چکیده: غزل فارسی از آغاز شکل گیری تا امروز ، حادثه ها و پیش آمدهای فراوانی را پشت سر گذاشته است؛ از بیت های غزلی تا غزل کامل. سپس جریان های محتوایی و پس از آن بالا و پایین گرفتن های دیگری که پیش آمد و در نهایت جریان های دوره ی مدرنیزم(دهه ی 70ش) و پست مدرنیزم. در همه ی این دوره ها و در همه ی دگرگونی های ساختاری و محتوایی ،غزل توانسته خود بودگی(استقلال)اش را در مسیر اصلی حفظ کند؛ اگرچه تا هنوز گاه گاهی تندبادهایی مخرب عرصه ی آن را آشفته می سازد، به ویژه اکنون که با تنش و آسیبی دهشت ناک روبه رو شده است! غزل با زیربناهای قوی و پابرجایی مانند کمال الدین اسماعیل، ظهیرالدین فاریابی، سعدی، مولوی، خواجو و حافظ توانسته است روح اصیل خود را هم چنان حفظ نماید و با وجود تلاش های جنبش های مخالف، هرچه بیش تر گسترش یابد. در این گفتارها ابتدا به بررسی غزل، پیدایی، دگرگونی های دوره ای و سپس بررسی جریان های مدرنیزم و پست مدرنیزم در غزل معاصر ایران و همه ی سختی ها و مسائلِ در این زمینه خواهیم پرداخت. کلمات کلیدی: مدرنیزم-پست مدرنیزم-غزل معاصر- ویژگی ها-آسیب شناسی.

چکیده گرچه از عصر جهان بینی اسطوره ای یعنی عصری که انسان می خواست با نیرویی خیالین و به زبان اسطوره، خود و جهان خود را تبیین کند، قرن ها می گذرد، امّا انسان هرگز نتوانسته است از جاذبه ی جادویی اسطوره بی نیاز بماند. شاعران گاه با انطباق اساطیر کهن با شرایط موجود و گاه با اسطوره سازی از مسائل و مفاهیم روز و نیز شخصیّت های تاریخی به بازسازی و نوسازی آن دست یازیده و از نیروی سترگ خیالانگیز آن بهره گرفته اند. در عصر حاضر نیز برخی از شاعران بنا بر فکر، فرهنگ و زمینه های ذوقی و اندیشگی شان، به بازتولید و خلق اسطوره ها دست زده اند، که تحلیل و شناخت آن سبب ساز ادراک وجهی عمده از هیأت کلّی شعر معاصر شده است. این پایان نامه بر آن است تا شرایط تاریخی، اجتماعی و سیاسی ای که سبب بازتولید اسطوره های کهن در عصر حاضر شده و نیز عواملی که باعث تغییر در ساختار برخی اسطوره ها در آثار معاصر، بویژه در دیوان شعر نیما گردیده را مورد ارزیابی قرار دهد. در بخش نخست به بررسی ریشه ها و تعاریف اسطوره، تاریخچه ی اسطوره زدایی و چگونگی آن و نیز پیدایش اسطوره در جهان معاصر و رابطه ی اسطوره و ادبیّات پرداخته شده است. در بخش دوّم به روند شکل گیری و جایگزینی اسطوره در شعر معاصر و نیز باز زایی اسطوره های کهن اشاره شده است. در بخش سوّم ضرورتِ بررسی زمینه های اجتماعی و تاریخیِ بازآفرینی اسطوره در شعر معاصر بیان گردیده است. در بخش چهارم تلاش شده تا با تحلیلی از سیر حرکت شعری نیما از نماد به اسطوره، به مبانی اجتماعی از طریق اسطوره پردازیِ نمادین و نیز شکل گیری اسطوره سازی نوین در ایران به دست نیما اشاره شود. در بخش پنجم که مهم ترین بخش پایان نامه می باشد، لایه های گوناگون اسطوره ای (پرندگان، حیوانات، انسان ها - حقیقی و وهمی- و مکان ها) و کارکرد آن در جامعه ی عصر شاعر و نیز به صورت کلّی تر به فضای حاکم بر موقعیّت اجتماعی، سیاسی و تاریخی آن به تحلیل و ارزیابی شده است. نکته ی قابل تأمل در نگاه اسطوره ای به شعر نیما ، این است که وی در برخی از موارد خواسته است به گونه ای خود را در لایه های اسطوره ای شعرش بازنمایاند. نکته ی آخر اینکه، شکل های گوناگون بازآفرینی اسطوره و نیز شرایط سیاسی، تاریخی و اجتماعی موثر در بازآفرینی این اسطوره ها در شعر نیما، مورد بررسی قرار گرفته است. کلمات کلیدی: اسطوره، شعر معاصر، شرایط اجتماعی، نیما.

