بنابر عنوان رساله تأویل رمزهای هندسی در فرهنگ و هنر اسلامی ایران، موضوع این تحقیق دستیابی به حقیقت رمز، شناخت ویژگی های انواع رمزهای هندسی و چگونگی انحاءِ تجلی مهمترین آنها در فرهنگ و هنر اسلامی ایران بوده است. این نوشتار با بهره گیری از روش های توصیفی و تحلیلی انجام و سپس با استفاده از شیوه های قیاسی و استقرایی به بررسی و تجزیه و تحلیل مطالب پرداخته است. این نوشتار براساس فرضیات؛ کیفیت به کارگیری رمز در فرهنگ اسلامی، ذکر انواع شاخص رمزهای هندسی و امکان تأویل برخی از آنها درپنج فصل تنظیم و اهم نتایج آن به شرح ذیل است: تأویل، دریافت معنای باطنی متن از طریق تحقق معرفت و سلوک روحانی مخاطب است . در فرهنگ اسلا می رمز به صور تعیّن یافته اعیان ثابته ( حقایق اشیاء در علم حق ) اشاره دارد. صور رمزی هندسی بهترین قالب زبانی برای درک گوهر حکمت و شناخت هرچه بیشتر خداوند است . مثلث، دایره و مربع بیشترین مصادیق رمزی را در فرهنگ و هنر اسلامی داشته اند. مثلث، رمز عدد سه و تثلیث در امر آفرینش- مراتب سه گانه روح و حقیقت محمدیّه (ص) و دایره، رمز عبودیت انسان- مراتب نبوت و وِلایت- سیر از حق به خلق و از خلق به حق- حرکت پیوسته و مدور ابدیّت- تمامیت و کمال آفرینش- وحدت و هماهنگی در سرتاسر عالم و مربع، رمز عرش الهی و مراتب چهارگانه: امور طبیعی و امور روحانی- حقایق الهی و فرشتگان مقرّب الهی است. اهمیت توحید در قرآن و سنت و نقش رمزهای هندسی در تجلی آن در هنر و معماری اسلامی- الگوی هندسی کعبه در مقام مرکز عالم و صورت رمزی عرش الهی در ساختاری توحیدی هنر و معماری اسلامی- و اهمیت کعبه در سازمان بندی مرکز گرایانه فضا و شرافت بخشیدن به آثار هنر و معماری اسلامی، از جمله مهمترین نتایج این رساله می باشند.

عوامل و عناصر بسیاری در شکل گیری اثر تجسمی نقش دارند که برخی از آنها در طی مطالعات هنرمندان و پژوهشگران مورد بررسی قرار گرفته است؛ با این حال هنوز دانش نظری دربار? پدیده های دیداری از توسع? کافی برخوردار نیست و همچنان لازم است اطلاعات پراکنده دربار? عوامل و عناصر دیداری فرآوری شده و به دانش نظری در حوزه مطالعات تصویر تبدیل شود. بخش کمتر شناخته شد? عوامل و عناصر تأثیرگذار بر پیام تصویر، تمهیدات تجسمی و مفاهیمی همچون: سبک، گونه های بازنمایی، آرایه های بصری و موقعیت فرضی بیننده در تصویر هستند که معنای ضمنی و درونمای? پیام را دگرگون می کنند اما هنوز اتفاق نظر بر سر قابلیت های تاثیرگذاری آنها بر محتوای تصویر وجود ندارد. نگارنده در این رساله به شیو? کتابخانه ای به تشریح عوامل فوق می پردازد که در ساخت و جهت دهی به پیام ضمنی تصویرسازی دخالت می کنند، و با مطالعه موردی و مطالع? پیمایشی چند اثر که از آثار برگزیده ارتباط بصری تا آثار مصرفی را شامل می شود، به شیو? استقرایی، کیفیت های بصری مداخله کننده در ساخت پیام تصویر را مورد بررسی قرار می دهد. در مرحل? بعد، با طبقه بندی این عوامل، سعی دارد چارچوبی نظری تدوین کند تا به مثاب? معیار، راهنما و ابزار سنجش، پیام تصویری را دقیق تر تحلیل کند.

