از آن جا که «مکان» در شناسایی و بررسی حوادث سیاسی ، اجتماعی ، اقتصادی و حتی شخصیت افراد رکنی اساسی است ، جایگاهی ویژه در تحقیقات ادبی به خود اختصاص داده است . در قرن معاصر به دلیل پیشرفت های علمی و صنعتی هر روزه به اهمیت مکان افزوده می شود ، به گونه ای که شعر معاصر با استفاده از فرهنگ و تمدن موجود در تلاش برای به تصویر کشیدن جامعه انسان و زندگی وی در بعد مکانی است و منجر به انقلاب های جهانی در سطوح اجتماعی و فکری و ... می گردد . این پایان نامه با موضوع « تصویر شهر در شعر نزار قبانی » در ابتدا به مسیر تطور تاریخی شهر در دوره های مختلف ادبیات عربی پرداخته و در ادامه ، تصویر آن را در شعر معاصر عربی بررسی کرده است . سپس تصویر شهر را در شعر نزار قبانی - یکی از پرمخاطب ترین شاعران معاصر عرب – توصیف می کند و از آن جا که شاعر به خاطر سروده های عاشقانه بیشتر شناخته می شود ، از جنبه مهم دیگری ازشعرش پرده برمی دارد و او را شاعری به تمام معنی متعهد و وطن دوست معرفی می کند . به گونه ای که نزار در ابتدا فقط زیبایی های وطنش را می بیند وکوهها و رودها و...را توصیف می کند ، سپس با ذکر شعرهایی که در آن ، از تمام چراغ قرمز ها و هنجارهای سیاسی و اجتماعی پا را فراتر گذاشته است ، نزار قبانی را آئینه تمام نمای دردهای وطنش معرفی می کند و در پایان به این نکته اشاره می کند که او همان گونه که سر بر سینه معشوق می گذارد و می گرید ، سربر خاک سرزمینش نیز گذاشته و گریه می کند . کلید واژه ها : نزارقبانی ، شعر معاصر، شهر ، وطن .

این تحقیق در ابتدا به چگونگی پیدایش داستان و مراحل تطور آن در دوره های مختلف ادبیات عرب پرداخته، و در ادامه با توضیح عناصر داستانی داستانهای نوین به بررسی تطبیقی تک تک آنها در مقامات بدیع الزمان می پردازد. شاید در نگاه اول به دلیل لفظ پردازی در مقامات به نظر برسد که این اثر فقط به قصد لغت نگاشته شده است، ولی بدیع الزمان همدانی با هنرمندی کم نظیر خود، تمام توانش را برای بیان آن در قالبی داستانی به کار بسته است. با وجود اینکه ادبا در مورد داستانی بودن این اثر نظرات متفاوت و گاه متناقضی دارند اما در این رساله ، با بررسی و تجزیه و تحلیل عناصر داستانی در مقامات بدیع الزمان، این نظر از دیدگاه علمی ارائه می گردد و ضمن ثابت کردن جنبه ی داستانی مقامات ، با برشمردن خصایص داستانهای امروزی ، جایگاه آن را در حوزه ی ادبیات داستانی مشخص می کند. در این تحقیق مشخص شد که مقامات بدیع الزمان اکثر عناصر داستانی داستانهای نوین ، مانند پیرنگ، شخصیت، گفتگو، کانون تمرکز ، زاویه ی دید، حادثه، سبک ، صحنه و حقیقت مانندی را داراست، هرچند که این عناصر دارای شدت و ضعف هایی هستند ولی روی هم رفته توانسته اند مقامات را به عنوان یک اثر داستانی مطرح سازند، و بدیع الزمان به خوبی توانسته است با تکیه بر خیال خویش، اوضاع اجتماعی، اقتصادی و سیاسی قرن چهارم حکومت عباسی را در قالبی داستانی به تصویر بکشد. کلمات کلیدی: بدیع الزمان همدانی، مقامات، ادبیات داستانی، داستان کوتاه