شعر حجم یا حجم گرایی(espacementalisme) یکی از جریان های شعری ایران است که در زمستان 1348 با انتشار بیانیه ی شعر حجم رسمیت پیدا کرد. از میان تمام کسانی که این بیانیه را امضا کردند، یدالله رویایی توانست با اشعار خود این جریان شعری را نهادینه کند و یکی از برجسته ترین شاعران حجم سرای ایران و جهان لقب بگیرد. بینامتنیت یکی ازمهم ترین نظریات ادبی است که نخستین بار توسط ژولیا کریستوا مطرح شد که در نهایت منجر به نظریه ی مرگ مولف شد. در باب بینامتنیت دو دیدگاه و مکتب مختلف وجود دارد.دیدگاه نخست که دیدگاهی سنتی تر است ، خود را محدود به بررسی ارتباط بین یک متن و متن های پیشین می کند. در این دیدگاه ، بینامتنیت به معنای روابط واضح و روشن، چون نقل قول های مستقیم، تضمین و.. می باشد. دیدگاه دوم که از دیدگاه اول تئوری تر و مدرن تر است، دیدگاه کسانی چون ژولیا کریستوا ، رولان بارت و ژاک دریدا است، که معتقدند هر متنی بینامتن است. در این پژوهش، پس از توضیح شعر حجم و ویژگی های شعری رویایی و نیز بینامتنیت و انواع آن، به عنوان فرضیه ی اصلی ، نشان داده می شود که مدل سرایش شعر در کتاب « هفتاد سنگ قبر» با نظریه ی « بینامتنیت » )کریستوایی) و نظریات وابسته به آن ارتباط دارد.

شعر کلامی است با بیانی تخیّلی و عاطفی. غزل نو از شاخه های مهم شعر معاصر محسوب می شود که به موازات شعر نو رشد چشمگیری یافته است. حسین منزوی یکی از برجسته ترین غزل پردازان معاصر است. در این نوشته، ذهن و زبان غزل منزوی مورد بررسی قرار گرفته که از برجسته ترین ویژگی های غزل او عنصر عاطفه و موسیقی است. این پژوهش در شش فصل تنظیم شده است. در فصل نخست کلّیات پژوهش، فصل دوم مهم ترین درونمایه ها و مضامین غزل او بررسی شده است. فصل سوم، اختصاص به بررسی صور برجسته ی خیال در شعر او و میزان و چگونگی به کارگیری آنها دارد. در فصل چهارم زبان شعری او مورد بررسی قرار گرفته است. فصل پنجم به موسیقی شعر نگاهی دارد. در فصل ششم هم به بررسی میزان انسجام اشعار او که همان شکل شعراست، پرداخته شده است.

