هدف این پژوهش بررسی روایاتی از امام صادق علیه السلام است که مولف تفسیر نورالثقلین، در تفسیر آیات جزء 18 قرآن کریم نقل کرده است. در این راستا درباره ی هر یک از روایات این سوال ها مطرح است: آیا سند روایت اعتبار دارد؟ آیا متن روایت معتبر است؟ از آنجا که این پژوهش متن محور است، مسأله ی پژوهشی خاصی آنچنان که در پژوهش های مسأله محور وجود دارد، در آن مطرح نمی شود و نیز بالتبع رسیدن به نتایج منسجمی از آن متصور نیست، بلکه نتایج به صورت جزئی و جداگانه برای هر یک از روایات در نظر گرفته می شود. جهت بررسی هر روایت پس از بیان مأخذ اصلیِ روایت در بین مصادر حدیثی شیعه، احوال راویان را در کتب رجال جستجو و اعتبار روایت از لحاظ سند بیان شده است. سپس متن روایت از جهت ارتباط آن با آیه، دلالت حدیث، ضعف های احتمالی و تعارض یا عدم تعارض با مبانی نقد متن بررسی شده است. همچنین به تفاسیر دیگری نظیر تفسیر عیاشی، تفسیر قمی، فرات الکوفی، مجمع البیان، تبیان و صافی مراجعه و در صورتی که روایت را آورده اند، نقل شده است. مجموع روایات 227 عدد و تعداد راویان 322 راوی است. از لحاظ سند 21 روایت صحیح، 9 روایت موثق، 21 روایت حسن، 2 روایت قوی، 147 روایت ضعیف و 27 روایت بدون سند است و از لحاظ متن 179 روایت غیر معارض و 48 روایت معارض با مبانی است.

این پایان نامه به پژوهش در زمینه روش تفسیر تسنیم نوشته - آیت الله جوادی آملی ـ اختصاص دارد که با مراجعه به تفسیر تسنیم و دیگر آثار ایشان انجام می پذیرد. در این نوشتار پس از بیان زندگی نامه مفسر و معرفی کلی تفسیر به مبانی، روش و گرایش تفسیر تسنیم پرداخته می شود. و چنین نتیجه گیری می شود که مفسر تسنیم از سه روش تفسیر قرآن به قرآن، قرآن به سنت و قرآن به عقل استفاده کرده و روش تفسیری آن جامع است. تفسیر قرآن به عقل در تفسیر تسنیم با گرایش های متفاوتی اعم از ادبی، کلامی، فقهی، فلسفی، عرفانی و اجتماعی سامان می یابد و گرایش آن گرایش اجتماعی است.

پژوهش حاضر با عنوان ژرف اندیشی از منظر قرآن که با مراجعه به کتب لغت، تفسیر و حدیث نوشته شده ‏است، در ابتدا به تبیین جایگاه اندیشه از نگاه قرآن می پردازد و سپس در راستای بررسی مفهوم ژرف ‏اندیشی، ویژگی های ژرف اندیشان مطرح می شود و در ادامه نیز موانع و عوامل ژرف اندیشی به تفصیل ‏بیان می گردد. تحقیق حاضر به این سوالات پاسخ می دهد که در نگاه قرآن، اندیشه از چه جایگاهی ‏برخوردار است؟ و چگونه می توان ژرف اندیشی را تقویت و یا تضعیف نمود؟ و این نتایج حاصل می شود ‏که قرآن بر فکر و اندیشه ای تأکید می ورزد که در مسیر و روشی مناسب به کار گرفته شده و منجر به ‏عبودیت بیشتر انسان گردد. در حقیقت ژرف اندیشی از دیدگاه قرآن، ارتباطی تنگاتنگ با عبودیت و ‏شناخت حقایق دارد و شامل دقت و تأمل در درک و شناسایی آیات الهی در آفاق و انفس، نظر در عواقب ‏امور، ادراک حقایق و تمییز میان امور مختلف، آگاهی مداوم بر آن حقایق و بازداشتن باطن انسان از ‏لغزشهاست برخی ویژگی های فردی و یا شرایط محیطی همچون گناهان، تقلید کورکورانه، پیروی از ‏هوای نفس، شتابزدگی، شبهات و پرداختن به کارهای لغو حجاب دیده جان می شود و انسان را از تشخیص ‏حقایق و سلوک در صراط مستقیم باز می دارند و عواملی همچون ایمان، تقوی، قرآن و سیر در تاریخ نیز ‏آدمی را در این زمینه یاری می رسانند.‏

