چکیده فارسی: علی محمود طه (1902م-1949م) شاعررومانتیک مصریست که ازبزرگان جماعت آپولو به شمار می رود.اودرطول زندگی کوتاهش ،توانسته باتالیف هشت دیوان وبه تصویرکشاندن گرایش رومانتیکی خود درآن به جایگاه قابل توجهی در میان شعرای عرب دست یابد . در واقع این تحقیق درصدد بررسی موضوعات رومانتیکی وتکنیکهای شعری رومانتیک درآثارعلی محمود طه است وهمچنین قصددارد تاعوامل موثردرشکل گیری این گرایش درعلی محمود طه را مورد کنکاش قرار دهد. علی محمود طه قبل ازسفربه کشورهای اروپایی بسبب ناکامی درعشق وسرگردانی دردنیا برای دستیابی به معشوقی نمادین ودستیابی به ارزشهای والایی چون کشف حقیقت ،قهرمانی،وهنروغیره ،آثاررومانتیسم دراوظاهرشده احساس غم وتنهایی میکند .امّا این گرایش رومانتیسمی بعداز سفرشاعربه اروپا و تاثیرپذیری ازادبیات اروپایی وفلسفه اپیکوریسم رنگی دیگربه خود می گیرد . شرایط زندگی علی محمود طه آثاراورا نیز تحت تاثیر قرارداد لذا شاعردرآثارخویش به مضامین شعری ای چون میل به مجهولات واسرار، طبیعت ، زن وعشق، غم واندوه، دین، تامّل گرایی ،انسانگرایی اهتمام ورزیده که درواقع بیانگرزندگی پرتلاطم شاعربوده وخبرازشرایط روحی نامساعد او می دهد. اوفقط درموضوعات شعری تحت تاثیر مکتب رومانتیسم نبوده بلکه توانسته درزمینه تکنیکهای شعری با ترجیح لفظ برمعنی وبا بکارگیری کلماتی ازحوزه غم وشادی وطبیعت وخیال وفلسفه، وبا ایجاد تصاویری خیال انگیزورویایی ازطریقه ادبای رومانتیک پیروی نموده وراه آنان رابپیماید.

مُنی شافعی (1946م) نویسنده معاصر کویتی است، او پنج مجموعه داستان کوتاه و یک رمان را به رشته تحریر درآورده و توانسته است جایگاه علمی نسبتا خوبی در میان نویسندگان معاصر کویتی بدست آورد. این پژوهش در صدد بررسی عناصر داستانی در سه مجموعه از داستان های کوتاه مُنی شافعی با نام های"النخله ورائحه الهیل"،"أشیاء غریبه تحدث" و"نبضات أنثی"، می باشد. اهمیت و ضرورت پرداختن به این موضوع به شرح زیر است: 1ـ داستان کوتاه نوع ادبی است که با وجود عمر کوتاهش در عصر حاضر به علت سرعت مطالعه و انتقال سریع هدف نویسنده، از استقبال قابل توجهی در میان مردم برخوردار گردیده است. 2ـ داستان کوتاه کویت در حال رشد و رسیدن به قافله داستان نویسی عربی و به طور کلی حرکت داستان نویسی ادبیات جهان است. و نوسینده، مُنی شافعی، با مضامین