چکیده از آن جا که تا کنون داستانی بدون شخصیت نوشته نشده است و خلق چنین اثری هم هرگز امکان پذیر نخواهد بود، شخصیت ها را باید شالوده و بنیاد هر داستان به شمار آورد و نحوه ی پردازش و ساخت آنها را باید یکی از وظایف اساسی داستان نویس تلقی کرد. هر نویسنده ای در این راستا تکنیک ها و شگردهایی را به کار می گیرد تا از این طریق هر چه بهتر شخصیت های داستانی خویش را پرورده و در ذهن و ضمیر خوانندگان جاودانه و مانا سازد. با توجه به اهمّیّت عنصر شخصیت و شخصیت پردازی در داستان، هدف از ارایه ی این پایان نامه بررسی شخصیت و تکنیک های شخصیت پردازی در داستان های صادق چوبک، یکی از نویسندگان پیشرو معاصر ایران است که با خلق داستان هایی ماندگار گامی بزرگ در مسیر ترقی ادبیات داستانی معاصر برداشته است. چوبک شخصیت‏های خاطره‏انگیزی را در داستان‏هایش خلق کرده و در برابر خواننده به نمایش می گذارد که این شخصیت ها اغلب تیپیک، ایستا و تک بعدی هستند و نویسنده در پردازش آنها بیشتر از شیوه ی غیر مستقیم و جریان سیال ذهن بهره می گیرد. تکیه ی اصلی این رساله در این بررسی، داستان های «سنگ صبور»، «خیمه شب بازی» و«انتری که لوطیش مرده بود» می باشد. به منظور بررسی شخصیت های داستان های صادق چوبک ابتدا تعاریف و کلیاتی راجع به شخصیت، اهمّیّت شخصیت، انواع شخصیت، جامعیت و تحوّل شخصیت ها و نیر تعریف و شیوه های شخصیت پردازی در داستان، مطرح کرده و سپس بر اساس این مولفه ها، شخصیت ها و شیوه ی پردازش آنها را در داستان های مذکور در سه بخش مجزا مورد بحث و بررسی قرار داده ایم. کلمات کلیدی: داستان معاصر، شخصیت، تکنیک، شخصیت پردازی، صادق چوبک

محرک اصلی تغییر سبک در هر دوره ای وقایع سیاسی- اجتماعی هست. در ایران، انقلاب مشروطه در کنار تحولاتی که در سطح جامعه پدید آورد، در عرصه ی ادبیات نیز بی تأثیر نبود و با طرح مضامین اجتماعی، موجب تحول و تغییر سبک ادبا شد. رخدادهای دوره ی حکومت پهلوی، گرایش به رمانتیک جامعه گرا و در نتیجه تغییر سبک را در اشعار و برخی آثار گسترده تر کرد. رمانتیسم مکتبی ادبی است که به برتری احساس و تخیل بر استدلال و تعقل تأکید دارد. این مکتب در شعر پارسیِ معاصر دارای دو شاخه ی فردی (پرداختن به عوالم شخصی) و اجتماعی(انعکاس وقایع جامعه وتلاش برای تغییر اجتماع) است. نصرت رحمانی از پیشروان جریان شعری رمانتیک جامعه گرا در دوره ی معاصر و از روشنفکران سرخورده ی پس از کودتای بیست و هشتم مرداد سی و دو بود که حوادث سیاسی- اجتماعی(بخصوص دهه ی سی) باعث شد به اجتماع و مردم روی آورد. در نتیجه از این زمان به بعد است که رحمانی بیان و عواطف و احساسات انسانی را مهم تر از عواطف فردی و شخصی می داند. این پژوهش برآن است که با تکیه بر اشعار نصرت رحمانی به بررسی "جریان رمانتیک جامعه گرا" و تحول اندیشه ی نصرت رحمانی از حوزه ی رمانتیک فردگرا به رمانتیک جامعه گرا بپردازد و خصیصه های برجسته ی رمانتیک فردگرایی و جامعه گرایی را در اشعار او بکاود و با ذکر شواهد شعری ابعاد و مختصات این مقوله را بنمایاند.

