گیاه رزماری متعلق به تیره lamiaceaeاست. این گیاه همیشه سبز وبومی اروپای جنوبی، به ویژه نواحی مدیترانه ای می باشد. رزماری علاوه بر کاربرد زینتی، کاربرد های دارویی فراوانی دارد. این گیاهان اثرات ضد سرطان، ضد باکتری، ضد ویروس، ضد جهش، ضد التهاب وآنتی اکسیدانی گسترده ای را نشان می دهند، همچنین در صنایع غذایی و آرایشی- بهداشتی نیز کاربرد دارند. شوری یک فاکتور مهم در رشد و فراوری گیاه است. ایران از جمله کشورهایی است که بخش اعظم آن در نواحی خشک و نیمه خشک قرار گرفته و شوری در این نواحی یکی از مهم ترین تنش های غیر زیستی محسوب می شود. رزماری در زمین های آهکی سبک و آفتابگیر به خوبی رشد می کند. این گیاه نسبت به شوری وخشکی مقاومت بالایی دارد. پرورش دهندگان اصلی آن در ایران استان های مازندران، گلستان، کرمان و اصفهان هستند. در این پژوهش اثرات شش سطح تنش شوری شامل 0، 50، 75، 100، 125، 150 میلی مولارnacl بر ویژگی های بیوشیمیایی و فیزیولوژیکی گیاه رزماری بررسی شد. اثرات تیمار شوری بر پارامترهای مختلف رشد (طول ساقه، وزن تر و خشک و محتوای آب برگ و پارامترهای بیوشیمیایی نظیر میزان رنگیزه های فتوسنتزی، پرولین، مالون دآلدئید، پراکسید هیدروژن، پروتئین و فعالیت آنزیم های اکسیدازی و استراز مطالعه شدند. به نظر می رسد که افزایش محتوای پرولین، ترکیبات فنلی، فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدان و کاهش ic50، سبب مقاومت به تنش از طریق جارو کردن رادیکال های آزاد می شوند. در مقابل، افزایش محتوای مالون دآلدئید، پراکسید هیدروژن و استراز به طور تدریجی تخریب سلول ها را آغاز می کند.

اکلیل کوهی، گیاهی متعلق به خانواده نعناعیان است. اکلیل کوهی منبع غنی ای از آنتی اکسیدان های طبیعی است ، فعالیت آنتی اکسیدانی اکلیل کوهی اساساً به عهده ترکیبات فنلی موجود در آن است. ترکیبات فنلی اکلیل کوهی به سه گروه اصلی تقسیم می شود : 1- دی ترپن های فنلی دارای ساختار آبیتیک اسید ( مثل کارنوسیک اسید )، 2- فلاونوئید ها و3- اسید های فنلی (مثل رزمارینیک اسید). اگر به روش کشت بافت بتوان این ترکیبات را تولید کرد ، یک منبع دائمی از این ترکیبات وجود خواهد داشت. در این مطالعه کشت بافت ، کشت تعلیقی ، رویان زایی بدنی غیر مستقیم، میزان ترکیبات فنلی ، فعالیت آنتی اکسیدانی ( سنجش با دو روش ، آزمون dpph•و بتاکاروتن - لینولئیک اسید) و میزان رزمارینیک اسید (با روش های hplc و اسپکتروفتومتری) کالوس های ساقه ای اکلیل کوهی مورد ارزیابی قرار گرفت. به منظور کال زایی گیاه اکلیل کوهی از دو سری تیمار هورمونی [( naa و kn) ، ( 2,4-d وkn )] در محیط کشت ms استفاده شد. کالوس های حاصل از تیمارهای هورمونی naa و kn نسبت به کالوس های رشد کرده در محیط ms حاوی 2,4-d و kn وزن تر کمتر ، ترکیبات فنلی بیشتر ، میزان رزمارینیک اسید بیشتر و فعالیت آنتی اکسیدانی بالاتری را نشان دادند و رویان زا بودند. محیط کشت n11 (mg/l kn 25/0 و mg/l 2,4-d25/0) بهترین محیط برای القا کالوس بود و کالوس های حاصل از این محیط بیشترین میزان وزن تر را دارا بودند(gr 23/15 ). تیمار هورمونی8n (mg/l naa2 و mg/l kn5/1) ، بیشترین مقدار ترکیبات فنلی (g gae g / fwµ 14/89) ، رزمارینیک اسید ( mg ra /g fw051/0 در روش سنجش اسپکتروفتومتری و mg ra / g fw 83/0 در روش سنجش hplc ) و بالاترین میزان فعالیت آنتی اکسیدانی (g.ml-1µ 36 = 50 icدر آزمونdpph• و % 02/66 raa= درآزمون بتاکاروتن- لینولئیک اسید) را نشان داد، همچنین کالوس های حاصل از تیمار هورمونی 8n ترکیبات فنلی بیشتر ، میزان رزمارینیک اسید بیشتر و فعالیت آنتی اکسیدانی بالاتری را نسبت به جداکشت های ساقه ای مولد کالوس ها نشان دادند.

در این پژوهش با هدف کاهش اثر نامطلوب شوری بر رشد و بیوشیمی گیاه کلزا از دو تنظیم کننده رشد (پاکلوبوترازول و سالسیلیک اسید) در غلظتهای مختلف استفاده شد. رقم y3000 بعنوان رقم حساس به شوری و رقم هایولا 420 (h420) بعنوان رقم متحمل به شوری انتخاب و در روستای حاجی آباد قم با هدایت الکتریکی ds/m 51/7 در بلوکهای کاملا تصادفی کاشته شدند. اسپری کردن پاکلوبوترازول با غلظتهای ppm 0، 30 و60 بر روی برگها در مرحله دو برگی با فواصل یک هفته ای و در 3 مرحله انجام شد. محلول سالیسیلیک اسید یک بار صبح زود با غلظتهای 0، 5/0 و 1 میلی مولار بر روی برگها و در مرحله چهار برگی اسپری شد. نمونه برداری برگ در مرحله رویشی (130 روزگی) به منظور سنجش پروتئینها و فعالیت آنزیمها و نمونه برداری بذر (به منظور بررسی میزان چربی کل، ترکیب اسیدهای چرب، و محتوای گلوکوزینولات) و نمونه برداری برگ (به منظور بررسی کربوهیدراتها) در مرحله رسیدگی (190 روزگی) انجام گرفت. شوری در هر دو رقم بر چربی کل اثر گذاشته و آن را کاهش داد. شوری همچنین ترکیب اسیدهای چرب را نیز در هر هر دو رقم تغییر داد و به ویژه باعث افزایش اولئیک اسید و اروسیک اسید و کاهش استئاریک اسید و پالمیتیک اسید در هر دو رقم شد. تیمار با پاکلوبوترازول و سالیسیلیک اسید میزان چربی کل را افزایش داد و به طور کلی باعث کاهش اسید چرب اروسیک اسید و اثرات نامطلوب شوری بر روغن گیاه شد. میزان پروتئینهای برگ در رقم مقاوم h420 در شرایط شور بیشتر از رقم حساس y3000 بود. میزان پروتئینهای برگ در رقم مقاوم h420 با تیمار با پاکلوبوترازول به طور معنی-داری کاهش و تحت تیمار با سالیسیلیک اسید به طور معنی-داری افزایش یافت. در بررسی الگوی الکتروفورزی page و sds-page پروتئینها نیز مشاهده شد که در رقم y3000 کاربرد سالیسیلیک اسید باعث ظاهر شدن نوارهای پروتئینی جدید در اوزان مولکولی بالا، متوسط و پایین شد و کاربرد پاکلوبوترازول ظهور نوارهای پروتئینی جدید را در اوزان مولکولی متوسط و پایین باعث شد. به طور عکس، در رقم h420 تیمار با پاکلوبوترازول و سالیسیلیک اسید باعث ناپدید شدن نوارهای پروتئینی به ویژه در وزنهای مولکولی پایین تر شد. تیمار با پاکلوبوترازول و سالیسیلیک اسید بر فعالیت آنزیمهای آنتی اکسیدان گیاهان رشد یافته تحت شوری اثر داشت. به طور کلی در تیمار با سالیسیلیک اسید فعالیت آنزیمهای پراکسیداز، پلی فنل اکسیداز و سوپراکسید دیسموتاز و کاتالاز در y3000 افزایش و در رقم h420 کاهش یافت. بر اثر تیمار با پاکلوبوترازول، فعالیت پراکسیداز در هر دو رقم کاهش یافت. فعالیت کاتالاز در رقم مقاوم h420 کاهش و در رقم حساس y3000 افزایش یافت. به طور متضاد فعالیت پلی فنل اکسیداز و سوپراکسید دیسموتاز در رقم حساس y3000 کاهش و در رقم مقاوم h420 افزایش یافت. با افزایش فعالیت آنزیمهای آنتی اکسیدان و جاروب کردن گونه های فعال اکسیژن از شدت تنش اکسیداتیو ناشی از تنش شوری کاسته می شود و این عامل مهمی جهت افزایش مقاومت گیاه در برابر تنش شوری است. ژنوتیپ مقاوم به شوری h420 و ژنوتیپ حساس به شوری y3000 در شرایط تنش شوری از نظر میزان پلی ساکاریدها تفاوت معنی داری با یکدیگر نداشتند، ولی میزان قندهای احیاکننده در شرایط تنش شوری در رقم حساس y3000 بیشتر از رقم مقاوم h420 بود که علت آن می تواند نقش قندها در تنظیم اسمزی باشد. البته تحت تیمار ppm 30 پاکلوبوترازول میزان قندهای احیاکننده برگ در رقم مقاوم h420 تقریباً دو برابر رقم حساس y3000 و با غلظت ppm 60 پاکلوبوترازول تقریباً شش برابر رقم حساس y3000 بود. میزان پلی ساکاریدها تحت تیمار ppm 30 و 60 پاکلوبوترازول در رقم حساس y3000 بیشتر از رقم مقاوم h420 و با سالیسیلیک اسید با هر دو غلظت 5/0 و 1 میلی مولار، میزان قندهای احیاکننده در رقم حساس y3000 بیشتر از رقم مقاوم h420 بود. ولی تحت تیمار با غلظت 5/0 میلی مولار سالیسیلیک اسید میزان پلی ساکاریدها در رقم حساس y3000 و تحت تیمار 1 میلی مولار سالیسیلیک اسید میزان پلی ساکاریدها در رقم مقاوم h420 بیشتر بود. میزان گلوکوزینولاتها تحت تنش شوری در هر دو رقم حساس y3000 و مقاوم h420 افزایش یافت که احتمالاً به دلیل دخیل بودن گلوکوزینولاتها در تعدیل اسمزی تحت شرایط پتانسیل آبی پایین می باشد. تحت تأثیر تیمار پاکلوبوترازول به ویژه با غلظت ppm 30 و تیمار سالیسیلک-اسید با غلظت 5/0 میلی مولار میزان گلوکوزینولات کل کاهش یافت که احتمالاً به این دلیل است که تیمار با پاکلوبوترازول و سالیسیلیک اسید میزان اثرات مخرب تنش شوری را کاهش داده، بنابراین با کاهش یافتن اثرات نامطلوب تنش شوری از میزان گلوکوزینولات کل نیز کاسته شده است. تیمار با پاکلوبوترازول با غلظتهای ppm 30 و 60 و تیمار با سالسیلیک اسید با غلظتهای 5/0 و 1 میلی-مولار با تعدیل میزان قندها و فعالیت آنزیمهای آنتی اکسیدان، باعث افزایش تحمل هر دو رقم حساس و متحمل به شوری شد. تیمار با پاکلوبوترازول و سالیسیلیک اسید همچنین با کاهش گلوکوزینولات و بهبود ترکیب اسیدهای چرب و به ویژه با کاهش اسید چرب مضر اروسیک اسید باعث از بین بردن اثرات نامطلوب شوری در گیاه کلزا شد.