اجتماعی و مجموعه های متعدد داستان کوتاه، در این حرکت موثر واقع شده است. 3ـ از آنجا که مدت زیادی نیست که قلم نویسندگان زن در حوزه داستان کوتاه ظهور یافته، بررسی آثار نویسندگان زن، چون منی شافعی، بیانگر گوشه ای از تاثیر داستان نویسی زنان در کویت خواهد بود. 4ـ منی شافعی در داستانهایش به مسائل و مشکلات زنان می پردازد و بررسی آثار داستانی او به تحلیل و بررسی مشکلات اجتماعی و فرهنگی زنان در جامعه عربی از نگاه یک نویسنده ی زن که از نزدیک با مشکلات زنان آشناست، کمک می کند. این عوامل و همچنین معاصر بودن نویسنده، و اهمیت و استقبال بیشتر خواننده عربی به نوع ادبی داستان کوتاه به دلیل مضامین سیاسی، اجتماعی و فرهنگی آن، از انگیزه های پژوهشگر در انتخاب این موضوع گردید. روش بکار رفته در این پژوهش ترکیبی از روش توصیفی تحلیلی است که پژوهشگر در طی آن به بررسی چگونگی کاربرد و پرداخت هر کدام از عناصر داستان کوتاه در سه مجموعه داستانی نویسنده، می پردازد. در ارتباط با پیشینه پژوهش این امر قابل اهمیت است که تا کنون آثار منی شافعی در کتاب یا پایان نامه ای مورد بررسی وتحلیل قرار نگرفته اند. اما بعضی مجلات محلی کویت به بررسی وتحلیل تعداد محدودی از داستان های او پرداخته اند که در این پژوهش از آن ها استفاده شده است. پس از بررسی و تحلیل داستان های کوتاه منی شافعی نتایج زیر بدست آمد؛ منی شافعی مضامین اجتماعی ومشکلات جامعه کویت را در داستان های کوتاهش انعکاس می دهد، ضمن اینکه در بیشتر داستان ها، زن را محور اصلی داستان قرار داده است. در ارتباط با عنصر شخصیت، بیشتر شخصیت ها مونث هستند و نویسنده به کشف مکنونات و عواطف درونی آن ها می پردازد. نویسنده در انتخاب شخصیت ها، از جامعه کویت، اطرافیان ودوستانش الهام می گیرد. عنصر پیرنگ ورویداد در داستان های شافعی، کمتر پرداخته شده اند ودر بعضی داستان ها توصیف های ملال آور وجود دارد که از ارزش داستان می کاهد. منی شافعی عنصر زمان ومکان را تنها در بعضی از داستان ها، بصورت نمادین بکار می برد، اسلوب نگارش او، ساده، دور از تکلف و خالی از واژگان غریب است. با چشم پوشی از بعضی موارد می توان گفت ایجاز ویکپارچگی در بیشتر داستان های منی شافعی رعایت شده است. واژگان کلیدی: منی شافعی، عناصرداستان کوتاه، النخله ورائحه الهیل، اشیاء غریبه تحدث، نبضات انثی.

