تاثیر قرار داده بنگریم این بازیها مجموعه ای از حالات حرکات و رفتارها و عکس العمل ها در مقابل عوامل و حوادث پیرامون که گذر زمان برای مقابله با حوادث بخصوص برای دفاع بوده با گذشت زمان رنگ و بوی این چنین یافته است. کلید واژه : سُنت ، بازی ، ایوان غرب ، بازی های سنتی اهداف : تبدیل فرهنگ شفاهی به نوشتاری برای جلوگیری از فراموشی،معرفی بازیهای سنتی منطقه به عنوان نمادی از شیوه معیشت ، نشان دادن اعتقادات مردم که در قالب بازیها آمده است. روش شناسی : در جمع آوری مطالب از روش های مشاهده مشارکتی ، مصاحبه و تهیه عکس استفاده شده است نتیجه گیری : بازیهای سنتی شهرستان ایوان غرب ار تباط مستقیم با اعتقادات مردم دارند و می توان شیوه معشیت مردم این منطقه پی برد. بعضی از بازیهای جنبه نمایشی و باران خواهی دارند و بعضی از بازیها نیز برای بالا بردن توان نظامی استفاده می شود.

بررسی مردم شناختی دامداری سنتی در پارس آباد مغان (مطالعه موردی زیست بوم فتحعلی)
thesis دانشگاه آزاد اسلامی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی - دانشکده علوم اجتماعی 1393
  بیتا رضائی فر   امیر مسعود امیر مظاهری

جامعه عشایری یادگارانی از تاریخ درخشان و پر افتخار این سرزمین کهنسال با قدمتی نزدیک به 12000 سال و حافظان اصلی سرزمین ایران و سرحدات کشور محسوب می¬شوند. عشایر استان اردبیل از 2 ایل بزرگ شاهسون وقره داغ تشکیل یافته¬اند.عشایر شاهسون سومین ایل بزرگ کشور محسوب می¬شوند که نژاد برتر گوسفند مغانی و همچنین زیستگاه اصلی شتر دو کوهانه را در خود جای داده است. هر چند نسبت جمعیت آنان کمتر از جمعیت شهر و روستا است لیکن تاثیر اقتصادی، اجتماعی آنان نسبت به جمعیتشان بیش از 5 برابر در تامین مواد پروتینی بویژه گوشت قرمز و سایر فرآورده¬های دامی استان و منطقه نقش بسزایی دارند. مهمترین عامل در اقتصاد کوچ¬نشینی دام است و به عبارت دیگر اقتصاد دامداری اساس زندگی کوچ¬نشینی را تشکیل می¬دهد . زیرا اولا دام منبع غذایی عشایر بوده ، ثانیا قسمت اعظم ملزومات زندگی اعم از قالی، جاجیم، انواع مشک¬ها و کیسه¬های مختلف، طناب¬ها و لباسهای عشایری همگی از فرآورده¬های دامی تهیه می¬گردنند .میزان دام نشانه اعتبار خانوارها و پشتوانه اصلی در ساختار اجتماعی ایل بشمار می¬رود و گوسفند و بز، رکن اصلی دامداری عشایری را تشکیل می¬دهد . در سسلسله مراتب ایلی کسانی که در مرتبه بالاتر قرار دارند از تعداد دام بیشتری برخوردارند . مرتـع سومین رکـن اقتصاد عشایری را تشکیل مـی¬دهد. هر خانوار عشایری در صورتی مـی¬تواند به زندگی کوچ-نشینی ادامه دهد که به نحوی به مرتع دسترسی داشته باشد، در غیر این صورت ادامه این نوع زندگی امکان¬پذیر نخواهد بود .همچنین اقتصاد دامداری به عنوان یکی از مهمترین راهکارها و ابزارهای ممکن در جهت بهبود کمی و کیفی تولیدات کوچندگان عشایری، تعاونی¬های تولیدی و ... می¬باشد، به طوریکه اهمیت این موضوع به قدری است که سایر تولیدات عشایر از جمله صنایع دستی، کشاورزی و ... را نیز تحت¬الشعاع خود قرار داده است. در این رساله با بررسی مردم¬شناختی دامداری سنتی در منطقه پارس¬آباد مغان (مورد مطالعه زیست بوم فتحعلی)، نقش دامداری سنتی که مهمترین شغل این قشر زحمتکش جامعه می¬باشد در حفظ و ثبات نظام عشایری و زندگی کوچ¬نشینی وسنت¬های ایلی مورد بررسی قرار می¬گیرد