سیطر? گفتمان مارکسیسم به مثابه یک مکتب مبارز و پیش رو، در فضای فکری و روشنفکری دهه های چهل و پنجاه جهان اسلام و ایران، پرسش ها و مباحثی را برانگیخت و گفتمان دینی و سنتی موجود را به چالش کشید. جامعه و تاریخ یکی از محورهای اساسی اندیش? مارکسیسم بود که متفکّران مسلمانی را که نسبت به فضای فکری روز آشنا و اندیشه مند بودند، برانگیخت تا به پرسش ها و مباحث مذکور پرداخته و با رجوع به منابع دینی پاسخ ها و مواضعی را تدارک بینند. از جمل? این متفکران مرتضی مطهری، محمّدباقر صدر و محمّدتقی مصباح یزدی می باشند که در رویارویی با این مکتب در مقام ارائ? دیدگاهی مبتنی بر منابع اسلامی برآمدند. کوشش های آنان در وهل? نخست، گونه ای جدید از مواجه و تعامل بی سابقه با متون دینی را ایجاب می کرد به گونه ای که معطوف به دریافت و استخراج دیدگاهی منسجم، یک پارچه و جامع از متون دینی دربار? یک پرسش و موضوع بود و به تبع آن، ره آورد نوینی به همراه داشت. روشی که این مفسران در تفسیر قرآن در پیش گرفته اند از نوع تفسیر موضوعی است. این مفسران در یافتن پاسخ سوالات به شیوه های گوناگونی عمل کرده اند. در برخی موارد، مشاهده می کنیم که این مفسران با قطعی انگاشتن آن چه در علم اثبات شده است، آیات را توجیه می کند. در برخی موارد نیز ابتدا نظریات دانشمندان را طرح نموده و سپس با تکیه بر مبانی خود، نظری? جدیدی را مطرح می کنند. در این گونه موارد شاهد دو شیو? برخورد با آیات قرآن توسط این مفسران هستیم. گاهی آیات را به وسیل? نظری? خود توجیه می کنند و گاه، با ارائ? معیارها و ملاک هایی که ریشه در مبانی و مقبولات درون دینی و برون دینی آنان دارد، دیدگاه قرآن را استخراج می کنند. اختلاف ها و شباهت هایی که این مفسران در طرح مسئله، طرح آیات و تفسیر آیات قرآن دارند، ناشی از اختلاف ها و شباهت های آنان در پیش فرض ها، میزان آگاهی از معارف دینی و بشری، انتظار از قرآن، شرایط اجتماعی و سیاسی و مبانی فلسفی، انسان شناختی و جهان شناختی است.

مکتب تفکیک به عنوان یک جریان جدید در فضای شیعی ایرانی پا به عرصه وجود گذاشته و تفکر و شیوه خود را به قدمت اسلام می داند. این مکتب نگاه انتقادی به پاره ای از جریان های اسلامی و شیعی دارد و نگاه ویژه ای به قرآن و احادیث می کند. نگاه و رهیافت این مکتب بر عدم مزج منابع شناختی ـ وحی، فلسفه و عرفان ـ است و دریافت معرفت از منبع وحی ـ که همان ثقلین است ـ را یگانه راه درست معرفی می کند. تفکیکیان با این نگاه به تفسیر قرآن پرداخته و بر حجیت ظواهر قرآن و حدیث تأکید می کنند و فلسفه و عرفان را در تفسیر ـ به خاطر بشری بودن این علوم و عدم توجه به حجیت ظواهر ـ دارای خطا می دانند. مکتب تفکیک در تفسیر، تمسک ـ به تنهایی ـ به حدیث یا قرآن را نمی پذیرد، به گونه ای که با تفسیر قرآن به قرآن، مخالفت می کند. این مکتب علاوه بر توجه به منبع وحی، از تعقل و اجتهاد در تفسیر خود بهره می گیرد، بدین سبب می توان روش آنان را اجتهادی مبتنی بر قرآن و روایات دانست. نهایتاً می توان گفت: رهیافت مکتب تفکیک ـ و به خصوص تفسیر مصباح الهدی که از تفاسیر مکتب تفکیک است ـ در تفسیر قرآن، بیشتر خصلت پیرایشی و سلبی نسبت به سنت تفسیری داشته ـ و با توجه به این که ابزارها و منابعی که به کار گرفته اند در تفاسیر شیعی به کار گرفته می شده است ـ حاوی مولفه و شاخصه ایجابی خاصی نیست.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.