میراث ادبی عبارت از آثار ادبی و اجتماعی و تاریخی قدیمی است که بصورت مکتوب یا شفاهی از گذشته بر جای مانده است .شاعران معاصر عرب بعد از جنگی که بین عربها و اسرائیل در سال 1976 م رخ داد میراث ادبی را برای بیان مشکلات جامعه شان وارد شعر معاصر کردند. امل دنقل ازجمله شاعران معاصریست که به اهمیت میراث ادبی در شعر معاصر پی برده و برای بیان مشکلات جامعه اش و متحد کردن قوم عربی آن را در شعرش به کار گرفته است. او سعی دارد با قصیده های سیاسی اش ملت عربی را به اتحاد و همبستگی علیه دشمنان دعوت کند.هدف امل از بکارگیری میراث ادبی در شعر بیان مشکلات امت عربی ومسئله فلسطین و مشکلات جامعه اش بود .او کل کشورهای عربی را ملت خود می داندونگران سرنوشت کل امت عربی است

ان القیاس بین المستویات الموجوده فی أشعار قبل الحرب وبعدها یعنی القیاس بین البابین من حیث تحلیل خطابهما توحی بالنتایج والآراء التالیه معتمده علی الاسئله المطروحه فی المقدمه: 1- فی دراسه البعد التواصلی من وجهه نظر حضور المتکلم وحضور المخاطب نصل الی نتائج مقارنه بین البابین کما یلی: ان حضور المتکلم فی اشعاره قبل الحرب کان اکثر بالنسبه لاشعاره بعد الحرب؛ لأن فی اشعاره قبل الحرب جاء حضور المتکلم جمعا ومفردا مباشرا او غیر مباشر ، لکن فی اشعاره بعد الحرب قلما نشاهد حضور المتکلم وهذا الامر یدل علی رغبه الشاعر عن التاکید علی نفسه او بعباره اخری یدل علی تقلیل ثقته بالنفس ورغبته عن التاکید علی قدره المتکلم جمعا ومفردا . أما عن حضور المخاطب، فانه اکثر حضورا فی اشعاره قبل 1967م بالنسبه لمابعدها. والمخاطب فی اشعار قبل الحرب کان الاخوه والآباء او الجد ویصوره عامه کما کان یخاطب الکلب، الهاربین، و ... ولکن دراسه اشعاره بعد الحرب تبدی لنا أن المخاطب قلما یحضر مباشرا وعندما یتراءی نفهم ان المخاطب هو الحبیبه او الموت او العدو الخاص کغور باتشوف ازدراء واستهزاء. وهذا الامر یدل علی قله رغبته فی دعوه المخاطب للحضور ومیله الی الاکتئاب من جهه وذکر العدو المحدد بالاسم من جهه اخری وکما أنه یکشف عن رغبته فی کشف اقنعه الاعداء وعدم رغبته فی مخاطبه الآباء والاخوه . وهذه الممیزه لیست الا نوعا من الیأس إذ انه لایأمل عونا من إخوته. 2-أما فیما یخص بالبعد اللسانی، فتطرقنا الی کیفیه التکرار وانواعه فی النص ، والکلمات المفتاحیه الموجوده فیه، وعلی اساس دراستنا فی اشعار الشاعر قبل 1967م اتضح أن اشعاره هذه، تتضمن التکرار اللفظی اکثر من التکرار الاشتقاقی او الترادفی والتکرار اللفظی یوکد علی مفردات ک «آباء»، «نحن» وضمیر «ی» . وکلها تعبر من القوه او الوحده. لکن فی اشعار الشاعر بعد الحرب نشاهد ان التکرار الترادفی اکثر من التکرار اللفظی والاشتقاقی وهذا الترادف لا یوکد الا علی الیأس او ما یعبر عنه سمیح بالبروده. وهذا الامر یدل علی رغبه الشاعر عن ارشاد المخاطب لانه لایرید ان یلفت النظر للمخاطب ویرشده او یهدیه بتکرار المفردات بصوره مباشره فی قصائده بعد الحرب وهذا لیس الا یأسا من ارشاد المخاطبین او بعباره اخری من تداعیات المقاومه. ومن حیث الکلمات المفتاحیه یجب ان نقول ان الکلمات المفتاحیه لاشعاره قبل 1967م تدور حول الشمس والحریه والثوره والله . وهذه الکلمات توحی حاله من الامل والرجاء ولکن الکلمات المفتاحیه لاشعاره بعد الحرب تدور حول الاقنعه والبروده والیأس والتشاوم ... . وهذا الامر یکشف عن تغییر حاله الشاعرالنفسیه من الرجاء الی الیأس ومن المقاومه الی الحیره والهول.

با توجه به اینکه اهل بیت (ع) در بردارنده ی تمام فضیلتها وارزشهای والای انسانی هستند بسیاری از پیروان مذاهب دیگر با عنایت به این ارزشها به ایشان گرایش پیدا کردهاند.علاوه بر این در بین شاعران کسانی را می یابیم که با اشعاری زیبا وتوصیف جایگاه والای اهل بیت (ع)ذوق وعاطفه خود را به رشته ی آزمون درآورده اند ،شاعران مسیحی نیز از این قاعده مستثنی نمی باشند علت آن نیاز فطری انسان به دین ومذهب میباشد.گرایش شاعران مسیحی به ویژه شاعران مسیحی لبنان به ادبیات متعهد لز رابطه ی مسیحییان وشیعیان با یکدیگر وهمچنین آشنایی آنان با اصول اسلام در نتیجه همزیستی با مسلمانان نشأت گرفته است .از طرف دیگر آثار منفی جنگهای جهانی اول ودوم بر لبنان باعث شد این شاعران اهل بیت (ع) را نمونه ی کامل ارزشهایی چون مقاومت ،آزادی خواهی وظلم ستیزی بیابند وعشق سرشار خود را نسبت به ایشان در ادبیات متعهد نمودار سازند واین ادبیات را با مقاومت پیوند دهند تا اراده ی هموطنان خود را با توجه به شخصیتهای دینی -تاریخی برانگیزانند.

