موزائیک رگه ای گندم بیماری جدی و خطرناک گندم زمستانه و بسیاری از گیاهان خانواده گراس هاست. توسعه ارقام مقاوم به ویروس موزائیک رگه ای گندم موثر ترین روش کنترل بیماری است. این مطالعه بر روی نسل f1 یک مجموعه تلاقی دی آلل گندم نان انجام شد. هیبرید های حاصل و والدین در قالب طرح کاملاً تصادفی با 4 تکرار کشت شدند. تجزیه داده ها به دو روش گریفینگ و هیمن صورت گرفت. تجزیه واریانس قابلیت های ترکیب پذیری به روش گریفینگ نشان داد که واریانس های gca و sca برای صفت مورد مطالعه بسیار معنی دار بودند، که این بیانگر اهمیت اثرات افزایشی و غیر افزایشی ژن در کنترل مقاومت به ویروس است. نسبت بین اجزای واریانس قابلیت ترکیب پذیری بزرگ بود، که بیانگر اهمیت بیشتر اثرات افزایشی ژن در کنترل مقاومت به ویروس موزائیک رگه ای گندم است، بنابراین عملکرد نتاج می تواند با توجه به اثرات gca به تنهایی پیش بینی شود. اثرات متقابل معنی دار نبودند که نشان دهنده این است که جهت تلاقی در فرآیند گرده افشانی مهم نبود. نتایج آنالیز واریانس به روش هیمن نیز ضمن مطابقت با نتایج بالا، نشان داد که علاوه بر اثرات افزایشی و غالبیت اثرات متقابل غیر آللی (اپیستازی) نیز در کنترل توارث مقاومت به ویروس دخیل هستند. قابلیت توارث عمومی 8/88%و قابلیت توارث خصوصی 5/54% بود. اثر افزایشی معنی دار ژن و قابلیت توارث خصوصی نسبتاً بالا نشان می دهد که بهبود صفت مقاومت به ویروس می تواند به وسیله انتخاب والدین برتر در نسل های در حال تفرق بدست آورده شود و کارایی انتخاب برای این صفت می تواند بالا باشد.

چکیده ندارد.

به نظر می رسد افزایش میزان پروتئین و فعالیت آنزیم پراکسیداز و فنل کل در ارقام مقاوم می تواند به عنوان معیار انتخاب در مراحل اولیه گزینش برای مقاومت به این ویروس در نظر گرفته شود.

از آنجا که عملکرد صفتی کمی و پلی ژنیک میباشد و از روش انتخاب مستقیم پیشرفت چندانی روی آن حاصل نمی شود ناگزیربه انتخاب غیر مستقیم خواهیم بود.یکی از روشهای موثر انتخاب غیر مستقیم استفاده از شاخصهای انتخاب است.بر این اسا س 1379 - 1378 پژوهشی مزرعه ای در دو منطقه در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی کوشکک و باجگاه انجام گرفت . دراین تحقیق 13 هیبرید ذرت در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار کشت گردید و در طی 5 مرحله نمونه برداری نهایتا 35 صفت اندازه گیری شد و مورد محاسبه قرار گرفت.نمونه برداری در مراحل طویل شدن ساقه ، ظهور کامل گل تاجی ، شیری شدن دانه ، خمیری سخت و رسیدگی فیزیوبوژیک انجام شد.صفاتی که تفاوت معنی داری نشان دادند از نظر وراثت پذیری ، همبستگی ژنوتیپی باعملکرد ، ضرایب تغییرات ژنوتیپی و فنوتیپی و پیشرفت ژنتیکی مورد ارزیابی قرار گرفتند. در این مرحله 17 صفت جهت انجام تجزیه علیت انتخاب شد و نهایتا پس از انجام تجزیه علیت 12 صفت عملکرد دانه (تن در هکتار) ‏‎cgr4‎‏، طول بلال ، ‏‎nar2, nar3, lai2, lai4‎‏، تعداد ردیف در بلال طول میانگره در مرحله سوم ، تعداد گره در مرحله سوم ، ارتفاع گیاه در مرحله سوم و وزن بلال با پوشش در مرحله آخر نمونه برداری جهت تشکیل شاخصهای انتخاب مورد گزینش قرار گرفتند.اولین نوع شاخص از روش رابینسون تشکیل گردید که شاخص شامل صفات عملکرد دانه ‏‎nar2,lai2‎‏ تعداد ردیف در بلال و تعداد گره درمرحله سوم برترین شاخص از این نوع بود.شاخص سود ژنتیکی ، شاخص نوع دوم بود که در این شاخص ، شاخص شامل صفات ‏‎lai4‎‏ و تعداد گره در مرحله سوم برترین شاخص بود.شاخص نوع سوم و چهارم از نوع شاخص اپتیمم بود که در نوع سوم وراثت پذیری صفات با علامتهای یکسان به عنوان ارزشهای اقتصادی صفات در نظر گرفته شد که برترین شاخص از این نوع شامل صفات عملکرد دانه و ‏‎nar2‎‏بود و در شاخص نوع چهارم با توجه به علامت همبستگی ژنوتیپی صفات با عمکرد به این ارزشهای اقتصادی علامت متناسب داده شد که نهایتا برترین شاخص از این نوع نیز شامل صفات عملکرد دانه و ‏‎nar2‎‏بود.

هدف اولیه اصلاح نباتات افزایش عملکرد است. در ایران ارقامی از توده های بومی یا ارقام خارجی معرفی شده اند . اما اینکه این ارقام چه اندازه بهبود ژنتیکی داشته اند نامشخص می باشد. به این منظور تعداد 13 رقم گندم که از سال 1378 - 1330 معرفی شده بودند در تحقیق استفاده شد. این آزمایش در باجگاه و کوشکک استان فارس اجرا شد و در هر منطقه هم آبیاری مطلوب و هم تنش بکار برده شد . صفات عملکرد بیولوژیک ، عملکرد دانه ، نسبت وزنی سنبله به ساقه ، شاخص برداشت ، تعداد سنبلچه در سنبله ، تعداد سنبله در متر مربع ، تعداد دانه در متر مربع ، طول سنبله ، وزن خشک ساقه ، تعداد روز تا گلدهی و رسیدگی فیزیولوژیک اندازه گیری شد. داده ها با استفاده از نرم افزار های آماری ‏‎spss , mstat-c‎‏ تجزیه شد. مقایسه میانگین در سطح 5 درصد انجام شد و ظرایب همبستگی پیرسون محاسبه گردید. نتایج نشان داد که ارقام جدید عملکرد بیشتری نسبت به ارقام قدیمی داشتند . تعداد روز تا گلدهی و رسیدگی ، تعداد دانه در سنبله و مترمربع در ارقام جدید افزایش یاقت ولی شاخص برداشت در مقایسه با دیگر کشورها پایین بود. ارقام پاستور و مرودشت بر مبنای کاهش عملکرد در تنش به ترتیب دارای بیشترین و کمترین بهبود ژنتیکی بودند. بدلیل اینکه ارقام جدید برای محیط های غیر تنش زا اصلاح شده اند ، در مقایسه با ارقام قدیمی به کمبود آب حساسیت بیشتری داشتند.