نام پژوهشگر: محمدرضا ستوده نیا
حسن کبیری محمدرضا ستوده نیا
از جمله تصانیفی که در حوزه دانش تجوید و چگونگی قرائت صحیح الفاظ قرآن از اهمیت و جایگاه ویژه ای برخوردار است «المنظومه الجزریه» اثر ابوالخیر محمد بن محمد بن الجزری است که در میان تجوید پژوهان متأخر با عنوان «المقدمه الجزریه» از آن یاد می شود. این منظومه از زمان ناظم تا عصر حاضر مورد اقبال و توجه علماء قرائت و تجوید واقع شده است. چنانکه تا کنون دهها شرح و حاشیه بر آن به زبان عربی نوشته شده است. اما از آنجایی که تا کنون در راستای احیاء این اثر، پژوهشی به زبان فارسی صورت نگرفته ، این پژوهش بر آن است که به منظور معرفی این اثر به فارسی زبانان، آن را به فارسی ترجمه کرده به شرح و توضیح مفاهیم آن بپردازد. بدین منظور در فصل اول توضیحاتی پیرامون پیدایش دانش تجوید و تاریخ تألیف در این علم، معرفی المنظومه الجزریه و ناظم آن، پیشینه شرح بر منظومه و نسخه شناسی منظومه آورده شده است. سپس در فصل دوم و در طی شش بخش سعی شده تا ترجمه روانی از آن ارائه گردد و مصطلحات و مفاهیم آن با استفاده از روش تحلیل محتوا و بیان مباحث اختلافی میان علماء قرائت و تجوید به زبان ساده و روان شرح گردد. همچنین در این فصل مطالبی پیرامون قرائت پاره ای از الفاظ منظومه، بررسی اختلاف موجود در نسخ منظومه و مفهوم لغوی و اصطلاحی برخی از لغات منظومه بیان شده است. و در پایان در فصل سوم خلاصه ای از دو فصل گذشته و نتایج حاصله از این پژوهش ارائه شده است.
سید هاشم سادات پور محمدرضا ستوده نیا
قرآن کریم به عنوان کتابی جامع و پاسخ گو به نیاز های مختلف و متنوع بشری، بیانگر باید ها و نبایدهایی در عرصه نظامی و نظامی گری است. اوامر و نواهی که به مثابه قانون و دستورالعمل می توانند در خدمت سازمان های نظامی قرار گیرند و آیین نامه های مختلف انضباطی، اداری، آموزشی، امنیتی و... را تحت آموزه های خود قرار دهند. برخی از این قوانین و مقررات قرآنی که ریشه در ماهیت نظامیان دارد تحت عنوان اصول نظامی گری مورد بررسی قرار گرفته است. بسیاری از ویژگی های نظامیان، خصوصیات اخلاقی و رفتاری آنان در حوزه های فردی و اجتماعی در پرتو آیات نورانی قرآن قابل مطالعه است. این آیات، به وضوح انتظارات خود را از نیروهای مسلح بیان داشته است و آنان را به رعایت موازین اخلاقی و تربیتی اسلام، تشویق و ترغیب می کند. قرآن کریم به بخشی از توانمندی های حرفه ای نظامیان، در هدایت و رهبری نظامی، انجام وظیفه و مأموریت های محوله اشاره نموده است. این امر حکایت از توجه قرآن به ضرورت و اهمیت امور نظامی و نظامی گری در اسلام دارد. قرآن کریم جهانی را که همواره در گوشه و کنار آن جنگ و خون ریزی فرا گرفته است، دعوت به صلح و آرامش می کند. و برای تحقق صلحی پایدار، به خوبی از نهاد قدرت استفاده کرده دستورالعمل های حکیمانه ای در مقام دفاع از خود و مظلومان، تحت عنوان واژه ای مقدس به نام «جهاد» به بشریت عرضه نموده است. در مبانی دفاعی قرآن همه تلاش ها حول محور حق، پایبندی به اصول انسانی و عدالت قرار می گیرند. تا جایی که هر گونه تعدی و تجاوز به دشمن خود را بر نتافته، رعایت عدل و انصاف را حتی در برخورد با دشمنان توصیه می کند. از آنجا که هر پدیده ای در معرض آفات و آسیب های مختلفی ممکن است قرار گیرد. قرآن کریم به زیبایی به آسیب شناسی و دفع آفت از مجموعه نظامیان پرداخته است. و با زبان تشویق و تهدید، آنان را از آسیب ها و آفات احتمالی بر حذر داشته است. تحقیق حاضر به منظور معرفی فرهنگ نظامی و ارایه چهره واقعی نظامیان و بررسی نظر اسلام پیرامون جنگ و جهاد از منظر قرآن و با استفاده از روایات در موضوعاتی چون: اصول و مبانی نظامی گری، خصوصیات فردی و اجتماعی نظامیان، توانمندی های حرفه ای، فرهنگ جنگ و جهاد، و آسیب شناسی نظامی گری، پرداخته است. آن چه در این نوشتار مورد تأکید قرار گرفته است؛ اعلان نظر اسلام در باره جنگ و جهاد به عنوان تنها ابزار دفاع در برابر دشمنان، و این که هر حرکت جهادی در اسلام، باز خورد تجاوز و تعدی دشمنان و زیاده خواهی آنان از اسلام و مسلمانان می باشد. و در مبانی اعتقادی اسلام، هر گونه ظلم و جنایت، کشور گشایی و تجاوز به حقوق انسانها تقبیح شده است. کلید واژه ها: جهاد، دفاع، فرهنگ، قرآن، نظامی، روایت
فریبا شجاعی محمدرضا ستوده نیا
در این پایان نامه به بررسی نقش اختلاف قراآت بر ترجمه های قرآن کریم پرداختیم. حدود 56 مورد یافت شد که اختلاف ترجمه داشتندآنها را در 3 دسته قرار دادیم اختلاف قرائت در اسم ها، اختلاف قرائت در افعال، و اختلاف قرائت در حروف که هر دسته خود شامل چند بخش می باشند بیشترین مورد مربوط به افعال است و در افعال بیشترین مورد مربوط به اقسام فعل ها که شامل غایب و مخاطب و متکلم می شود.