از نظر اقتصادی گل محمدی یکی از مهمترین گیاهان دارویی و معطر در ایران است. تکثیر آن با روشهای سنتی با مشکلاتی مواجه است. لذا کشت درون شیشه ای آن جهت تکثیر سریع و حذف بیماریها اهمیت زیادی دارد. به علاوه در مرحله شـاخه زایی زرد شدن سریع نوشاخه ها، رشد کم و برگزایی اندک آن از مهمترین عوامل محدودکننده به شمار می آیند. لذا در این پژوهش اثر سه محیط کشت مختلف (ms، wp و ql) بر ریزازدیادی گل محمدی از طریق کشت قطعـات جداکشت گره واجد جوانه جانبی بر قهوه ای شدن محیط کشت، تکثیر نوشاخه و ریشه زایی ارزیابی شد. در محیط ms اثر 48 تیمار هورمونی مختلف ba و kin (mg/l 0- 5) به تنهایی یا به طور همزمان بر روی فاکتورهای رشد مورد بررسی قرار گرفت و بهترین ترکیب bap با غلظت mg/l 5 و kin با غلظت mg/l 1 شناخته شد. در بررسی اثر چهار تیمار هورمونی bap و kin (mg/l 1 و 3) در سه محیط پایه (ms، wp و ql) نشان داد که محیط ql حاوی mg/l 3 bap محیط مناسبی جهت پرآوری شاخه بود. اثر غلظتهای مختلف bap و kin به صورت همزمان و tdz به تنهایی در محیط کشت ql و همچنین اثر دوره هـای مختلف پیش تیمـار تاریکی (3، 7 و 14 روز) بر شاخصهای رشد در مرحله استقرار و شاخه زایی بررسی شد. بر اساس نتایج حاصل، رشد گیاهچه ها در محیطهایی که 3 و 7 روز در تاریکی قرار گرفته بودند بهتر بود. ریشه زایی در محیط های ms، ql و wp در غیاب یا حضور kin، bap و naa مطالعه شد. در محیط ms ریشه زایی همراه با شاخه زایی در تیمارهای mg/l1bap و mg/l3 و1 kin و در سایر محیطها، بیشترین درصد ریشه زایی در ¼ql فاقد هورمون و در محیط wp حاوی mg/l 2/0 naa مشاهده شد. محیط ql حاوی mg/l5 bap و kin1mg/l در مرحله شاخه زایی نسبت به سایر محیطها نتایج بهتری را نشان داد و همچنین گیاهان رشد یافته در این محیط در ¼ql فاقد هورمون ریشه دار شدند. این مشاهدات پیشنهاد می کند که محیط کشت ql برای ریزازدیادی گل محمدی در مقایسه با محیطهای ms یا wp محیط بسیار مناسب تری است.

بسیاری از فعالیت های انسان پیامدهای غیرقابل جبرانی برای محیط زیست دارد. بطوریکه امروزه تخریب محیط زیست کل حیات کره زیست کره را تهدید می کند. خارج کردن ضایعات به روش ایمنی از محیط زیست انسان برای ادامه تمدن ضروری است. خاک واسطه برگشت مجدد این ضایعات محسوب می گردد. بنابراین حفاظت از خاک در جهت حفظ محیط زیست و ادامه حیات انسان ضروری است. برای پاکسازی خاک روش های متعددی وجود دارد که تکنیک گیاه پالایی یا پاکسازی گیاهی یکی از ارزانترین این روش هاست که علاوه بر حذف آلودگی خاک منجر به ایجاد فضای سبز می گردد. هدف از این پژوهش مطالعه سیستم ریشه ای ذرت در حذف آلودگی نفتی بود. برای این منظور رشد و سبز شدن ذرت در سه نوع خاک شامل: نوع اول گلدان های حاوی خاک همراه با غلظت 1-6% نفت خام، نوع دوم گلدان های حاوی غلظت 2% نفت خام ( p0= خاک شاهد، p1 = خاک حاوی غلظت 2% نفت خام و pf = p1 همراه با 500 میلی گرم آمونیوم نیترات و 50 میلی گرم پتاسیم دی هیدروژن فسفات ) و نوع سوم گلدان حاوی خاک آلوده پالایشگاه جنوب تهران ( c0 = خاک شاهد، c1 = حاوی خاک آلوده پالایشگاه و cf = c1 همراه با 25 میلی گرم پتاسیم مونو هیدروژن فسفات، 50 میلی گرم اوره و 15 میلی گرم سوپر فسفات) مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که درصد سبز شدن در خاک های آلوده به نفت کاهش یافت. کاهش رشد، وزن تر و خشک گیاه و رنگیزه های فتوسنتزی به دلیل کاهش هوادهی، رطوبت پذیری پایین و افزایش موادسمی در خاک آلوده به نفت مشاهده شد. همچنین اثر آلاینده های نفتی بر میزان برخی عناصر ماکرو مورد بررسی قرار گرفت. نتایج افزایش میزان سدیم، فسفر، منیزیم و کاهش پتاسیم را نشان داد. کاهش میزان پلی ساکارید ها در گیاهان رشد یافته در خاک آلوده به نفت مشاهده شد. میزان مالون دآلدهید در برگ وریشه گیاهان رشد یافته در خاک pf نسبت به دو تیمار دیگر افزایش یافت. این امر در مورد میزان پرولین در ریشه نیز مشاهده شد، اما وضعیت در برگ برعکس بود. میزان ترکیبات فنلی در برگ گیاهان رشد یافته در خاک pf افزایش نشان داد و در ریشه گیاهان رشد یافته در خاک آلوده کاهش میزان ترکیبات فنلی و فلاونوئید مشاهده شد. میزان پروتئین در گیاهان رشد یافته درخاک آلوده افزایش یافت. فعالیت آنزیم پراکسیداز درگیاهان رشد یافته در خاک آلوده افزایش نشان داد. این امر در مورد آنزیم سوپراکسید دیسموتاز برعکس بود. شمارش باکتری های ناحیه ریزوسفر کاهش تعداد باکتری ها را در خاک p1 و pf نسبت به p0 نشان داد. مقاوم ترین باکتری به نفت خام شناسایی شد و بررسی ها با آنالیز فیلوژنتیکی s rrna 16 نشان داد که این باکتری مربوط به جنس brachybacterium sp. می باشد.

