نام پژوهشگر: سیدمسعود سیف
جعفر مذهبی عبدالرزاق حسامی فر
بسیاری از تئوری های علمی هویات غیرقابل مشاهده ای را فرض می کنند که هرگز نمی توان وجودشان را به طور مستقیم اثبات کرد. تنها راه اثبات وجودشان از طریق پیش بینی های موفقی است که از آن تئوری-ها ناشی می شود؛ اما این رویکردی است که تنها رئالیست های علمی آن را قبول دارند و آنتی رئالیست ها نمی پذیرند. به عبارت دیگر، رئالیست ها معتقدند که می توان وجود هویات نظری را از موفقیت یک تئوری در عرصه ی پیش بینی با استفاده از برهان ibe (استنتاج به قصد بهترین تبیین) استنتاج کرد؛ بر عکس رئالیست ها، آنتی رئالیست ها با تکیه بر برهان تعیین ناقص و برهان فرا ـ استقرایی بدبینانه، این رویکرد را رد می کنند. موضوع رئالیسم علمی معمولأ از سه دیدگاه بررسی می شود: متافیزیکی (وجودشناختی)، معرفتی و معناشناختی. دیدگاه متافیزیکی درباره ی وجود مستقل از ذهن هویات نظری بحث می کند. دیدگاه معرفتی به باورهای ما درباره ی پیشرفت های علمی و دیدگاه معناشناختی به چگونگی تفسیر ما درباره ی شرایط صدق گزاره های علمی مربوط است؛ در ضمن این موضوع می تواند مباحث گوناگونی مثل عقلانیت، نسبی گرایی، واقعیت و نمود، تئوری های مربوط به حقیقت، تبیین و غیره را شامل شود. در موضوع رئالیسم علمی مناقشات بی پایان زیادی وجود دارد. به نظر می رسد راه حل کارل پوپر برای حل مشکل استقرا و توجیه گرایی در علم، یعنی همان معرفت حدسی، با تأکید بر عقلانیت انتقادی و رئالیسم متافیزیکی تا حدودی می تواند پایان بخش این مناقشات باشد.
فاطمه پوردوست محمد تراتانی سیدمسعود سیف
کانت فیلسوف بزرگ مغرب زمین که در تحول فلسفه ی غرب سهم به سزایی داشته ، دارای آراء بسیار مهم و متفاوتی در زمینه ی عقل چه در حوزه ی نظری و چه در حوزه ی عملی است که می توان آن-ها را از بارزترین آرائی دانست که تا به حال در میان فیلسوفان مطرح شده است . فلسفه ی کانت به نوعی نشانگر کوششی است که عقل آدمی برای شناسایی محدودیت های خویش در دو حوزه ی نام برده به کار می گیرد . فلسفه ی عملی کانت در مجموع شامل فلسفه ی اخلاق ، فلسفه ی حقوق ، انسان شناسی و فلسفه ی تاریخ است ، که کانت تمام این مضامین را در یک وحدت تألیفی گردآورده است . مفهوم خودآئینی و خودمختاری انسان مرکز ثقل این وحدت تألیفی را تشکیل می دهد و گوهر این مرکز ثقل ( خودآئینی ) عبارت است از مقام و شأن قانونگذاری که صرفاً مختص عقل بوده و نه هیچ چیز دیگر. عقل به اعتبار شأن عملی اش پایه ی اخلاق است و اخلاق عبارت است از انطباق رفتار با قانون عامِ کلیِ اراده ای که آزاد و خودآئین است . و شاید بهتر باشد بگوئیم که تمامی فلسفه ی اخلاق کانت مبتنی بر حضور خودآئین انسان در این جهان است و بس ، و همین خودآئینی محور اصلی تمام فلسفه ی اخلاق کانت است . کلید واژه : کانت ، اخلاق ، وظیفه ، خودآئینی .