یکی از مهم ترین بیماری های قارچی در ایران و سایر نقاط جهان، بیماری پوسیدگی ریشه و طوقه یا گموز مرکبات است. به منظور جداسازی و شناسایی عوامل ایجادکننده ی بیماری و تعیین حساسیت ارقامی از مرکبات شمال کشور طی فصول بهار تا پاییز 1386 از باغ های مرکبات استان به صورت تصادفی نمونه برداری شد. با انتقال نمونه ها به آزمایشگاه و کشت قطعات بافت های ریشه، طوقه، میوه 14 جدایه ی phytophthora روی محیط کشت cma و bnprah جداسازی گردید. بر اساس خصوصیاتی چون مرفولوژی اسپورانژیوم، دمای مطلوب رشد، تولید ااسپور، شکل پرگنه و سرعت رشد 2 گونه یphytophthora citrophthora وphytophthora parasitica شناسایی شدند. گونه ی p. citrophthora فاقد اعضای جنسی وگونه ی p. parasiticaدارای اعضای جنسی ااگون و آنتریدی، هتروتال و دارای تیپ جنسی a2 بودند.آزمون های بیماری زایی جدایه های مذکور با استفاده از روش آزمایشگاهی مایه زنی دیسک قارچ روی شاخه های بریده شده ی لیمو شیرین و میوه ی پرتقال تعیین گردید. در زمینه ی رشد شعاعی جدایه ها در دماهای مختلف بین میانگین رشد شعاعی جدایه ها تفاوت هایی وجود داشت که می تواند به عنوان یکی از ویژگی های اختصاصی جدایه ها مطرح شود. کمینه، بهینه و بیشینه دما در گونه یp. citrophthora به ترتیب 5، 27 و 32 درجه ی سانتیگراد و در گونه ی p. parasitica به ترتیب 7، 32 و 35 درجه ی سانتیگراد روی محیط غذایی cma اندازه گیری شد. آزمون های شدت بیماری زایی جدایه ها روی شاخه های بریده شده ی لیمو شیرین در آزمایشگاه صورت گرفت. نتایج نشان داد که تمام جدایه ها روی این رقم بیماری زا بودند و از نظر آماری در سطح 1% بین جدایه ها تفاوت معنی داری وجود داشت. در ارزیابی حساسیت نسبی ارقام پونسیروس، نارنج آف تایپ، لیمو شیرین و یوزو♀ × شانگشا♂ (2 نتاج e وf ) و شانگشا♂ × یوزو♀(2 نتاج d وg ) با مایه زنی ریشه، شاخه های بریده وطوقه ی قلمه های ارقام مذکور مشخص گردید که حساس ترین ارقام، لیمو شیرین و یوزو♀ × شانگشا♂ (e) و متحمل ترین ارقام پونسیروس و نارنج آف تایپ نسبت به پوسیدگی ریشه بودند. رقم یوزو♀ × شانگشا♂ (f) نسبت به پوسیدگی طوقه متحمل و پونسیروس مقاوم است. ارقام شانگشا♂ × یوزو♀ (2 نتاج d و g) به هر دو بیماری حساس می باشد.

بلاست برنج با عامل .pyricularia grisea (cooke) sacc مهمترین بیماری قارچی برنج در استان مازندران است. برای مبارزه با این بیماری از قارچ کش ادی فنفوس بیش از دو دهه است که استفاده می گردد. برای بررسی مقاومت جدایه های قارچ عامل بیماری در مقابل قارچ کش مذکور، از مزارع برنج آلوده به بلاست نمونه برداری شد و نمونه ها به آزمایشگاه منتقل شدند. 50 جدایه جداسازی و با روش تک اسپور خالص گردید. پس از تهیه غلظت های 1، 10، 20، 30، 40، 60، 80 و100 میلی گرم در لیتر (ppm) از ماده موثره ادی فنفوس در محیط غذاییpda، حلقه هایی از حاشیه پرگنه های در حال رشد هر جدایه که یک هفته در انکوباتور در دمای ?1±27 رشد کرده بودند برداشته و در پتری های حاوی محیط کشت اختلاط شده با غلظت های قارچ کش قرار داده شدند. میزان بازدارندگی از رشد رویشی هر جدایه و ec50 آن ها به فواصل 5، 7 و 14 روز بعد تعیین شد. نتایج نشان داد که از بین این جدایه ها 22% در غلظت 40، 16% در غلظت 60، 14% در غلظت 80 و 14% در غلظت100 میلی گرم در لیتر از ماده موثره ادی فنفوس قادر به رشد بودند. میزان بازدارندگی از رشد رویشی قارچ عامل بیماری در کلیه غلظت ها در روز هفتم اندازه گیری بیشتر است.ec50 ادی فنفوس بین 5/0 تا 1/18 میلی گرم در لیتر بود. در آزمایشی دیگر 11 جدایه از قارچ عامل بیماری که در غلظت ppm 40 و بالاتر از ماده موثره ادی فنفوس رشد کرده بودند روی محیط غذایی pda حاوی 50، 100، 150، 250،200 میلی گرم در لیتر از ماده موثره تری سیکلازول به طور جداگانه کشت گردیدند. رشد کلیه 11 جدایه در غلظت 250 میلی گرم در لیتر از ماده خالص تری سیکلازول، متوقف شد. میزان بازدارندگی از رشد رویشی قارچ عامل بیماری در کلیه غلظت ها در روز چهاردهم اندازه گیری بیشتر بود.ec50 تری سیکلازول برای جدایه ها بین 99-49 بود. دو جدایه مقاوم و یک جدایه حساس به ادی فنفوس در شرایط گلخانه مورد بررسی قرار گرفتند. برای 2 جدایه مقاوم به قارچ کش ادی فنفوس، کاربرد ادی فنفوس نتوانست کاهش معنی داری در مقایسه با شاهد (بدون استفاده از قارچ کش) در بیماری بوجود آورد ولی قارچ کش تری سیکلازول به نحو معنی داری بیماری را کاهش داد. 34% جدایه های این استان حساس، 22% نیمه حساس، 30% نیمه مقاوم و 14% مقاوم به ادی فنفوس بودند واژه های کلیدی: مقاومت، بیماری بلاست برنج، ادی فنفوس، تری سیکلازول