کنترل علف های هرز یکی از جنبه های مهم تولید در هر نظام کشاورزی است. علف های هرز به دلیل کاهش کیفیت و کمیت محصول و هم چنین رقابت با گیاهان زراعی بر سر منابع مختلف، می توانند مشکل ساز باشند. مطالعه روی دگرآسیبی می تواند این مشکل را تا حدودی حل کند و ترکیبات دگرآسیب به عنوان مدلی از تولید علف کش های طبیعی مورد استفاده قرار گیرند. سورگوم از جمله گیاهانی است که به دلیل داشتن ترکیب بازدارنده سورگولئون و نیز برخی اسید های فنلی دارای اثرات دگر آسیبی می باشد و تاج خروس یکی از علف های هرز غالب دولپه ای در سطح جهان محسوب می شود که قدرت رقابتی زیادی از خود بروز می دهد. در این پژوهش گیاه سورگوم در زمین کشت داده شد و سپس در سه مرحله رشدی مختلف (2 برگی، 4 برگی و مرحله پر شدن دانه) برداشت شد. بذر گیاه تاج خروس در محیط ms 2/1 حاوی غلظت های 5، 10 و 15 درصد عصاره آبی اندام هوایی و ریشه سورگوم کشت داده شد. همجنین به منظور بررسی اینکه چه ترکیبی بیشترین اثر دگر آسیبی را بر روی تاج خروس دارد، بذر های این علف هرز در محیط ms 2/1 حاوی غلظت های 5/0 و 2 میلی مولار اسیدهای فنلی سیرینژیک اسید، p- کوماریک اسید، m- کوماریک اسید، p- هیدروکسی بنزوئیک اسید، وانیلیک اسید و فرولیک اسید نیز کشت داده شدند. اثر دگرآسیبی عصاره های گیاه سورگوم و نیز اسید های فنلی ذکر شده بر پارامتر های رشدی، میزان رنگیزه های فتوسنتزی، محتوای پرولین، گلیسین بتائین، قندهای احیا کننده، پلی ساکارید ها، پراکسیداسیون لیپید های غشا و محتوای h2o2 مورد بررسی قرار گرفت. محتوای پروتئین و فعالیت آنزیم های پراکسیداز، کاتالاز، سوپر اکسید دیسموتاز و پلی فنل اکسیداز گیاهچه های تاج خروس به صورت کمی و کیفی نیز بررسی شدند. نتایج این پژوهش نشان داد عصاره های آبی سورگوم در غلظت های 10 و 15 درصد و نیز برخی اسید های فنلی مانند فرولیک اسید و پاراکوماریک اسید باعث کاهش پارامتر های رشد و رنگیزه های فتوسنتزی تاج خروس شدند. میزان پرولین و گلیسین بتائین و نیز فعالیت آنزیم-های پاد اکسایشی در اغلب این تیمار ها افزایش یافت. نتایج حاکی از آن بود که عصاره آبی گیاه سورگوم 4 برگی (مرحله 2) اثر دگرآسیبی چندانی بر روی گیاه تاج خروس نداشت، در حالی که عصاره آبی گیاهچه 2 برگی سورگوم بیشترین اثر مهار کنندگی را بر روی رشد گیاهچه های تاج خروس داشت و می توان از آن برای تهیه علف کش طبیعی استفاده کرد.

در این پژوهش قدرت آنتیاکسیدانی برگ و گل چند گونه از ‘گیاهان خانواده نعناع در مراحل مختلف رشدی بررسی شد. فعالیت آنتی اکسیدانی عصاره متانولی این گیاهان با استفاده از آزمون رادیکال 2 و 2´–دی فنیل 1-پیکریل هیدرازیل (dpph) و روش بتاکاروتن/لینولئیک اسید تعیینگردید و ضمن تعیین رابطه بین غلظت و میزان فعالیت آنتی اکسیدانی ،ic50 به عنوان 50% بازدارندگی محاسبه شد. همچنین میزان ترکیبات فنلی و فلاونوئیدی و رزمارینیک اسید این عصاره ها بررسی شد.فعالیت آنتی اکسیدانی و میزان ترکیبات فنلی و فلاونوئیدی و رزمارینیک اسید برگ و ساقه گیاهان اسطوخدوس و حسن یوسف نیز در شرایط کشت درون شیشه ای نیز بررسی شد.میزان فعالیت آنتی اکسیدانی به گونه گیاهی و رویشگاه بستگی داشت و با افزایش سن گیاه افزایش نشان می داد. در بین گونه های مورد بررسی بیشترین فعالیت آنتی اکسیدانی در برگ گیاه آویشن شیراز ( µg/ml561/6( وبرگ گیاه سالویای ایلام بعد از گلدهی (g/ml µ24/10)، برگ رزماری کاشان قبل از گلدهی ( µg/ml669/9) و برگ اسطوخودوس دارآباد بعد از میوه دهی (g/mlµ737/9) مشاهده شد.سنجش فعالیت آنتی اکسیدان با آزمون بتاکاروتن نشان داد که بیشترین درصد فعالیت آنتی اکسیدانی نسبی در گل آویشن شیراز(092/102) و گل سالویا ایلام( 469/141)وجود دارد.در شرایط in vitro نیز کالوس برگ اسطوخودوس در محیط ms با تیمار هورمونی (2naa/4bap)با ic50( µg/ml506/9) و کالوسبرگ حسن یوسف محیط ms (3naa/3bap)با ic50(µg/ml869/10) ، بالاترین فعالیت آنتی اکسیدانی داشتند.میزان ترکیبات فنلی در کالوس برگ حسن یوسف محیط ms با تیمار3naa/3bap (وزن کالوس تر mg/g115/1) و برگاسطوخدوسدارآبادبعدازمیوهدهی (وزن خشکmg/g108/30) و برگ حسن یوسف قزوین بعد از گلدهی (وزن خشک mg/g556/49)بالاترین مقدار بود.میزان فلاونوئید در برگ اسطوخودوس الزهرا بعد از میوه دهی بالاترین مقدار(وزن خشکmg/g 21) را دارا بود.میزان رزمارینیک اسید در کالوس برگ اسطوخدوس محیط ms (2naa/4bap) (862/27µg/g وزن تر کالوس) و در برگ سالویا ایلام (564/21µg/g وزن خشک) و سالویای شهرستانک بعد از گلدهی (439/15µg/g وزن خشک) و گل آویشن شمشک (101/20µg/g وزن خشک) بالاترین مقدار را داشت.در نهایتمی توان گفت که گیاه آویشن نسبت به گیاهان دیگر فعالیت آنتی اکسیدانی بالاتری داشت و با افزایش سن گیاهان افزایش فعالیت آنتی اکسیدانی وجود داشت و گیاهان اسطوخدوس گیاه قابل دسترس با فعالیت آنتی اکسیدانی بالا و مناسب برای کشت بافت و تولید کالوس است، در بین محیط کشت ها محیط کشت msو lsبا تیمار هورمونی(naa/bap) محیط مناسب تری نسبت به دیگر محیط ها بود و گیاه اسطوخدوس گیاه مناسب تری نسبت به گیاه حسن یوسف جهت کالوس گیری از برگ و ساقه بود.

عناصر سنگین از جمله کادمیم، سرب، مس و روی که در نتیجه فعالیت های عمده شهری و صنعتی و کشاورزی تولید می شوند باعث آلودگی آبها و خاک های جهان شده است. روش های سنتی برداشت عناصر سنگین از محیط بسیار پرهزینه و اغلب ناموفق است، بنابراین لزوم استفاده از گیاهان برای کاهش آلودگی خاک و آب ضروری است. پژوهش حاضر به تفاوت های سه گونهsalix alba، s. acmophyllوs. fragilisدر تحمل و انباشتگی این عناصرسمیپرداخته است. کلیه آزمایشات در قالب طرح فاکتوریل بر پایه بلوک های کامل تصادفی و در سه تکرار صورت گرفت. در مرحله 130 روزگی قلمه ها، به مدت 5/2 ماه، 16 تیمار از این عناصر در سه غلظت اعمال شدند. پارامترهای فیزیولوژیکی و مورفولوژیکی شامل: کربوهیدرات ها (میکرو گرم بر گرم ماده خشک)، پرولین (میکرو گرم بر گرم ماده خشک)، کلروفیل کل (میکرو گرم بر سانتی متر مربع)، صفات روزنه در دو سطح برگ، موجودی آب هر واحد برگ، میزان درصد رطوبت نسبی برگ، سطح ویژه برگی و پتانسیل آبی، فعالیت ویژه آنزیم های پراکسیداز و سوپراکسیددیسموتاز و بالاخره مقدار عناصر مس، روی، کادمیم و سرب در اندام های ساقه، برگ و ریشه و سرشاخه ( بر کیلوگرم وزن خشک)اندازه گیری شد.مقدار پرولین آزاد و قندهای محلول در اثر افزایش غلظت عناصر افزایش یافت. با توجه به گستره سمیت هر عنصر و تجمع عناصر در گونه ها ، هر سه گونه توانایی جذب عنصر روی و کادمیوم را دارند. در مورد عنصر سرب دو گونه s. alba و s. fragilis و در مورد عنصر مس گونه s. acmophylla موثرتر هستند. در کنار مطالعات آزمایشگاهی، مطالعه ای در مناطق آلوده بیدکاری شده سطح تهران و ورامین انجام گرفت و غلظتهای این عناصر در برگ ، آب و خاک مناطق آلوده توسط دستگاه پلاسمای جفت شده القایی تعیین گردید. نتایج بیانگر این است که بید توان انباشته سازی عناصر کادمیوم و روی را دارد. در نتیجه می توان از این گیاه جهت کاهش آلودگیهای محیط زیست استفاده نمود.