شعر سیاسی فنی از کلام است که به نظام سیاسی وابسته است وهدف آن هم سیاست است.این نوع از شعر از یک نظام سیاسی حمایت می کند و یا آن را مورد نقد , بررسی و حمله قرار می دهد.شعر سیاسی از همان آغاز پیدایش شعر عرب،با آن قرین و همراه بوده است. در عصر جاهلیت،شعر سیاسی ارتباطی تنگاتنگ با قبیله به عنوان یک نظام سیاسی کوچک داشت و بسان روزنامه ای بسیاری از جوانب داخلی و خارجی آن را بیان می نمود. درصدر اسلام وزمان رسول الله(ص)، شعرسیاسی ابزارحمایت ازدین جدید ودفاع ازآن درمقابل شاعران مشرک بود.بعد از وفات رسول الله(ص) ، اختلاف مسلمانان برسر جانشینی آن حضرت باعث گسترش شعر سیاسی گشت.در عصر خلفای راشدین ,شعر سیاسی به فتوحات اسلامی و گسترش اسلام اختصاص یافت. اما شعر سیاسی به عنوان یک غرض شعری خاص ، بعد از شکل گیری حکومت اموی وتشکیل احزاب سیاسی مورد استفاده قرار گرفت. از جمله این گروه ها شیعه و خوارج بودند. آنها به خاطر دیدگاه های متفاوت پیرامون خلافت ، مخالف حکومت اموی بوند . بدین جهت, شعربسان رسانه ای دیدگاه های سیاسی آنها را منعکس نموده است. شعر شیعه شامل استدلال جهت اثبات حق اهل بیت برای خلافت و نمایانگر سختی ها و بلاهای واردشده بر اهل بیت است ، علاوه برآن به مدح اهل بیت و هجو مخالفان آنها پرداخته است. شاعران خوارج نیز به بیان اصول ومبادی این حزب ومناقب اعضای آن , رثای کشته شدگان و هجودشمنانشان پرداخته اند. شاعران خارجی برخلاف همتایان شیعه ، شعر را فقط در خدمت حزب خویش قرار داده اند. هرچند شاعران هردو گروه در هجو و تاختن به بنی امیه با یکدیگر هم صدا گشته اند. واژگان کلیدی: شعرسیاسی – شیعه – خوارج- عصر اموی

چکیده حکمت در لغت به معنای عقل، عدل وداد، علم و دانش، حلم و بردباری، راستی و درستی، پند و اندرز، فلسفه و... بوده و در قرآن علاوه بر معانی مذکور به معنای دین، حقیقت و کلام خدا هم آمده است. حکمت در ادب عبارت است از جملات کوتاه و دلنشین که حاوی پند و اندرز در زمینه های دینی، اخلاقی، اجتماعی و غیره می باشد؛ و به دو دسته نظری (اعتقادی) و عملی (فضایل اخلاقی) تقسیم می شود. از دیرباز بویژه در عصر جاهلی ذکر مسائل اعتقادی و فضایل اخلاقی و ارزشهای والای انسانی در ضمن دیگر اغراض شعری در شعر شاعران عرب رایج بوده است. در دوره-ی اسلامی، معارف قرآن و احادیث نبوی به حکمت غنا بخشیده و در دوره ی عباسی در اسلوب و مفاهیم آن تغییر قابل توجّهی ایجاد شد؛ تا آنجا که در شعر برخی از شعرا مانند ابو العتاهیه، حکمت موضوع اصلی قصیده قرار می گیرد و یا برخی از قصائد به جای مقدمات طللی با حکمت و مسائل حِکَمی شروع می شود. شریف مرتضی از شاعران دوران دوم عباسی است که در این زمینه طبع آزمایی نموده است، وی در زمینه حکمت نظری به موضوعاتی چون مرگ، خلقت و آفرینش انسان، دنیا، معاد، اهل بیت، زهد و ... و در زمینه حکمت عملی به فضایل انسانی و اخلاقی چون دوستی، جود و کرم، فخر، صبر و بردباری، عزّت و بزرگواری، علم، ریاست و ... پرداخته است که در این زمینه تأثیر پذیری وی از قرآن، احادیث و اعتقادات وی کاملاً مشهود است، به گونه ای که از موارد مورد توجّه شعر وی، پرداختن به مفاهیم اسلامی و تبیین و تحلیل آن به شکل عام و ذکر اندیشه های شیعی به طور خاص است.