چکیده در ایران برای پاسخ گویی به نیاز مخاطب رسانه، سرمایه گذاری های عظیمی در جهت تولید آثار پویانمایی مناسبتی انجام شد. این گونه آثار فاقد شخصیت های موثر و ماندگار بودند. از سوی دیگر پویانمایی ایران، در آغاز توانسته بود، شخصیت‏های بی مثالی برگرفته از پیشینه‏ی تاریخی، ادبی، فرهنگی و هنری ایران ارائه کند. این شخصیت‏ها، هم مناسب نیاز و مصلحت مخاطبان داخلی و هم قابل عرضه به بازارهای جهانی بودند. دهه اول انقلاب دوران رکود پویانمایی ایران بود ولی پس از آن زمینه های مناسبی برای خلق شخصیت‏های برتر ایجاد شد. در این رساله با روش تحقیق توصیفی تحلیلی، نتایج ذیل حاصل شد. دگرگونی و تحول شخصیت‏های موفق ایرانی، بیشتر برمبنای تغییر و تحولات ظاهری آنان صورت پذیرفته بود. راه کارهایی جهت ارائه شخصیت‏های فانتزی ارائه شد. از آنجا که عوامل فرهنگی و تاریخی در دگرگونی شخصیت ها موثر بودند، پس از انقلاب اسلامی ایران، نیاز به شکل گیری شخصیت های مذهبی احساس ‏شد. نتایج تحقیق راهکار مناسبی جهت ساخت شخصیت‏های مذهبی برای پویانمایی ایران ارائه کرد.

در طول تاریخ همیشه تحولات دینی عامل دگرگونی فرهنگ و هنر بوده است. ظهور جنبش پروتستان در برابر کلیسای کاتولیک از آن جمله می باشد که اوج و نتیجه تحولات آن را در عرصه نقاشی در قرن 17 میلادی مشاهده می کنیم. از آنجائیکه در این دوره ، ایران در ارتباطات روزافزون با کشورهای بیگانه بخصوص اروپا بوده، تأثیرپذیری از فرهنگ و هنر آنها از مهمترین پیامدهای این روابط می باشد و در این پایان نامه سعی بر این بوده است تا با بررسی عوامل و شرایط نفوذ این تأثیرات، ابتدا به مطالعه تطبیقی نقاشی کاتولیک و پروتستان پرداخته، سپس بازتاب آنها در نگارگری ایران که مصادف با ظهور مکتب اصفهان است، بررسی شود. پژوهش حاضر با هدف شناسایی تاثیرات مذهبـی بر عرصه نقاشـی سده 17 م. اروپـــا و همچنین شناسایی میزان نفوذ آن در نقاشی مکتب اصفهان، به روش تحقیق توصیفی – تحلیلی انجام و برای گردآوری اطلاعات از روش کتابخانه ای و مشاهده ای بهره گرفته است و بر این اساس نتایج حاصل از این پژوهش حاکی از آن بود که مذهب کاتولیک به منظور تبلیغ و آموزش بنیان های فکری خود خواستار بازنمایی شکوه و عظمت بوده و هنر آرمانی را طلب می کرد. از طرف دیگر مذهب پروتستان با تکیه بر این اعتقاد که کتاب مقدس تنها برای هدایت ایمانداران کافی می باشد، فرد را از بند حاکمیت کامل کلیسا رهانیده، بر ارتباط مستقیم با خدا تأکید می ورزد، لذا خواستار هنری می باشد که با نگاه واقع گرایانه بازتاب دهنده کلام خدا باشد. می توان گفت در این بین نقاشی پروتستان به لحاظ فن اجرا تحت تأثیر نقاشی کاتولیک بوده است. در ایران نیز نگارگری مکتب اصفهان در حوزه مضامین دینی بیشتر از نمونه های کاتولیک اروپا تأثیر پذیرفته، و در حوزه نقاشی های درباری و بطور کلی غیر دینی، به گرایشات پروتستان و واقع گرایی حاصل از آن تمایل نشان داده است.