برنج (oryza sativa) گیاهی یکساله، از خانواده گندمیان و محصول استراتژی می باشد. سوروف و اویارسلام گیاهانی هستند که در مزارع برنج شمال ایران می رویند. آزمایشی به منظور بررسی اثرات آللوپاتی سوروف، اویارسلام و برنج بر برنج طراحی شد که از ریشه و اندام هوایی گیاهان فوق عصاره های آبی 50 و 100% تهیه گردید و بر مراحل رویشی و زایشی اثر داده شد. نتایج نشان داد که عصاره های هر سه گونه اثر بازدارندگی بر جوانه زنی داشت. در مرحله گیاهچه ای مقدار mda، طول برگ های 1، 2 و اندام هوایی در بیشتر تیمار ها کاهش و بیشتر سطوح برگ ها، وزن های تر وخشک ریشه و اندام هوایی و محتوای آب برگ ها افزایش یافتند. در مرحله پنجه زنی تعداد پنجه کپه ها در همه تیمار ها کاهش و ارتفاع کپه در تیمار با عصاره 100% ریشه سوروف و بیشتر وزن های تر و خشک ریشه و اندام هوایی زیاد شد. در مرحله گلدهی بیشتر وزن های تر و خشک ریشه و برگ با عصاره های سه گونه کم شد و ارتفاع کپه ها، وزن های تر و خشک خوشه در بیشتر تیمار ها و انواع کلروفیل های برگ با عصاره ریشه سوروف افزایش یافت. در مرحله رسیدن دانه در بیشتر تیمار ها ارتفاع کپه، میانگین دانه های پر کپه، وزن سبوس، برنج قهوه ای و سفید و در صد ترکیبات آلی افزایش یافت ولی میانگین دانه های پوک کپه و همه وزن های تر و خشک کاهش یافت. دانه های سیلیسی در سلول های اپیدرمی برگ و ساقه در مرحله گلدهی و رسیدن دانه با عصاره ریشه سوروف زیاد شد. نتایج کلی نشان داد که عصاره های آبی هر سه گونه اثر بازدارندگی بر جوانه زنی داشت ولی بر سایر مراحل رویشی و زایشی بر حسب اندام و مرحله نموی اثرات متفاوتی را نشان داد.

اکلیل کوهی (rosmarinus officinallis ) ، گیاهی متعلق به خانواده نعناعیان است. این گیاه منبعی غنی از آنتی اکسیدان های طبیعی می باشد. فعالیت آنتی اکسیدانی این گیاه اساسا به عهده ترکیبات فنلی موجود در آن است. در این پژوهش به منظور بهینه سازی تولید آنتی اکسیدان ها در گیاه اکلیل کوهی دو روش کشت بافت با استفاده از محیط های wpm و ms محتوی غلظت های مختلف هورمونی و تیمار گیاه کامل با الیسیتور سالیسیلیک اسید در دو غلظت ppm 150 و ppm 300 بر روی اندام های هوایی گیاه یکساله انجام شد. سپس فعالیت های آنتی اکسیدانی کالوس های حاصل از کشت در شیشه و نوشاخه های گیاهان کامل پس از عصاره گیری متانلی بررسی شدند. همچنین میزان ترکیبات فنلی و ارتباط آنها با فعالیت آنتی اکسیدانی و مقدار رزمارینیک اسید موجود در عصاره متانلی بررسی شد. در میان کالوس های تشکیل شده در تیمار های مختلف، تیمار واجد mg/l 3 kn و mg/l 5/1 naa در محیط wpm بیشترین مقدار ترکیبات فنلی و بیشترین فعالیت آنتی اکسیدانی و رزمارینیک اسید را القا کرده بود. در گیاهان تیمار شده با سالیسیلیک اسید وزن تر و خشک نوشاخه ها ، طول و تعداد انشعابات آن ها پس از تیمار بررسی شد. تیمار سالیسیلیک اسید با غلظت ppm300 اثر بیشتری بر رشد داشت. همچنین مقدار ترکیبات فنلی ، رزمارینیک اسید و فعالیت آنتی اکسیدانی در این گیاهان افزایش یافت. فعالیت دو آنزیم پلی فنل اکسیداز و فنیل الانین آمونیالیاز در گیاهان تیمار شده با سالیسیلیک اسید افزایش یافته بود و این افزایش در تیمار ppm 300 بیشتر بود.

جنس lycium از خانواده solanacea دارای حدود 100 گونه است که در مناطق گرم انتشار دارند. از این جنس در ایران 7 گونه و زیر گونه وجود دارد که 3 تاکسون در جنوب و 4 تاکسون دیگر در غرب و مرکز شرق ایران می روید. گونه دارویی l.barbarum از این جنس به علت خواص درمانی متنوع و وجود پلی ساکاریدهایی با خواص ضدسرطانی از دیرباز در طب چینی مورد استفاده قرار گرفته است. مطابق فلور ایران گونه l.shawii و زیر گونهl.depressum sub sp.angustifolium مترادف ( synonym ) گونه l.barbarum در ایران محسوب می شوند. در این پژوهش بررسی محتویات پلی ساکاریدی و ترکیبات مختلف گونه های جمع آوری شده از ایران جنس lycium و مقایسه آن با گونه دارویی l.barbarum انجام شد. برای سنجش کمی ترکیبات مختلف گونه های جنس lycium پس از عصاره گیری الکلی و آبی محتوی ترکیبات پلی ساکاریدی، قندهای محلول، قندهای احیاکننده، ترکیبات فنلی و فلاونوئیدی عصاره ها سنجش شد. فعالیت آنتی اکسیدانی با استفاده از روش آزمون 2-2-دی فنیل 1- پیکریل هیدارازیل ( dpph ) مورد بررسی قرار گرفت. به منظور بررسی کیفی و شناسایی تفاوت های بین گونه ای پلی ساکاریدها و قندهای محلول برگ و میوه گونه های جنس lycium از کروماتوگرافی لایه نازک یک بعدی استفاده شد. به علت اهمیت دارویی گونه l.barbarum در بخش دیگری از این پژوهش انواع کشت و ریزازدیادی این گونه مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان می دهد که در سنجش ترکیبات مختلف تفاوت بین محتوی ترکیبات سنجش شده میوه این گونه ها غالباً معنی دار بوده اما تفاوت بین برگ این گونه معنی دار نمی باشد. نتایج حاصل از کشت l.barbarum به روش کشت بذر، کشت گلدانی، کشت بافت برگ و کشت تعلیقی و همچنین نتایج حاصل از ریزازدیادی امکان تکثیر و گسترش این گونه گیاهی در ایران را نشان می دهد.