صور خیال، ابزاری است که ادیب برای انتقال مفاهیم و تصورات خود به دیگران از آن بهره می گیرد. کاربرد این صور در کلام، زیبایی شایان توجهی داشته و کلام ساده و معمول را به درجه ی ظرافت و ماندگاری می رساند. استعاره یکی از مهم ترین صور خیال است که پیوندی نا گسستنی با دیگر فنون بیانی دارد؛ این فن از یک سو با تشبیه و از سوی دیگر با مجاز و کنایه مرتبط است. دید گاه های متفاوت ارباب فن در این زمینه، نشان می دهد که در حوزه ی معنایی استعاره متزلزل بوده اند. این عدم یکسانی آراء بیش از آن که ناشی از پریشانی تعاریف باشد، ثمره ی دقت و تنوع نظر قدما در مفهوم استعاره است. در این پژوهش سعی شده ضمن بررسی و نقد تعاریف استعاره و بیان اقسام آن - اعمّ از مصرّحه، مکنیه، تخییلیه و تمثیلیه و . . . - ارتباط آن با دیگر فنون بیان واکاوی شده و آن گاه، آرای علما در این زمینه مورد کنکاش و نقد و تحلیل قرار گیرد

تصویرپردازی شعری یکی از پرکاربردترین اصطلاحات نقد ادبی است که در دورهی شکوفایی نقد جدید مقبولیت فراوان یافته است و شاعران معاصر از آن به عنوان ابزاری رهگشا در ساخت قصیده و ارائهی ابعاد مختلف دیدگاه خود ?ره جستهاند. سهراب سپهری شاعر نوگرای معاصر ایرانی است که در دو زمینهی شعر و نقاشی آثار متعددی از خود به یادگار ?اده است. از سوی دیگر علی احمد سعید (ادونیس)، شاعر معاصر سوری است که علاوه بر شعر در حوزهی نقد ادبی نیز فعالیت داشته و از وی آثار نقدی منتشر شده است. « الّثابت و المتح ? ول » بحثبرانگیزی مانند کتاب سپهری و ادونیس از نظر نوآوری و ایجاد سبک، رهایی از قید و بند وزن و قافیه، بکارگیری کلام آهنگین و خلق زبان شعری خاص خود، نکات مشترک فراوانی دارند. علاوه بر این تصویر شعری و جلوههای گوناگون آن در آثار این دو شاعر تصویرگرا، نمودی بارز و بیسابقه دارد، به گونهای که تصاویر شعری این دو شاعر به میزان قابل ملاحظهای همسان و گاه نیز متفاوت است. پژوهش حاضر به بررسی اشعار سپهری و ادونیس در موضوع تصویر شعری پرداخته و نقاط اشتراک و اختلاف این دو شاعر را در بکارگیری عناصر تصویرساز، در بوتهی مقایسه و تحلیل قرار میدهد.

به گواهی تاریخ، بشریّت در هر برهه از زمان و در هر عرصه ای نیازمند ارزش های انسانی است. به ویژه در قرون معاصرکه با پیدایش انقلاب های صنعتی و پیشرفت های سریع رایانه-ای،گرایش انسان به مادّیات و جنبه های ظاهری به طور روز افزونی گسترش یافته ودر نتیجه ی این تغییر و تحوّل، رویکرد بشر روز به روز به ارزش های والای انسانی کمرنگ تر گشته است؛ که البته در این میان، نمی توان تلاش های غرض ورزانه ی عده ای سودجو را برای دامن زدن به این آشفتگی اخلاقی نادیده گرفت. این در حالی است که "انسان" و"ارزش های انسانی" موضوعی گسترده ا ست که صفحات بسیاری از کتاب بزرگ تاریخ بشر را به خود اختصاص داده است و تأثیر پایبندی به این ارزش ها، به خوبی در تمامی دستاوردهای انسان، به ویژه در آثار ادبی که انعکاس تفکّرات وبازتاب اندیشه های پدیدآورندگان آن می باشد، نمایان است. این پایان نامه با موضوع "بررسی و مقایسه ی ارزش های اخلاقی در شعر صعالیک و عیّاران در کتاب سمک عیّار" ابتدا با بهره گیری از مطالب کتاب سمک عیّار که بزرگ ترین و قدیمی-ترین سند به جا مانده در مورد عیّاران است و اشعار شاعران صعلوک، چگونگی شکل گیری و دلایل گرایش افراد به این دو گروه را مورد بررسی قرار داده و پس از شرح اندیشه و اعتقادات آن ها، و نگاهی به زندگانی چند تن از مشهورترین افراد این دو گروه، با ذکر شواهدی ازمتون ادبی مذکور، میزان پایبندی افراد این دوگروه به ارزش های انسانی را مورد بررسی قرار داده و به مقایسه ی آن ها می پردازد و چنین نتیجه می گیرد که این دو گروه، علی رغم اینکه در بسیاری موارد از سوی افرادی که غالباً ثروتمندان و سران مرفّه جامعه بوده اند، به عنوان دزدانی قهّار و بی رحم معرّفی می شدند، تنها جوانمردانی بودند که دغدغه-ی خاطرشان، دستگیری درماندگان و بازپس ستاندن حق مظلومان روزگار خود بوده است.