قارچ های همزیست ریشه به جذب عناصر معدنی، مانند فسفر، برای گیاهان و افزایش مقاومت آنها به تنش های محیطی و عوامل بیماری زای خاکزاد کمک می کنند. به منظور شناسایی این قارچ ها در مزارع گندم استان کهگیلویه و بویر احمد، در خرداد و تیرماه سال 1389 از 30 مزرعه گندم نقاط مختلف این استان بازدید به عمل آمد و از ریزوسفر و اندام های هوایی آنها نمونه برداری شد. هاگ قارچ های همزیست ریشه به روش الک سوسپانسیون ریزوسفر در آب و سپس سانتریفیوژ کردن در محلول شکر 50% جداسازی و جمعیت هاگ ها در سوسپانسیون حاصل شمارش شدند. درصد کلنیزاسیون طول ریشه در هر نمونه پس از رنگ بری آنها با محلول پتاسیم 10% و رنگ آمیزی با محلول لاکتوفنل/آنیلین بلو محاسبه شد. پس از تهیه اسلایدهای میکروسکوپی، خصوصیات ریختی هاگ های جداسازی شده مطالعه و اندازه گیری شدند و اطلاعات جمع آوری شده، با توصیفات قارچ های همزیست ریشه مقایسه و قارچ های هر نمونه شناسایی شدند. خصوصیات شیمیایی و فیزیکی خاک ، پ هاش ، ماده ی آلی، بافت خاک و فسفر محلول در خاک و فسفر موجود در بافت قسمت های هوایی گندم در هر نمونه محاسبه گردیدند. بدین ترتیب 15 قارچ همزیست درون ریشه ای ، میکوریز آربوسکولار، متلعق به 3 راسته ، 5 تیره و 6 جنس ، شاخه گلومرومیکوتا ، سلسله قارچ ها ، به اسامی : archaeospora trappi ، acaulospora bireticulata ، entrophospora infrequens ، gigaspora gigantea، scutellospora callospora ، glomus caledonium ، g. claroideum ، g. clarum ، g. constrictum ، g. deserticola ، g. fasciculatum ، g. geosporum ، g. intraradices ، g. lamellosum و g. mosseae شناسایی شدند. سه قارچ acaulospora bireticulata، glomus lamellosum و gigaspora gigantea برای اولین بار از میکوفلور گندم در دنیا گزارش می شوند. تعیین ضریب همبستگی خصوصیات فیزیکوشیمیایی، پ هاش ، فسفر محلول خاک و موجود در گیاه نشان داد که جمعیت هاگ این قارچ ها با پ هاش خاک همبستگی منفی و لی با فسفر محلول خاک همبستگی مثبت دارد. همچنین تنوع این قارچ ها با پ هاش و فسفر محلول خاک همبستگی مثبت غیر معنی-دار دارد. بدین ترتیب می توان چنین نتیجه گرفت که با افزایش پ هاش خاک از جمعیت این قارچ-ها کاسته می شود و با افزایش فسفر محلول خاک در مقادیر کم ، جمعیت این قارچ ها افزایش می یابد. حضور این قارچ ها در مزارع گندم این استان و تاثیر این عوامل خاک در فراوانی آنها برای اولین بار گزارش می شوند.

ارزیابی واکنش تعدادی از ژنوتیپ های متوسط رس و دیررس ذرت نسبت به سیاهک معمولی بیماری سیاهک معمولی ذرت، مهمترین بیماری این گیاه در ایران و بیشتر مناطق کشت آن در جهان است. از آنجا که بهترین روش کنترل این بیماری شناسایی و کشت ارقام مقاوم است، واکنش 17دورگ و 14 لاین ذرت در یک طرح آزمایشی کرت های خرد شده و طرح آماری بلوک های کامل تصادفی با 4 تکرار مورد آزمایش قرار گرفتند. آلودگی مصنوعی بوته ها در مرحله ظهور کاکل ها، با تزریق سوسپانسیون هاگ قارچ عامل بیماری به نوک بلال های هر بوته انجام شد. واکنش دو رگ ها و شدت بیماری تعیین شدند. همچنین تاثیر بیماری بر عملکرد، وزن هزار دانه، طول بلال، کلروفیل و کلروفیل فلورسانس اندازه-گیری شد. تجزیه و تحلیل آماری داده ها نشان داد که اختلاف معنی داری از نظر واکنش به این بیماری در بین دو رگ ها و لاین ها وجود دارد، به طوری که در بین دو رگ ها، 3حساس، 7 نیمه حساس، 6 نیمه مقاوم و دو رگ k3547/3*k1264/1 مقاوم بودند. در بین لاین ها نیز 1 حساس، 8 نیمه حساس و 5 نیمه مقاوم به بیماری بودند. بیماری باعث کاهش معنی دار عملکرد، وزن هزار دانه و طول بلال در این دو رگ ها و لاین ها گردید. واکنش این دو رگ ها و لاین های ذرت نسبت به این بیماری و تاثیر آن بر خصوصیات زراعی آنها برای اولین بار گزارش می شوند.