چکیده جنس carthamus l. با نام فارسی گلرنگ از تیره کاسنی (asteraceae) شامل حدود 25 گونه در سرتاسر جهان است که در تمام مناطق به استثنای مناطق قطبی پراکنش دارد. این جنس در ایران دارای 6 گونه: (c. oxyacantha، c. tinctorius، c. dentatus، c. glaucus، c. lanatus و c .persicus) و 2 زیرگونه: (c. lanatus subsp. turkestanicus و c. glaucus subsp. glaucus) می باشد که در نواحی شمال غرب و غرب و مرکز و شمال شرق پراکنش دارند. در این پژوهش بررسی سیستماتیکی این گونه ها با استفاده از مطالعات ریخت شناسی، ریز ریخت شناسی، تشریحی، کروموزومی، گرده شناسی و ویژگی های فیتوشیمیایی انجام شده است. مطالعات ریخت شناسی بر روی 28 جمعیت از گونه ها به همراه زیر گونه های آنها از مناطق مختلف ایران انجام شد و کلید شناسایی گونه ها بر اساس صفات ثابت تهیه شد. در این بین سه صفت که بیش از سایرین در تنوع جمعیت ها موثر بودند مشخص شدند. این مطالعات منجر به پیشنهاد یک تاکسون جدید به عنوان واریته c. tinctorius var. spinosa گردید. در این تحقیق همچنین مطالعات تشریحی برگ و ساقه انجام شدو نیز به بررسی اپیدرم های پشتی و شکمی پرداخته شد که به جز وجود یک کانال ترشحی در سطح پشتی c. dentatus، صفت تشریحی متمایزکننده ای در میان گونه های مطالعه شده دیده نشد. مطالعات کروموزومی نیز در 3 گونه c. lanatus، و c. tinctorius و یک واریته c. tinctorius var. spinosa نتایج قابل قبول و تثبیت شده ای را دربرداشت و عدد کروموزومی در گونه c. turkestanicus (2n=60) برای اولین بار در جهان گزارش شد و در سایر گونه ها اعداد به دست آمده تایید کننده گزارشات پیشین بود. همچنین مطالعات گرده شناسی شامل مطالعات میکروسکوپ نوری و الکترونی بر روی تمام گونه ها بود.تمام دانه های گرده تری یا تترا پوریت بوده و سطح دانه گرده اکینیت بود. بر اساس اندازه گیری p/e سه نوع دانه گرده در گونه های مورد بررسی شناسایی شدند: subprolate، prolate spheroidal و oblate spheroidal. در بررسی های sem از سطح اگزین حاکی از تفاوت تزئینات سطح دانه های گرده در گونه های این جنس بود. در بررسی های فیتوشیمیایی محتوای فلاونوئید کل و میزان خاصیت آنتی اکسیدانی در گلبرگ ها مورد بررسی قرار گرفت که نتایج موید ارتباط مستقیم میان محتوای فلاونوئید کل و میزان خاصیت آنتی اکسیدانی است.

چکیده جنس ranunculus از تیره ranunculaceae حدود 600 گونه را شامل می شود(1995، tamura). batrachium (dc). s. f. gray به عنوان زیرجنسی از خانواده آلاله جز گیاهان آبزی و یک ساله به شمار می آید. از این زیرجنس 4 گونه در ایران وجود دارد. در این پژوهش، بررسی های سیستماتیک از قبیل ریخت شناسی، ریزریخت شناسی، گرده شناسی، سیتوزنتیک و مطالعات آنزیمی بر روی گونه های این زیرجنس در ایران شامل r. trichophyllum ، r. rionii ، r. sphaerospermus و r. aquatilis به عمل آمد. برای بررسی رابطه گونه ها، صفات کمی و کیفی توسط نرم افزار spss مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفتند و آنالیز خوشه ایی به روش ward و آنالیز فاکتور انجام شد. نتایج نشان داد که صفات نوع برگ، شکل گوشوارک و شکل میوه بیشترین ضریب همبستگی مثبت را در میان سایر صفات از خود نشان دادند. مطالعات کروموزومی (میوز و میتوز) در سه گونه به نتیجه رسیده و اعداد کروموزومی هر سه گونه برای اولین بار در ایران گزارش می شود. مطالعات گرده شناسی بر روی گونه ها نشان داد که شکل کلی دانه گرده بر اساس نسبت p/e شامل: oblate spheroidal ، sub prolate و prolate spheroidal می باشد. بررسی میکروسکوپ الکترونی از سطح اگزین در تمام گونه ها تزئینات زگیل مانند را نشان می دهد. نتایج حاصل در این مطالعه نشان داد که این صفات دارای ارزش تاکسونومیک می باشد و می تواند سبب تمایز گونه ها شود.

چکیده آللوپاتی ، تاثیری است که برخی از متابولیت های ثانویه ی یک گیاه روی گیاه دیگر می گذارند. گیاه سودمند آلوئه ورا، از جنبه های مختلف زیست شناختی مورد بررسی و مطالعه قرار گرفته، اما از نظر دارابودن اثر آللوپاتی بر سایر گیاهان، کمتر مورد مداقه واقع شده است. در این پژوهش، تاثیر عصاره های آبی برگ وریشه (عصاره ی 10% برگ کامل تر و خشک، پوسته ی برگ تر و خشک، ریشه ی خشک، عصاره ی10% و 20% ژل تر و خشک) این گیاه بر جوانه زنی ورشد (و فتوسنتز) گیاهان: گندم نان (triticum astivum) رقم پیشتاز و شیراز، سورگوم دورنگ (sorghum bicolor) رقم دانه ای پیام، کلزا (brassica napus) رقم هایولا401 در دو بخش کشت در پتری وکاشت گلدانی مورد آزمایش قرار گرفته و در انتهای هردوبخش، گیاهچه ها تحت آنالیز رشد قرار گرفتند. در پایان بخش کاشت گلدانی، علاوه بر آنالیز رشد، کارایی فتو سنتز گیاهچه ها توسط دستگاه فلورومتر مورد ارزیابی واقع شد. تحلیل آماری نتایج نشان داد که در کشت در پتری، عصاره ها بر جوانه زنی بذور بی تاثیر بوده یا اثر منفی داشتند. در مورد سایر پارامترهای رشد نیز، عصاره ی ریشه غالبا دارای اثر مثبت و عصاره های پوسته ی برگ اغلب دارای تاثیرات منفی بوده در حالی که عصاره های برگ کامل و ژل هریک دارای مجموعی از اثرات مثبت و منفی بر روی گیاهچه ها ی مختلف بودند. کلزا و سورگوم بیش از گندم ها تحت تاثیر قرارگرفتند و عصاره ها روی کلزا نسبت به سورگوم اثرات مثبت بیشتری داشتند. در بخش کاشت گلدانی، عصاره ها تاثیر چندانی بر رشد بذور نداشتند اما کمابیش بر پارامترهای فلورسانس کلروفیل موثر بودند. بیشترین تاثیر را بر سورگوم و گندم پیشتاز و کمترین تاثیر را بر کلزا نهادند. عصاره ی 10% برگ خشک بیشترین تاثیر را بر فلورسانس کلروفیل داشت و تاثیرات مثبتش غالب بود.

aloe vera ، یک گیاه پایدار گوشتی مقاوم به خشکی است که به خانواده لاله تعلق دارد. این گیاه از زمان های دور برای اهداف داروئی استفاده می شود. این گیاه توسط گیاهشناسان به نام aloe barbadensis miller شناخته می شود. تنش شوری یکی از تنش های محیطی است که تاثیرات سوئی بر میزان رشد و تولید محصول گیاهان دارد. گیاه aloe vera (صبر زرد) قادر به تحمل مقادیر مشخصی از شوری خاک می باشد و به همین دلیل می تواند در مناطق با خاک شور رشد کرده و یا با آب شور ابیاری شود. از طرف دیگر، در حال حاضر مناطق وسیعی از جهان، به علت وجود شرایط شور در آنها، قابل استفاده نیستند و تعدادشان روز به روز در حال افزایش است. شناخت ارقام گیاهی مقاوم به شوری و درک مکانیسم های به کار گرفته شده توسط این ارقام گیاهی و در نتیجه، ایجاد ارقام مقاوم به شوری (که قادر به رشد و تولید محصول با کیفیت در مناطق شور هستند)، می تواند در بهره برداری از مناطق شور، بسیار مفید باشد. در این پژوهش، با هدف شناسایی تاثیر تنش شوری بر پارامترهای رشدی و برخی پارامترهای فیزیولوژیکی گیاه صبر زرد و درک مکانیسم مقاومت این گیاه در برابر شوری، گیاهان aloe vera تحت تیمار کوتاه مدت (غلظت های 0 و 100 و 200 و 300 میلی مولار nacl، به مدت 30 روز) و بلند مدت (غلظت های 0 و 7/54 و 5/109 و 2/164 میلی مولار nacl، به مدت 5 ماه) سدیم کلرید، قرار گرفتند. به علاوه، کشت بافت برگ گیاه صبر زرد به منظور القاء تشکیل کالوس انجام شد. در غلظت های پایین تر نمک، وزن تر، میزان رنگیزه های فتوسنتزی و محتوای نسبی آب، افزایش و در مقابل، میزان پراکسیداسیون لیپیدها و نشت الکترولیت، کاهش یافت که رشد بهتر گیاه را نشان می دهد. در مجموع، نتایج بدست آمده نشان می دهند که گیاه صبر زرد یک گیاه مقاوم به شوری است که در حضور مقادیر پایین نمک در خاک ( 100 میلی مولار) رشد بهتری را نشان می دهد. به علاوه این گیاه بسته به غلظت و زمان قرار گیری در معرض شوری، مکانیسم های متفاوتی از جمله تجمع اسمولیتها (قندهای محلول، پرولین و مالات) و حتی تجمع یون های پتاسیم و کلر در برگ ها را به کار می گیرد.