پس از قرآن کریم و حدیث نبوی، سخنان امام علی (ع) که بخش اعظم آن در نهج البلاغه گردآوری شده، یکی از منابع با ارزش و گرانبهایی است که مضامین مختلف دینی، سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و … را در خود جای داده است؛ علاوه بر نهج البلاغه اشعاری با مفاهیمی تقریباً شبیه به مطالب فوق نیز به آن امام همام منسوب است. به دلیل شباهت ها و مطابقت های چشمگیری که این دو اثر در مضامین با هم دارند، بررسی و مقایسه ی این دو، هرچه بیشتر پرده از شباهت ها و تفاوت های آنها برمی دارد. این پژوهش با بررسی موضوع باورهای دینی و فضایل اخلاقی که بخش عمده ی آن را تشکیل می دهد، به این نتایج دست یافت که بسیاری از مفاهیم نهج البلاغه و دیوان منسوب به امام (ع) در این دو موضوع بسیار شبیه به هم بوده و تفاوت آن ها بسیار اندک است. بعلاوه، در برخی موارد، به نظر می آید که بعضی از تعابیر دیوان از لحاظ الفاظ و تراکیب کاملاً شبیه به متن نهج البلاغه بیان شده که قرابت نزدیک این دو متن منثور و منظوم می تواند نشان آن باشد که هر دو اثر از یک منبع و مصدر سرچشمه گرفته و بر زبان و قلم هنرمندی صاحب ذوق جاری گشته اند.

تحقیق درباره شخصیّت های تأثیرگذار جهان اسلام در قرن اوّل هجری, علاوه بر نشان دادن اوضاع آن روزگار، اعم از اوضاع سیاسی، مذهبی، اجتماعی و ...زمینه تأمّل و عبرت گیری از گذشته را برای انسان، فراهم می آورد. مالک بن حارث نخعی(?-38یا37ق)، از فرماندهان بزرگ و شجاع سپاه امام علی (ع) است که در عصر جاهلی و اسلامی می زیست. نقش سیاسی او، بیشتر در زمان خلافت امام علی (ع) و جنگ های جمل و صفّین بروز یافت. او علاوه بر جنگاوری و فضایل نیک اخلاقی، در زمره شاعران و سخنوران نیز قرار دارد که به این صفت او به ویژه شاعر بودن وی، کمتر پرداخته شده است. شعر وی که در لابه لای کتاب های تاریخی به صورت پراکنده آمده است، در مجموعه ای با عنوان «دیوان مالک الأشتر»، گردآوری شده و به حدود صد و پنجاه و شش بیت می رسد. این ابیات، گنجینه ای است که عواطف مالک و موقعیّت هایی که وی در آن قرار گرفته، برخی از رویدادهای سیاسی زمان وی و جبهه گیری او در این رویداد ها را به خوبی نشان می دهد. در این پژوهش سعی شده است تا علاوه بر معرّفی مالک و اشاره به اغراض شعری در عصر جاهلی و صدر اسلام اعم از فخر، هجو، مدح و رثا و غیره، با بررسی اشعار مالک، اغراض و مفاهیم آن که از عقیده اسلامی او نشأت می گیرد، استخراج شده و در پایان به برخی از نکات بلاغی و آرایه هایی که مالک آن ها را در شعرش به کار گرفته است، اعم از مباحث مربوط به علم معانی، بیان و بدیع اشاره شود. کلمات کلیدی: مالک اشتر، اغراض شعری، مضامین شعری، نکات بلاغی تحقیق درباره شخصیّت های تأثیرگذار جهان اسلام در قرن اوّل هجری, علاوه بر نشان دادن اوضاع آن روزگار، اعم از اوضاع سیاسی، مذهبی، اجتماعی و ...زمینه تأمّل و عبرت گیری از گذشته را برای انسان، فراهم می آورد. مالک بن حارث نخعی(?-38یا37ق)، از فرماندهان بزرگ و شجاع سپاه امام علی (ع) است که در عصر جاهلی و اسلامی می زیست. نقش سیاسی او، بیشتر در زمان خلافت امام علی (ع) و جنگ های جمل و صفّین بروز یافت. او علاوه بر جنگاوری و فضایل نیک اخلاقی، در زمره شاعران و سخنوران نیز قرار دارد که به این صفت او به ویژه شاعر بودن وی، کمتر پرداخته شده است. شعر وی که در لابه لای کتاب های تاریخی به صورت پراکنده آمده است، در مجموعه ای با عنوان «دیوان مالک الأشتر»، گردآوری شده و به حدود صد و پنجاه و شش بیت می رسد. این ابیات، گنجینه ای است که عواطف مالک و موقعیّت هایی که وی در آن قرار گرفته، برخی از رویدادهای سیاسی زمان وی و جبهه گیری او در این رویداد ها را به خوبی نشان می دهد. در این پژوهش سعی شده است تا علاوه بر معرّفی مالک و اشاره به اغراض شعری در عصر جاهلی و صدر اسلام اعم از فخر، هجو، مدح و رثا و غیره، با بررسی اشعار مالک، اغراض و مفاهیم آن که از عقیده اسلامی او نشأت می گیرد، استخراج شده و در پایان به برخی از نکات بلاغی و آرایه هایی که مالک آن ها را در شعرش به کار گرفته است، اعم از مباحث مربوط به علم معانی، بیان و بدیع اشاره شود. کلمات کلیدی: مالک اشتر، اغراض شعری، مضامین شعری، نکات بلاغی