در این تحقیق، رباعیات خیام مطابق با نسخه محمدعلی فروغی(1388) براساس طرحواره های تصوری جانسون (1987) در چارچوب نظریه معنی شناسی شناختی، بررسی شده است.پرداختن به مباحث زبان شناسی شناختی که از نوین ترین ایده های زبان شناختی است از اهم موارد در این پژوهش است. پژوهش اخیر در پنج فصل تدوین شده است که فصل اول مقدمه پژوهش را در برمی-گیرد که شامل مسئله تحقیق، سوالات و فرضیه ها، ضروت انجام تحقیق، اهداف، کاربردها، استفاده کنندگان و نوآوری در طرح می شود و نهایتاً به توضیح شیوه انجام تحقیق و روش گردآوری اطلاعات پرداخته می شود. در فصل دوم به پیشینه مطالعات و در فصل سوم به مبانی نظری پژوهش از جمله اصول بنیادی زبان شناسی شناختی و دستور شناختی اشاره شده است. فصل چهارم که پیکره اصلی این تحقیق است، شامل بررسی تمامی رباعیات خیام با الگوی طرحواره های تصوری جانسون(1987)است که در طول این بررسی،فراوانی طرحواره ها و طرحواره های تصوری جدیدی از جمله؛طرحواره های تصوری ساخت،بها،تخریب و...معرفی شده اند و در ادامه به بررسی تأثیر یا عدم تأثیر شخصیت علمی خیام بر کاربرد نوع یا انواع خاصی از طرحواره ها پرداخته شده است و فصل پنجم نیز فصل جمع بندی و نتیجه گیری از داده های فصل چهارم است،که در این فصل به یافته های ذیل نیز اشاره شده است: 1- چون انسان در جریان روابط طبیعی و مستقیم، توانائی کسب بی نهایت تجربه گوناگون را دارد بنابراین بی نهایت طرحواره می تواند در ذهن خود تشکیل دهد. 2- دقیقاً نمی توان مرز مشخصی میان طرحواره ها در نظر گرفت. صحت مطلب فوق، همپوشانی برخی طرحواره ها در بعضی از رباعیات است. 3- وجود نوعی تضاد را در ماهیت برخی طرحواره ها می توان عیناً مشاهده نمود. 4- طرحواره حرکت، بخش عمده ای از تجربیات فیزیکی را شامل می شود و نتیجتاً موجب توزیع فراوان طرحواره ای در مراودات زبانی می شود. کلید واژه ها: زبان شناسی شناختی، معنی شناسی شناختی، طرحواره های تصوری، استعاره، رباعی.

یکی از پیچیده ترین دوره‏های زندگی، دوره‏ی کودکی است. تعاریف متعددی از دوره‏ی کودکی ارائه شده است؛ از نظر روان شناسان کودک موجودی است متفکر که جهان بینی خاص خود را دارد البته هوش و جهان بینی کودک مانند انسان بزرگسال پیجیده نیست ولی برای وی کافی است. در نگاه جامعه شناسان کودک کسی است که هیچ گونه تکلیف اجتماعی ندارد . از دیدگاه بیولوژیکی کودک موجودی رشد نیافته است که مراحل رشد خود را با عبور از مرحله‏ی تک سلولی پشت سر گذاشته و به هیات انسانی کوچک تبدیل شده است. البته دوره‏ی کودکی بر اساس ویژگی‏های ذهنی شکل می‏گیرد و این بزرگسالان هستند که مفهوم کودکی را معنا می‏کنند.تاثیر این دوره بر دوره‏های دیگر زندگی انسان انکار ناپذیر است و خاطرات آن تا سال‏ها بر ذهن انسان می‏ماند.یکی از عرصه‏هایی که تاثیر دوره‏ی کودکی بر آن قابل توجه می‏باشد، شعر و ادبیات است. بررسی تأثیر دوره‏ی کودکی بر شعر شاعران معاصر نقش این دوره را بیشتر آشکار می کند.در این پژوهش برآنیم که با بررسی تأثیر سه محور بازی‏های دوران کودکی، درس‏های دوران دبستان و کارتون‏‏های دوران کودکی بر شعرهای چاپ شده در سال‏های اخیر، شاعرانگی‏هایی که شاعران در استفاده از این محورها داشته‏اند را مورد تحلیل قرار دهیم.