زینب عباسی تودشکی محمدرضا ستوده نیا
حقوق بشر یک سلسله حق طبیعی و فطری است که هر انسان در هر نقطه از جهان زندگی می کند، آن ها را حقوق مسلم خود می داند. پدید آورندگان اعلامیه ی جهانی حقوق بشر، برای حفظ حقوق مذکور، مواد اعلامیه ی جهانی حقوق بشر را تنظیم و به تصویب اعضای مجمع عمومی سازمان ملل متحد رسانده اند. درباره ی حقوق بشر در قرآن و دیگر منابع دینی نکات گوناگونی وجود دارد. در این رساله برای دست یابی به دیدگاه های حقوق بشری امام علی (ع)، نهج البلاغه محور کار قرار گرفته است که هم می توان در آن مبانی و مفاهیم حقوق بشر در اسلام را یافت و هم چگونگی اجرای آن را به خوبی مشاهده کرد. در این رساله سعی بر آن است که با توجه به اهمیت حقوق بشر در جامعه ی کنونی و توجه ی ویژه ی امام علی (ع) نسبت به حقوق انسان ها، دیدگاه های حقوق بشری نهج البلاغه با حقوق برشمرده در اعلامیه ی جهانی حقوق بشر، که در سی ماده به تصویب سازمان ملل رسیده، مورد مقایسه قرار گیرد. نتیجه ی این مقایسه و بررسی این است که میان نهج البلاغه و اعلامیه در برخی از حقوق موجود در اعلامیه اشتراک وجود دارد اما با توجه به تفاوت در مبانی حقوقی هر کدام، تفاوت هایی در برخی از حقوق نیز وجود دارد. هدف از این پژوهش تطبیق گزاره های حقوق بشری نهج البلاغه با حقوق و امتیازات مطرح در مواد اعلامیه است تا از این رهگذر نقاط قوت و ضعف اعلامیه روشن شده و در صورت امکان راه کارهایی برای ترمیم کاستی های اعلامیه، ارائه شود.
اسماعیل رضایی محمدرضا ستوده نیا
با توجه به جایگاه رفیع و والای قرآن کریم و همچنین جایگاه ویژه ی آن در بین مسلمانان و با توجه به این که قرآن کریم کتاب هدایت و تبیان برای همه ی مردم است، وجود ترجمه ای درخور و شایسته از قرآن کریم ضروری می نماید. این مطلب وقتی ضرورت خود را دو چندان نشان می دهد که می بینیم غالب مردم با زبان عربی بیگانه بوده و اگر ترجمه نباشد، بهره ی چندانی از قرآن نخواهند برد از این روی بحث ترجمه ی قرآن کریم بسیار ضروری است. با مراجعه به ترجمه های فارسی قرآن می بینیم که اختلاف زیادی در آن ها مشاهده می شود که این اختلاف در ترجمه های فارسی قرآن به علل و عوامل متعددی برمی گردد. از جمله این عوامل می توان به نگرشهای ادبی مختلف بر ساختار نحوی یا بلاغی جملات، آراء تفسیری گوناگون، اختلاف در مسائل کلامی، اختلاف در قرائت آیه و غفلتهای مترجمان اشاره کرد. این رساله در صدد آن است که اختلاف در ترجمه های فارسی قرآن کریم را از منظر بحث اختلاف قراءات مورد بررسی قرار دهد. سوال مطرح شده در این رساله این است که: آیا اختلاف قراءات در ترجمه های فارسی تأثیرگذار است؟ برای رسیدن به جواب این سوال اکثر ترجمه های فارسی قرآن کریم را (52 مورد ترجمه فارسی) از ابتدای جزء 15 تا انتهای جزء 19 مورد بررسی و دقت نظر قرار داده و این نتیجه به دست آمد که اختلاف قراءات در برخی از آیات قرآن کریم بر اختلاف در ترجمه های فارسی تأثیر گذار است. این رساله شامل سه فصل است. فصل اول، کلیات. فصل دوم مربوط به اختلاف ترجمه در آیاتی است که اختلاف قرائت در آنها در ترجمه های فارسی اثر گذار است که این فصل شامل شش بخش است: بخش اول مربوط به اختلاف قرائت در افعال غایب و مخاطب است. بخش دوم درباره اختلاف قرائت در افعال معلوم و مجهول است. بخش سوم مربوط به اختلاف قرائت در افعال متکلم و غائب است. بخش چهارم مربوط به اختلاف قرائت در افعال ماضی و امر است. بخش پنجم مربوط به اختلاف قرائت در اسماء مفرد و جمع است. و بخش ششم شامل سایر مواردی که جزء موارد فوق نمی شود، است. در نهایت فصل سوم مربوط به آیاتی است که مترجمان بر یک قرائت اتفاق کرده اند. کلید واژه ها: ترجمه قران، فارسی، قران، قراءات.