یکی از ترکیب های پرکاربرد در قرآن بسان هر متن دیگر، ترکیب وصفی است. در قرآن صفات متنوّعی از نظر معنا و لفظ وجود دارد که این صفات نیز به همراه موصوف ها ی متفاوتی از نظر لفظ و معنا به کار رفته اند.در خصوص معانی صفات مورد بحث، مترجمین قرآن و مفسّران بزرگ قرآن، نظرات متفاوتی دارند؛ هم چنین لغت شناسان زبان عربی و لغت شناسان الفاظ و مفردات قرآن تفاوتی بین ریشه یا معانی این صفات بیان کرده اند که با بررسی صفات مورد بحث و ریشه یابی لغوی آنان، می توان به معانی متفاوت آنها دست یافت. بعد از بررسی صفات، روشن شد که اکثر صفات مورد بحثی که در قرآن به کار رفته اند، نکره هستند و نکره بودن در بردارنده ی مفاهیم زیادی است از جمله؛ شمولیّت و عمومیّت این صفات را می رساند. به عنوان مثال هرگاه صفات «لطیف»، «رحیم» و «کریم» خاصّ ذات باری تعالی باشد، لطف، مرحمت و کَرَم خداوند را به تمام موجودات می رساند. هم چنین وقتی صفات مشترک با موصوف ها ی متعدّدی از نظر لفظ و معنا به کار رفته باشد، بیانگر شمولیّت و عمومیّت این صفات است. در این پژوهش، سعی شده است که علاوه بر معرّفی صفات مشترک قرآن و موصوف-های متعدّد آن ها معانی این صفات نیز تبیین شود و ریشه ی لغوی صفات مورد بحث و تا حدّ امکان، فعل مجرّد آنها از نظر لازم و متعدّی بودن بررسی و در پایان به دیدگاه های مفسّران درباره این صفات اشاره شود. پژوهش ها حاکی از این است که صفات مشترک با موصوف های متفاوت دارای بار معنایی متفاوتی نیز هستند؛ به عنوان مثال: «مُبین» در «ضَلال مُبین» به معنای روشن و در «رسول مُبین» به معنای روشنگر است، و همه ی اینها ناشی از گستردگی معانی این الفاظ است که چنین تفاوت معنایی در آن مشاهده می شود. کلمات کلیدی: صفات مشترک در قرآن، موصوف صفات مشترک، اختلاف معنایی صفات.