رباعی اصیل ترین قالب شعر فارسی است، که ریشه آن را به اشعار هجایی پیش از اسلام نسبت می دهند. رباعی از زمان شکل گیری تاکنون دوره های پرفراز و نشیبی را پشت سر نهاده است. شاعران بسیاری در این قالب طبع آزمایی کرده اند که شناخته ترین آنها خیام نیشابوری است، اندیشه هایی که وی رباعی هایش را حول آنها سرود بخش جدایی ناپذیر رباعی همه دوره هاست. رباعی سرایان دوره های مختلف اشعارشان را یا در همان مفهوم های کلی و فلسفی خیامی، سروده اند و یا تغییراتی در این اندیشه ها ایجاد کرده اند، که درصد این تغییر و تحول ها کم بوده است. یکی از دوره هایی که تغییرات قابل توجه و بی سابقه ای از جهات بسیاری در رباعی رخ داد، دهه هشتاد است. شرایط و تحولات اجتماعی این دهه بر شکل گیری این تغییرات تاثیر بسیاری داشته است.نمود کامل این تغییرات در درونمایه های رباعی این دهه قابل بررسی است. رویکرد به درونمایه های پیشین چون خیامی و انتظار برای منجی، عوض شده است. دغدغه های اجتماعی و طنز از اصلی ترین درونمایه های رباعی این دهه اند که در دوره های پیشین به این شدت سابقه نداشته است. نوآوری هایی هم که در زبان و ساختار رباعی این دهه به وجود آمده قابل توجه است. در این دوره شاعران جوان زیادی به سرودن رباعی روی آوردند که برخی از آنهاجریان تازه ای در این قالب به راه انداختند و تصور همیشگی از رباعی را دگرگون کردند. جلیل صفربیگی و بیژن ارژن از شاخص ترین رباعی سرایان این دهه هستند که رباعی آنها نمود کاملی از این جریان تازه است.

رئالیسم جادویی شیوه ای نوشتاری است که در آن نویسنده، واقعیت ها را با خیالاتی که برگرفته از ذهن او و باورهای خرافی جامعه هستند در می آمیزد. این خیالات که اغلب از باورهای بومی نشات می گیرد، خواننده را با دنیایی از تضادها رو به رو می سازد. این شیوه به وسیله ی نویسندگان آمریکای لاتین به جهانیان عرضه شد. جنوب ایران از لحاظ اقلیمی و مسائل سیاسی اجتماعی بی شباهت به کشورهای امریکای لاتین نبود؛ در نتیجه اکثر نویسندگان این ناحیه به پیروی از نویسندگان آمریکای لاتین، باورهای محلی خود را وارد داستان نویسی خود کردند و از مسائل سیاسی منطقه ی خود سخن به میان آوردند. ورود استعمار انگلیس به منطقه ی جنوب و وجود باورهای بومی در جنوب باعث شد رئالیسم جادویی در این منطقه بسیار بیشتر از مناطق دیگر مورد استقبال واقع شود. این سبک داستانی که اعتلای خود را مدیون گابریل گارسیا مارکز کلمبیایی است، در میان داستان نویسان جنوب ایران با استقبال گسترده ای روبه رو شد. در ایران غلامحسین ساعدی در مجموعه داستانی ترس و لرز و منیرو روانی پور در رمان اهل غرق خود به سبک رئالیسم جادویی طبع آزمایی کرده اند. این پژوهش که با روش توصیفی- تحلیلی صورت گرفته است، ابتدا داستان ها را بر اساس مولفه های رئالیسم جادویی بررسی می کند و سرانجام درصدد است رابطه ی رئالیسم جادویی با فرهنگ و استعمار را در میان نویسندگان جنوب نشان دهد. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می دهد که استعمار و فرهنگ و بازتاب مسائل داخلی درون مایه های اصلی این سبک داستان نویسی به شمار می آیند.