اعظم نوذری اعظم پرچم
قرآن با وجود (تبیان لکل شیء) بودن، نیازمند تفسیر است. از همان ابتدا در کنار شیوه تفسیر ترتیبی، روش موضوعی نیز وجود داشت. اما در قرن چهاردهم، عواملی باعث شد تا روش تفسیر موضوعی بطور مستقل بوجود آید، در این روش سوال هایی مطرح می باشد، از جمله: آیا در تفسیر موضوعی سیاق آیات رعایت می شود؟ آیا در این روش تفسیر، مفاهیم مندرج در آیات تبیین می شود؟ از این رو، این پژوهش، موضوع هایی از تفسیر منشور جاوید را با فرضیه ها و سوال های مذکور مورد بررسی قرار داده است، بدین گونه که در فصل اول کلیاتی بیان شده و در فصل دوم مباحثی پیرامون تفسیر موضوعی و تفسیر ترتیبی و تفاوت و مزایای آن ها و مباحث اصولی بیان شده، سپس در فصول بعد به سوالها و فرضیه های فوق پرداخته شده به این روش که ابتدا آیه و ترجمه آن آورده شده، بعد سیاق و تفسیر آقای سبحانی پیرامون آیه مورد نظر ذکر گردیده سپس تفاسیر ترتیبی پیرامون آیه منتخب مورد بحث قرار گرفته و در نهایت اصل رعایت سیاق و توجه به اضلاع و مفاهیم مندرج در آیات منتخب، در تفسیر آقای سبحانی به چالش کشیده شده است که نتایج حاصل از آن بدین قرار است: الف: آقای سبحانی در تفسیر منشور جاوید، سیاق آیات را رعایت نموده است. ب: اضلاع و مفاهیم مندرج در برخی از آیات در تفسیر ایشان به روشنی آمده است. کلید واژه ها: تفسیر ترتیبی، تفسیر موضوعی، تفسیر منشور جاوید، سیاق، اضلاع، توحید، حق و باطل، نور ظلمت.
فرحناز اژدری محمدرضا ستوده نیا
بررسی شواهد قرآنی نهج البلاغه تاریخ دفاع: 19/12/88 نهج البلاغه کتابی است که حضرت علی(ع) آن را ایراد نموده و محمد بن حسین موسوی معروف به سید رضی آن را درسال 400 هجری تالیف کرده است. از آن جایی که علی (ع) درعلم و عمل به قرآن، هماهنگ و عجین آیات قرآن می باشد و نهج البلاغه با قرآن رابطه ناگسستنی دارد و نیز در تفسیر بعضی از فرازهای قرآن، ابهام و اجمال وجود دارد؛ بنابراین باید از طریق کلام ائمه (ع) به تبیین آن پرداخته شود، پس فرازهای حضرت علی (ع) می تواند مهمترین منبع تفسیری باشد تا بدین وسیله تفسیر برخی ازآیات قرآن مشخص شود. تاکنون شارحان، شرح های زیادی بر نهج البلاغه نوشته اند؛ اما معمولا در صدد بیان و تفسیر آیات قرآن در نهج البلاغه نبوده اند؛ لذا دراین تحقیق، تعداد 44 فراز از نهج البلاغه که شامل آیه هایی از قرآن است که مورد استشهاد قرار گرفته است و می توان آنها را تفسیر قرآن پنداشت، بررسی وتبیین می گردد. شواهد قرآنی موجود در نهج البلاغه به ترتیب خطبه ها ، نامه ها و حکمتها ارائه می شود، سپس به مطالعه دیدگاههای حضرت، که می تواند تبیین و تفسیر آیه به شمار رود، می پردازیم. در پایان به این نتیجه دست خواهیم یافت که، کلام حضرت علی (ع) مبین حقایق قرآن و تفسیرکتاب آسمانی است. حضرت علی (ع) در برخی از موارد، آیات قرآن را به طور ضمنی و در برخی موارد به طور صریح تفسیر کرده اند. واژگان کلیدی: تفسیر، شواهد قرآنی، علی (ع)، قرآن، نهج البلاغه.