سفر خیالی در شعر عربی نمونه¬ای است که برخی از جوانب و دیدگاه¬های فکری و هنری مرتبط با واقعیّت¬های عربی را که در نهضت فرهنگ عربی معاصر حائز اهمیّت بوده¬اند، به تصویر می¬کشد. انسان از زمان خلقت با بهره جستن از این سفرها و با به کارگیری آن به عنوان فنی ادبی توانسته است احساسات و تصاویر زندگی¬ خویش را ترسیم نماید .جمِل صدقی الزهاوی ِیکی از شاعران بلند آوازه¬ی ادبیات معاصر عراق, با قصیده بلند «ثوره فی الجحیم» در زمینه حماسه و ادبیات مقاومت و به تبع آن, سفرخیالی گام نهاد. این اثر متشکل از 435 بیت می¬باشد که شاعر آن را بر وزن و قافیه یکسانی سروده است. زهاوی موضوع این حماسه را از کتاب¬های دینی، در مورد اوصاف بهشت و جهنم و از کمدی الهه دانته و رساله الغفران ، روایات و همچنین وضعیت اجتماعی که شرق عربی در آن به سر می¬برد، الهام می¬گیرد. حماسه < ثوره فی الجحیم> در برگیرنده¬ی اندیشه¬ی حاکم زمانه زهاوی در مورد دنیا وآخرت، اعتقادات و باورها است. شاعر تلاش نموده تا این مسائل را مورد کنکاش قرار دهد و آسیب شناسی نماید. این پژوهش که به شیوه¬ی کتابخانه¬ای و روش توصیفی-تحلیلی صورت گرفته است به دنبال تحلیل و بررسی هرچه بیشتر سفرهای خیالی در ادبیات عرب و سبک ادبی قصیده¬ی ثوره فی الجحیم و تأثیر تأثرات آن است. یافته¬های پژوهش حاکی از آن است که واقعیت¬های تلخ اجتماعی باعث پناه آوردن شاعر به درون خویش شده وجوهره وجودی خود را نمایان می¬سازد. وی همچنین برای بیان تصویر¬های جامعه و رسوا ساختن مفاسد آن به جهان دیگر سفر می¬کند. در واقع شاعر تمام مسائل و اموری که باعث ترس، تعصب، خرافه¬گویی، فساد و بیماری¬های اجتماعی می¬شود را به صورت رمزگونه در فضای آن جهان به تصویر می¬کشد و منظور وی جامعه¬ی خویش است.

یکی از حوزه های مطالعات بین رشته ای، جامعه شناسی ادبیات است که اندکی پس از ظهور آثار ادبی خود نمائی می کند تا ارزش و تبحر و مهارت ادیب را در آثارش نشان دهد. از جمله نظریه پردازانی که به نقد و تحلیل ساختار جامعه پرداخته، جورج لوکاچ است. وی یکی از برجسته ترین ناقدان جامعه شناسی ادبی در قرن بیستم که با ارائه ی نظریات ارزنده، انقلاب بزرگی در زمینه نقد جامعه شناختی پدید آورد و گام های بلندی در راه اعتلا و پیشرفت آن برداشت. مکتب نقدی او جهت تحلیل داستان بر معیارهای خاصی استوار است که مهم ترین آن ها عبارتند از: رئالیسم، شخصیت نوعی، روند علی و معلولی و محتوای اجتماعی. در پژوهش حاضر مجموعه داستان های کوتاه «جراح فی العیون، فی موسم الورد، عطر اللیل الباقی، ذلک البحر» اثر لیلی محمد صالح نویسنده ی معاصر کویتی مورد نقد و تحلیل قرار گرفته است تا میزان تبحر ومهارت نویسنده در ارائه ی مسائل سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و...کشور کویت در قالب داستان بر اساس معیار های مذکور لوکاچ سنجیده شود.داستان ها با روش تحلیلی- توصیفی مورد نقد و تحلیل قرار گرفته است. بررسی های انجام شده حاکی از آن است که نویسنده مسائل اجتماعی را بر مبنای رئالیسم انتقادی و پیروزی رئالیسم منعکس نموده و به دلیل فهم فرایند های اجتماعی در خلق شخصیت های چهرمانی موفق عمل کرده است و با در نظر گرفتن روند علی و معلولی، داستان ها از انسجام روایی برخوردار هستند. همچنین نویسنده در روند علی و معلولی با مدنظر قراردادن مخاطب، بیشتر به ارائه ی معلول ها پرداخته و تبیین علت ها را بر عهده ی خواننده نهاده است. تحلیل محتوای اجتماعی در این داستان های کوتاه بیانگر آن است که وضعیت زنان، عقاید، آداب و رسوم و وطن مهم ترین مسائلی هستند که نویسنده بر اساس واقعیت های موجود جامعه کویت بدان ها پرداخته است. کلمات کلیدی: جامعه شناسی ادبی، لیلی محمد صالح، لوکاچ، زیبایی شناسی ادبی، داستان کوتاه.