بیماری های حباب خشک قارچ خوراکی دکمه ای با عامل lecanicillium fungicola (preuss)و حباب تر قارچ خوراکی دکمه ای با عامل mycogone perniciosa (magnus) ، از مهمترین بیماری ها در کشت و صنعت های آن در ایران و دنیا محسوب می شوند. این بیماری ها خسارت قابل توجهی به کشت های قارچ وارد کرده و قارچ کاران را تحت اثرات منفی خود قرار داده است. قارچ کش پروکلرز منگنز یکی از قدیمی ترین و تنها بازدارنده موجود برای این بیماری ها می باشد. این در حالی است که عوامل بیماری زا مقاومت قابل توجهی به قارچ کش مورد بحث پیدا کرده اند. با توجه به تأثیر ناکامل این قارچ کش در بازدارندگی قارچ های بیماری زا، تاکنون هیچ جایگزینی برای این قارچ کش پیشنهاد نشده است. برای بررسی موارد مذکور این پژوهش با هدف بررسی تأثیر 12اسانس گیاهی در کنترل این دو بیماری و یافتن موثرترین اسانس از بین این 12 اسانس گیاهی مورد آزمایش انجام شد. تحت شرایط آزمایشگاهی، اسانس های مرزه و آویشن شیرازی بیشترین قدرت بازدارندگی رشد میسیلیومی را روی هر دو قارچ بیماری زا دارا بودند. همچنین این دو اسانس بهترین قدرت انتخابی بودن را در مقایسه با سایر اسانس های گیاهی دیگر داشتند که به ترکیبات فنلی موجود در آن ها نسبت داده شده است. همچنین آزمایش ها در سالن پرورش قارچ خوراکی دکمه ای (مزرعه) نشان دهنده قدرت بازدارندگی بیشتر اسانس آویشن شیرازی در مقایسه با مرزه بود. در نتیجه با در نظر گرفتن مقاومت ایجاد شده در مقابل قارچ کشهای موجود توسط قارچ های بیماری زا، اسانس آویشن شیرازی می تواند به عنوان جایگزین موثری در کنترل بیماری های حباب خشک و تر قارچ خوراکی دکمه ای پیشنهاد شود.

بیماری قارچی لکه موجی از مهم ترین بیماری های سیب زمینی در استان های همدان، اردبیل، فارس و اصفهان است. برای شناسایی عامل بیماری از 7 منطقه ی مهم سیب زمینی کاری هر استان از بافت های بیمار نمونه برداری گردید و پس از جداسازی، خالص سازی و مطالعه ی خصوصیات ریخت شناسی، 28 جدایه قارچ a. alternata به دست آمد. میزان رشد پرگنه ی این 28 جدایه روی محیط های سیب زمینی/ دکستروز/آگار (pda) و بلغور ذرت/ آگار (cma)، در دماهای 20، 25 و 30 درجه سانتی گراد و در اسیدیته های 5، 6 ، 7 و 8 مورد آزمایش قرار گرفتند که میزان رشد پرگنه ی قارچ روی محیط pda در دمای 25 درجه و اسیدیته ی 6 بیشتر بود. آزمون بیماری زایی این جدایه ها در گلخانه روی رقم آگریا نشان داد که این جدایه ها در درصد بیماری و شاخص بیماری در 8 و در شدت بیماری در 5 خوشه ی آماری قرار گرفتند، درحالی که جدایه های فارس و اصفهان بیشترین شاخص های بیماری زایی را نشان دادند. برای تعیین تنوع ژنتیکی این جدایه ها پس از جدا و خالص سازی dna آنها، با استفاده از 15 آغازگر تحت واکنش زنجیره ای پلیمراز (pcr) قرار گرفتند و سپس با الکتروفورز افقی روی ژل آگارز، باندهای ژنومی آنها تشخیص داده شد و داده های ماتریسی به دست آمده با استفاده از نرم افزار nt sys-pc خوشه بندی آماری گردیدند. نتایج نشان داد که خوشه بندی آماری تنوع ژنتیکی این جدایه ها با آغازگر opp-16 (5´-ccaagctgcc-3´) بیشترین شباهت را با خوشه بندی شاخص بیماری زایی دارد. بنابراین از این آغازگر می توان برای تشخیص قدرت بیماری زایی این قارچ استفاده نمود. شناسایی عامل این بیماری در این 4 استان، نقش محیط، دما و اسیدیته در رشد پرگنه ی آن، قدرت بیماری زایی، تنوع ژنتیکی و امکان استفاده از آغازگر opp-16 برای شناسایی قدرت بیماری زایی جدایه ها برای اولین بار گزارش می شوند.

سفیدک های پودری قارچ های انگل اجباری هستند که خسارت شدیدی به گیاهان وارد می آورند. به منظور شناسایی این قارچ ها در استان کهگیلویه و بویراحمد، از گیاهان بیمار در مناطق مختلف این استان نمونه برداری گردید. با مطالعه ی کنیدیوم ها، کنیدیوم برها، آسکوکارپ، آسک ها و آسکوسپورهای این قارچ ها و با استفاده از کلید معتبر شناسایی گونه های این قارچ ها، 20 گونه سفیدک پودری متعلق به 6 جنس blumeria، erysiphe، golovinomyces، leveillula، phyllactinia و podosphaera روی 31 گیاه مختلف در این استان شناسایی شدند. از بین این قارچ ها دو سفیدک پودری e. convolvuli var. calystegiae روی علف هرز پیچک صحرایی و l. lactucarum روی علف هرز گاوچاق کن بیشترین پراکنش را داشتند. همچنین شوید برای قارچ l. lanuginosa، کدو برای p. fusca و شیرین بیان برای e. pisi به عنوان میزبان جدید در ایران و 19 گونه از این قارچ ها هم برای اولین بار از این استان گزارش می شوند. خوشه بندی آماری این قارچ ها بر اساس خصوصیات ریخت شناسی با نرم افزار r ضمن داشتن بیشترین شباهت با خوشه بندی داده های ژنتیکی، رابطه ی خویشاوندی 4 سفیدک پودری با دیگران را برای نخستین بار نشان داد.