ایرج عباس نژاد محمدرضا ستوده نیا
چکیده: گرچه در گذشته به « روش شناسی » کمتر توجه شده است، اما امروزه یکی از مسائل مهم و ضروری علوم است. اهمیت آن در ارتباط با علم تفسیر، که با کلام و سخن خداوند سر و کار دارد، البته ضرورت بیشتر دارد، چرا که دستیابی به روش درست تفسیر، جز با جدی گرفتن روش شناسی تفسیر ممکن نخواهد بود. ضرورت روش درست تفسیر زمانی آشکار می شود که بدانیم پیامبر اکرم(ص) تفسیر به رأی را با وجود دستیابی به حق، باطل اعلام کرده است، یعنی مهم روش درست تفسیر سخن خداوند است. این پایان نامه با عنوان « روش شناسی تفسیر سوره قیامت در پانزده تفسیر منتخب»، در مقطع کارشناسی ارشد، تلاشی در جهت توجه به این موضوع است. تلاشی که بتواند با شناخت مبانی و مستندات تفسیری تفاسیر منتخب، ملاک و میزانی برای تمایز روش تفسیری از گرایش تفسیری ارائه دهد. در فصل اول، روش ها و گرایش های تفسیری و همچنین تفاسیر منتخب را با بیان ساده و روشن ارائه دادیم. در فصل دوم نکات مهم تفاسیر منتخب در تفسیر سوره قیامت را تحت چهار عنوان قرائت، مفردات، قواعد ادبی و تفسیر مشخص کردیم. اما در فصل سوم با استفاده از قواعد روش شناسی تفسیر قرآن به نقد و بررسی تفاسیر منتخب در تفسیر سوره قیامت پرداختیم، و در پایان میزان کاربرد روش ها و گرایش های تفسیری در تفسیر سوره قیامت را آوردیم. کلید واژه: قرآن، قیامت، تفسیر،روش شناسی، روش های تفسیری، گرایش های تفسیری
لیلا تیموری محمدرضا ستوده نیا
با توجه به جایگاه والای قرآن کریم و منزلت ویژه ی آن در بین مسلمانان و با نظر به این که قرآن کریم کتاب هدایت و تبیان برای همه ی مردم است، همچنین با توجه به اینکه بسیاری از مخاطبان این کتاب آسمانی با زبان عربی بیگانه اند و اگر ترجمه نباشد بهره ی چندانی از قرآن نخواهند برد، ضرورت دستیابی به ترجمه ای صحیح که بتواند به درستی بین مخاطب و متن پیوند ایجاد کند ضروری می نماید. نگاهی به ترجمه های قرآن کریم وجود اختلاف بین آنها را نمایان می سازد، این اختلاف در ترجمه های فارسی قرآن به علل متعددی برمی گردد؛ از جمله این عوامل می توان به نگرش های ادبی مختلف بر ساختار نحوی یا بلاغی جملات، آرای تفسیری گوناگون، اختلاف در مسائل کلامی، اختلاف در قرائت آیه و غفلت های مترجمان اشاره کرد. این رساله در پی آن است که اختلاف در ترجمه های فارسی قرآن کریم را از منظر بحث اختلاف قرائات مورد بررسی قرار دهد. سوال مطرح شده در این رساله این است که: آیا اختلاف قرائات در ترجمه های فارسی تاثیر گذار است؟ برای رسیدن به جواب این سوال اکثر ترجمه های فارسی قرآن کریم (50 مورد ترجمه فارسی) از ابتدای جزء 20 تا انتهای جزء 25 مورد بررسی و دقت نظر قرار گرفت و این نتیجه به دست آمد که اختلاف قرائات در برخی از آیات قرآن کریم بر اختلاف ترجمه های فارسی تأثیر گذار است. این رساله شامل چهار فصل است، فصل اول کلیات است. فصل دوم و سوم مربوط به بررسی وجوه قرائاتی است که بر ترجمه های فارسی قرآن اثر دارد که فصل دوم به بررسی تأثیر اختلافات نحوی وجوه قرائی پرداخته است و فصل سوم تأثیر اختلافات صرفی را مورد بررسی و تحلیل قرار می دهد. آیاتی که اختلاف قرائات موجود در آن بر ترجمه های فارسی قرآن اثری نداشته است و باعث ایجاد اختلاف در آنها نگشته، در فصل چهارم جای گرفته است.