نقد روان شناختی، یکی از انواع رویکردهای نقد ادبی معاصر است که در قرن بیستم پس از آن که زیگموند فروید، علم روان کاوی را بنا نهاد و به تبیین ساختار روان و شخصیت انسان پرداخت، در حوزه ی ادبیات مطرح شد. این گرایش نقدی علمی است که در دو بُعد، از یک سو به انسان و خصوصیّات شخصی و روانی او، و از سوی دیگر، به انسان و ارتباط وی با افراد دیگر جامعه می پردازد. بُعد اوّل در حوزه ی روان کاوی شخصیت و بُعد دوّم در حیطه ی روان شناسی اجتماعی که هر دو از شاخه های علم روان شناسی است، وارد می شود. لیلی بعلبکی، یکی از نویسندگان معاصر لبنانی است که توانسته است در زمینه ی رمان نویسی و داستان کوتاه به منزلت والایی برسد. یکی از رمان هایی که از صد رمان برتر عربی در دوره ی معاصر به حساب می آید، رمان «أنا أحیا» اثر بعلبکی است. این رمان از نوع رمان هایی است که می کوشند تا از هر حیث، واقعی و مطابق با جهان بیرون جلوه کنند. این پژوهش که به شیوه کتابخانه ای و روش توصیفی – تحلیلی صورت گرفته است، قصد دارد پس از بررسی زندگی فردی و ادبی لیلی بعلبکی و عناصر رمان «أنا أحیا» به نقد روان شناختی در ادبیات معاصر عرب و ارزیابی رمان از دو بُعد فردی و اجتماعی که در مقوله ی روان کاوی و روان شناسی اجتماعی می گنجد، بپردازد. یافته های این پژوهش بیانگر این می باشد که لیلی بعلبکی در بررسی واقعیت های جامعه نه تنها به روساخت نمایان و آشکار، بلکه به معانی ژرف و پنهان نیز روی آورده است که حتّی گاهی اوقات به نظر می رسد که این معانی به شکل ناخودآگاه از ضمیر نویسنده در رمان نمود پیدا کرده است. پس در واقع این پژوهش سعی دارد با رویکرد نقدی به بررسی مسائل فردی شخصیتِ اوّل رمان، بر اساس اصول روان کاوی شخصیت و هم چنین به بررسی مسائل اجتماعی رمان، بر اساس نظریه های روان شناسی اجتماعی بپردازد.

بی‏شک، قرآن کریم افزون بر اینکه یک کتاب مقدس دینی است که برای رهنمون آدمی به سعادت دنیا و آخرت آمده ، یک شاهکار ادبی نیز هست که ضمن برخورداری از فصیح‏ترین و بلیغ‏ترین اسلوب های بیانی عصر خود، آنها را به کمال رسانیده است. روشن است که فهم قرآن کریم و به عبارت دیگر فهم صحیح قرآن در گرو آشنایی بهتر و بیشتر با اسلوب‎های ادبی رایج در عصر نزول است. در این پژوهش که با هدف بررسی صور بیان در جزء دوم قرآن و دریافتن غرض بیانی و تأثیر آن در ترجمه انجام شده است، با روش توصیفی _ تحلیلی دریافته شده است که تمام مباحث علم بیان اعم از تشبیه، استعاره، مجاز مرسل، مجاز عقلی و کنایه با انواع آنها در آیات جزء دوم همچون سایر سایر بخش های قرآن به کار رفته است، از این رو در ترجمه‎ی آیات، برای رعایت نقش آنها در زیبایی کلام، باید ترجمه‎ای را ارئه کرد که تا جایی که ممکن است ارکان اصلی این صور بیانی به طور وضوح در ترجمه خودنمایی نکند. لازم است در ترجمه این تصاویر بیانی گاه از ترکیب وصفی و گاه اضافی یا عباراتی که گویای غرض بیانی است، استفاده و گاه توضیح یا توضیحات کوتاهی در خلال ترجمه ذکر شود تا مراد و مقصود خداوند در کاربرد این تصویرها بر مخاطب آشکارگردد.