با آغاز نگارش رمان و داستان کوتاه در ایران، نویسندگان معاصر کشورمان پس از آشنایی با آثار ادبی مدرن دنیا تحت تأثیر شیوه ها و مکاتب بزرگ ادبی جهان قرار گرفتند. همچنین بررسی تطبیقی ادبیات داستانی کشورمان با ادبیات داستانی جهان گویای این واقعیت است که به دنبال ترجمه ی شاهکارهای ادبیات جهان به زبان فارسی داستان نویسان معاصرمان، به تبع شاعران هم عصر تحت تأثیر سبک ها و مکاتب بزرگ ادبی جهان از جمله رئالیسم و رئالیسم اجتماعی قرار گرفتند. یکی از نویسندگان معاصر که مکتب رئالیسم به وضوح در آثار او بازتاب می یابد غلامحسین ساعدی معروف به «گوهر مراد» است . وی در بیشتر داستان های خود دردها و رنج ها و محرومیت های مردم عادی و فرودست جامعه را همراه با تلخی ها، ناکامی ها و ناامیدی هایشان به تصویر می کشد. در اینکه ساعدی نویسنده ای رئالیست است کمترین تردیدی نیست، اما رئالیسم اجتماعی که موضوع این رساله می باشد کمتر در آثار وی نقد و بررسی شده است، لذا در این پژوهش سعی شده بازتاب مکتب رئالیسم و رئالیسم اجتماعی با تکیه بر داستان های کوتاه و رمان های نویسنده، مورد نقد و تحلیل قرار گیرد و نشان داده شود که ساعدی علاوه بر رئالیسم جادویی- که در آثار وی بسیار مورد تحقیق و بررسی قرار گرفته- به رئالیسم اجتماعی نیز نظر داشته است. کلید واژه ها: غلامحسین ساعدی، رئالیسم اجتماعی، جامعه، واقعیت،فقر،فساد

استمرار حیات شعر سنتی فارسی طی سالیان دراز با تحولات و تطورات گوناگون همراه بوده است و ادامه ی آن در دوره ی معاصر و مطرح شدن شعر سنت گرا به عنوان یکی از جریانهای اصلی شعر معاصر فارسی، نشان دهنده ی ماندگاری و قدرت شعر سنتی ادبیات فارسی است. تحقیق حاضر کوششی است در زمینه ی شناخت جریان شعر سنت گرا در دوره ی معاصر با توجه به شعر امیری فیروزکوهی . امیری از نظر قالب ، محتوا و مضامین از شعرسنتی پیروی کرده است . وی توانسته است شعر غنی سنتی را غنی تر سازد همچنین از نظر شیوه ی بیان ، انواع تصاویر و نوع نگرش به پیرامون خود تازگی هایی در شعر خود ایجاد کند در این پژوهش در فصل اول به بیان کلیات و اصطلاحات اصلی پژوهش پرداخته شده است و فصل دوم به جریان شعر سنت گرا در دوره ی معاصر و عوامل مؤثر براین جریان اختصاص یافته است. در فصل سوم امیری فیروزکوهی را به عنوان غزلسرای سنت گرای معاصر و احیا کننده ی سبک هندی معرفی می کنیم و در فصل چهارم به بررسی و تحلیل محتوایی ،زبانی و بیانی شعر امیری فیروز کوهی پرداخته شده است همچنین نتیجه ی به دست آمده در فصل چهارم بیان شده است.