به منظور ارزیابی تاثیر برهمکنش و جداگانه آنتاگونیستی جدایه های باکتری pseudomonas fluorescens و قارچspp trichoderma بدست آمده از مزارع گندم استان فارس بر علیه gaeumannomyces graminis var tritici عامل بیماری پاخوره گندم، آزمایش ها در شرایط آزمایشگاهی و گلخانه ای تحت آزمون های مختلف مورد بررسی صورت گرفت. در شرایط آزمایشگاهی در آزمون متابولیت های فرار در محیط کشت pda، ما بین جدایه های trichoderma spp و شاهد تفاوت معنی داری در سطح یک درصد مشاهده گردید. بطوری که جدایه های th1 با 9/59 درصد و th3 با 41/60 در مقایسه با شاهد بیشترین تاثیر آنتی بیوز را در جلوگیری از رشد ریسه جدایه های ggt داشته است و جدایه های th2 با 62/52 درصد و tv با 17/52 درصد کمترین تاثیر بازدارندگی را داشته، در آزمون کشت متقابل، اختلاف آماری معنی داری در سطح یک درصد در میان جدایه ها نسبت به شاهد ملاحظه شد، بطوری که جدایه th1 با 5/64 درصد و جدایه th2 با 25/64 درصد بیشترین تاثیر بازدارندگی و جدایه tv با 9/50 کمترین تاثیر بازدارندگی را بر پیشروی ریسه های بیمارگر داشته است. در آزمون متابولیت های فرار pseudomonas fluorescens جدایه b6 با 47/29 درصد، جدایه b4 با 73/29 بیشترین بازدارندگی از رشد ریسه ggt را داشته اند و جدایه های b2 و b1 به ترتیب هر کدام با 55/20 و 03/25 درصد کمترین تاثیر را داشتند. در آزمون کشت متقابل، جدایه b5 با 10/40 درصد بازدارندگی بیشترین درصد را در کاهش رشد ریسه-های gaeumannomyces graminis را میان سایر جدایه ها نشان داد. هر دو آزمون باکتری در سطح یک درصد دارای اختلاف معنی دار بود. نتایج آزمونtrichoderma در بررسی های گلخانه ای نشان داد، روش محلول پاشی خاک بیشترین تاثیر را بر بازدارندگی ggt داشت. در هر دو آزمون پوشش بذر و تیمار خاک با جدایه هایtrichoderma sp، در بازدارندگی بیماری تفاوت معنی داری در میان دو جدایه th1 و th2 مشاهده نگردید. این درحالی بود دو جدایه در مقایسه با شاهد تفاوت معنی داری در سطح یک درصد نشان دادند. در هر دو آزمون در رابطه با شاخص های رویشی گیاه، جدایه th1 بیشترین و جدایه th2 کمترین تاثیر را بر فاکتورهای رویشی بوته گندم داشته اند. نتایج جدایه های pseudomonas fluorescens نشان داد روش پوشش بذر با سوسپانسیون باکتری بیشترین تاثیر را بر بازدارندگی ggt داشت. در هر دو آزمون پوشش بذر و تیمار خاک با سه جدایه p4، p5 و p6 در بازدارندگی از قارچ عامل بیماری تفاوت معنی داری در مقایسه با شاهد در سطح یک درصد وجود داشت، بطوری که جدایه p6 بیشترین اثر بازدارندگی و جدایه p4 کمترین تاثیر بازدارندگی را داشته است. در آزمون پوشش بذر در رابطه با شاخص های وزن تر و خشک ریشه و ساقه تفاوت معنی داری وجود نداشت، اما از سوی دیگر در تیمار خاک در سطح پنج درصد اختلاف معنی داری مشاهده گردید. در رابطه با طول ساقه و ریشه در هر دو آزمون تفاوت معنی داری وجود داشت. در میان جدایه ها، جدایه p6 بیشترین و جدایه p4 کمترین تاثیر را بر افزایش طول، وزن تر و خشک ریشه و ساقه داشته اند.

عوامل بیماریزای قارچی مختلف سبب کاهش محصول حبوبات می شوند. قارچ های همزیست ریشه با جذب فسفر، سبب افزایش رشد رویشی و زایشی این گیاهان می شوند. به منظور شناسایی این قارچ-ها (بیماریزای گیاهی و همزیست ریشه) در مزارع حبوبات استان کهگیلویه و بویراحمد، بهار تا پاییز 1391 از 30 مزرعه حبوبات، در نقاط مختلف استان بازدید و از فراریشه، ریشه و اندام های هوایی بیمار آن ها نمونه برداری شد. برای جداسازی قارچ های بیماریزا، پس از ضدعفونی سطحی بافت های بیمار با هیپوکلریت سدیم 10 درصد روی محیط سیب زمینی/دکستروز/آگار کشت داده و درون انکوباتور در دمای 1±25 درجه سلسیوس نگهداری شدند. خالص سازی قارچ های روییده به روش نوک ریسه روی محیط آب- آگار انجام گردید. جهت شناسایی قارچ ها، از آن ها اسلاید های میکروسکوپی تهیه شد. از بافت های بیمار حبوبات در این استان 5 قارچ به اسامی fusarium oxysporum، fusarium solani، macrophomina phaseolina، alternaria alternata و ascochyta rabiei جداسازی گردید. آزمون اثبات بیماریزایی این قارچ ها در گلخانه انجام گردید. قارچ های a. alternata و f. oxysporum با 66/36 درصد و قارچ a. rabiei با 33/3 درصد به ترتیب بیشترین و کمترین فراوانی را در استان داشتند. هاگ قارچ های همزیست ریشه به روش الک سوسپانسیون خاک منطقه ریزوسفر در آب و سپس سانتریفیوژ کردن در محلول شکر 50% جداسازی و جمعیت هاگ ها در سوسپانسیون حاصل شمارش شدند. درصد کلنیزاسیون طول ریشه در هر نمونه پس از رنگ بری آن ها با محلول پتاسیم 10% و رنگ آمیزی با محلول لاکتوفنول/آنیلین بلو محاسبه شد. پس از تهیه اسلاید های میکروسکوپی، خصوصیات ریختی هاگ های جداسازی شده مطالعه و اندازه گیری شدند و اطلاعات جمع آوری شده، با توصیفات قارچ های همزیست ریشه مقایسه و قارچ های هر نمونه شناسایی شدند. بدین ترتیب 8 قارچ همزیست ریشه آربوسکولار، متعلق به 2 راسته، 3 تیره، 5 جنس به اسامی: glomus gibbosum، g. verruclusum،g. rubiformis،scutelospora erythropa ،septoglomus deserticola ،funneliformis mosseae، claroideoglomus claroideumوclaroideoglomus etunicatum شناسایی شدند. در بین این قارچ ها، قارچ c. claroideum با 66/66 درصد و قارچ g. gibbosum با 10 درصد به ترتیب بیشترین و کمترین فراوانی را داشتند. قارچ c. etunicatum برای دومین بار و بقیه قارچ های همزیست ریشه برای اولین بار از میکوفلور حبوبات در ایران گزارش می شوند. قارچg. verruclusum برای اولین بار از ایران و دومین بار در جهان گزارش می شود.