هم زمان با اندیشه تجدد خواهی در ایران، شاهد تغییر در فنون و عادات و نمودها و پدیده هایی هستیم که باعث دگرگونی های اجتماعی، سیاسی و فرهنگی در جامعه می گردد. نوگرایی و تغییر بدون آگاهی از عناصر تشکیل دهنده مدرنیته صورت می گیرد و به همین علت نتیجه آن تا به امروز تجددخواهی و توسعه ی اقتصادی و اجتماعی است. رویارویی بسیاری از کشورها با مدرنیته ی غربی باعث گردید تا به شکل های گوناگونی از جمله: پیروی، شیفتگی، سردرگمی، انکار، بیزاری یا آمیزه ای از اینها نسبت به تغییر سرنوشتشان واکنش نشان دهند. ایران نیز از این قاعده مستثنی نبوده و سرنوشتش تقریباً از 150 سال گذشته با سرنوشت مدرنیته غرب برخورد کرده است. چنین واکنش هایی عناصر اصلی تاریخ ایران را تشکیل داده است و در زمان های مختلف برخی از این عناصر بر دیگری چیرگی یافته است. ایران در ابتدا شیفته این دگرگونی می گردد و شروع به تقلید می کند، ولی چیزی نمی گذرد که تقلید جای خود را به انتقاد می دهد و روشنفکران دولت ستیز زبان به انتقاد از تقلید می گشایند. با مراجعه به تاریخ سده گذشته ایران درمی یابیم نخستین روشنفکران اصلاح طلب، اواخر قرن نوزدهم، دست کم در رویکردهای نظری خود بر جنبه های دموکراتیک مدرنیته کم و بیش به یکسان تأکید داشتند، در حالی که با آغاز عصر پهلوی، جنبه های اثبات گرایانه و ابزاری تمدن مدرن مورد تأکید قرار می گیرد. نقاشی ایران نیز بی نصیب از این دگرگونی نبوده و سنت منظره پردازی در ایران هم زمان با تجددخواهی شکل می گیرد. هنرمند منظره پرداز ایرانی ابتدا شیفته عینیت گرایی نقاشان منظره پرداز اروپا قرار می گیرد و سپس تلاش در جهت تقلید از آن را دارد. چندی نمی گذرد که زبان به انتقاد می گشاید و پس از تجربه سبک ها و ساختارهای متفاوت نقاشی مدرنیسم اروپایی، در کمتر از دو سه دهه، به جستجوی هویت از دست رفته در نقاشی برمی آید. سوالات اصلی تحقیق: در طول تحقیق با سوالات متعددی روبرو خواهیم شد ولی مهمترین سوال ها این است که: - چگونه از سال 1320 تاکنون منظره پردازی ایران دچار تغییر و دگرگونی شده است. - تغییرات و تحولات اجتماعی ایران چگونه بر منظره پردازی ایران تاثیر گذار بوده است. - چه مسیری را منظره پردازی ایران از سال 1320 تاکنون طی نموده است. اهداف: هدف از این تحقیق، بررسی طبیعت از منظر نقاشان معاصر ایران از سال 1320 ش تاکنون می باشد. در این پژوهش ضمن دسته بندی انواع آن، علل شکل گیری شیوه های متعدد منظره پردازی، مورد بررسی قرار می گیرد. تاریخچه: بررسی ها نشان می دهد تاکنون هیچگونه تحقیق جامعی در این رابطه صورت نگرفته است و فقط تعدادی نقد و یادداشت بر آثار نقاشی چند تن از نقاشانی که طبیعت را موضوع کار خود قرار داده اند، در مجلات به چاپ رسیده که در طول تحقیق مورد بررسی قرار می گیرند. برای نمونه می توان