خانواده lamiaceae 220جنس دارد که از بین آن ها 46جنس و 410گونه و زیر گونه در ایران شناخته شده اند.بسیاری از اعضای این خانواده دارای خواص دارویی هستند . اعضای این خانواده غنی از ترکیبات فنلی به ویژه رزمارینیک اسید هستند. رزمارینیک اسید یک استر کافئیک اسید و 3و 4دی هیدروکسی فنیل لاکتیک اسید است . این ترکیب خواص آنتی اکسیدانی و فارمولوژیکی زیادی دارد مانند ؛ ضد التهاب ، ضد جهش و ضد ویروس . در این مطالعه خواص آنتی اکسیدانی رزمارینیک اسید در سه عضو از خانواده lamiaceae ؛ lemon balm ، salvia officinalis و salvia sahandica مورد بررسی قرار گرفت . در ابتدا تاثیر دو حلال اتانل و متانل و نیز روش های عصاره گیری با سونی کیت و بن ماری در مقدار رمارینیک اسید استخراج شده از گیاه مورد بررسی قرار گرفت. همچنین در این مطالعه مقدار ترکیبات فنلی ، فلاونوئیدی و رزمارینیک اسید نمونه های گیاهی نام برده در بالا در دو دوره رویشی و زایشی با یکدیگر مقایسه شدندو فعالیت آنتی اکسیدانی آنها بررسی شد. از آنجایی که مقدار رزمارینیک اسید در گیاه l. balm در دوره رویشی بیشتر از بقیه بود ، این ترکیب به روش های شیمیایی از این گیاه خالص سازی شد . طیف جذبی گرفته شده از ماده استخراجی و مقایسه آن با رزمارینیک اسید استاندارداختلاف کوچکی نشان داد که ممکن است به دلیل وجود ناخالصی اندک در ماده استخراجی باشد . در نهایت فعالیت آنتی اکسیدانی عصاره های متانلی 80% تهیه شده با روش بن ماری دو گیاه lemon balmو s. officinalis در دوره رویشی بر پایداری روغن سویای تصفیه شده مورد بررسی قرار گرفت . نتایج نشان داد که عصاره ها توانستند موجب پایداری روغن سویا بشوند.

فیتازها آنزیم هایی هستند که توانایی هیدرولیز اسید فیتیک به مشتقات میو- اینوزیتول کمتر فسفریله شده را دارند. فیتیک اسید شکل اصلی ذخیره فسفات در گیاهان است و تقریبا 80% فسفر کل لگوم و دانه های روغنی را تشکیل می دهد. حیوانات تک معده ای مانند خوک ، مرغ و ماهی قادر به متابولیزه کردن اسید فیتیک نیستند بنابراین برای تامین فسفر مورد نیاز ، فسفر معدنی به جیره غذای آنها اضافه می شود. این امر باعث آلودگی محیط زیست در مناطق تولید کننده می شود. فیتیک اسید همچنین به عنوان یک فاکتور ضد تغذیه ایی در روده حیوانات تک معدی از طریق شلات کردن یون های فلزی از جمله کلسیم ، مس و روی ، معرفی می شود. از این رو هیدرولیز آنزیمی فیتیک اسید به مشتقات کمتر فسفریله شده در روده این حیوانات در هضم این ترکیب اثر مثبت دارد. آنزیم فیتاز از طریق هیدورلیز فیتات منجر به حل این مشکلات می شود. موضوع پژوهش حاضر جداسازی و شناسایی باکتری های تولیدکننده فیتاز از غلات بومی است. سویه ah2 با بیشترین میزان فعالیت آنزیم فیتاز از طریق تست های بیوشیمیایی و تکنیک های مولکولی براساس توالی 16s rdna و آنالیز فیلوژنتیکی شناسایی و مشخص گردید که (99%) با باکتری staphylococcus pasteuri شباهت دارد. تولید فیتاز توسط سویه ah2 به وسیله روش یک فاکتور در یک زمان از نظر منبع کربن، نیتروژن، غلظت مایه تلقیح، غلظت فیتات، دما و سایر فاکتورها بررسی و بهینه سازی شد و سینتیک رشد باکتری و تولید آنزیم فیتاز در محیط تولید بهینه شده مطالعه گردید. مطالعه تولید بهینه آنزیم نشان داد که بیشترین میزان فعالیت آنزیم در حضور1% فروکتوز به عنوان منبع کربن، عصاره مخمر و سولفات آمونینوم به ترتیب به عنوان منابع آلی و معدنی نیتروژن ، دمای درجه سانتیگراد 42 ، 6 ph و میزان تلقیح 3% بدست می آید. آهن منجر به کاهش فعالیت آنزیم درحالیکه کلسیم افزایش فعالیت آنزیمی را در پی دارد. در نهایت مشخص شد حضور فیتیک اسید نقش مهمی در تحریک تولید آنزیم فیتاز توسط این سویه باکتریایی دارد.

جنس lycium از خانواده solanacea دارای حدود 100گونه است ، که در مناظق گرم انتشار دارند. گونهl.barbarum به علت خواص درمانی متنوع و وجود پلی ساکاریدهای با خاصیت ضد سرطانی از دیرباز در طب سنتی چین مورد استفاده قرار گرفته است و فواید آن در عملکرد کبد، کلیه، بینایی و ضد پیری به اثبات رسیده است.همچنین مطالعات انجام شده تاثیر این گیاه دارویی را بر کنترل گلوکز در دیابت،گلوکوما، تنظیم سیستم ایمنی و فعالیت ضد توموری آن را نشان می دهد. در بین ترکیبات شیمیایی مورد بررسی گیاه، گروهی از قندهای متصل محلول در آب میوه مرسوم به lbp مورد توجه واقع شده است. در این پژوهش بررسی محتویات پلی ساکاریدی و قندهای محلول گونه های مختلف جنس lycium از جمله l.barbarum,l.ruthenicum و l.depressum پرداخته شد. برای سنجش کمی کربوهیدرات های این 3 گونه یاد شده، پس از عصاره گیری الکلی و آبی محتوی ترکیبات پلی ساکاریدی و قندهای محلول عصاره ها به روش فنل-سولفوریک اسید انجام شد. همچنین کشت گلدانی بذر این 3 گونه نیز انجام شد و شاخص های رشد آنها اندازه گیری شد،که از میزان بالای رشد بذرها در خاک ،امکان اهلی کردن و گسترش بذر این گونه ها در مناطقی غیر از زادگاه اصلی شان نتیجه گرفته شد.همچنین به علت اهمیت دارویی گونه l.barbarum در بخش دیگری از این پژوهش انواع کشت بذر،کشت بافت به همراه غلظت های مختلف ساکارز و ریز ازدیادی این گونه مورد بررسی قرار گرفت .بررسی های کشت بافت در حضور تیمارهای هورمونی مختلف ودر کشت در حضور غلظت های مختلف ساکارز به روش فنل- سولفوریک اسید سنجیده شد و تیمار بهینه جهت تولید بالاترین میزان کربوهیدرات انتخاب شد.همچنین به منظور بررسی کیفی پلی ساکاریدهای برگ و میوه گیاه کامل l.barbarum و قطعات جدا کشت به همراه غلظت های مختلف ساکارز و برگ و میوه گیاه کامل، از کروماتوگرافی لایه نازک یک بعدی استفاده شد. نتایج حاصل از کشت بذر l.barbarum و کشت بافت به همراه 3 غلظت ساکارز و همچنین نتایج حاصل از ریز ازدیادی امکان تکثیر و گسترش این گونه گیاهی در ایران را نشان داد. در بخش دیگری از این پژوهش جهت انتخاب فرکشن های برتر و با ویژگی های دارویی بالاتر ،پلی ساکاریدهای l.barbarum استخراج و به کمک ستون کروماتوگرافی deae - سلولز 52 خالص سازی شد و 4 فرکشن با بالاترین قله جذبی انتخاب گردید.

در این پژوهش میزان رزمارینیک اسید،ترکیبات فنلی،فلاونوئید،محتوای پروتئین،فعالیت آنزیم های فنیل آلانین آمونیالیاز،فعالیت آنزیم پلی فنل اکسیداز،فعالیت آنتی اکسیدانی در برگ،گل و ساقه دو گونه اسطوخودوس lavandula.stricta و lavandula.angostifolia بررسی شد همچنین کشت بافت گیاه l.angostifolia با استفاده از غلظت های) naa2mg/lو (bap4mg/l انجام شد به کالوس های یک ماهه رشد یافته در این محیط غلظت های مختلف نانو نقره ،نیترات نقره،ساکارز و سالسیلیک اسید اضافه شد. نتایج نشان داد lavandula stricta از نظر ترکیبات ثانویه و خاصیت انتی اکسیدانی غنی تر از گونه دیگر بود و در میان ترکیبات اضافه شده به محیط کشت سالسیلیک اسید بهتر از سایر ترکیبات بود.

