چکیده جاده های جنگلی دارای اهمیت و ارزش زیادی هستند و در سیستم مدرن جنگل شناسی و حمل و نقل دارای رکن اساسی هستند، پس بایستی در برنامه ریزی و طراحی آنها دقت کافی مبذول گردد. هدف از این پژوهش ارائه روشی است برای بهینه-سازی طراحی شبکه جاده های جنگلی با در نظر گرفتن پارامترهای زیست محیطی و بهره گیری از قابلیت های gis وahp به نحوی که بتوان تعداد بیشتری از این پارامترها را در فرآیند طراحی وارد کرد. به این منظور با مرور منابع و بازدید مقدماتی از منطقه مورد مطالعه به شناسایی پارامترهای زیست محیطی موثر در طراحی شبکه جاده جنگلی پرداخته شد. این پارامترها عبارت بودند از: شیب، هیدرولوژی، سنگ بستر و حساسیت به فرسایش، بافت و ساختمان خاک، گسل، فرسایش پذیری خاک، تیپ و پوشش گیاهی، تراکم پوشش و چشم انداز. سپس نقشه های مربوط به این پارامترها که به صورت رقومی موجود بود، جمع آوری و نقشه هایی که به صورت رقومی موجود نبودند (مانند خاک شناسی) در محیط gis رقومی گردیدند. نقشه تراکم و چشم انداز نیز بر اساس جنگل گردشی و اطلاعات اساتید ذی ربط و کاملا آشنا به منطقه تهیه و به صورت لایه های اطلاعاتی وارد محیط gis گردید و در نهایت به نقشه های قبلی اضافه شدند. 6 گزینه شبکه ی جاده با استفاده از نرم افزار ضمیمه pegger بر اساس اصول فنی و با بازکردن همزمان نقشه ها در نرم افزار arcview و مدنظر قرار دادن آنها طراحی گردید. به منظور ارزیابی زیست محیطی گزینه ها پس از طبقه بندی و ارزش گذاری طبقات داخلی نقشه ها از روش مقایسه دو به دو در فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (ahp) استفاده و تلفیقی از نظرات متخصصین از طریق پرسشنامه طراحی شده در این فرآیند وارد و وزن های هر لایه در نرم افزار idrisi به دست آمد. برای تلفیق مشخصه ها و محدودیت ها با توجه به اهمیت آنها از روش ارزیابی چند معیاری mce استفاده و نقشه شایستگی تهیه شد. با استخراج مجموع ارزش های هر شبکه جاده از نقشه شایستگی و تقسیم ارزش هر شبکه به طول آن ارزش واحد طول به دست آمد. همه ی گزینه ها در محیطgis به روش های بکموند و زگیبادن از لحاظ فنی ارزیابی شدند. طراحی موجود در منطقه مورد مطالعه نیز به عنوان گزینه هفتم مورد ارزیابی قرار گرفت. با بررسی نتایج حاصل از ارزیابی زیست-محیطی و ارزیابی فنی گزینه ها، گزینه بهینه انتخاب و مورد ارزیابی اقتصادی قرار گرفت و قابلیت پیاده شدن آن در عرصه بررسی شد. نتایج به دست آمده، بهینه سازی طراحی شبکه جاده های جنگلی با در نظر گرفتن مسائل زیست محیطی و نیز با توجه به حجم بالای اطلاعات، استفاده از قابلیت هایgis و ahpرا در راستای بهبود روش های طراحی شبکه جاده های جنگلی اثبات می-نماید. کلمات کلیدی طراحی شبکه جاده جنگلی - مسائل زیست محیطی - سامانه اطلاعات جغرافیایی- فرآیند تحلیل سلسله مراتبی - ارزیابی چند معیاری - روش بکموند - روش زگیبادن

بهره برداری که مرحله دوم در سیستم تولید جنگل محسوب می گردد از اهمیت زیا برخورداراست زیرا می تواند تمام تلاش یک جنگل شناس راکه طی سالیان زیادی باع بهبود وضع جنگل شده، دریک سال از بین ببرد و درنهایت به ضرر مصرف کننده و تولید کننده عمل نماید. این مرحله بیشترین هزینه را در برداشته و لزوم ارزشیابی سیستمهای بهره برداری مختلف در جنگلهای شمال کشور را مورد تاکید قرار می دهد. تحقیق در مورد ارزیابی هزینه ها و میزان بازده مفید وسایل و ماشین آلات بهره برداری جنگل در دهه 1930 شروع شده است و دراین مورد تحقیقات زیادی درسایر کشورها صورت گرفته است امابراساس سوابق موجود، درایران فقط درسالهای 50-1351 شخصی به نام لادورنر)ladurner(هزینه چوبکشی دو وسیله چوبکشی اسکیدر تیمبرجک d -230)timberjack(و بولدوزر کاترپیلار d -6)caterpiller(را درمنطقه سنگده مازندران مطالعه نموده ونتیجه گیری نموده اند، که باافزایش فاصله چوبکشی هزینه چوبکش افزایش می یابد . بمنظورارزشیابی دو سیستم بهره برداری درخت کامل و تمام تنه، د جنگلهای تحت اداره شرکت شفا رود واقع دراستان گیلان، دوپارسل 113 و 116 سری یک سیاهکش انتخاب گردید. دراین دو پارسل که قطع یکسره و دربعضی قسمتهای پار قطع نواری صورت گرفته، درختان بصورت درخت کامل توسط یکدستگاه مادیل adill(.46 وبه روش ((های لید)) به کنار جاده اصلی کشیده شده و درختان بصورت تمام تنه دریک مرحله توسط تراکتور چرخ زنجیری کوماتسو d-65)komatsu(به کنار مسیر چوبکشی وازآنجا توسط یکدستگاه اسکیدر چرخ لاستیکی کمرشکن کلارک 667)clark(به کنار جاده اصلی کشیده شده است .پس از شناسائی اجزاء کار درهرسیستم، زمان سنج برای هرنوبت چوبکشی صورت گرفته و سپس بااستفاده از یک برنامه آماده آماری ب مینی تب)minitab(، مدل ریاضی پیش بینی زمان چوبکشی درهرسیستم ارائه گردیده است . در چوبکشی توسط مادیل به روش ((های لید))، زمان چوبکشی بصورت تابعی از متغیرهای فاصله چوبکشی، تعداد و حجم درخت درهرنوبت چوبکشی می باشد. درچوبکشی توسط تراکتور چرخ زنجیری، زمان چوبکشی به صورت تابعی ازمتغیرهای شیب مسیر جمع کردن، فاصله کشیدن، شیب مسیر کشیدن، تعداد و حجم تنه درهرنوبت چوبکشی و درچوبکشی توسط اسکیدر چرخ لاستیکی، زمان چوبکشی بصورت تابعی ازمتغیرهای فاصله چوبکشی، شیب ، تعداد و حجم تنه درهرنوبت چوبکشی ارائه شده است و پس ا محاسبه اعتبار مدل مشخص گردیده که مدلها از اعتبار آماری لازم برخوردار هستند.