به همایش «طبیعت در هنر شرق» اشاره نمود که به صورت مجموعه مقالات در سال 1384 به چاپ رسید. همچنین کتاب «منظره نگاری» نیز که به یاد استاد علی اکبر یاسمی توسط آقای احمد رضا دالوند به چاپ رسید از تنها منابع موجود تاکنون می باشد. در طول دو سه دهه اخیر، نقد و دیدگاه های گوناگونی در مجلات متعدد به چاپ رسیده که در این پژوهش مورد استفاده قرار می گیرند. ضرورت: با توجه به اینکه طبیعت از موضوعات مورد توجه نقاشان معاصر است و بسیاری از نقاشان در این مورد به خلق اثر پرداخته اند، همچنین در دانشکده های هنر، دانشجویان در طول تحصیل به نقاشی از طبیعت می پردازند و شناخت نسبت به تاریخچه، چیستی و چگونگی آن برای دانشجو و مدرس این واحد درسی ضروری می نماید، بی شک یافتن ریشه ها و علل شکل گیری این شاخه از نقاشی ضروریست. فرضیات: - منظره پردازی ایران از سال 1320 تاکنون، دچار تغییر و دگرگونی بوده است. - تغییر و تحولات اجتماعی ایران بر منظره پرداز ایران تأثیرگذار بوده است. - منظره پردازی ایران در طول سال های 1320 تاکنون مسیری را طی نموده که از تقلید تا انتقاد و ... را می توان در آن ذکر کرد. روش انجام تحقیق: این پژوهش با رویکردی تحلیلی، توصیفی، به بررسی آثار نقاشان ملهم از طبیعت در ایران می پردازد. شیوه جمع آوری اطلاعات از طریق روش کتابخانه ای و اسنادی است. ضمناً جمع آوری آثار نقاشان معاصر با موضوع طبیعت، و مصاحبه با افراد صاحب سبک و مطلع در این حوزه، بخش دیگری از روش تحقیق می باشد. در طول این تحقیق تعدادی از تصاویر آثار منظره به صورت عکسبرداری از منابع مکتوب، اینترنت، لوح فشرده جمع آوری می گردد و تعداد بسیاری نیز با مراجعه مستقیم به هنرمند و عکاسی از آثار نقاشان، انجام می گیرد. جنبه نوآوری: تاکنون هیچگونه تحقیقی در این مورد، در رابطه با نقاشان متأثر از طبیعت در ایران معاصر، صورت نگرفته است و همین، انگیزه اصلی برای پژوهش گردیده است. تنها منابع مرتبط با موضوع تحقیق، مقالاتی است که در مجلات و روزنامه ها به صورت نقد بر آثار تعدادی از نقاشان توسط منتقدین هنرهای تجسمی به چاپ رسیده است، که در طول تحقیق مورد بررسی قرار می گیرند.

چکیده ندارد.

شاهنامه داوری از آخرین کتاب های مصور نفیس خطی به شمار می آید که مجالس آن توسط دو هنرمند شیرازی یعنی آقا لطفعلی ومحمد داوری اجرا شده اند.نگاره های این شاهنامه منعکس کننده ویژگی های مکتب شیراز و همچنین هنر مصور سازی کتاب دوران قاجار در واپسین روزهای حیاتش می باشند، به همین جهت در این پژوهش سعی شده تا با بررسی نگاره های منتخب به ویژگی های مصور سازی شیراز که تا آن زمان به صورت سنت حفظ شده بودند، دست یافت. همچنین مقایسه ای که بین آثار آقا لطفعلی و داوری صورت گرفته باز گو کننده تأثیر پذیری این هنرمندان از سنتها و تأثیرات خارجی می باشد.