بررسی مردم شناسی کولی های استان مازندران با تاکید بر طایفه ی فیوج (شهر های آمل، بابل، قائم شهر، شیرگاه )
thesis دانشگاه آزاد اسلامی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی - دانشکده علوم اجتماعی 1393
  سید ه معصومه اسدالله زاده   عسکری نوری

در پژوهش حاضر یکی از عناصر مهم جامعه ی ایرانی که با ریشه های فرهنگی و مذهبی ما پیوند خورده است، یعنی کولیان و سنت ها و آداب مربوط به آنان از لحاظ کارکرد های فرهنگی و اجتماعی مورد بررسی قرار می گیرند. کولیان با نامهای مختلف شناخته شده اند من جمله (کاولی، لولی، غربالبند، غرشمال، زرگر، فیوج، جوکی، جات و...) و روش پژوهش هم، رویکرد ژرفانگر مردم شناختی می باشد. زمان تحقیق نیز تابستان و پاییز 1393 شمسی است و از روش های گرد آوری اطلاعات به مطالعه کتب و منابع تاریخی و پژوهشی موجود، و نیز پژو هشی میدانی می توان اشاره نمود. در نهایت پژوهشگر در صدد بیان اهمیت موضوع و پاسخگویی به سوالات پژوهشی با توجه به یافته های تحقیق و رویکرد نظریات کارکرد گرایی ساختاری ، کنش متقابل نمادین و تفسیر نمایی بوده و هدف وی تبیین اهمیت فرهنگی است که کولیان در درازنای تاریخ وجود داشته اند و فرهنگشان را از زبان گرفته تا عمق فرهنگ و کنش اجتماعی و فردی افراد نفوذ یافته است .

بررسی مردم شناختی تاثیر تحولات فرهنگی بر ساختار خانواده در جامعه امروز با تاکید بر طلاق عاطفی و پیامدهای آن
thesis دانشگاه آزاد اسلامی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی - دانشکده علوم اجتماعی 1394
  عفت دماوندی محمدی   جبار رحمانی

به نظر میرسد زندگی فرهنگی بیش از دیگر حوزه های زندگی اجتماعی در معرض تحولات فرهنگی قرار گرفته است و یکی از مهمترین عرصه هایی که این تغییرات فرهنگی را شامل شده، عرصه خانواده و بنیان های آن می باشد. در این پایان نامه، بر اساس مطالعات موجود توجه اندکی به یکی از پیامدهای این تحولات کلان فرهنگی خانواده در برخی زنانی که در موقعیت طلاق عاطفی قرار دارند، داشته است. اما این مساله صرفا با ارجاع تحولات ساختار خانواده و تحولات فرهنگی کلان آن قابل فهم است.که بر اساس یافته های تحقیق دراین پژوهش سعی برآن رفته است تا به بررسی و فهم تاثیر رفتارهای سوء در زنان در گیر با طلاق عاطفی از سه منظر اجتماعی، فرهنگی و زمینه های روانی و ذهنیت برگرفته از این تحولات پرداخته شده و مورد مطالعه قرار گرفته است. چارچوب نظری ارائه شده در این تحقیق ، نظریه نیازهای مالینوفسکی و پاسخ فرهنگ و تغییر ارزشها و دگرگونی نسلهای اینگلهارت میباشد . در این تحقیق از روش مردم نگاری با رویکرد انسان شناختی و با بهره از تکنیک مصاحبه های عمیق به شکل متمرکز و نیمه متمرکز بر روی چهل نفر از زنانی که با طلاق عاطفی مواجه بوده اند و بر اساس تحولات فرهنگی ،به تبادل احساسات با فردی به غیر از همسر خود پرداخته اند انجام شده است ،میدان تحقیق در این پژوهش ، شهر تهران واقع در دومنطقه شهری بیست و منطقه یک در مراکز مشاوره ، به جمع آوری داده ها پرداخته شده و مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج و یافته های این تحقیق بیانگر آنست که تحولات فرهنگی ، بستری را ایجاد نموده است که هویت های نوین ایجاد شد ه برای برخی از زنانی که با طلاق عاطفی مواجه بوده ، کنشهایی را که به نوعی ناهنجاری شباهت دارد ، به مثابه کنشی اخلاقی-هنجاری و بر مبنای حقوق فردیشان تعبیر و تفسیر می کنند و چنین بر می آید که تغییر معنایی این کنش انحرافی وگسترش معنای جدید آن می تواند بستری برای شیوع بیشتر این پدیده و اقناع کنشگران جدید در این زمینه خاص باشد.