گیاه بادرنجبویه گیاهی علفی, پایا و معطر و متعلق به خانواده نعناعیان است. اسانس این گیاه کاربرد وسیعی در تولید دارو, مواد غذایی, آرایشی و بهداشتی دارد. گیاه دارای خواص آنتی-ویروس, آنتی باکتریال, آنتی اکسیدانی, ضد اضطراب, مسکن و تقویت حافظه است. تولید متابولیت ها در گیاه متاثر از شرایط محیطی است بنابراین می توان میزان این ترکیبات را در کشت بافت که دارای شرایط کنترل شده است با افزودن الیسیتورها و سایر متابولیت ها مانند ساکارز افزایش داد.

اسطوخودوس(lavandula angustifolia) گیاهی است با طبیعت گرم و طعم تند، متعلق به خانواده نعناعیان که در طب سنتی استفاده های فراوانی از آن شناخته شده است. تنش شوری یکی از تنشهای محیطی است که تاثیرات سوئی بر میزان رشد و تولید محصول گیاهان دارد. گیاه اسطوخودوس مقاومت بالایی به تنش شوری دارد و قادر به تحمل مقادیر مشخصی از شوری می باشد. در این پژوهش، با هدف شناسایی تاثیر شوری بر پارامترهای رشدی و برخی پارامترهای فیزیولوژیکی گیاه اسطوخودوس و همچنین ترکیب اسانس گیاه اسطوخودوس آزمایشاتی گلدانی در قالب طرح بلوک های کاملا تصادفی با 5 تیمار و 3 تکرار انجام گردید. سطوح شوری اعمال شده شامل غلظت های صفر(شاهد)، 50، 75، 100 و 150 میلی مولار سدیم کلرید (nacl) به مدت 5 هفته قرار گرفتند. وزن تر و خشک، نشت الکترولیت، محتوای نسبی آب، میزان رنگیزه های فتوسنتزی، تغییرات فلورسانس کلروفیل، محتوای پرولین، محتوای کربوهیدرات ها، محتوای ترکیبات فنلی، مقادیر یون های سدیم و پتاسیم، فعالیت آنتی اکسیدانی عصاره ها، میزان رزمارینیک اسید و همچنین میزان ترکیبات و درصد اسانس موجود در برگ اندازه گیری شد. در غلظت های بالای نمک محتوای نسبی آب، نشت الکترولیت، فعالیت آنتی اکسیدانی افزایش و در مقابل محتوای ترکیبات فنلی، پرولین، میزان رنگیزه های فتوسنتزی و درصد اسانس در غلظت های خاصی کاهش یافت. در مجموع نتایج به دست آمده نشان می دهند که گیاه اسطوخودوس یک گیاه مقاوم به شوری است که در حضور مقادیر پائین نمک در خاک، رشد خوبی دارد. همچنین بسته به غلظت و زمان قرار گیری در معرض شوری، مکانیسم های متفاوتی را از خود نشان می دهد.

جنس achillea (asteraceae ) با 150 گونه در دنیا، واجد گیاهان مهم دارویی و زینتی با نام بومادران است. این جنس در ایران با 19 گونه علفی چند ساله و اغلب معطر شناخته می شود. در این پژوهش گونه های خودروی بومادران شامل: a. wilhelmsii ، a. vermicularis ، a. aucheri، a. tenuifolia، a. eriophora، a. millefolium ، a. nobilis ، a. oxyodonta، a. biebersteiniiو a. filipendulinaبا استفاده از مطالعات ریخت شناسی، ریز ریخت شناسی، تشریحی و بررسی ترکیبات اسانس با تکیه بر روش های تاکسونومیکی عددی مورد بررسی واقع شده اند. در مطالعات ریخت شناسی بخشهای مختلف گیاه از جمله ریخت شناسی فندقه مورد توجه قرار گرفت. این مطالعات بر روی22جمعیت از 3بخش(9گونه) از مناطق مختلف ایران با استفاده از 46صفت کمی وکیفی انجام شد. با تجزیه و تحلیل داده های ریختی با نرم افزار spss ver. 20ارزش صفات در تفکیک گونه ها مورد بررسی واقع شد. نتایج آماری موید آن است که مهمترین صفات جدا کننده در جمعیت های مورد مطالعه خصوصیات برگ قاعده ای و ساقه ای شامل شکل و اندازه، خصوصیات کاهک شامل ابعاد، رنگ و جنس آن و خصوصیات مختلف گریبان می باشد. در مطالعه ریخت شناسی اعضای بخش sect. santolinoidea به خوبی از سایر بخش ها جدا شدند. مطالعه ریخت شناسی فندقه در 6 گونه از بومادران با استفاده از5 صفت کمی و کیفی انجام شد و شکل، طول و عرض و رنگ فندقه دارای ارزش افتراقی شناخته شدند. در بررسی ریز ریخت شناسی خصوصیات دانه های گرده و سطح بذر مورد ارزیابی واقع شدند. مطالعه بذر بر روی 5گونه با استفاده از 6 صفت کمی وکیفی انجام شد. صفاتی چون طول و عرض و شکل نوک و دیواره سلولی سطحی و تزئینات سطح بذر دارای ارزش افتراقی هستند. دانه های گرده در 10 جمعیت از 9 گونه با بررسی 20 صفت کمی و کیفی ارزیابی شدند. صفات افتراقی طول محور قطبی، مزوکلپیوم، آپوکلپیوم و amb (پیرامون دانه گرده در نمای قطبی)، تعداد خار، شکل منافذ، طول محور استوایی، شکل دانه گرده، ضخامت قاعده خار، تزئینات سطحی می باشند. مطالعات تشریحی در دو بخش ساختمان تشریحی ساقه و بررسی بشره پشتی برگ انجام شد. در برش عرضی ساقه10جمعیت از 9 گونه مورد بررسی قرار گرفتند. صفات ضخامت اسکلرانشیم، کلانشیم، بشره، استوانه آوندی، ساقه، مغز، پوست، قاعده کرک، تعداد دستجات آوندی ، تعداد توده های کلانشیمی و صفات نسبی ضخامت مغز به ساقه، ضخامت پوست به ساقه، ضخامت بشره به پوست، ضخامت پوستک به بشره اختلاف معناداری را در بین جمعیت ها نشان دادند. در مطالعه برش عرضی ساقه اعضای بخش sect.filipendulinae به خوبی از سایر بخش ها جدا شدند .در بررسی بشره پشتی برگ ( در10 جمعیت از 9 گونه) صفات مختلف روزنه مشتمل بر طول، عرض، محیط، مساحت، طول و عرض سلول نگهبان، طول کرک، نسبت طول به عرض روزنه و طول به عرض یاخته های نگهبان و طول خار دارای ارزش افتراقی می باشند. خصوصیات دانه گرده، برش عرضی ساقه و بشره قادر به انجام تفکیک مناسبی در سطح زیر گونه a.millefolium. subsp. elbursensis.و a. millefolium. subsp. millefolium. نیز می باشد . به منظور یافتن صفات تشخیصی ترکیب شیمیایی اسانس در گل و برگ سه گونه بررسی شد. ابتدا به روش تقطیر با آب اسانس گیری انجام شد و اجزای اسانس با استفاده از دستگاه gc/ms آنالیز و شناسایی شدند. بررسی حاضر موید آنست که grandisol (%623/24) ، cis-verbenyl acetate (%424/22) ، camphor (%650/9) اجزای غالب اسانس برگ a. wilhelmsii و cis-verbenyl acetate(%857/20)، grandisol(%541/14) ، camphor(%938/11)، ?-pinene (%950/7) ، terpenyl acetate(%693/6)، cis-verbenol(%203/5) اجزای غالب اسانس گل a. wilhelmsii را شامل می شوند. اجزای غالب اسانس برگ a. vermicularis شامل : 1,8-cineol(%306/24)، camphore(%251/21) ، bornyl acetate(%600/7)، و اجزای غالب اسانس گل a. vermicularis شامل : camphore(%107/16)، octane(%099/13)، 1,8-cineol(%146/12)، bornyl acetate(%517/8)، decane(%785/6) می باشد. اجزای غالب اسانس برگ a. millefolium شامل: : di-n-octyl phthalate(%651/45)، ?-eudesmol(%939/4) و اجزای غالب اسانس گل در a. millefolium شامل: 1,8-cineol(%731/5)، aromadendrene oxide ii(%560/5) ، cis-verbenol(%010/5) می باشد. ترکیبات تشکیل دهنده اسانس در گونه های مورد بررسی متفاوت بوده و منجر به جدایی گونه ها شد.

