تیره سنبلیان «hyacinthaceae» جنس ها و گونه های متنوع و فرآوانی دارد. در استان کرمانشاه 25 گونه از 5 جنس از این تیره گزارش شده است، بررسی تنوع شکل و ساختمان دانه گرده و زیرساختار آن در گیاهان این تیره دارای اهمیت می باشد. ریــخت شنــاسی دانـــه ی گرده 16 گونه از تیره سنبلیـــان به کمک میکروسکوپ نوری «lm»، 9 گونه به کمک میکروسکوپ الکترونی نگاره «sem» و 6 گونه به کمک میکروسکوپ الکترونی گذاره «tem» مورد بررسی ریخت شناسی قرار گرفت. نمونه های دانه گرده گیاهان از مناطق مختلف طبیعت استان کرمانشاه و نیز از هرباریوم دانشکده کشاورزی دانشگاه رازی جمع آوری گردید و به کمک کتاب های فلور مورد شناسایی قرار گرفت. دانه گرده کلیه گونه های مورد بررسی منفرد، تک شیاره، آراستار مُشبک تا مشبک ریز، قایقی تا بیـــضی شکل می باشد. بزرگتریـــن اندازه دانـه گرده در گـــونه ornithogalum arcuatum stev. «شیــــرمــــرغ کمانی» (98/0 ± 5/69 میکرومتر) و کوچکترین آن در گونـه bellevalia decolorans bornm. «تمشکیــن کرمانشاهی» (77/0 ± 08/33 میکرومتر) است. تحقیقات به دست آمده توسط میکروسکوپ الکترونی گذاره نشان می دهد که گونه های مورد بررسی از لحاظ ضخــامت اگزین «exine»، ضخامت تکتوم «tectum»، فوت لایر «foot layer»، قطر و طول ستون ها «columellae»، شکل و ضخامت سرستون ها «caput»، نسبت t/f «نسبت تکتوم به فوت لایر»، وجود و یا فقدان اگزین درونـــی «endexine» و ضخـامت لایه های انتیـن «intine» با یکدیـــگر متـــفاوت می باشند. شکل سرستون ها از دایره ایی تا بیضی کشیده و مستطیـــــلی مشاهده گردید. اگزیــــن درونی در ornithgalum brachystachys c.koch «شیرمرغ سرسان» تیغه ایی و در سایر گونه های مورد بررسی بسیار نازک و تکه تکه است. از این رو، تحقیقات گرده شناسی تنوع بسیار زیادی را در گونه های مورد بررسی نشان می دهد و ایــن امر می تواند به تفکیک بیشتر گیاهان این تیــره بپردازد. از طرفی ویژگی های ریخت شناسی دانه گرده این تیره را به تیره لاله در مقیاس وسیع نزدیک می کند. واژه های کلیدی: تیره سنبلیان، دانه گرده، tem ,sem,، آراستار، سرستون، اگزین، انتین، استان کرمانشاه ریخت شناسی دانه ی گرده تیره سنبلیان در استان کرمانشاه pollen morphology of hyacinthaceae family in kermanshah province

در این تحقیق، زنبورهای پارازیتویید شته ها (hymenoptera: braconidae: aphidiinae) در استان کرمانشاه مورد بررسی قرار گرفته و اطلاعات جدیدی در مورد فون زنبورهای aphidiinae کرمانشاه (در غرب ایران) ارائه شده است. نمونه برداری، در طول سال های 1388-1390 انجام گرفت و طی آن نمونه های متعدد گیاهان حاوی شته های سالم و پارازیته شده از مناطق مختلف استان جمع آوری شدند. شناسایی گونه ها بر اساس خصوصیات مرفولوژیک و مرفومتریک متعددی صورت گرفت. بسیاری از این خصوصیات دارای تغییرات داخل گونه ای بودند. داشتن شناخت کافی از دامنه ی میزبانی زنبورهای پارازیتویید کمک زیادی در شناسایی دقیق تر آنها می کند. به طور کلی، بیش از 200 نمونه حاوی شته های مومیایی شده جمع آوری شد و طی آن 9 جنس و 23 گونه از زنبورهای پارازیتویید شته ها از روی 44 گونه شته روی 69 گونه گیاه میزبان شناسایی شدند و 129 رابطه ی زنبور پارازیتویید-شته-گیاه میزبان گزارش گردید. از این تعداد 18 گونه ی آن برای استان جدید گزارش می شوند. گونه های lysiphlebus fabarum (marshall)، diaeretiella rapae (mintotosh)، binodoxys angelicae (haliday)،aphidius matricariae hliday و pauesia antennata (mukerji) به ترتیب فراوان ترین گونه ها بوده و به عنوان