گندم منبع اولیه ی تأمین غذای انسان، دام، طیور و ماده ی اولیه کارخانه های صنعتی است. قارچ های بیماریزای متعددی در گیاه گندم ایجاد بیماری می نمایند، با توجه به اهمیت این گیاه و بیماری های قارچی منتقل شونده همراه بذر آن در سال های 1390 و 1391 مبادرت به جمع آوری نمونه های بذر و شناسایی قارچ های همراه آن در سطح استان گردید. برای جداسازی قارچ های همراه بذر از 5 روش آزمایشگاهی: کشت روی محیط سیب زمینی/دکستروز/آگار، بلاتر، بلاتر انجمادی، شستشوی بذر و رنگ آمیزی جنین بذر استفاده گردید. در پایان این آزمایش ها 32 قارچ از 15 جنس به شرح زیر جداسازی گردید : alternaria alternata، alternaria tenuissima، alternaria radicina، aspergillus niger، aspergillus flavus، aspergillus fumigatus، aspergillus terreus، bipolaris australiensis، bipolaris spicifera،bipolaris coicis،bipolaris ravenelii، chaetomium rectangulare، chaetomium spirale، cladosporium cucumerinum، cladosporium malorum ، curvularia trifolii، curvularia eragrostidis، curvularia inaequalis، fusarium chlamydosporum، fusarium solani، fusarium semitectum، nigrospora oryzae، penicillium lanosum، penicillium nigricans، rhizopus oryzae، stemphylium globuliferum،thielavia terricola، tilletia laevis، tilletia caries، ulocladium consortiale، ulocladium atrum و ustilago tritici. از بین قارچ های فوق قارچ های : b. ravenelii، spirale.c، trifolii .c، lanosum .p، nigricans p، s. globuliferum و t. terricola برای میکروفلور ایران جدید هستند. در ادامه فراونی هر یک از قارچ ها، فروانی بذرهای آلوده در هر منطقه و مناطق انتشار قارچ ها تعیین گردید، که طی آن قارچ های c. malorum با فراوانی 48/83 درصد و c. inaequalis با فراوانی 0/07 درصد به ترتیب بیشترین و کمترین فراوانی را در بین این قارچ ها داشتند. نمونه های بذر منطقه ی کریم آباد یاسوج با 68/16 درصد فراونی بذر آلوده و منطقه گندیخوری شهرستان دنا با 5/83 درصد فراوانی بذر آلوده به ترتیب بیشترین و کمترین فروانی بذر آلوده را در بین نمونه های بذر استان دارا بودند. سپس آزمون بیماریزایی 29 قارچ جداسازی شده، روی رقم های گندم الوند، زاگرس، آذر2 و دنا انجام شد. پس از تجزیه و تحلیل آماری داده ها، مشخص گردید که تأثیر قارچ های تلقیح شده روی ارقام گندم دارای اختلاف معنی دار در سطح یک درصد بوده و سبب کاهش رشد ساقه چه و ریشه چه گردیده است. در ادامه حساسیت و مقاومت هر رقم نسبت به قارچ های تلقیح شده تعیین گردید.

سیاهک ها و زنگ ها قارچ های انگل اجباری هستند که خسارت شدیدی به گیاهان وارد می آورند. به منظور شناسایی این قارچ ها در استان کهگیلویه و بویراحمد، از گیاهان بیمار درمناطق مختلف این استان نمونه برداری گردید. با مطالعه ی هاگینه ها و هاگ های این قارچ ها و با استفاده از کلید معتبر شناسایی گونه های این قارچ ها، 12 گونه سیاهک متعلق به 4 جنس ustilago ،sporisorium ، tilletia و urocystis و 26 گونه زنگ متعلق به 6جنس,puccinia ,uromyces ,melampsora ,pileolaria ,tranzschelia وcronartium روی 41 گیاه مختلف متعلق به تیره های گوناگون در ا استان شناسایی شدند. از بین این قارچ ها بیشترین پراکنش در بین گونه های سیاهک مربوط به ustilago hordi روی جو و ustilago tritici روی گندم و در بین گونه های زنگ مربوط به گونه یpuccinia striformis روی گندم می باشد. زنگ cronartium quercus روی بلوط وuromyces ambyguus روی allium sp. برای اولین بار از ایران گزارش می شوند و جو برای گونه ی uromyces anthylidis ،tragopogon pratensis برایpuccinia hysterium ،polygonum sawatschense برایuromyces polygoni-avicularis وpragnos ferlucaceae برای puccinia bullata به عنوان میزبان جدید در ایران شناسایی شدند 10 گونه سیاهک و 25 گونه زنگ برای اولین بار از این استان گزارش می شوند. خوشه بندی آماری این قارچ ها بر اساس خصوصیات ریخت شناسی با نرم افزار spss انجام گرفت و به منظور بررسی خویشاندی فیلوژنی، توالی یابی نواحی its (its2 ,its1 و ژن s 5/8) ازdna ریبوزومی 8 گونه از سیاهک ها انجام گرفت. .نتایج آنالیزها نشان می دهند هرچند، جفت آغازگر its1 و its4 در تعیین قرابت ژنتیکی بین جنس ها مناسب نمی باشد، اما قرابت ژنتیکی برخی گونه هایustilago را درست نشان داده است.

