«فتحعلی خان صبای کاشانی» از استادان شعر در عهد قاجاری است . وی از شعرای قصیده سرای مشهور و ملک الشّعرای فتحعلی شاه بود و در اوان جوانی نزد صباحی بیدگلی شاعر معروف قرن دوازدهم تلمّذ می کرد و سپس به دربار زند رفت و چند گاهی مدّاح لطفعلی خان زند بود و پس از بر افتادن حکومت لطفعلی خان و مأموریت باباخان، برادرزاده ی آقا محمدخان قاجار به حکومت فارس، به خدمت او درآمد و به مدّاحی وی پرداخت و چون باباخان قاجار(فتحعلی شاه) به جای عمّ خود به سلطنت نشست با او به تهران آمد و مدتی حکومت زادگاه خودش کاشان و قم را داشت و پس از آن ملتزم دربار شد و از طرف شاه به لقب «ملک الشّعرایی» مفتخر گردید. صبا شاعری مقتدر و استاد بود . مهارت او بیشتر در قصیده سرایی آشکار است . گذشته از قصاید، چند مثنوی خوب مانند گلشن نامه، شهنشاهنامه و خداوند نامه نیز از وی به جا مانده است . ترجیع بند نیز خوب می ساخته و دیوان اشعارش را ده الی پانزده هزار بیت برشمرده اند . اغلب قصاید صبا در مدح و ستایش فتحعلی شاه و سایر شاهزادگان و اُمرا و بزرگان دربار می باشد. به تقلید از فردوسی مثنوی شهنشاهنامه را در وزن شاهنامه سرود. این مثنوی را پس از جنگ هزار و دویست و هجده ، به نام فتحعلی شاه گفته است . از دیگر آثار او خداوندنامه است که باز به پیروی از شاهنامه ی فردوسی و در وزن آن به نظم درآورده است . این مثنوی منظومه ای حماسی و در شرح احوال حضرت رسول و امیرالمومنین(ع) است که معجزات پیامبر، آشنایی و ازدواج او با حضرت خدیجه، بعثت پیامبر ، معراج جسمانی و روحانی حضرت رسول و وقایعی هم در مورد تولّد حضرت علی و در ادامه ازدواج حضرت علی و حضرت فاطمه و اتفاقات دیگری که هر یک با زیبایی خاصی به تصویر کشیده شده است. همه ی این شواهد بیانگر دقت نظر صبا در این حماسه ی دینی است که هنر وی را در این زمینه نشان می دهد . ما از میان انواع تصحیح روش تلفیقی و مقایسه ای را برگزیدیم تا بهتر بتوانیم اختلاف نسخ را بیابیم. این تحقیق شامل سه فصل است : 1. شرح حال شاعر، بررسی سبک شعر او و معرفی پنج نسخه ی خطی خداوندنامه ی وی. 2. تصحیح ابیات بر اساس آن پنج نسخه. 3. تعلیقات.

چکیده: یکی از راه های شناخت ادبیات یک سرزمین، نقد محتوایی آثار ادبی آن سرزمین است. در رساله ی حاضر به نقد سیاسی- اجتماعی نمایشنامه های فارسی با تکیه بر نمایشنامه های غلامحسین ساعدی پرداخته ایم. ساعدی از بزرگ ترین نمایشنامه نویسان ایرانی است که با وجود غلبه ی درونمایه های روانکاوانه در آثارش، کوشیده است این درونمایه ها را برای بیان مسائل سیاسی- اجتماعی زمان خود به کار گیرد و از این جهت آثارش بیشتر تم روان-شناختی- جامعه شناختی دارد. این رساله به جز مقدمه، پنج فصل را در بر می گیرد. در فصل اول پس از تعریف نمایش، مروری به تاریخچه ی آن در جهان و ایران داشته ایم. فصل دوم به معرفی پیشگامان و نامداران نمایشنامه نویسی ایرانی تا زمان غلامحسین ساعدی و تحلیل برخی از آثار معروف آنان اختصاص یافته است. در فصل سوم با مروری بر زندگی، سبک نمایشنامه نویسی و ... نمایشنامه های غلامحسین ساعدی سعی بر آن بوده است تا مهم ترین رگه های سیاسی- اجتماعی این نمایشنامه ها شناخته شود. فصل چهارم طبقه بندی درونمایه ای سیاسی- اجتماعی نمایشنامه های غلامحسین ساعدی را شامل است. سرانجام در فصل پنجم با عنوان نتیجه گیری، یافته های تحقیق را به اجمال آورده ایم. کلمات کلیدی: نمایش، نمایشنامه نویسی، ادبیات مشروطه، رویکرد سیاسی- اجتماعی، غلامحسین ساعدی