گونه های غالب شناخته شدند. همچنین گونه های praon exsoletum (nees) و aphidius colemani viereck گونه های کمیاب بوده و از مناطق محدودی جمع آوری شدند. شاخص شانون بیشترین میزان تنوع را در گونه های کرمانشاه (31/1)، سپس بیستون (27/1) و هرسین (21/1) و کمترین تنوع را در شهرستان گهواره (336/0) نشان می دهد. شاخص morisita-horn حداکثر شباهت (92 درصد) را بین گونه های کرمانشاه و ماهیدشت نشان می دهد و کمترین میزان شباهت گونه ای (1 درصد) نیز بین بیستون و سرپل ذهاب مشاهده شد. همچنین، برای جنس ها و گونه های استان کرمانشاه کلید تصویری تهیه شده است. گونه های شناسایی شده شامل گونه های زیر می باشند (گونه هایی که با * مشخص شده اند برای استان جدید هستند): adialytus ambiguus (haliday)*، a. salicaphis (fitch)*،lysiphlebus confusus tremblay and eady* ، l. fabarum (marshall)* ، aphidius colemani viereck*، a. eadi star?, gonzalez and hall* ،a. funebris mackauer* ، a. matricariae haliday*، star?* a. popovi ،a. rhopalosiphi de stefani-perez ، a. salicis haliday* ، a. smithi sharma & subba rao ، a. transcaspicus telenga*، binodoxys angelicae (haliday)* ، b. heraclei (haliday)*، trioxys pallidus (haliday)* ، praon exsoletum (nees)، p. necans (mackauer)*، p. volucre (haliday)، ephedrus niger gautier, bonnamour and gaumont* ، e. persicae froggatt، diaeretiella rapae *(m?ntosh و pauesia antennata (mukerji)* .

لاله واژگون (fritillaria imperialis l.) گیاهی چند ساله از خانواده سوسن (liliaceae) و از لحاظ دارویی و زینتی دارای اهمیت فراوانی است. اصلاح ژنتیکی آن به دلیل اطلاعات اندک در زمینه ذخایر توارثی این گیاه محدود می باشد، لذا بررسی تنوع ژنتیکی آن ضروری به نظر می رسد. در این مطالعه تنوع ژنتیکی سه جمعیت لاله واژگون شامل 81 نمونه بوسیله دو نشانگر مولکولی issr و aflp و صفات مورفولوژی دانه گرده مورد ارزیابی قرار گرفت. استخراج dna با استفاده از روش ctab انجام شد. در روش issr در مجموع 133 باند توسط 14 آغازگر تصادفی تکثیر شدند که 95 باند (06/70 درصد) چند شکل بود. میانگین باند تولید شده برای هر پرایمر 5/9 بود. در روش aflp در مجموع 402 باند توسط 5 جفت آغازگر aflp بکار رفته، تکثیر شدند که از میان آنها 297 باند (88/73 درصد) چند شکل بود. میانگین باند تولید شده برای هر آغازگر 4/80 بود. در ترکیب داده های دو نشانگر نیز تعداد 535 باند تولید شدند که تعداد 392 (15/71 درصد) باند چند شکل نشان دادند. با استفاده از نشانگر issr ضریب تشابه جاکارد بین 279/0 تا 706/0 متغیر بود و در تجزیه خوشه ای با استفاده از روش complete، هفت گروه تشکیل شد. همچنین در نشانگر aflp تغییرات ضریب تشابه جاکارد بین 373/0 تا 651/0 بود و در تجزیه خوشه ای سه گروه تشکیل شد. در ترکیب نشانگرهای issr و aflp ضریب تشابه جاکارد بین 363/0 تا 639/0تغییرات نشان داد و در تجزیه خوشه ای پنج گروه تشکیل شد. آزمون مانتل بیانگر همبستگی معنی دار بین ماتریس تشابه دو نشانگر بود. در تجزیه خوشه ای نمونه ها با استفاده از صفات مورفولوژی دانه گرده، چهار گروه تشکیل شد و آزمون مانتل بیانگر همبستگی معنی دار بین ماتریس تشابه نشانگر aflp و صفات مورفولوژی دانه گرده بود. نتایج نشان دهنده کارایی بهتر نشانگر aflp در تفکیک نمونه ها و جمعیت های مختلف لاله واژگون بود. با توجه به دندروگرام های ترسیم شده، گروهبندی ها بر اساس نشانگر های مولکولی و صفات مورفولوژی، تصویر تقریبا واضحی از پراکنش جغرافیایی نمونه ها ارائه داد.