الشخصیه هی أساس خلق الروایه و توسیعها ، والکاتب یکتب قصته علی أساس العلاقات بین الشخصیات و کیفیه تقدیم الشخصیات فی الروایه تظهر أفکار الکاتب وموقفه تجاه المجتمع. کتاب حلم وردی فاتح اللون أثر میسلون هادی الروائیه العراقیه المعاصره یقوم فی إطار نص خیالی – واقعی بتصویر ظروف العراق والأزمات فیها بعد احتلالها بواسطه الأمیرکا. وکتاب دا یشمل ذکریات السیده زهرا من بدایات الحرب المفروضه وصمود الناس أمام المحتلین والغزاه وظروف الناس أیام الحرب. من أسباب اختیار هذا الموضوع یمکن الإشاره إلی الموضوع المشترک للروایتین و هو الحرب و وجوه الإشتراک بین الشعبین فی الثقافه والدین و إعداد کلتا الروایتین بواسطه الکاتبات وأیضا المرأه هی بطل الروایه فی کلتا الروایتین. هذه الدراسه تحاول تحلیل شخصیات الروایتین لتظهر تعقیدها أو بساطتها وتغییر الشخصیه طوال القصه أو عدم تغییرها، ومقارنه الشخصیه فی کلتا الروایتین. تلاحظ الشخصیات المتنوعه فی الروایتین من بین العقده و البسیطه و المتغیره أو الثابته کما أن شخصیه المرأه فی الروایتین معقده ومتغیره إلی حد ما. و شخصیه الرجل الرئیسه فی روایه دا معقده وثابته ولکن شخصیه الرجل الرئیسه فی روایه حلم وردی معقده ومتغیره. کما أن الرویه الدینیه الحاکمه و القیاده المقبوله فی قصه دا هی العامل الرئیسی فی تکوین الشخصیات فی روایه و هذا الأمر مفقود فی البیئه التی تصفها میسلون هادی و توثر هذه الظروف علی الشخصیات و تجعلها مضطربه و خائفه. منهج الدراسه فی هذه الرساله هو المنهج التوصیفی – التحلیلی بإتجاه الفنی.

یکی از رویکرد های مورد توجه در مطالعات مربوط به ادبیات در دهه های اخیر ،"رویکرد بینامتنی " است که بر این اصل اساسی استوار شده است که هیچ متنی بدون پیش متن نیست وبه عبارتی دیگر هیچ متنی بدون ارتباط با متنهای دیگر شکل نمیگیرد بلکه همواره با بهره گیری خودآگاه یا ناخودآگاه از متن های پیشین خلق می شود. در این پژوهش سعی بر آن است که پدیده ی بینا متنی با دو کارکرد دینی و تاریخی آن در متن صحیفه ی سجادیه مورد بررسی قرار گیرد. صحیفه سجادیه مجموعه ای از دعاهای امام سجاد(ع) هست که در میان آثار ارزنده معصومین (ع) از اهمیت ویژه ای برخوردار است، چرا که تجلی گر حرکت سیاسی امام (ع) است. شرایط سیاسی و اجتماعی زمان امام سجاد(ع) به گونه ای بود که به ایشان اجازه انجام رسالتشان را آشکارا نمی داد، در نتیجه ایشان با به کار گیری اسلوب دعا به انجام این مسئولیت مهم پرداخته اند. از ویژگی های مهم دعاهای صحیفه، تأثیر پذیری آنها از قرآن و حدیث نبوی و نهج البلاغه و دعاها و سخنان اهل بیت(ع) است که به واسطه آن به موضوعاتی چون: مضامین اخلاقی و علمی و سیاسی و جامعه شناسی، حقّانیت اهل بیت(ع)، انتقاد از ستم، سفارش به حق و حقیقت و به تصویر کشیدن واقعه کربلا پرداخته اند. در این پژوهش سعی شده است که با بینامتنی دینی و تاریخی، چگونگی تأثیر پذیری دعا های صحیفه از منابع مهم اسلامی مثل قرآن و... بررسی شود و با استفاده از دو کارکرد اقتباسی و ایحایی میزان این تأثیر پذیری مورد ارزیابی قرار گیرد. با بررسی دعاهای صحیفه در می یابیم که تناص دینی با کارکرد اقتباسی و انواع آن، بیشتر برای بیان موضوعی تعلیمی و یا اخلاقی مثل شناخت خدا و صفت های او برای بیان و توصیف اصل توحید، مورد توجه قرار گرفته و با کارکرد ایحائی و انواع آن برای بیان و اشاره به مسائل سیاسی به کار رفته است. از ویژگی های مهم صحیفه، تصویر سازی واقعه کربلا و تحلیل آن، با به کار گیری بینامتنی با یک واقعه تاریخی است. امام(ع) در قسمتی از دعای خود با به کارگیری و اقتباس یک لفظ از متن غائبی، ما را به یک واقعه تاریخی راهنمایی می کند که آن واقع تاریخی به ما در تجسم کردن واقعه کربلا و ویژگی های آن کمک میکند.