حسن موذنی بیستگانی مهدی مطیع
خدای متعال نظام گسترده ی رزق را به موازات نظام خلقت ایجاد کرد که از بی نهایت ریز تا بی نهایت درشت موجودات عالم را در دنیا و آخرت شامل می شود. در ذهن بسیاری از افراد بشر ، رزق به تمتعات حیوانی دنیوی محدود می شود.این نگاه بسته انسان را گرفتار مسیرهای نادرست و اتلاف عمر برای دست یابی به سطوح پایین رزق می کند. در زمینه ی نظام بهره مندی در عالم، سوالات و شبهات زیادی در ذهن ها وجود دارد که نیازمند جواب های قانع کننده ای است؛ مانند این که چرا در بهره مندی مردمان از مواهب الهی، این همه تفاوت وجود دارد؟ آیا تمام این اختلاف ها خواست خداوند است؟ اگررزق و روزی مقسوم و مقدر است، سهم تلاش و تدبیر بشر در این زمینه چیست؟ آیا تقسیم روزی ها، قانون و ضابطه های خاصی دارد یا تصادفی است؟ هدف از تدوین این رساله، استخراج و دسته بندی گزاره های قرآنی در زمینه ی رزق و تکمیل بحث با استفاده از روایات است تا با بیان شاخصه هایی به معرفی نظام رزق در قرآن کریم بپردازد. روش مورد استفاده، جستجوی واژگان کلیدی و مرتبط با موضوع در قرآن کریم و جمع آوری مجموعه ای از توصیفات قرآنی پیرامون رزق و روزی بوده که با مراجعه به منابع ذکر شده، مسأله شرح و بسط یافته است. روند بحث به این گونه است: فصل اول: بیان کلیات تحقیق شامل مفهوم شناسی، تعاریف و پیشینه ی تحقیق. فصل دوم: بررسی استعمال واژه ی «رزق» در قرآن کریم بر اساس ترکیب های مختلف به ترتیب سوره ها. فصل سوم: تلاش برای طراحی ساختار نظام رزق در قرآن کریم تحت عنوان مراتب رزق. فصل چهارم:ابتغاء رزق شامل طلب رزق و آسیب شناسی. و فصل پنجم که جمع بندی و نتیجه گیری است. نتایج این رساله که در قالب نمودارهایی ارائه شده است عبارتند از: 1. عناصردخیل در نظام رزق تحت عنوان «اسباب و کلیدهای رزق». 2. وجوه و نظائر «رزق» که برای بررسی همه جانبه ی قرآنی و روایی بحث لازم است. 3. خروج های نظام رزق تحت عنوان روزی خواران در دو گروه مثبت و منفی. 4. ارتباطات انسانی با خدا، خود و مردم. 5. آسیب شناسی عملکرد انسان ها در نظام رزق. 6. بررسی انواع و مراتب رزق با عنوان اوصاف رزق در قرآن. 7. اشاره به صد مورد از مصادیق رزق در قرآن و روایات. در مورد وجه تمایز این تحقیق با نمونه های مشابه آن می توان به استفاده از «روش سیستمی» به عنوان یک قالب جدید در موضوعات قرآنی و ترسیم جدول ها و نمودارهای مرتبط و مکمل بحث اشاره کرد. واژگان کلیدی: رزق، روزی، قرآن، نظام، قضاو قدر
مجید کفعمی محمدرضا ستوده نیا
چکیده ترجمه روان و روشن قرآن، مقدمه ورود به معارف قرآن است. به کمک ترجمه قرآن ،مراجعه به تفاسیر فارسی، شرح آیات و تفسیر اجمالی آن به آسانی درک می شود. . اقبال روز افزون به قرآن کریم در قالب اهتمام به ترجمه و مفاهیم آیات آن و عظمت و جاودانگی قرآن و نیز انطباق معارف آن با عقل و فطرت بشریایجاب می کند ترجمه قرآن در یک سبک و شیوه خلاصه نگردد ودر هر عصری با شیوه ای زیباتر و بیانی روزآمدتر و در عین حال برخوردار از صحت بیشتر به جامعه عرضه گردد. با وجود منافع و پیشرفت هایی که تعدد ترجمه های قرآن در پی دارد و این که هر کدام از مترجمان ارجمند از سر خیرخواهی و به قصد خدمت به قرآن به این امر خطیر دست یازیده اند ولی اختلاف در ترجمه انکارناپذیر است. بازگشت اختلاف در ترجمه ها علل و عوامل متعددی دارد، از جمله این عوامل می توان به نگرشهای ادبی مختلف بر ساختار نحوی یا بلاغی جملات، آرای تفسیری، اختلاف در مسائل کلامی،اختلاف در قرائت آیه و غفلتهای مترجمان اشاره کرد. آن چه در این رساله مورد توجه قرار گرفته، نقد ناهماهنگی ترجمه های فارسی قرآن با توجه به اختلاف قرائات است. فرضیه ای که مطرح شده این است که اختلاف قرائات بر اختلاف در ترجمه های فارسی اثر دارد. آن چه پس از شناسایی تک تک آیات دارای اختلاف قرائت و بررسی تأثیر این اختلاف قرائت در ترجمه های فارسی (بررسی حدود 50 ترجمه ها) که 10 ترجمه از آنها انتخاب واز جزء 26 شروع و تا پایان جزء 30 به دست آمده در قالب 8 فصل ارائه گردیده است. فصل اوّل: کلیات، فصل دوم مربوط به بررسی اختلافات نحوی، فصل سوم مربوط به اسامی جمع و مفرد، فصل چهارم مربوط به افعال غایب و مخاطب، فصل پنجم افعال غایب و متکلم مع الغیر، فصل ششم مربوط به جملات خبری و پرسشی، فصل هفتم مربوط به موارد متفرقه در اختلاف قرائات است که در فصول قبل جای نمی گرفتو در فصل هشتم مربوط به اختلاف قرائا اتی است که در ترجمه فارسی اثر نگذاشته است، و در نهایت به نتیجه گیری از فصول مذکورپرداخته می شود. کلید واژه :قرآن، ترجمه قرآن به فارسی، اختلاف قرائات