به منظور شناسایی قارچ¬های همراه بذر برنج 30 نمونه بذر برنج جمع¬آوری شده از مناطق مختلف استان کهگیلویه و بویراحمد (یاسوج، دنا، گچساران، باشت، چرام و دهدشت) با استفاده از روش¬های قرار دادن روی محیط کشت، قرار دادن روی کاغذ صافی مرطوب، بلاتر انجمادی و شستشوی بذر مورد مطالعه قرار گرفت. همچنین آزمون اثبات بیماری¬زایی گونه¬های قارچی جدا شده روی ارقام برنج غالب تحت کشت در این استان (چمپا، گرده، لنجان و شمیم) مورد ارزیابی قرار گرفتند . فراوانی هر قارچ به طور جداگانه در روش¬های مختلف جداسازی تعیین شد. نتایج حاصله به شرح زیر می¬باشد: 28 قارچ از 11جنس، 5 تیره، 5 راسته، 4 زیررده، 3رده، 3 زیرشاخه و 2 شاخه سلسله قارچ¬ها به اسامی زیر شناسایی شدند. alternaria alternata, al. brassicicola, al. chlamydospora, aspergilus parasiticuspora, as. brevipes, as. niger, bipolaris australiensis, b. cynodontis, b. spicifira, b. urochloai, cladosporium elatum, curvularia akaiiensis, cu. eragrostidis, epicoccum purpurascens, fusarium anthophilum, f. begoniae, f. oxysporum, f. scirpi, f. verticillioides(f. moniliformis), penicillium janthinellum, pe. lanosum, pe. nigricans, pyrenophora tritici-repentis, rhizopus oryzea, ulocladium atrum, u. chartarum,u. oudemansii, u. tuberculatum از بین این¬ قارچ¬هایcl. elatum ، rh. oryzea و py. tritici-repentis به ترتیب با فراوانی 22/14، 34/13 و 15/9 درصد در روش قرار دادن روی محیط کشت و قارچ¬های rh. oryzea ، cl. elatum و oxysporum f. با فراوانی 2/17، 22/6 و 23/4 درصد در روش قرار دادن روی کاغذ صافی مرطوب دارای بیشترین فراوانی بودند و قارچ¬های as. niger ، al. alternata و cl. elatum با فراوانی48/7، 32/7 و 3/5 درصد دارای بیشترین فراوانی در روش بلاتر انجمادی بودند. قارچ¬های ¬ py. tritici-repentis و rh. oryzea از همه¬ی نمونه¬های جمع¬آوری شده جداسازی شدند و قارچ al . alternata از 29¬ نمونه¬ جداسازی شد. در روش شست ¬و شوی بذر کنیدی¬هایal. alternata ، cl. elatum ، begoniae f. به میزان کم شمارش شد. براساس نتایج به ¬دست آمده رقم چمپا در بین ارقام مورد آزمایش نسبت به همه¬ی گونه¬های قارچی مورد آزمایش بیشترین مقاومت را در درصد بافت بیمار ریشه¬چه نشان داد. در این بررسی رقم چمپا کمترین درصد بافت بیمار ریشه¬چه و بیشترین مقاومت را نسبت به گونه¬های قارچی pe. nigricans و b. cynodontis و رقم لنجان بیشترین حساسیت را نسبت به قارچ f. scirpi در بین دیگر ارقام نشان داد. چمپا رقمی مقاوم، شمیم رقمی نیمه مقاوم و گرده و لنجان ارقامی حساس نسبت به گونه¬های قارچی مورد آزمایش بودند. قارچ¬های cu. akaiiensis،u. oudemansii ،f. begoniae، pe. lanosum، pe. janthinellum، pe. nigricans، as. brevipes، cu. eragrostidis و b. urochloa برای اولین بار از ایران گزارش شده¬اند و واکنش این ارقام برنج نسبت به این قارچ¬ها نیز برای اولین بار گزارش می-شوند.¬

برنج پس از گندم بیشترین سطح زیرکشت محصولات کشاورزی را در جهان به خود اختصاص داده است. استان کهگیلویه و بویراحمد یکی از مناطق کشت برنج در کشور محسوب می شود. شش رقم متداول در این استان شامل چمپای سردسیری، گِرده ی سردسیری، چمپای گرمسیری، شمیم، فجر و طارم می باشند. در این پژوهش میزان آلودگی این ارقام به بیماری های قارچی و مناطق انتشار آن ها در استان مورد بررسی قرار گرفت و ثابت شد که سه بیماری قارچی، لکه قهوه ای ناشی از قارچ های bipolaris sorghicola، b. micropus و b. australiensis، سوختگی غلاف برگ ناشی از قارچ های rhizoctonia ramicola و r. solani و پوسیدگی ریشه و طوقه ناشی از سه قارچ fusarium globosum، f. sambucinum و f. babinda در تمام مناطق استان انتشار دارند. بیشترین میزان آلودگی به لکه قهوه ای (55 درصد) در شهرستان چرام، بیشترین میزان آلودگی به سوختگی غلاف برگ (62 درصد) در شهرستان بویراحمد و بیشترین میزان آلودگی به پوسیدگی ریشه و طوقه (42 درصد) در مزارع شهرستان دنا بود. بیماری پوسیدگی ریشه به وسیله ی قارچ exserohilum pedicellatum ایجاد شده که تنها در شهرستان دنا با میزان آلودگی 36 درصدی روی رقم چمپای محلی مشاهده شد. آزمایش تعیین واکنش 6 رقم برنج فوق نسبت به این قارچ ها در گلخانه انجام پذیرفت که در نتیجه آن رقم چمپای گرمسیری در مقابل کل بیمارگر های خاک زاد نسبتاً مقاوم تشخیص داده شد و حساس ترین رقم هم چمپای سردسیری بود. برای قارچ های هوازاد هم واکنش رقم گِرده ی سردسیری در مقابله با آن ها نسبتاً مقاوم و واکنش حساس متعلق به رقم فجر بود. وقوع بیماری سوختگی غلاف برگ، بررسی واکنش ارقام، شدت و مناطق انتشار 4 بیماری در این استان برای اولین بار گزارش می شوند. بیماری پوسیدگی ریشه برنج و بیمارگر آن نیز اولین بار از ایران گزارش می شوند.