مکان بطور کلی یکی ازعناصر مهم ادبیات و بخصوص شعرعربی به شمار می رود که ازعصرجاهلی تاکنون خودنمایی میکند ، چرا که مکان بدلیل دلالت بر رخدادهای گوناگون یاد آور خاطرات تلخ وشیرین است واحساسات وعواطف شاعر را بیان میکند . محمد القیسی شاعرفلسطینی ، که در سال 1944 در کفرعانة به دنیا آمد ، به همراه خانواده و در پی اشغال سال 1948 فلسطین به اجبار به اردوگاههای کرانه باختری منتقل شد،به نظرمی رسد که شعرهای وی بخاطر دوری ازوطن وآوارگی پراز مکانهایی است که دلالتهای مختلفی دارند . و مکان در بیشتر اشعارش همچون محوری است که حوادث پیرامون آن می چرخند. و مکان در نزد شعرای فلسطینی دارای اهمیت است زیرا مکان نمایانگر هویت آنان است و با اشغال آن گویی هویت خود را از دست داده اند، و از طرفی دیگر پژوهشی را نیافتیم که مکان را در اشعار محمد القیسی مورد بررسی قرار داده باشد. این پژوهش سعی دارد که نگاه کلی به مکان و طبقه بندی آن داشته باشد، و زندگی وتجارب شعری محمد القیسی و تقابل مکانی در شعر وی را با تکیه بر روش توصیفی تحلیلی مورد بررسی قرار دهد . نتایج به دست آمده در این پژوهش حاکی از آن است که محمد القیسی به مکان اهمیت ویژه ای داده است ، و مکان دراشعار وی گاه یاد آور خاطرات تلخ و شیرین، و گاه به صورت رمز، و گاه درمعنای واقعی به کارفته است . و در اشعار وی انواع مختلفی از مکان مشاهده می شود ، که بیشترین آن مربوط به مکانهای طبیعی است. و شاعر به خاطر دوری از وطن احساس حزن و اندوه می کند ، به همین دلیل برای کاهش درد و رنجش به مکانهای طبیعی روی آورده است.

شعر وسیله ای برای انتقال احساسات ، فرهنگ ، منابع فکری ، و تجربه هاست . و شاعر با افزودن تصاویر ، موسیقی ، خیال و عاطفه به اشعارش ، زبان شعری خود را خلق می کند . هر شاعری دارای زبان شعری خاص خود است که تجربه های شخصی وی را نشان می دهد . زبان شعری در 4 عنصر منعکس می شود : تصویر ، موسیقی ، قاموس شعری و موقعیت . تصویر از برجسته ترین عناصر شاعر در تحلیل معنا و زیبایی شعر است ، و شاعر در انتخاب تصویر شعری بسیار تلاش می کند تا زبان شعری خود را خلق کند . موسیقی نیز توانایی شاعر را به تصویر می کشد ، و بخش بزرگی از ارزش شعر به موسیقی بازمی گردد ، و بر شکل گیری زبان شعری زیبا تاثیر می گذارد . قاموس شعری به توانایی شاعر بستگی دارد ، بنابراین شاعر در انتخاب کلمه و معنای شعری اهتمام می ورزد . موقعیت هم تجربه انسان است ، و وجه دیگری از زبان شعری به شمار می آید .

میراث عبارت است از آثار ادبی و اجتماعی و تاریخی قدیمی که به صورت مکتوب یا شفاهی از گذشته تاکنون برجای مانده است. شاعران معاصر عرب پس از عصر انحطاط و به دنبال آن آغاز عصر نهضت، بر آن شدند تا ضعفی را که در دوره انحطاط بر شعر چیره گشته بود از آن بزدایند. طلایه دار این جنبش که بعدها کلاسیک نامیده شد، "محمود سامی البارودی" است و هدف ایجاد این جنبش روی آوردن به میراث و زنده گردانیدن آن به منظور برطرف نمودن رکود و ضعف حاصل از عصر انحطاط در شعر بود. ارتباط شاعران معاصر عرب با میراث پس از این مرحله و بعد از جنگی که بین عرب ها و اسرائیل در سال 1967م رخ داد شکل تازه ای به خود گرفت، در نتیجه هر یک بنا به دلایل و انگیزه های خاص و با تکنیک های خاص به میراث روی آوردند