ملیحه طاهری محمدرضا ستوده نیا
مقایس? ترجمه های فارسی قرآن (معاصر و قبل از آن)، بیانگر ناهماهنگی و اختلاف در آن ها است که این اختلاف گاهی عمیق و گاهی جزئی است. اختلاف در ترجم? فارسی قرآن، به عوامل زبانی و فرازبانی متعددی برمی گردد. نقدهای متعدد و پراکنده ای که تاکنون بر ترجمه های قرآن کریم نوشته شده است، تأثیراتی در لغزش زدایی و تصحیح آن ها و افزایش دقت مترجمان بعدی و نزدیک تر شدن ترجمه به متن قرآن داشته است. در این رساله به بررسی اثر اختلاف ترجمه های فارسی قرآن از جزء 1 تا آخر جزء 5 می پردازیم و برای دسته بندی این اختلافات، در فصل دوم، ساختار صرفی و قرائی را مورد بررسی قرار می دهیم و در فصل سوم، ساختار روایی و در فصل چهارم، به ساختار تأویلی و مصداقی ترجمه ها پرداخته می شود. روش تحقیق در این پایان نامه اسنادی، کتابخانه ای می باشد. پس از مطالع? کتب تفسیری و ترجمه های قرآن، تأثیر وجوه مختلف تفسیری در ترجمه های فارسی قرآن مورد بررسی قرارگرفت و در این راستا نخست اختلاف ترجمه های هر آیه استخراج و سپس با وجوه تفسیری مطرح ذیل همان آیه، مقایسه شده است. تا کنون مطالعات انجام شده بر اساس یکی از موارد مطرح شده، مانند: رعایت قواعد نحوی، اشتباهات ساد? صرفی و لغوی، آرایه های ادبی قرآن و اختلاف قرائت و .... بوده که هر کدام از آن ها فقط از یک منظر بررسی شده، در صورتی که در مطالع? حاضر، از منظر عوامل مختلف، مانند: ترجم? افعال به صورت معلوم به مجهول، ماضی به مضارع و امر، مخاطب یا غایب و یا بالعکس، ترجم? تأویلی و مصداقی، ترجم? آیه از معنای قریب به معنای بعید و اضافه کردن الفاظی که در آیه نیست، پرداخته شده است، چنانچه این جمع نگری در ترجمه و تفسیر انجام شود، یک معنای جامع تری از کلام وحی را بدنبال خواهد داشت و این بطور مستقیم در کاهش اختلاف ترجمه ها و در نهایت در تفسیر، تأثیر بسزایی خواهد داشت.
الهام محمدصادقی محسن صمدانیان
کار لازمه زندگی بشر است و برای همه اقشار جامعه امری ضروری به شمار می آید. پیشرفت هر کشور مبتنی برعملکرد افراد آن جامعه می باشد. بر همین اساس مبحث کار و بیکاری یکی از مباحث مهم در علوم مختلف از جمله جامعه-شناسی و اقتصاد می باشد. معارف و متون دینی و سیره ی اولیاء دین نیز بر این مسئله تأکید فراوان داشته اند. اسلام کار را مطلوب و محبوب معرفی می کند و به دنبال آن تنبلی و سستی را نکوهش می کند. این تحقیق به بررسی مسأله کار و تلاش از دیدگاه حضرت علی (ع) پرداخته است. بنابراین ابتدا مفهوم کار و اقسام آن از دیدگاههای مختلف بررسی گردید. سپس این مقوله از نظر جامعه شناسی آسیب شناسی شد و ضمن بیان انواع بیکاری و علل آن به بررسی معضلات ناشی از بیکاری در جامعه پرداخته شد. در این بخش با استناد به منابع اسلامی، ربا به عنوان یکی از عوامل ایجاد و گسترش بیکاری معرفی گردید. این در حالی است که در علم جامعه شناسی امروز که منبعث از آموزه های غربی است، نظام اقتصادی ربوی جزء عوامل ایجاد بیکاری شمرده نمی شود. در ادامه، مقوله کار و تلاش و واژگان مترادف آن دو در قرآن و روایات حضرت علی (ع) بررسی شد. پس از آن اقسام کار از بعد فقهی و کیفی بیان گردید. از نظر کیفیت، کار را می توان به سه دسته مطلق کار، کار شایسته و کار ناشایست تقسیم بندی نمود. آثار و اهداف مادی و معنوی کار در بعد فردی و اجتماعی از دیگر نتایجی است که این رساله به بررسی آن پرداخته است. بخش پایانی این تحقیق به بررسی ارتباط کار و تلاش با زهد از نظر حضرت علی (ع) اختصاص یافته است. در این بخش ضمن بیان شواهدی از سنت عملی و گفتاری حضرت علی (ع)، عوامل موفقیت در کار از دیدگاه ایشان و همچنین مساله زهد و آثار و نتایج آن بررسی شد تا مشخص شود که حضرت علی(ع) که خود نمونه کامل زهدورزی بودند هرگز دست از کار و تلاش برنداشتند. همچنین با استفاده از روایات ایشان و الهام از تعاریفی که گذشتگان در رابطه با زهد مطرح کرده اند، تعریف جدیدی از زهد ارائه شده است تا مشخص شود که کار و تلاش هیچ تضادی با زهد مورد نظر اسلام ندارد. طبق این تعریف می توان گفت زهد نقطه مقابل رغبت است به معنای بی میلی به دنیا و می توان زهد را برداشت حلال از دنیا به مقدار نیاز دانست.