زیر شاخهagaricomycotin از متنوع¬ترین آرایه¬ها در شاخه بازیدیومیکوتا است. این زیر شاخه شامل قارچ¬های چتری ، ژله-ای، ستاره¬ی زمینی و حتی گروهی از مخمرهای بازیدیومیستی را در بر می¬گیرد. این قارچ¬ها بزرگ¬ترین و مهم¬ترین تجزیه-کنندگان چوب هستند. هدف از این تحقیق، شناسایی قارچ¬های رویش یافته در استان کهگیلویه و بویراحمد و حومه شهرستان آمل در استان مازندران بود که با توجه به شرایط مرطوب استان مازندران تنوع و تعداد قارچ¬های روییده شده در این استان بسیار بیشتر از استان کهگیلویه و بویراحمد بود. روش کار به این صورت بود که خصوصیات ماکروسکوپی مانند اندازه، رنگ، جنس بازیدیوکارپ، نقش هاگ و خصوصیات میکروسکوپی مانند شکل و اندازه هاگ، تعداد سلول¬های هاگ برای هر قارچ اندازه گیری و ثبت شد. در نهایت با استفاده از کلید شناسایی معتبر قارچ¬ها شناسایی و تعیین نام گردید. در مجموع از 10 بازدید صورت گرفته در دو استان، شش بازدیداز استان مازندران و چهار بازدیداز استان کهگیلویه و بویراحمد صورت گرفت. از شش بازدید در استان مازندران 18 قارچ از شاخه بازیدیومیکوتا و قارچ sarcoscypha coccinea از شاخه آسکومیکوتا ثبت گردیده که عبارتند از: coprinus comatus، lycoperdon nigrescens، cylindrobasidium evolvens، armillaria ostoyae armillaria mella، ،marasmius capillaris،lenzite betulina، daedalopsis septentrionalis، daedalopsis confragosa، trametes versicolor، fomes fasciatus،ganoderma lucidum، ganoderma applanatum، laetiporus sulphureus، boletus edulis، gloephyllum sepiarium،dacrymycetes minor، clathrus ruber.،. و از چهار بازدید جنگل¬های حوزه یاسوج دو قارچ گزارش شد که عبارتند از: pleurotus eryngii،agaricus sp

هدف از این تحقیق ارزیابی باکتری pseudomonas fluorescens و قارچ metarhizium anisopliae به طور جداگانه و تلفیقی جهت کنترل بیولوژیک نماتد مولد غده گوجه فرنگی در شرایط آزمایشگاهی و گلخانه ای بود. جدایه های مختلف باکتری p. fluorescens از خاک منطقه بویراحمد جداسازی و شناسایی گردید و اثر بیوکنترلی آن ها بر نماتد مولد غده در آزمایشگاه و گلخانه مورد بررسی قرار گرفت. همه ی جدایه های مورد بررسی در آزمایشگاه باعث ایجاد مرگ و میر در لارو سن دوم نماتد شدند. تعدادی از جدایه ها نیز در گلخانه باعث کاهش شاخص های تولیدمثلی نماتد مولد غده ریشه شدند که از این نظر تعدادی از جدایه های شهرستان بویراحمد از جدایه ی p. fluorescens cha0 موثرتر بودند ولی هیچ کدام از این جدایه ها قادر به افزایش شاخص های رشدی گیاه گوجه فرنگی نبودند. اثر جدایه ی demi-001 قارچ m. anisopliae نیز بر نماتد مولد غده در آزمایشگاه و گلخانه مورد بررسی قرار گرفت. این قارچ باعث ایجاد مرگ و میر لارو سن دوم و کاهش تفریخ تخم نماتد در آزمایشگاه گردید و در گلخانه نیز مایه زنی ریشه ی گوجه فرنگی با این قارچ باعث کاهش تولید گال و جلوگیری از تکثیر نماتد مولد غده ی ریشه شد. جهت بررسی اثر تلفیقی دو عامل آنتاگونیست ذکر شده ابتدا اثر آن ها بر یکدیگر با آزمون های اثر مواد فرار و کشت متقابل بررسی شد که مواد فرارباکتری باعث کاهش رشد قارچ گردید. اثر عصاره ی کشت این عوامل بر مرگ و میر لارو سن دوم و تفریخ تخم نماتد نیز مورد مطالعه قرار گرفت. عصاره ی کشت هر دو عامل باعث مرگ و میر لارو و کاهش تفریخ تخم نماتد شد. در آزمایشگاه، متابولیت های تولید شده به وسیله ی قارچ باعث کاهش فعالیت نماتدکشی باکتری گردید. در گلخانه استفاده ی تلفیقی از عوامل بیوکنترل ذکر شده، با استفاده از هر کدام از آن ها به تنهایی تفاوت معنی دار نداشت. روش های مختلف مایه زنی قارچ و باکتری ذکر شده به صورت تلفیق باهم نیز در یک آزمایش گلخانه ای بررسی شد که بین روش های مختلف مایه زنی عوامل آنتاگونیست تفاوت معنی داری در سطح 5 درصد وجود داشت.

چکیده ندارد.