مجموعه ی حاضر نقد روان شناختی غزلیات عارفانه ی سنایی غزنوی، شاعر و حکیم قرن ششم هجری، بر اساس نظریات روان شناسی یونگ که داده های روان شناسی وی افق های تازه ای از متن را پیش چشم محققان گشوده است. می باشد. علت انتخاب غزلیات عارفانه سنایی در این پژوهش ، یکی از اهمیت آن از حیث جوهره ی شعر فارسی است؛ و دیگر اینکه سنایی آغازگر شعر و غزل عرفانی در ادبیات فارسی است و عرفان و مفاهیم عرفانی را به حوزه ی شعر وارد کرد. پس به عنوان آغازگر این راه جای بسی تأمل، تحقیق و پژوهش است که ببینم غزل عرفانی چقدر با آموزه های روان شناسان جدیدی چون یونگ که ادعای ازلی بودن آرای خود را دارند؛ مطابقت می کند. و چون در این مورد تاکنون پژوهشی انجام نشده بود؛ بر آن شدیم که به بررسی این موضوع بپردازیم . روش تحقیق کتابخانه ای می باشد و در این راه از نظرات اساتید برجسته و صاحب نظران بهره گرفته شده است. این رساله در هشت فصل تنظیم گردیده که عبارتند از : 1- مقدمه که هدف و اهمیت کار و تاریخچه ی روان شناسی و نیز زندگینامه ی یونگ و سنایی در آن بیان گردیده است. 2- در فصل دوم به بیان رابطه ی ادبیات عرفانی و روان شناسی پرداخته شده است.3- آشنایی با نقد کهن الگویی. 4- در این فصل میزان تأثیر پذیری یونگ از عرفان و شباهت آرا او و سهروردی و مایستر اکهارت مورد بررسی قرار گرفته است و منابع فکری سنایی در آن مطرح شده است. 5- صورت های مثالی خود آگاهی و ناخودآگاهی.6- فصل ششم به بیان کهن الگوهای یونگ پرداخته شده است که شامل : آنیما و آنیموس، پرسونا، سایه ، ایگو، خود، ناد، نفس، خورشید، پیرفرزانه و ولادت مجدد است. 7- رمز و سمبول. 8- مادر مثالی. که شواهد شعری مربوط به هر کدام همراه با مصداق هایشان در ادامه هر مورد آمده است و در آخر نتیجه به دست آمده که تأیید سوال و فرضیه ی پژوهش بود، بیان شده است

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

موضوع این رساله حکمت عامه در خمسه نظامی است . این شاعر بزرگ در قرن ششم هجری در شهر گنجه می زیسته است و آثار مهمی را بوجود آورده که از جهات مختلف شایان توجه است و از جمله، بررسی این موضوع می باشد که رنگ و جلوه خاصی به خمسه وی بخشیده است . حکمت عامه را می توان مجموعه ای از دانستنی ها و اعمال و رفتاری دانست که در بین عامه مردم بدون در نظر گرفتن فواید علمی و منطقی آن سینه به سینه و نسل به نسل به صورت تجربه به ارث رسیده است . حکمت عامه ترجمه دیگری است از واژه (فولکلور) که در زبان فارسی مترادف است با ترکیباتی چون فرهنگ مردم، فرهنگ عامه، معلومات توده مردم، دانش عوام، فرهنگ توده، سواد عوام یا معرفت عوام و مانند اینها که از آن میان، فرهنگ مردم رواج یافته و با ذهن مردم آشنا شده است . این فرهنگ مردم اساس شناخت درست ملتها و وجه تمایز قومی از قوم دیگر بوده و هست . زیرا که این مطالب به مثابه آیینه ای است که چهره واقعی و خصلتهای عینی و ویژگیهای روحی و ذوقی و فکری و قوام و قبایل جهان را در آن می توان دید و از خلال قصص و معتقدات و اسطوره ها و تمثیلات و آداب و ترانه ها و لطیفه های یک قوم و قبیله، خلق و خوی و سرشت و سرگذشت آنها را می توان شناخت و سوانح و حوادثی را که بر آنها گذشته، می توان مطالعه کرد.