مریم باقرپور محمدرضا ستوده نیا
سبک زندگی یکی از مفاهیمی است که در قرن بیستم مورد توجه جامعه شناسان و روان شناسان غربی قرار گرفت.تعاریف و دیدگاه های مختلفی درباره سبک زندگی ارائه شده است اما به طور کلی می توان گفت سبک زندگی همه حوزه های رفتاری را شامل می شود که عینیت یافته و تجسم یافته ترجیح های فرد است.زنان به عنوان نیمی از پیکره اجتماع نقش تعیین کننده ای در بقا و گسترش نسل انسانی دارند در واقع زنان شیوه های رفتاری را از نسلی به نسل دیگر منتقل می کنند.از این رو ضرورت دارد شیوه های رفتاری مناسب برای نیل به سبک زندگی مطلوب تبین شود.قرآن و کلمات معصومین(ع)سرشار از الگوهای کارآمد و متناسب با سبک زندگی است. در این پژوهش سعی شده است سبک زندگی زن با توجه به قرآن و روایات در قالب الگوی مدیریت بدن،الگوی مدیریت نقش ها والگوی مدیریت خانه مورد بررسی قرار گیرد. -زنان و الگوی مدیریت بدن: پوشش ،خودآرایی و مدیریت نیاز جنسی سه شاخصه برای مدیریت بدن محسوب می گردد. در زمینه پوشش در آیات و روایات به آراستگی لباس،جنس ،رنگ و پوشش مناسب در اجتماع توصیه شده است.دومین شاخصه در مدیریت بدن خودآرایی است درسبک زندگی اسلامی به خودآرایی توجه شده اما جلوه گری ، فریبکاری و تدلیس در موقعیت های خاص الگوی نامتعارف محسوب می شود.نهی از مجرد زیستن و توصیه به تسریع در ازدواج،انحصار ارتباط جنسی به ارتباط با جنس مخالف،کنترل نگاه،انتخاب سخن و چگونگی بیان آن،وقار در رفت وآمد و پرهیز از مصافحه و خلوت کردن از الگوهای عملی در زمینه مدیریت نیاز جنسی است. - زنان و الگوی مدیریت نقش ها:در جامعه امروز زنان در خانواده و اجتماع نقش های گوناگونی دارند. مهمترین نقش های زن، نقش همسری و مادری است که در سبک زندگی اسلامی وظایفی برای زنان در این حوزه مشخص شده است. همچنین در نگرش اسلام زنان می توانند نقش های مختلف اجتماعی داشته باشند.آموزه های اسلامی الگوی،محوریت زن در خانه، تناسب نقش های اجتماعی با ویژگی های زن،عدم مغایرت فعالیت اجتماعی با مصالح خانوادگی ،کمک به توسعه جامعه و حفظ کرامت انسانی زن را برای مدیریت نقش ها پیشنهاد می کند. -زنان و الگوی مدیریت خانه: در جوامع امروزی به طور معمول زنان هدایت خانه را برعهده دارند. در سبک زندگی اسلامی باید به سه عنصر الگوی بهره وری مطلوب از زمان در خانه،تغذیه در خانواده و الگوی مصرف توجه شود.در زمینه بهره گیری از زمان در خانه با توجه به آموزه های اسلامی،ارتباط با خویشاوندان، علم آموزی،حرفه آموزی و هنر های دستی ،ورزش و تفریح و سیر وسیاحت از جمله راهکارهای عملی در این زمینه است. الگوی تغذیه در اسلام شامل،بهره گیری از غذای حلال، دو وعده غذا خوردن،استفاده از یک نوع غذا در هر وعده و تنوع غذایی است.همچنین الگوی مصرف در خانه شامل،شناسایی نیازها در خانواده ،توجه به اولویت ها در مصرف،تناسب مصرف با درآمد خانواده،تقدیرمعیشت و پرهیز از پیروی جاهلانه در مصرف است.
دنیا شیری ورنامخواستی تقی اجیه
حدیث، پس از قرآن، دومین منبع شناخت احکام و گزاره های دینی، در ابعاد مختلف معرفتی است. قرآن کریم در آیات فراوانی با تأکید بر شخصیت والای پیامبر اکرم(ص)، سخنان ایشان را وحیانی دانسته و سیره ایشان را به عنوان الگویی برای مومنان، معرفی کرده است، همچنین اطاعت از رسول و اولی الأمر(ع) را در کنار قرآن، به عنوان دو همراه پس از خود به ودیعت نهاده است تا مسلمانان، با تمسک به آن دو از ضلالت، رهایی یابند. بنابراین پیامبر(ص) اولین مفسر قرآن هستند؛ و بر اساس دلایلی چون، حدیث ثقلین و آیه تطهیر، روایات اهل بیت(ع) مانند روایات پیامبر، حجت و معتبر است و بر همین اساس، افراد مختلفی دست به جمع آوری و نقل این روایات زده اند؛ با این حال، اکنون تمام روایات صادر شده از پیامبر(ص) و ائمه (ع)، در دست ما نیست و برخی از آن ها طی جریانات مختلف، از دست رفته است؛ ولی نسبت به نقل و بررسی محتوایی همین مقدار باقی مانده از روایات، نباید بی تفاوت بود. پژوهش حاضر، با هدف گزینش، گونه شناسی و تحلیل روایات تفسیری، ذیل آیات 1 تا32 سوره بقره، با در نظر داشتن پیام های تربیتی، معرفتی و هدایتی، تدوین شده است. در مورد هر یک از آیات، روایات تفسیری منتخب از کتب روایی و تفسیری را جمع کرده و سپس به گونه شناسی و در واقع نوع معرفتی که روایت، در ارتباط با آیه دارد، پرداخته شده و پیام های تربیتی، هدایتی و معرفتی روایات، استخراج گردیده است. برخی از رهیافت های حاصل از این پژوهش، عبارتند از: شناختی که روایات، از آیات، به دست می دهند همه از قسم تفسیر نیست، بلکه اقسام مختلفی دارد از جمله: مصداق، شرح، بطن، بیان معنا، دلالت التزامی و دعا، که بیشترین گونه مورد استفاده در این پژوهش، بیان یکی از مصادیق است. برای فهم یک آیه از طریق روایات، باید تمام کتب روایی، اعم از تفسیری و غیر تفسیری را مورد بررسی قرار داد. به دنبال روی آوری بسیاری از مفسران، به خلاصه گویی و حذف سند روایات، برای کم تر کردن حجم تفاسیر، تعداد روایات مرسل بیش از دیگر روایات است.