قارچهای اندو میکوریز از جمله میکروارگانیسمهای مفید خاکزی هستند که میتوانند بعنوان یکی از انواع کودهای زیستی، بخشی از احتیاجات غذایی گیاهان تلقیح شده (بخصوص عنصر فسفر) را تامین نمایند. بررسی حاضر به منظور مطالعه تاثیر یک گونه از این قارچها بر افزایش رشد، تولید و ارزش غذایی دو گونه یونجه یکساله با نام فارسی یونجه چند شکل(medicago polymorpha) و یونجه حلزونی (m. scutellata) در قالب دو آزمایش مزرعه ای و گلخانه ای انجام شد. آزمایش مزرعه ای بصورت فاکتوریل با طرح بلوکهای کامل تصادفی با دو عامل کود زیستی میکوریزی(در دو سطح: با تلقیح و بدون تلقیح) و کود شیمیایی فسفره( در دو سطح: صفر و 145 کیلوگرم فسفات تریپل در هکتار) با 4 تکرار و آزمایش گلخانه ای بصورت فاکتوریل با طرح کاملا تصادفی با سه عامل کود زیستی میکوریزی(در دو سطح: با تلقیح و بدون تلقیح)، کود شیمیایی فسفره(با دو سطح: صفر و 15/0 گرم بر کیلوگرم خاک) و نوع خاک(در دو سطح: استریل و غیر استریل) در سه تکرار بترتیب در مزرعه و گلخانه ی آموزشی دانشگاه صنعتی شاهرود به اجرا در آمد. نتایج حاصله نشان داد که در آزمایش مزرعه ای، تلقیح هر دو نوع گیاه علوفه ای با قارچ اندومیکوریز glomus interaradices بر خصوصیات رویشی هر دو نوع گیاه(شامل وزن خشک اندام هوایی، وزن خشک ریشه، و درصد کلونیزاسیون ریشه) تاثیر مثبت و معنی داری داشته و همچنین باعث افزایش معنی دار کمیتهای ارزش غذایی اندام هوایی (شامل درصد ماده خشک، درصد ازت، درصد پروتئین، درصد کلسیم و درصد فسفر در یونجه چند شکل و درصد ماده خشک، درصد خاکستر و درصد فسفر در یونجه حلزونی ) شد. در آزمایش گلخانه ای نیز، تیمارهای بکار رفته بر خصوصیات رویشی(شامل وزن خشک اندام هوایی، وزن خشک ریشه و درصد کلونیزاسیون ریشه ای در خاک غیراستریل و وزن خشک اندام هوایی، وزن خشک ریشه، طول ساقه، وزن غلاف، تعداد غلاف و درصد کلونیزاسیون ریشه ای در خاک استریل) هر دو گیاه تاثیر مثبت و معنی داری داشته است. همچنین در آزمایش گلخانه ای، تیمارها باعث افزایش معنی دار خصوصیات ارزش غذایی(شامل درصد ازت، درصد پروتئین، درصد کلسیم و درصد فسفر در یونجه چند شکل و درصد ازت، درصد پروتئین، درصد خاکستر و درصد فسفر در یونجه حلزونی) شدند. بنابر این و با توجه به اثرات مثبت قارچ میکوریز مورد استفاده در تامین فسفر مورد نیاز هر دو گیاه و افزایش تولید علوفه در آنها، توصیه می شود از این نوع قارچ بعنوان کود زیستی بجای (کود شیمیایی فسفره) در جهت افزایش کمی و کیفی تولید علوفه در طرحهای مرتعداری و تامین علوفه در مراتع تخریب یافته در مسیر دستیابی به سیستمهای اکولوژیک پایدار استفاده نمود.

به منظور شناسایی قارچ های همزیست ریشه گیاهان زینتی، از ریشه و خاک 7 گیاه زینتی اسپاتیفیلوم، برگ انجیری، سینگونیوم، پوتوس، سنسوریا، مارچوبه و یوکا از 3 گلخانه استان گلستان نمونه برداری صورت گرفت. برای استخراج و جداسازی هاگ قارچ های میکوریز آربوسکولار از روش الک تراستفاده شد و سپس هاگهای جداسازی شده شناسایی شدند.پس از رنگ آمیزی ریشه ها، درصد ریشه های میکوریزایی، جمعیت هاگ ها و تنوع (تعداد)آنها اندازه گیری شد. همچنین درصد ریشه های میکوریزای در مراحل رشدی 3 گیاه سنسوریا، پوتوس و سینگونیوم مورد ارزیابی قرار گرفت. بر اساس نتایج به دست آمده 10 قارچ میکوریز آربوسکولارمتعلق به 4 جنس برای اولین بار از ریزوسفر این 7 گیاه شناسایی و معرفی شد: acaulospora denticulate(9.52%), appendicispora gerdemannii(33.3%), entrophospora infrequens(9.52%), glomus constrictum(14.28%), g.geosporum(9.52%), g.deserticola(14.28%), g. macrocarpum(23.8%), g.microaggregatum(19.05%), g.sinousa(19.05%), g.tortuosum(23.8%) درصد ریشه های میکوریزایی، جمعیت هاگ قارچ ها و تنوع (تعداد ) گونه ها در گیاهان یوکا وسنسوریا کمتر از سایرین مشاهده شد و در بررسی مراحل رشدی، درصد ریشه های میکوریزایی به طور قابل ملاحظه ای با رشد رویشی ریشه وابستگی مثبت داشت.

با توجه به اهمیت فوق العاده زیاد این قارچها، نزدیک به 2 قرن پیش تلاش برای شناسایی آنها آغاز گردید و گونه های متعددی از آنها شناسایی گردیدند، ولی از همان آغاز به دلیل فقدان اندامهای جنسی و نیز شباهت اسپورهای این قارچها به بعضی دیگر از قارچهای خاکزی طبقه بندی آنها با مشکلاتی همراه بود، ولی با ابداع روشها و وسایل جدید و پیشرفت دانش بشری سرانجام آنها در جایگاه آرایه ای مناسب خود قرارداده شدند و صفات اصلی برای شناسایی آنها توصیف گردیدند (morton. 1997; morton & benny, 1990. thaxter, 1922; tulasne & tulasne, 1845; link, 1809) گندم، جو، ذرت و سورگوم از جمله محصولات زراعی مهم در ایران هستند. لذا با توجه به نقش موثر و مفید این قارچها در رشد و افزایش محصول این گیاهان و نیز فقدان گزارشی در زمینه شناسایی و معرفی این قارچها از مزارع این گیاهان (ارشاد، 1374)، این تحقیق به منظور شناسایی این قارچها در مزارع گیاهان فوق در استانهای تهران و خوزستان و توصیف آنها بر مبنای جدیدترین طبقه ترین طبقه بندی و صفات پذیرفته شده و نیز بررسی امکان تکثیر آنها از طریق کشت بافت ریشه صورت گرفت .