به منظور بیان توان آللوپاتیک علف هرز خردل وحشی sinapis arvensis) )و نحوه اثر بازدارندگی آن بر روی خصوصیات فیزیولوژیک و مورفولوژیک برخی از ارقام گندم، مجموعه ای از آزمون های زی سنجی در چند مرحله با آزمایش فاکتوریل و بر پایه طرح کاملاً تصادفی با دو فاکتور (فاکتور اول اندام هوایی خردل وحشی و اندام زمینی خردل وحشی، فاکتور دوم غلظت در 4 سطح) و 3 تکرار بر روی 5 رقم گندم مورد بررسی قرار گرفت. صفات مورد بررسی در این آزمایش عبارت از: درصد جوانه زنی، طول ریشه چه، طول ساقه چه، طول گیاهچه، وزن تر و وزن خشک گیاهچه و وزن تر و خشک ریشه چه . نتایج تحقیق نشان داد که عصاره های مورد بررسی تاثیر معنی داری برتمام صفات مزبور داشتند که بشترین آنها مربوط به غلظت 100 عصاره اندام های هوایی بوده است. با افزایش غلظت عصاره ها کاهش معنی داری بین تمام صفات اندازه گیری شده مشاهده گردید.

چکیده ندارد.

تاتوره از خانواده سولاناسه، دارای اجزای آلکالوئیدی مانند هیوسیامین، اسکوپولامین و آتروپین است که ارزش دارویی بسیار بالایی دارند. با توجه به وابستگی این گیاه به شرایط آب و هوایی خاص و دوره رویش کوتاه مدت آن، امروزه بدست آوردن اجزای دارویی گیاه از طریق تکنیکهای کشت در شیشه اهمیت بسیاری یافته است. در این پژوهش جداکشتهای برگی و جوانه برگی بدست آمده از گیاه datura innoxia موجود در دانشگاه الزهرا در معرض 18 تیمار هورمونی که شامل هورمونهای naa، bap، kin و iaa بودند، قرار گرفتند. کالوسهای بدست آمده بعد از 12 هفته به منظور تعیین مقدار هیوسیامین و اسکوپولامین در آنها استخراج شدند که بیشترین میزان این دو آلکالوئید در کالوسهای برگی تیمار هورمونی iaa 1/5+bap 2 (mg/ml) و در کالوسهای جوانه برگی تیمار هورمونی naa 1+kin 0/5 (mg/ml) بدست آمد. همچنین در این پژوهش اثر زمان، غلظت سوکروز، نوع محیط پایه و جامد یا مایع بودن محیط بر میزان سنتز آلکالوئیدهای ذکرشده نیز مورد بررسی قرار گرفت که برای این منظور 6 تیمار هورمونی naa+bap انتخاب شدند. از میان 3 زمان انتخاب شده ( 12، 18 و 24 هفته )، زمان 18 هفته به عنوان زمان مناسب برای افزایش میزان سنتز آلکالوئیدها در کالوسهای برگی تشخیص داده شد. در بررسی اثر غلظت سوکروز و نوع محیط پایه، بعد از 12 هفته مشخص شد که کالوسهای برگی قرار گرفته در محیط پایه ms تکمیل شده با 3% سوکروز بیشترین میزان آلکالوئید را دارا هستند. در انتقال کالوسهای برگی به محیط مایع ms و استخراج آلکالوئیدها بعد از دومین واکشت از سلولهای کشت شده و محیط مایع و مقایسه مقادیر بدست آمده با محیط جامد مشخص کرد که میزان سنتز آلکالوئیدها در محیط مایع کاهش چشمگیری یافته است. در این پژوهش به منظور بررسی اثر الیسیتورها بر تولید آلکالوئیدها و نیز افزایش میزان نفوذپذیری سلولهای کشت شده در محیط مایع، از سالیسیلیک اسید در غلظتهای 5/0 ، 1 و 2 میلی مولار و توئین 20 به ازای هر 50 میلی لیتر یک قطره به عنوان الیسیتوردر دو تیمار هورمونی naa 1/5+kin 0/5 (mg/ml) و naa 1/5 +bap 0/5 (mg/ml) استفاده شد و در فواصل زمانی معین استخراج هیوسیامین و اسکوپولامین از سلولهای کشت شده و محیط مایع صورت گرفت. نتایج حاصله مشخص کرد که سالیسیلیک اسید الیسیتور مناسبتری برای افزایش میزان سنتز آلکالوئیدهای ذکرشده و نیز افزایش میزان نفوذپذیری سلولهای کشت شده در محیط مایع است.

شوری از مهم ترین عواملی است که باعث کاهش محصولات کشاورزی در کشور ما بویژه استان قم شده است.در این تحقیق مشخص شد که مقاومت به شوری در گیاه روغنی کلزا با کمک دو تنظیم کننده رشد (پاکلوبوترازول و سالسیلیک اسید) افزایش یافت. رقم y3000 بعنوان رقم حساس به شوری و رقم هایولا 420 بعنوان رقم متحمل به شوری انتخاب شد. اسپری کردن پاکلوبوترازول با غلظتهای 0، 30 و60 ppm بر روی برگها در مرحله دو برگی با فاصله های یک هفته و در 3 مرحله انجام شد. محلول سالسیلیک اسید یک بار صبح زود با غلظتهای 0، 0/5 و 1میکرومولار بر روی برگها و در مرحله چهار برگی اسپری شد. نمونه برداری ها در120، 160 و 190 روزگی صورت گرفت. پاکلوبوترازول در مرحله رویشی(130روزگی) عموما تاثیر مثبت داشت و در مرحله گلدهی(160روزگی) تنها در صفت وزن تر ساقه در هر دو رقم افزایش معنادار نشان داد و این افزایش در غلظت 30 ppm بیشتر بود و اختلاف بین سطوح غلظت در سطح 5 درصد معنی دار شد. در مرحله رسیدگی(190روزگی) سبب افزایش وزن هزاردانه در هر دو رقم و با هر دو غلظت شد که این افزایش در رقم y3000 و با غلظت 60 ppm بیشتر بود. تعداد شاخه های فرعی تنها در رقم هایولا420 افزایش یافت ولی تعداد خورجین در هر دو رقم و با هر دو غلظت بویژه 60 ppmافزایش یافت. میزان مالون دآلدئید در y3000 افزایش و در رقم هایولا420 کاهش یافت و اختلاف دو رقم در سطح یک درصد معنی دار شد. میزان کلروفیل a، b، کل و پرولین در هر دو رقم و با هر دو غلظت افزایش یافت. پاکلوبوترازول در هر دو رقم نسبت پتاسیم به سدیم را دربرگ و ریشه افزایش داد ولی در میزان پروتئین در برگ و ریشه و در دو رقم تقریبا اثر معکوس داشت. در مجموع غلظت 30ppm مطلوبتر عمل کرده است. سالسیلیک اسید عموما در مرحله رویشی عملکرد مثبتی داشت اما عملکرد آن در مرحله گلدهی عموما در رقم هایولا420 افزایشی و در رقم y3000کاهشی بود و اختلاف دو رقم در سطح یک درصد معنی دار شد. در مرحله رسیدگی سبب افزایش وزن هزار دانه در هر دو رقم شد و این افزایش در رقم y3000 بیشتر بود و اختلاف دو رقم در سطح 5 درصد معنی دار شد و در بقیه صفات اختلاف رقم ها معنی دار نشد. سالسیلیک اسید در مرحله رویشی و گلدهی، در رقم y3000سبب افزایش میزان رنگیزه و میزان پرولین شد اما در رقم هایولا420 میزان پرولین افزایش ولی میزان رنگیزه ها کاهش یافت. میزان مالون دآلدئید در هر دو رقم کاهش یافت. میزان نسبت پتاسیم به سدیم در برگ و ریشه و در دو رقم برعکس عمل کرد. میزان پروتئین ریشه در هر دو رقم با غلظت5/0 میکرومولار کاهش و با غلظت یک میکرومولار افزایش یافت، در حالی که پروتئین برگ در رقم y3000 با هر دو غلظت افزایش یافت اما در رقم هایولا420 برعکس وضعیت پروتئین در ریشه بود. در مجموع غلظت 1 میکرومولار سالسیلیک اسید بویزه در رقم y3000 موثر تر عمل کرده است.

بررسیها نشان می دهد که مناسب ترین اندام برای تشکیل کال ساقه دانه رست جوان است . در بین محیطهای بکار رفته محیط ls بهترین محیط تشخیص داده شد. بررسی های هورمونی در تشکیل کال روی محیط ls صورت گرفت . نتایج نشان می دهد که بلوط ایرانی در محیطهای با میزان کمتر هورمون (kn یا kn واکسین) قدرت کال زایی دارد. اما بلوط شاه بلوطی برگه در محیطهای دو هورمونی از قدرت کال زایی اندکی برخوردار است . هر دو گونه در محیطهای چهار هورمونی قدرت کال زایی بیشتری نشان می دهند بعلاوه در این محیطها تاثیر ترکیبات فنلی کمتر است و تعداد بیشتری از قطعات قدرت تشکیل کال را نشان می دهند. ترکیبات آلی مانند شیرنارگیل ، عصاره نارگیل و کازئین هیدرولیز شده اثر محرک بر تشکیل کال داشته در حالیکه عصاره مخمر اثر بازدارنده بر تشکیل کال نشان می دهد.