بصیرت هادی نجف آبادی محمدرضا ستوده نیا
چکیده تفسیر روایی یکی از کهن ترین و رایج ترین روشهای تفسیری است و بر اساس نص صریح قرآن که فرمود: «ما قرآن را بر تو نازل کردیم تا آن را برای مردم تبین کنی»، اولین مفسّر قرآن پیامبر اکرم (ص)است. با اثبات دلایل عقلی ونقلی همچون عصمت اهل بیت(ع)، حدیث ثقلین وآیه تطهیر، روایات تفسیری اهل بیت(ع)، نیز همچون روایات تفسیری پیامبر(ص)، مفسر قرآن وحجت ومعتبر است. براین اساس منابع تفسیری متعددی از همان ابتدا تا کنون احادیث پیامبر(ص) واهل بیت(ع) را گرد آوری کرده اند. این تحقیق با هدف جمع آوری، گونه شناسی وتحلیل روایات تفسیری ذیل آیات 83 تا 107 سوره بقره صورت گرفته است، که روایات ذیل هر آیه جمع آوری می شود و با گزینش روایاتی سازگار با مضامین تفاسیر مشهور وبررسی سند روایت ونیز بررسی عدم تعارض آن باآیه به گونه شناسی وارتباط روایت با آیه پرداخته می شود . سپس به شرح دلالتهای روایت و چگونگی متناظر بودن آن با آیه می پردازد و پیام هدایتی ومعرفتی که از آن فهمیده می شود، بیان می گردد. از جمله نتایج حاصله بدین قرار است: آنچه که از ائمه(ع) به عنوان روایات تفسیری به دست ما رسیده است همواره مربوط به کل آیه نیست، بلکه گاه آن روایت، متناظر به بخشی از آیه یا حتی یک کلمه از آیه است. سخن ائمه(ع) معارف متفاوتی را از یک آیه برای مخاطب روشن می سازد که گاه از باب جری وتطبیق (بیان مصداق) است ویکی از مصادیق یا مصداق اتم آن را بیان می کند، یا شرحی بر آیه است که این شرح می تواند مبین نتیجه، مبین علت، بیان مثال، بیان فضیلت، آثار وضعی سبب نزول، بیان شاخص ویا دلالت التزامی باشد و زمانی معصوم نسبت به فهم مخاطب خود بطن یک آیه را روشن می سازد وزمانی بر اساس موضوعات مطرح شده درآیه دعایی را به مخاطب آموزش می دهد .از مجموع گونه هایی که در بین روایات منتخب به دست آمده است بیشترین گونه مربوط به شرح مبین نتیجه و بیان مصداق است وکمترین گونه ها مربوط به دلالت بطنی است که شاید به دلیل عدم فهم وپذیرش مخاطب بوده است. آیات مربوط به این تحقیق بیشتر مربوط به دیدگاه یهود است و ذیل برخی از آیات هیچ روایتی در تفاسیر نیامده است و با مراجعه به کتب ومجموعه های روایی، روایاتی همسو باآیات انتخاب شده است. تعداد روایاتی که در هیچ کتاب تفسیری نیامده است در حدود دو سوم روایات را تشکیل می دهد. کلید واژگان: تفسیر، تفسیر مأثور، روایت، قرآن، گونه شناسی
اکرم جمشیدی محمدرضا ستوده نیا
معانی کتاب الله تعالی و تفسیره المنیر، از قدیم ترین نسخه های مترجم قرآن است که در سال484 قمری توسط عثمان بن حسین وراق غزنوی و به دستور سلطان ابراهیم غزنوی کتابت و تذهیب شده و ترجمه و تفسیر آن از ابونصر احمد بن محمد بن حمدان حدادی، است. این اثر گرانقدر مجلد هشتم از مجموعه ای چند جلدی است که بقیه مجلد آن مفقود شده و ترجمه و تفسیر پنج سوره کهف (از آیه 60 تا آخر)، مریم، طه، انبیاء و حج را شامل می شود. در نوشتار حاضر ضمن معرفی اجمالی این مصحف قدیمی، به بررسی بخش قرآنی و بخش ترجمه و تفسیر آن پرداخته شده است.
ساجده سادات مرتضوی محمدرضا ستوده نیا
چکیده ندارد.